| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๒. อภิสมยสํยุตฺตํ
2. Abhisamayasaṃyuttaṃ
๑. นขสิขาสุตฺตวณฺณนา
1. Nakhasikhāsuttavaṇṇanā
๗๔. สุขุมาติ ตรุณา ปริตฺตา เกสคฺคมตฺตภาวโตฯ ยถา เกสา ทีฆโส ทฺวงฺคุลมตฺตาย สพฺพสฺมิํ กาเล เอตปฺปมาณาว, น ตจฺฉินฺทนํ, เอวํ นขคฺคาปิ เกสคฺคมตฺตาว, น เตสํ ฉินฺทนํ อวฑฺฒนโตฯ ปรโตติ ‘‘สหสฺสิมํ สตสหสฺสิม’’นฺติ วุตฺตฎฺฐาเนฯ อภิสเมตฺวาติ ปฎิวิชฺฌิตฺวา, ตสฺมา อภิสเมตาวิโน ปฎิวิทฺธสจฺจสฺสาติ อโตฺถฯ กามํ ปุริมปทํ ทุกฺขกฺขนฺธสฺส อตีตภาวํ อุปาทายปิ วตฺตุํ ยุตฺตํฯ ปุเรตรํเยว ปน วุตฺตภาวํ อุปาทาย วุตฺตนฺติ ทเสฺสตุํ ‘‘ปุริมํ ทุกฺขกฺขนฺธ’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ ปุริมํ นาม ปจฺฉิมํ อเปกฺขิตฺวาฯ ปุริมปจฺฉิมตา หิ ตํ ตํ อุปาทาย วุจฺจตีติ อิธาธิเปฺปตํ ปุริมํ นีหริตฺวา ทเสฺสตุํ ‘‘กตมํ ปนา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ‘‘อตีตมฺปิ ปริกฺขีณ’’นฺติ อิธาธิเปฺปตํ ปริกฺขีณเมว วิภาเวตุํ ‘‘กตมํ ปน ปริกฺขีณ’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ โสตาปนฺนสฺส ทุกฺขกฺขโย อิธ โจทิโตติ ตํ ทเสฺสตุํ ‘‘ปฐมมคฺคสฺส อภาวิตตฺตา อุปฺปเชฺชยฺยา’’ติ วตฺวา อิทานิ ตํ สรูปโต ทเสฺสตุํ ปุน ‘‘กตม’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ สตฺตสุ อตฺตภาเวสุ ยํ อปาเย อุปฺปเชฺชยฺย อฎฺฐมํ ปฎิสนฺธิํ อาทิํ กตฺวา ยตฺถ กตฺถจิ อปาเยสุ จาติ ยํ ทุกฺขํ อุปฺปเชฺชยฺย, ตํ สพฺพํ ปริกฺขีณนฺติ ทฎฺฐพฺพํฯ อสฺสาติ โสตาปนฺนสฺส, ยํ ปริมาณํ, ตโต อุทฺธญฺจ อุปปาตํ อตฺถีติ อธิปฺปาโยฯ มหา อโตฺถ คุโณ มหโตฺถ, โส เอตสฺส อตฺถีติ มหตฺถิโย ก-การสฺส ย-การํ กตฺวาฯ เตนาห ‘‘มหโต อตฺถสฺส นิปฺผาทโก’’ติฯ
74.Sukhumāti taruṇā parittā kesaggamattabhāvato. Yathā kesā dīghaso dvaṅgulamattāya sabbasmiṃ kāle etappamāṇāva, na tacchindanaṃ, evaṃ nakhaggāpi kesaggamattāva, na tesaṃ chindanaṃ avaḍḍhanato. Paratoti ‘‘sahassimaṃ satasahassima’’nti vuttaṭṭhāne. Abhisametvāti paṭivijjhitvā, tasmā abhisametāvino paṭividdhasaccassāti attho. Kāmaṃ purimapadaṃ dukkhakkhandhassa atītabhāvaṃ upādāyapi vattuṃ yuttaṃ. Puretaraṃyeva pana vuttabhāvaṃ upādāya vuttanti dassetuṃ ‘‘purimaṃ dukkhakkhandha’’ntiādi vuttaṃ. Purimaṃ nāma pacchimaṃ apekkhitvā. Purimapacchimatā hi taṃ taṃ upādāya vuccatīti idhādhippetaṃ purimaṃ nīharitvā dassetuṃ ‘‘katamaṃ panā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Atītampi parikkhīṇa’’nti idhādhippetaṃ parikkhīṇameva vibhāvetuṃ ‘‘katamaṃ pana parikkhīṇa’’ntiādi vuttaṃ. Sotāpannassa dukkhakkhayo idha coditoti taṃ dassetuṃ ‘‘paṭhamamaggassa abhāvitattā uppajjeyyā’’ti vatvā idāni taṃ sarūpato dassetuṃ puna ‘‘katama’’ntiādi vuttaṃ. Sattasu attabhāvesu yaṃ apāye uppajjeyya aṭṭhamaṃ paṭisandhiṃ ādiṃ katvā yattha katthaci apāyesu cāti yaṃ dukkhaṃ uppajjeyya, taṃ sabbaṃ parikkhīṇanti daṭṭhabbaṃ. Assāti sotāpannassa, yaṃ parimāṇaṃ, tato uddhañca upapātaṃ atthīti adhippāyo. Mahā attho guṇo mahattho, so etassa atthīti mahatthiyo ka-kārassa ya-kāraṃ katvā. Tenāha ‘‘mahato atthassa nipphādako’’ti.
นขสิขาสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Nakhasikhāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑. นขสิขาสุตฺตํ • 1. Nakhasikhāsuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๑. นขสิขาสุตฺตวณฺณนา • 1. Nakhasikhāsuttavaṇṇanā
