| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[១៦៥] ៥. នកុលជាតកវណ្ណនា
[165] 5. Nakulajātakavaṇṇanā
សទ្ធិំ កត្វា អមិត្តេនាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ សេណិភណ្ឌនំ អារព្ភ កថេសិ។ វត្ថុ ហេដ្ឋា ឧរគជាតកេ (ជា. ១.២.៧-៨) កថិតសទិសមេវ។ ឥធាបិ សត្ថា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥមេ ទ្វេ មហាមត្តា ឥទានេវ មយា សមគ្គា កតា, បុព្ពេបាហំ ឥមេ សមគ្គេ អកាសិំយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Saddhiṃ katvā amittenāti idaṃ satthā jetavane viharanto seṇibhaṇḍanaṃ ārabbha kathesi. Vatthu heṭṭhā uragajātake (jā. 1.2.7-8) kathitasadisameva. Idhāpi satthā ‘‘na, bhikkhave, ime dve mahāmattā idāneva mayā samaggā katā, pubbepāhaṃ ime samagge akāsiṃyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ ឯកស្មិំ គាមកេ ព្រាហ្មណកុលេ និព្ពត្តិត្វា វយប្បត្តោ តក្កសិលាយំ សព្ពសិប្បានិ ឧគ្គហេត្វា ឃរាវាសំ បហាយ ឥសិបព្ពជ្ជំ បព្ពជិត្វា អភិញ្ញា ច សមាបត្តិយោ ច និព្ពត្តេត្វា ឧញ្ឆាចរិយាយ វនមូលផលាហារោ ហិមវន្តបទេសេ វាសំ កប្បេសិ។ តស្ស ចង្កមនកោដិយំ ឯកស្មិំ វម្មិកេ នកុលោ, តស្សេវ សន្តិកេ ឯកស្មិំ រុក្ខពិលេ សប្បោ ច វាសំ កប្បេសិ។ តេ ឧភោបិ អហិនកុលា និច្ចកាលំ កលហំ ករោន្តិ។ ពោធិសត្តោ តេសំ កលហេ អាទីនវញ្ច មេត្តាភាវនាយ ច អានិសំសំ កថេត្វា ‘‘កលហំ នាម អកត្វា សមគ្គវាសំ វសិតុំ វដ្ដតី’’តិ ឱវទិត្វា ឧភោបិ តេ សមគ្គេ អកាសិ។ អថ សប្បស្ស ពហិនិក្ខន្តកាលេ នកុលោ ចង្កមនកោដិយំ វម្មិកស្ស ពិលទ្វារេ សីសំ នីហរិត្វា មុខំ វិវរិត្វា និបន្នោ អស្សសន្តោ បស្សសន្តោ និទ្ទំ ឧបគញ្ឆិ។ ពោធិសត្តោ តំ តថា និទ្ទាយមានំ ទិស្វា ‘‘កិំ នុ ខោ តេ និស្សាយ ភយំ ឧប្បន្ន’’ន្តិ បុច្ឆន្តោ បឋមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ gāmake brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggahetvā gharāvāsaṃ pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā uñchācariyāya vanamūlaphalāhāro himavantapadese vāsaṃ kappesi. Tassa caṅkamanakoṭiyaṃ ekasmiṃ vammike nakulo, tasseva santike ekasmiṃ rukkhabile sappo ca vāsaṃ kappesi. Te ubhopi ahinakulā niccakālaṃ kalahaṃ karonti. Bodhisatto tesaṃ kalahe ādīnavañca mettābhāvanāya ca ānisaṃsaṃ kathetvā ‘‘kalahaṃ nāma akatvā samaggavāsaṃ vasituṃ vaṭṭatī’’ti ovaditvā ubhopi te samagge akāsi. Atha sappassa bahinikkhantakāle nakulo caṅkamanakoṭiyaṃ vammikassa biladvāre sīsaṃ nīharitvā mukhaṃ vivaritvā nipanno assasanto passasanto niddaṃ upagañchi. Bodhisatto taṃ tathā niddāyamānaṃ disvā ‘‘kiṃ nu kho te nissāya bhayaṃ uppanna’’nti pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –
២៩.
29.
‘‘សន្ធិំ កត្វា អមិត្តេន, អណ្ឌជេន ជលាពុជ;
‘‘Sandhiṃ katvā amittena, aṇḍajena jalābuja;
វិវរិយ ទាឋំ សេសិ, កុតោ តេ ភយមាគត’’ន្តិ។
Vivariya dāṭhaṃ sesi, kuto te bhayamāgata’’nti.
តត្ថ សន្ធិំ កត្វាតិ មិត្តភាវំ ករិត្វា។ អណ្ឌជេនាតិ អណ្ឌកោសេ និព្ពត្តេន នាគេន។ ជលាពុជាតិ នកុលំ អាលបតិ។ សោ ហិ ជលាពុម្ហិ ជាតត្តា ‘‘ជលាពុជោ’’តិ វុច្ចតិ។ វិវរិយាតិ វិវរិត្វា។
Tattha sandhiṃ katvāti mittabhāvaṃ karitvā. Aṇḍajenāti aṇḍakose nibbattena nāgena. Jalābujāti nakulaṃ ālapati. So hi jalābumhi jātattā ‘‘jalābujo’’ti vuccati. Vivariyāti vivaritvā.
ឯវំ ពោធិសត្តេន វុត្តោ នកុលោ ‘‘អយ្យ, បច្ចាមិត្តោ នាម ន អវជានិតព្ពោ អាសង្កិតព្ពោយេវា’’តិ វត្វា ទុតិយំ គាថមាហ –
Evaṃ bodhisattena vutto nakulo ‘‘ayya, paccāmitto nāma na avajānitabbo āsaṅkitabboyevā’’ti vatvā dutiyaṃ gāthamāha –
៣០.
30.
‘‘សង្កេថេវ អមិត្តស្មិំ, មិត្តស្មិម្បិ ន វិស្សសេ;
‘‘Saṅketheva amittasmiṃ, mittasmimpi na vissase;
អភយា ភយមុប្បន្នំ, អបិ មូលានិ កន្តតី’’តិ។
Abhayā bhayamuppannaṃ, api mūlāni kantatī’’ti.
តត្ថ អភយា ភយមុប្បន្នន្តិ ន ឥតោ តេ ភយមុប្បន្នន្តិ អភយោ, កោ សោ? មិត្តោ។ យញ្ហិ មិត្តស្មិម្បិ វិស្សាសេ សតិ តតោ ភយំ ឧប្បជ្ជតិ, តំ មូលានិបិ កន្តតិ, មិត្តស្ស សព្ពរន្ធានំ វិទិតត្តា មូលឃច្ចាយ សំវត្តតីតិ អត្ថោ។
Tattha abhayā bhayamuppannanti na ito te bhayamuppannanti abhayo, ko so? Mitto. Yañhi mittasmimpi vissāse sati tato bhayaṃ uppajjati, taṃ mūlānipi kantati, mittassa sabbarandhānaṃ viditattā mūlaghaccāya saṃvattatīti attho.
អថ នំ ពោធិសត្តោ ‘‘មា ភាយិ, យថា សប្បោ តយិ ន ទុព្ភតិ, ឯវមហំ ករិស្សាមិ, ត្វំ ឥតោ បដ្ឋាយ តស្មិំ អាសង្កំ មា ករី’’តិ ឱវទិត្វា ចត្តារោ ព្រហ្មវិហារេ ភាវេត្វា ព្រហ្មលោកបរាយណោ អហោសិ។ តេបិ យថាកម្មំ គតា។
Atha naṃ bodhisatto ‘‘mā bhāyi, yathā sappo tayi na dubbhati, evamahaṃ karissāmi, tvaṃ ito paṭṭhāya tasmiṃ āsaṅkaṃ mā karī’’ti ovaditvā cattāro brahmavihāre bhāvetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi. Tepi yathākammaṃ gatā.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា សប្បោ ច នកុលោ ច ឥមេ ទ្វេ មហាមត្តា អហេសុំ, តាបសោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā sappo ca nakulo ca ime dve mahāmattā ahesuṃ, tāpaso pana ahameva ahosi’’nti.
នកុលជាតកវណ្ណនា បញ្ចមា។
Nakulajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ១៦៥. នកុលជាតកំ • 165. Nakulajātakaṃ
