Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చూళవగ్గపాళి • Cūḷavaggapāḷi |
నాళాగిరిపేసనం
Nāḷāgiripesanaṃ
౩౪౨. తేన ఖో పన సమయేన రాజగహే నాళాగిరి నామ హత్థీ చణ్డో హోతి, మనుస్సఘాతకో. అథ ఖో దేవదత్తో రాజగహం పవిసిత్వా హత్థిసాలం గన్త్వా హత్థిభణ్డే ఏతదవోచ – ‘‘మయం ఖో, భణే, రాజఞాతకా నామ పటిబలా నీచట్ఠానియం ఉచ్చట్ఠానే ఠపేతుం, భత్తమ్పి వేతనమ్పి వడ్ఢాపేతుం. తేన హి, భణే, యదా సమణో గోతమో ఇమం రచ్ఛం పటిపన్నో హోతి, తదా ఇమం నాళాగిరిం హత్థిం ముఞ్చేత్వా ఇమం రచ్ఛం పటిపాదేథా’’తి. ‘‘ఏవం భన్తే’’తి ఖో తే హత్థిభణ్డా దేవదత్తస్స పచ్చస్సోసుం. అథ ఖో భగవా పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ సమ్బహులేహి భిక్ఖూహి సద్ధిం రాజగహం పిణ్డాయ పావిసి. అథ ఖో భగవా తం రచ్ఛం పటిపజ్జి. అద్దసాసుం ఖో తే హత్థిభణ్డా భగవన్తం తం రచ్ఛం పటిపన్నం. దిస్వాన నాళాగిరిం హత్థిం ముఞ్చిత్వా తం రచ్ఛం పటిపాదేసుం. అద్దసా ఖో నాళాగిరి హత్థీ భగవన్తం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం. దిస్వాన సోణ్డం ఉస్సాపేత్వా పహట్ఠకణ్ణవాలో యేన భగవా తేన అభిధావి. అద్దసాసుం ఖో తే భిక్ఖూ నాళాగిరిం హత్థిం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం. దిస్వాన భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘అయం, భన్తే, నాళాగిరి హత్థీ చణ్డో మనుస్సఘాతకో ఇమం రచ్ఛం పటిపన్నో. పటిక్కమతు, భన్తే, భగవా; పటిక్కమతు సుగతో’’తి. ‘‘ఆగచ్ఛథ, భిక్ఖవే, మా భాయిత్థ. అట్ఠానమేతం, భిక్ఖవే, అనవకాసో, యం పరూపక్కమేన తథాగతం జీవితా వోరోపేయ్య. అనుపక్కమేన, భిక్ఖవే, తథాగతా పరినిబ్బాయన్తీ’’తి. దుతియమ్పి ఖో తే భిక్ఖూ…పే॰… తతియమ్పి ఖో తే భిక్ఖూ భగవన్తం ఏతదవోచుం – ‘‘అయం, భన్తే, నాళాగిరి హత్థీ చణ్డో మనుస్సఘాతకో ఇమం రచ్ఛం పటిపన్నో. పటిక్కమతు, భన్తే, భగవా; పటిక్కమతు సుగతో’’తి. ‘‘ఆగచ్ఛథ, భిక్ఖవే, మా భాయిత్థ. అట్ఠానమేతం , భిక్ఖవే, అనవకాసో, యం పరూపక్కమేన తథాగతం జీవితా వోరోపేయ్య. అనుపక్కమేన, భిక్ఖవే, తథాగతా పరినిబ్బాయన్తీ’’తి.
342. Tena kho pana samayena rājagahe nāḷāgiri nāma hatthī caṇḍo hoti, manussaghātako. Atha kho devadatto rājagahaṃ pavisitvā hatthisālaṃ gantvā hatthibhaṇḍe etadavoca – ‘‘mayaṃ kho, bhaṇe, rājañātakā nāma paṭibalā nīcaṭṭhāniyaṃ uccaṭṭhāne ṭhapetuṃ, bhattampi vetanampi vaḍḍhāpetuṃ. Tena hi, bhaṇe, yadā samaṇo gotamo imaṃ racchaṃ paṭipanno hoti, tadā imaṃ nāḷāgiriṃ hatthiṃ muñcetvā imaṃ racchaṃ paṭipādethā’’ti. ‘‘Evaṃ bhante’’ti kho te hatthibhaṇḍā devadattassa paccassosuṃ. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. Atha kho bhagavā taṃ racchaṃ paṭipajji. Addasāsuṃ kho te hatthibhaṇḍā bhagavantaṃ taṃ racchaṃ paṭipannaṃ. Disvāna nāḷāgiriṃ hatthiṃ muñcitvā taṃ racchaṃ paṭipādesuṃ. Addasā kho nāḷāgiri hatthī bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna soṇḍaṃ ussāpetvā pahaṭṭhakaṇṇavālo yena bhagavā tena abhidhāvi. Addasāsuṃ kho te bhikkhū nāḷāgiriṃ hatthiṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘ayaṃ, bhante, nāḷāgiri hatthī caṇḍo manussaghātako imaṃ racchaṃ paṭipanno. Paṭikkamatu, bhante, bhagavā; paṭikkamatu sugato’’ti. ‘‘Āgacchatha, bhikkhave, mā bhāyittha. Aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ parūpakkamena tathāgataṃ jīvitā voropeyya. Anupakkamena, bhikkhave, tathāgatā parinibbāyantī’’ti. Dutiyampi kho te bhikkhū…pe… tatiyampi kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘ayaṃ, bhante, nāḷāgiri hatthī caṇḍo manussaghātako imaṃ racchaṃ paṭipanno. Paṭikkamatu, bhante, bhagavā; paṭikkamatu sugato’’ti. ‘‘Āgacchatha, bhikkhave, mā bhāyittha. Aṭṭhānametaṃ , bhikkhave, anavakāso, yaṃ parūpakkamena tathāgataṃ jīvitā voropeyya. Anupakkamena, bhikkhave, tathāgatā parinibbāyantī’’ti.
తేన ఖో పన సమయేన మనుస్సా పాసాదేసుపి హమ్మియేసుపి ఛదనేసుపి ఆరుళ్హా అచ్ఛన్తి. తత్థ యే తే మనుస్సా అస్సద్ధా అప్పసన్నా దుబ్బుద్ధినో, తే ఏవమాహంసు – ‘‘అభిరూపో వత, భో 1, మహాసమణో నాగేన విహేఠీయిస్సతీ’’తి. యే పన తే మనుస్సా సద్ధా పసన్నా పణ్డితా బ్యత్తా బుద్ధిమన్తో, తే ఏవమాహంసు – ‘‘నచిరస్సం వత, భో, నాగో నాగేన సఙ్గామేస్సతీ’’తి. అథ ఖో భగవా నాళాగిరిం హత్థిం మేత్తేన చిత్తేన ఫరి. అథ ఖో నాళాగిరి హత్థీ భగవతో 2 మేత్తేన చిత్తేన ఫుట్ఠో 3 సోణ్డం ఓరోపేత్వా యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి, ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతో పురతో అట్ఠాసి. అథ ఖో భగవా దక్ఖిణేన హత్థేన నాళాగిరిస్స హత్థిస్స కుమ్భం పరామసన్తో నాళాగిరిం హత్థిం ఇమాహి గాథాహి అజ్ఝభాసి –
Tena kho pana samayena manussā pāsādesupi hammiyesupi chadanesupi āruḷhā acchanti. Tattha ye te manussā assaddhā appasannā dubbuddhino, te evamāhaṃsu – ‘‘abhirūpo vata, bho 4, mahāsamaṇo nāgena viheṭhīyissatī’’ti. Ye pana te manussā saddhā pasannā paṇḍitā byattā buddhimanto, te evamāhaṃsu – ‘‘nacirassaṃ vata, bho, nāgo nāgena saṅgāmessatī’’ti. Atha kho bhagavā nāḷāgiriṃ hatthiṃ mettena cittena phari. Atha kho nāḷāgiri hatthī bhagavato 5 mettena cittena phuṭṭho 6 soṇḍaṃ oropetvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavato purato aṭṭhāsi. Atha kho bhagavā dakkhiṇena hatthena nāḷāgirissa hatthissa kumbhaṃ parāmasanto nāḷāgiriṃ hatthiṃ imāhi gāthāhi ajjhabhāsi –
‘‘మా కుఞ్జర నాగమాసదో, దుక్ఖఞ్హి కుఞ్జర నాగమాసదో;
‘‘Mā kuñjara nāgamāsado, dukkhañhi kuñjara nāgamāsado;
న హి నాగహతస్స కుఞ్జర సుగతి, హోతి ఇతో పరం యతో.
Na hi nāgahatassa kuñjara sugati, hoti ito paraṃ yato.
‘‘మా చ మదో మా చ పమాదో, న హి పమత్తా సుగతిం వజన్తి తే;
‘‘Mā ca mado mā ca pamādo, na hi pamattā sugatiṃ vajanti te;
త్వఞ్ఞేవ తథా కరిస్ససి, యేన త్వం సుగతిం గమిస్ససీ’’తి.
Tvaññeva tathā karissasi, yena tvaṃ sugatiṃ gamissasī’’ti.
అథ ఖో నాళాగిరి హత్థీ సోణ్డాయ భగవతో పాదపంసూని గహేత్వా ఉపరిముద్ధని ఆకిరిత్వా పటికుటియోవ 7 ఓసక్కి, యావ భగవన్తం అద్దక్ఖి. అథ ఖో నాళాగిరి హత్థీ హత్థిసాలం గన్త్వా సకే ఠానే అట్ఠాసి. తథా దన్తో చ పన నాళాగిరి హత్థీ అహోసి. తేన ఖో పన సమయేన మనుస్సా ఇమం గాథం గాయన్తి –
Atha kho nāḷāgiri hatthī soṇḍāya bhagavato pādapaṃsūni gahetvā uparimuddhani ākiritvā paṭikuṭiyova 8 osakki, yāva bhagavantaṃ addakkhi. Atha kho nāḷāgiri hatthī hatthisālaṃ gantvā sake ṭhāne aṭṭhāsi. Tathā danto ca pana nāḷāgiri hatthī ahosi. Tena kho pana samayena manussā imaṃ gāthaṃ gāyanti –
అదణ్డేన అసత్థేన, నాగో దన్తో మహేసినా’’తి.
Adaṇḍena asatthena, nāgo danto mahesinā’’ti.
మనుస్సా ఉజ్ఝాయన్తి ఖియ్యన్తి విపాచేన్తి – ‘‘యావ పాపో అయం దేవదత్తో, అలక్ఖికో, యత్ర హి నామ సమణస్స గోతమస్స ఏవంమహిద్ధికస్స ఏవం మహానుభావస్స వధాయ పరక్కమిస్సతీ’’తి. దేవదత్తస్స లాభసక్కారో పరిహాయి. భగవతో చ లాభసక్కారో అభివడ్ఢి.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘yāva pāpo ayaṃ devadatto, alakkhiko, yatra hi nāma samaṇassa gotamassa evaṃmahiddhikassa evaṃ mahānubhāvassa vadhāya parakkamissatī’’ti. Devadattassa lābhasakkāro parihāyi. Bhagavato ca lābhasakkāro abhivaḍḍhi.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / చూళవగ్గ-అట్ఠకథా • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / పకాసనీయకమ్మాదికథా • Pakāsanīyakammādikathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / నాళాగిరిపేసనకథావణ్ణనా • Nāḷāgiripesanakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ఛసక్యపబ్బజ్జాకథావణ్ణనా • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ఛసక్యపబ్బజ్జాకథాదివణ్ణనా • Chasakyapabbajjākathādivaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / పకాసనీయకమ్మాదికథా • Pakāsanīyakammādikathā