| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
७. नळकलापीसुत्तवण्णना
7. Naḷakalāpīsuttavaṇṇanā
६७. सत्तमे कस्मा पुच्छतीति महाकोट्ठिकत्थेरो सयं तत्थ निक्कङ्खो समानो कस्मा पुच्छतीति अधिप्पायो। अज्झासयजाननत्थन्ति इदम्पि तस्स महासावकस्स परचित्तजाननेन अप्पाटिहीरं सिया, तेन तं अपरितुस्सन्तो ‘‘अपिचा’’तिआदिमाह। तत्थ द्वे अग्गसावकाति सीलादिगुणेहि उत्तमसावकाति अत्थो, न हि महाकोट्ठिकत्थेरो अग्गसावकलक्खणप्पत्तो, अथ खो महासावकलक्खणप्पत्तो। इदानेव खो मयन्तिआदि हेट्ठा पच्चयुप्पन्नं अनालोळेन्तेन दस्सेत्वा देसना आहटा, न अञ्ञमञ्ञपच्चयतावसेन, इध पन येनाधिप्पायेन तं आलोळेत्वा निवत्तेत्वा कथितं महाथेरेन, तमेवस्स अधिप्पायं तेनेव पकासेतुकामो महाकोट्ठिकत्थेरो आह ‘‘इदानेव खो मय’’न्तिआदि। तेनाह ‘‘इदं थेरो’’तिआदि।
67. Sattame kasmā pucchatīti mahākoṭṭhikatthero sayaṃ tattha nikkaṅkho samāno kasmā pucchatīti adhippāyo. Ajjhāsayajānanatthanti idampi tassa mahāsāvakassa paracittajānanena appāṭihīraṃ siyā, tena taṃ aparitussanto ‘‘apicā’’tiādimāha. Tattha dve aggasāvakāti sīlādiguṇehi uttamasāvakāti attho, na hi mahākoṭṭhikatthero aggasāvakalakkhaṇappatto, atha kho mahāsāvakalakkhaṇappatto. Idāneva kho mayantiādi heṭṭhā paccayuppannaṃ anāloḷentena dassetvā desanā āhaṭā, na aññamaññapaccayatāvasena, idha pana yenādhippāyena taṃ āloḷetvā nivattetvā kathitaṃ mahātherena, tamevassa adhippāyaṃ teneva pakāsetukāmo mahākoṭṭhikatthero āha ‘‘idāneva kho maya’’ntiādi. Tenāha ‘‘idaṃ thero’’tiādi.
एत्तके ठानेति ‘‘किं नु खो आवुसो’’तिआदिना पठमारम्भतो पट्ठाय याव ‘‘निरोधो होती’’ति पदं, एत्तके ठाने। अविज्जासङ्खारे अग्गहेत्वा ‘‘नामरूपपच्चया विञ्ञाण’’न्ति देसनाय पवत्तत्ता ‘‘पच्चयुप्पन्नपञ्चवोकारभववसेन देसना कथिता’’ति वुत्तं। ‘‘फले गहिते कारणं गहितमेवा’’ति विञ्ञाणे गहिते सङ्खारा, तेसञ्च कारणभूता अविज्जा गहिता एव होतीति वुत्तं ‘‘हेट्ठा विस्सज्जितेसु द्वादससु पदेसू’’ति। एकेकस्मिन्ति एकेकस्मिं पदे। तिण्णं तिण्णं वसेनाति ‘‘निरोधाय धम्मं देसेसि, निरोधाय पटिपन्नो होति, निरोधा अनुपादाविनिमुत्तो होती’’ति एवमागतानं तिण्णं तिण्णं वारानं वसेन। ‘‘अट्ठारसहि वत्थूही’’तिआदीसु (महाव॰ ४६८) विय इध वत्थुसद्दो कारणपरियायोति आह ‘‘छत्तिंसाय कारणेही’’ति। पठमो अनुमोदनाविधि। धम्मकथिकगुणोति विपस्सनाविसयो अभेदोपचारेन वुत्तो। सेसद्वयेसुपि एसेव नयो। दुतियो अनुमोदना, ततियं अनुमोदनन्ति अभिधेय्यानुरूपं वत्तब्बं। देसनासम्पत्ति कथिता ‘‘निब्बिदाय…पे॰… धम्मं देसेती’’ति वुत्तत्ता। सेक्खभूमि कथिता ‘‘निब्बिदाय…पे॰… पटिपन्नो होती’’ति वुत्तत्ता। असेक्खभूमि कथिता ‘‘निब्बिदा …पे॰… अनुपादाविमुत्तो होती’’ति वुत्तत्ता।
Ettake ṭhāneti ‘‘kiṃ nu kho āvuso’’tiādinā paṭhamārambhato paṭṭhāya yāva ‘‘nirodho hotī’’ti padaṃ, ettake ṭhāne. Avijjāsaṅkhāre aggahetvā ‘‘nāmarūpapaccayā viññāṇa’’nti desanāya pavattattā ‘‘paccayuppannapañcavokārabhavavasena desanā kathitā’’ti vuttaṃ. ‘‘Phale gahite kāraṇaṃ gahitamevā’’ti viññāṇe gahite saṅkhārā, tesañca kāraṇabhūtā avijjā gahitā eva hotīti vuttaṃ ‘‘heṭṭhā vissajjitesu dvādasasu padesū’’ti. Ekekasminti ekekasmiṃ pade. Tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ vasenāti ‘‘nirodhāya dhammaṃ desesi, nirodhāya paṭipanno hoti, nirodhā anupādāvinimutto hotī’’ti evamāgatānaṃ tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ vārānaṃ vasena. ‘‘Aṭṭhārasahi vatthūhī’’tiādīsu (mahāva. 468) viya idha vatthusaddo kāraṇapariyāyoti āha ‘‘chattiṃsāya kāraṇehī’’ti. Paṭhamo anumodanāvidhi. Dhammakathikaguṇoti vipassanāvisayo abhedopacārena vutto. Sesadvayesupi eseva nayo. Dutiyo anumodanā, tatiyaṃ anumodananti abhidheyyānurūpaṃ vattabbaṃ. Desanāsampatti kathitā ‘‘nibbidāya…pe… dhammaṃ desetī’’ti vuttattā. Sekkhabhūmi kathitā ‘‘nibbidāya…pe… paṭipanno hotī’’ti vuttattā. Asekkhabhūmi kathitā ‘‘nibbidā …pe… anupādāvimutto hotī’’ti vuttattā.
नळकलापीसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Naḷakalāpīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ७. नळकलापीसुत्तं • 7. Naḷakalāpīsuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ७. नळकलापीसुत्तवण्णना • 7. Naḷakalāpīsuttavaṇṇanā
