| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๗. นฬกลาปีสุตฺตวณฺณนา
7. Naḷakalāpīsuttavaṇṇanā
๖๗. สตฺตเม กสฺมา ปุจฺฉตีติ มหาโกฎฺฐิกเตฺถโร สยํ ตตฺถ นิกฺกโงฺข สมาโน กสฺมา ปุจฺฉตีติ อธิปฺปาโยฯ อชฺฌาสยชานนตฺถนฺติ อิทมฺปิ ตสฺส มหาสาวกสฺส ปรจิตฺตชานเนน อปฺปาฎิหีรํ สิยา, เตน ตํ อปริตุสฺสโนฺต ‘‘อปิจา’’ติอาทิมาหฯ ตตฺถ เทฺว อคฺคสาวกาติ สีลาทิคุเณหิ อุตฺตมสาวกาติ อโตฺถ, น หิ มหาโกฎฺฐิกเตฺถโร อคฺคสาวกลกฺขณปฺปโตฺต, อถ โข มหาสาวกลกฺขณปฺปโตฺตฯ อิทาเนว โข มยนฺติอาทิ เหฎฺฐา ปจฺจยุปฺปนฺนํ อนาโลเฬเนฺตน ทเสฺสตฺวา เทสนา อาหฎา, น อญฺญมญฺญปจฺจยตาวเสน, อิธ ปน เยนาธิปฺปาเยน ตํ อาโลเฬตฺวา นิวเตฺตตฺวา กถิตํ มหาเถเรน, ตเมวสฺส อธิปฺปายํ เตเนว ปกาเสตุกาโม มหาโกฎฺฐิกเตฺถโร อาห ‘‘อิทาเนว โข มย’’นฺติอาทิฯ เตนาห ‘‘อิทํ เถโร’’ติอาทิฯ
67. Sattame kasmā pucchatīti mahākoṭṭhikatthero sayaṃ tattha nikkaṅkho samāno kasmā pucchatīti adhippāyo. Ajjhāsayajānanatthanti idampi tassa mahāsāvakassa paracittajānanena appāṭihīraṃ siyā, tena taṃ aparitussanto ‘‘apicā’’tiādimāha. Tattha dve aggasāvakāti sīlādiguṇehi uttamasāvakāti attho, na hi mahākoṭṭhikatthero aggasāvakalakkhaṇappatto, atha kho mahāsāvakalakkhaṇappatto. Idāneva kho mayantiādi heṭṭhā paccayuppannaṃ anāloḷentena dassetvā desanā āhaṭā, na aññamaññapaccayatāvasena, idha pana yenādhippāyena taṃ āloḷetvā nivattetvā kathitaṃ mahātherena, tamevassa adhippāyaṃ teneva pakāsetukāmo mahākoṭṭhikatthero āha ‘‘idāneva kho maya’’ntiādi. Tenāha ‘‘idaṃ thero’’tiādi.
เอตฺตเก ฐาเนติ ‘‘กิํ นุ โข อาวุโส’’ติอาทินา ปฐมารมฺภโต ปฎฺฐาย ยาว ‘‘นิโรโธ โหตี’’ติ ปทํ, เอตฺตเก ฐาเนฯ อวิชฺชาสงฺขาเร อคฺคเหตฺวา ‘‘นามรูปปจฺจยา วิญฺญาณ’’นฺติ เทสนาย ปวตฺตตฺตา ‘‘ปจฺจยุปฺปนฺนปญฺจโวการภววเสน เทสนา กถิตา’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘ผเล คหิเต การณํ คหิตเมวา’’ติ วิญฺญาเณ คหิเต สงฺขารา, เตสญฺจ การณภูตา อวิชฺชา คหิตา เอว โหตีติ วุตฺตํ ‘‘เหฎฺฐา วิสฺสชฺชิเตสุ ทฺวาทสสุ ปเทสู’’ติฯ เอเกกสฺมินฺติ เอเกกสฺมิํ ปเทฯ ติณฺณํ ติณฺณํ วเสนาติ ‘‘นิโรธาย ธมฺมํ เทเสสิ, นิโรธาย ปฎิปโนฺน โหติ, นิโรธา อนุปาทาวินิมุโตฺต โหตี’’ติ เอวมาคตานํ ติณฺณํ ติณฺณํ วารานํ วเสนฯ ‘‘อฎฺฐารสหิ วตฺถูหี’’ติอาทีสุ (มหาว. ๔๖๘) วิย อิธ วตฺถุสโทฺท การณปริยาโยติ อาห ‘‘ฉตฺติํสาย การเณหี’’ติฯ ปฐโม อนุโมทนาวิธิฯ ธมฺมกถิกคุโณติ วิปสฺสนาวิสโย อเภโทปจาเรน วุโตฺตฯ เสสทฺวเยสุปิ เอเสว นโยฯ ทุติโย อนุโมทนา, ตติยํ อนุโมทนนฺติ อภิเธยฺยานุรูปํ วตฺตพฺพํฯ เทสนาสมฺปตฺติ กถิตา ‘‘นิพฺพิทาย…เป.… ธมฺมํ เทเสตี’’ติ วุตฺตตฺตาฯ เสกฺขภูมิ กถิตา ‘‘นิพฺพิทาย…เป.… ปฎิปโนฺน โหตี’’ติ วุตฺตตฺตาฯ อเสกฺขภูมิ กถิตา ‘‘นิพฺพิทา …เป.… อนุปาทาวิมุโตฺต โหตี’’ติ วุตฺตตฺตาฯ
Ettake ṭhāneti ‘‘kiṃ nu kho āvuso’’tiādinā paṭhamārambhato paṭṭhāya yāva ‘‘nirodho hotī’’ti padaṃ, ettake ṭhāne. Avijjāsaṅkhāre aggahetvā ‘‘nāmarūpapaccayā viññāṇa’’nti desanāya pavattattā ‘‘paccayuppannapañcavokārabhavavasena desanā kathitā’’ti vuttaṃ. ‘‘Phale gahite kāraṇaṃ gahitamevā’’ti viññāṇe gahite saṅkhārā, tesañca kāraṇabhūtā avijjā gahitā eva hotīti vuttaṃ ‘‘heṭṭhā vissajjitesu dvādasasu padesū’’ti. Ekekasminti ekekasmiṃ pade. Tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ vasenāti ‘‘nirodhāya dhammaṃ desesi, nirodhāya paṭipanno hoti, nirodhā anupādāvinimutto hotī’’ti evamāgatānaṃ tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ vārānaṃ vasena. ‘‘Aṭṭhārasahi vatthūhī’’tiādīsu (mahāva. 468) viya idha vatthusaddo kāraṇapariyāyoti āha ‘‘chattiṃsāya kāraṇehī’’ti. Paṭhamo anumodanāvidhi. Dhammakathikaguṇoti vipassanāvisayo abhedopacārena vutto. Sesadvayesupi eseva nayo. Dutiyo anumodanā, tatiyaṃ anumodananti abhidheyyānurūpaṃ vattabbaṃ. Desanāsampatti kathitā ‘‘nibbidāya…pe… dhammaṃ desetī’’ti vuttattā. Sekkhabhūmi kathitā ‘‘nibbidāya…pe… paṭipanno hotī’’ti vuttattā. Asekkhabhūmi kathitā ‘‘nibbidā …pe… anupādāvimutto hotī’’ti vuttattā.
นฬกลาปีสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Naḷakalāpīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๗. นฬกลาปีสุตฺตํ • 7. Naḷakalāpīsuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๗. นฬกลาปีสุตฺตวณฺณนา • 7. Naḷakalāpīsuttavaṇṇanā
