| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
8. නළකපානසුත්‌තවණ්‌ණනා
8. Naḷakapānasuttavaṇṇanā
166. යත්‌ථ බොධිසත්‌තපමුඛො වානරො නළකෙන පානීයං පිවි, සා පොක්‌ඛරණී, තස්‌සාමන්‌තො භූමිප්‌පදෙසො, තත්‌ථ නිවිට්‌ඨගාමො ච ‘‘නළකපාන’’න්‌තෙව පඤ්‌ඤායිත්‌ථ, ඉධ පන ගාමො අධිප්‌පෙතොති ආහ ‘‘නළකපානෙති එවංනාමකෙ ගාමෙ’’ති. ඉදානි තමත්‌ථං ආගමනතො පට්‌ඨාය දස්‌සෙතුං ‘‘පුබ්‌බෙ කිරා’’ති ආරද්‌ධං. පඤ්‌ඤවාති ඉතිකත්‌තබ්‌බතාය පඤ්‌ඤාය පඤ්‌ඤවා.
166. Yattha bodhisattapamukho vānaro naḷakena pānīyaṃ pivi, sā pokkharaṇī, tassāmanto bhūmippadeso, tattha niviṭṭhagāmo ca ‘‘naḷakapāna’’nteva paññāyittha, idha pana gāmo adhippetoti āha ‘‘naḷakapāneti evaṃnāmake gāme’’ti. Idāni tamatthaṃ āgamanato paṭṭhāya dassetuṃ ‘‘pubbe kirā’’ti āraddhaṃ. Paññavāti itikattabbatāya paññāya paññavā.
ථූලදීඝබහුලභාවෙන මහතීහි දාඨිකාහි සමන්‌නාගතත්‌තා මහාදාඨිකො. ‘‘උදකරක්‌ඛසො අහ’’න්‌ති වත්‌වා වානරානං කඤ්‌චි අමුඤ්‌චිත්‌වා ‘‘සබ්‌බෙ තුම්‌හෙ මම හත්‌ථගතා’’ති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘තුම්‌හෙ පන සබ්‌බෙ ඛාදිස්‌සාමී’’ති ආහ. ධමි…පෙ.… පිවිංසූති බොධිසත්‌තෙන ගහිතනළො අනවසෙසො අබ්‌භන්‌තරෙ සබ්‌බසන්‌ධීනං නිබ්‌බාධෙන එකච්‌ඡිද්‌දො අහොසි. නෙව මං ත්‌වං වධිස්‌සසීති උදකරක්‌ඛස ත්‌වං වධිතුකාමොපි මම පුරිසථාමෙන න වධිස්‌සසි.
Thūladīghabahulabhāvena mahatīhi dāṭhikāhi samannāgatattā mahādāṭhiko. ‘‘Udakarakkhaso aha’’nti vatvā vānarānaṃ kañci amuñcitvā ‘‘sabbe tumhe mama hatthagatā’’ti dassento ‘‘tumhe pana sabbe khādissāmī’’ti āha. Dhami…pe… piviṃsūti bodhisattena gahitanaḷo anavaseso abbhantare sabbasandhīnaṃ nibbādhena ekacchiddo ahosi. Neva maṃ tvaṃ vadhissasīti udakarakkhasa tvaṃ vadhitukāmopi mama purisathāmena na vadhissasi.
එවං පන වත්‌වා මහාසත්‌තො ‘‘අයං පාපො එත්‌ථ පානීයං පිවන්‌තෙ අඤ්‌ඤෙපි සත්‌තෙ මා බාධයිත්‌ථා’’ති කරුණායමානො ‘‘එත්‌ථ ජායන්‌තා නළා සබ්‌බෙ අපබ්‌බබන්‌ධා එකච්‌ඡිද්‌දාව හොන්‌තූ’’ති අධිට්‌ඨාය ගතො. තෙනාහ ‘‘තතො පට්‌ඨායා’’තිආදි.
Evaṃ pana vatvā mahāsatto ‘‘ayaṃ pāpo ettha pānīyaṃ pivante aññepi satte mā bādhayitthā’’ti karuṇāyamāno ‘‘ettha jāyantā naḷā sabbe apabbabandhā ekacchiddāva hontū’’ti adhiṭṭhāya gato. Tenāha ‘‘tato paṭṭhāyā’’tiādi.
167. අනුරුද්‌ධප්‌පමුඛා භික්‌ඛූ භගවතා ‘‘කච්‌චි තුම්‌හෙ අනුරුද්‌ධා’’ති පුච්‌ඡිතාති ථෙරො ‘‘තග්‌ඝ මයං, භන්‌තෙ’’ති ආහ.
167. Anuruddhappamukhā bhikkhū bhagavatā ‘‘kacci tumhe anuruddhā’’ti pucchitāti thero ‘‘taggha mayaṃ, bhante’’ti āha.
සචෙ පබ්‌බජති, ජීවිතං ලභිස්‌සති, නො අඤ්‌ඤථාති රඤ්‌ඤා පබ්‌බජ්‌ජාය අභිනීතාති රාජාභිනීතා. චොරාභිනීතාති එත්‌ථාපි එසෙව නයො. චොරානං මූලං ඡින්‌දන්‌තො ‘‘කණ්‌ටකසොධනං කරිස්‌සාමී’’ති. ආජීවිකායාති ආජීවෙන ජීවිතවුත්‌තියා. ඉමෙසු පන අනුරුද්‌ධත්‌ථෙරාදීසු.
Sace pabbajati, jīvitaṃ labhissati, no aññathāti raññā pabbajjāya abhinītāti rājābhinītā. Corābhinītāti etthāpi eseva nayo. Corānaṃ mūlaṃ chindanto ‘‘kaṇṭakasodhanaṃ karissāmī’’ti. Ājīvikāyāti ājīvena jīvitavuttiyā. Imesu pana anuruddhattherādīsu.
විවෙකන්‌ති පුබ්‌බකාලිකකිරියප්‌පධානං ‘‘අබ්‍යාපජ්‌ජං උපෙත’’න්‌තිආදීසු වියාති ආහ – ‘‘විවිච්‌චා’’ති, විවිච්‌චිත්‌වා විවිත්‌තො හුත්‌වා විනා හුත්‌වාති අත්‌ථො. පබ්‌බජිතකිච්‌චන්‌ති පබ්‌බජිතස්‌ස සාරුප්‌පකිච්‌චං. සමණකිච්‌චන්‌ති සමණභාවකරණකිච්‌චං. යදග්‌ගෙන හි පබ්‌බජිතකිච්‌චං කාතුං න සක්‌කොති තදග්‌ගෙන සමණභාවකරම්‌පි කිච්‌චං කාතුං න සක්‌කොති. තෙනාහ ‘‘සො යෙවා’’තිආදි.
Vivekanti pubbakālikakiriyappadhānaṃ ‘‘abyāpajjaṃ upeta’’ntiādīsu viyāti āha – ‘‘viviccā’’ti, viviccitvā vivitto hutvā vinā hutvāti attho. Pabbajitakiccanti pabbajitassa sāruppakiccaṃ. Samaṇakiccanti samaṇabhāvakaraṇakiccaṃ. Yadaggena hi pabbajitakiccaṃ kātuṃ na sakkoti tadaggena samaṇabhāvakarampi kiccaṃ kātuṃ na sakkoti. Tenāha ‘‘so yevā’’tiādi.
168. අප්‌පටිසන්‌ධිකෙ තාව බ්‍යාකරොන්‌තො පවත්‌තීසු ඨානං අතීතොති කත්‌වා උපපත්‌තීසු බ්‍යාකරොති නාම තත්‌ථ පටිසන්‌ධියා අභාවකිත්‌තනතො. මහන්‌තතුට්‌ඨිනොති විපුලපමොදා.
168.Appaṭisandhike tāva byākaronto pavattīsu ṭhānaṃ atītoti katvā upapattīsu byākaroti nāma tattha paṭisandhiyā abhāvakittanato. Mahantatuṭṭhinoti vipulapamodā.
169. ඉමස්‌සාති ‘‘අස්‌සා’’ති පදස්‌ස අත්‌ථවචනං. ඉමස්‌ස ඨිතස්‌ස ආයස්‌මතො සාමං දිට්‌ඨො වා හොති අනුස්‌සවසුතො වාති යොජනා. සමාධිපක්‌ඛිකා ධම්‌මා ධම්‌මාති අධිප්‌පෙතා, සමාධි පන එවංවිහාරීති එත්‌ථ විහාරසද්‌දෙන ගහිතො. එවංවිමුත්‌තාති එත්‌ථ පන විමුත්‌තිසද්‌දෙන ඵලවිමුත්‌ති ගහිතා. චරතොපීති සමථවිපස්‌සනාචාරෙන චරතොපි විහරන්‌තස්‌සපි. උපාසකඋපාසිකාඨානෙසු ලබ්‌භමානම්‌පි අරහත්‌තං අප්‌පකභාවතො පාළියං අනුද්‌ධටන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
169.Imassāti ‘‘assā’’ti padassa atthavacanaṃ. Imassa ṭhitassa āyasmato sāmaṃ diṭṭho vā hoti anussavasuto vāti yojanā. Samādhipakkhikā dhammā dhammāti adhippetā, samādhi pana evaṃvihārīti ettha vihārasaddena gahito. Evaṃvimuttāti ettha pana vimuttisaddena phalavimutti gahitā. Caratopīti samathavipassanācārena caratopi viharantassapi. Upāsakaupāsikāṭhānesu labbhamānampi arahattaṃ appakabhāvato pāḷiyaṃ anuddhaṭanti daṭṭhabbaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
නළකපානසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Naḷakapānasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 8. නළකපානසුත්‌තං • 8. Naḷakapānasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 8. නළකපානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Naḷakapānasuttavaṇṇanā
