Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သုတ္တနိပာတပာဠိ • Suttanipātapāḷi |
၁၁. နာလကသုတ္တံ
11. Nālakasuttaṃ
၆၈၄.
684.
အာနန္ဒဇာတေ တိဒသဂဏေ ပတီတေ၊ သက္ကဉ္စ ဣန္ဒံ သုစိဝသနေ စ ဒေဝေ။
Ānandajāte tidasagaṇe patīte, sakkañca indaṃ sucivasane ca deve;
ဒုသ္သံ ဂဟေတ္ဝာ အတိရိဝ ထောမယန္တေ၊ အသိတော ဣသိ အဒ္ဒသ ဒိဝာဝိဟာရေ။
Dussaṃ gahetvā atiriva thomayante, asito isi addasa divāvihāre.
၆၈၅.
685.
ဒိသ္ဝာန ဒေဝေ မုဒိတမနေ ဥဒဂ္ဂေ၊ စိတ္တိံ ကရိတ္ဝာန ဣဒမဝောစ 1 တတ္ထ။
Disvāna deve muditamane udagge, cittiṃ karitvāna idamavoca 2 tattha;
‘‘ကိံ ဒေဝသင္ဃော အတိရိဝ ကလ္ယရူပော၊ ဒုသ္သံ ဂဟေတ္ဝာ ရမယထ 3 ကိံ ပဋိစ္စ။
‘‘Kiṃ devasaṅgho atiriva kalyarūpo, dussaṃ gahetvā ramayatha 4 kiṃ paṭicca.
၆၈၆.
686.
‘‘ယဒာပိ အာသီ အသုရေဟိ သင္ဂမော၊ ဇယော သုရာနံ အသုရာ ပရာဇိတာ။
‘‘Yadāpi āsī asurehi saṅgamo, jayo surānaṃ asurā parājitā.
တဒာပိ နေတာဒိသော လောမဟံသနော၊ ကိမဗ္ဘုတံ ဒဋ္ဌု မရူ ပမောဒိတာ။
Tadāpi netādiso lomahaṃsano, kimabbhutaṃ daṭṭhu marū pamoditā.
၆၈၇.
687.
‘‘သေဠေန္တိ ဂာယန္တိ စ ဝာဒယန္တိ စ၊ ဘုဇာနိ ဖောဋေန္တိ 5 စ နစ္စယန္တိ စ။
‘‘Seḷenti gāyanti ca vādayanti ca, bhujāni phoṭenti 6 ca naccayanti ca;
ပုစ္ဆာမိ ဝောဟံ မေရုမုဒ္ဓဝာသိနေ၊ ဓုနာထ မေ သံသယံ ခိပ္ပ မာရိသာ’’။
Pucchāmi vohaṃ merumuddhavāsine, dhunātha me saṃsayaṃ khippa mārisā’’.
၆၈၈.
688.
‘‘သော ဗောဓိသတ္တော ရတနဝရော အတုလ္ယော၊ မနုသ္သလောကေ ဟိတသုခတ္ထာယ 7 ဇာတော။
‘‘So bodhisatto ratanavaro atulyo, manussaloke hitasukhatthāya 8 jāto;
သက္ယာန ဂာမေ ဇနပဒေ လုမ္ဗိနေယ္ယေ၊ တေနမ္ဟ တုဋ္ဌာ အတိရိဝ ကလ္ယရူပာ။
Sakyāna gāme janapade lumbineyye, tenamha tuṭṭhā atiriva kalyarūpā.
၆၈၉.
689.
‘‘သော သဗ္ဗသတ္တုတ္တမော အဂ္ဂပုဂ္ဂလော၊ နရာသဘော သဗ္ဗပဇာနမုတ္တမော။
‘‘So sabbasattuttamo aggapuggalo, narāsabho sabbapajānamuttamo;
ဝတ္တေသ္သတိ စက္ကမိသိဝ္ဟယေ ဝနေ၊ နဒံဝ သီဟော ဗလဝာ မိဂာဘိဘူ’’။
Vattessati cakkamisivhaye vane, nadaṃva sīho balavā migābhibhū’’.
၆၉၀.
690.
တံ သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ တုရိတမဝသရီ သော၊ သုဒ္ဓောဒနသ္သ တဒ ဘဝနံ ဥပာဝိသိ 9။
Taṃ saddaṃ sutvā turitamavasarī so, suddhodanassa tada bhavanaṃ upāvisi 10;
နိသဇ္ဇ တတ္ထ ဣဒမဝောစာသိ သက္ယေ၊ ‘‘ကုဟိံ ကုမာရော အဟမပိ ဒဋ္ဌုကာမော’’။
Nisajja tattha idamavocāsi sakye, ‘‘kuhiṃ kumāro ahamapi daṭṭhukāmo’’.
၆၉၁.
691.
တတော ကုမာရံ ဇလိတမိဝ သုဝဏ္ဏံ၊ ဥက္ကာမုခေဝ သုကုသလသမ္ပဟဋ္ဌံ 11။
Tato kumāraṃ jalitamiva suvaṇṇaṃ, ukkāmukheva sukusalasampahaṭṭhaṃ 12;
ဒဒ္ဒလ္လမာနံ 13 သိရိယာ အနောမဝဏ္ဏံ၊ ဒသ္သေသု ပုတ္တံ အသိတဝ္ဟယသ္သ သက္ယာ။
Daddallamānaṃ 14 siriyā anomavaṇṇaṃ, dassesu puttaṃ asitavhayassa sakyā.
၆၉၂.
692.
ဒိသ္ဝာ ကုမာရံ သိခိမိဝ ပဇ္ဇလန္တံ၊ တာရာသဘံဝ နဘသိဂမံ ဝိသုဒ္ဓံ။
Disvā kumāraṃ sikhimiva pajjalantaṃ, tārāsabhaṃva nabhasigamaṃ visuddhaṃ;
သူရိယံ တပန္တံ သရဒရိဝဗ္ဘမုတ္တံ၊ အာနန္ဒဇာတော ဝိပုလမလတ္ထ ပီတိံ။
Sūriyaṃ tapantaṃ saradarivabbhamuttaṃ, ānandajāto vipulamalattha pītiṃ.
၆၉၃.
693.
အနေကသာခဉ္စ သဟသ္သမဏ္ဍလံ၊ ဆတ္တံ မရူ ဓာရယုမန္တလိက္ခေ။
Anekasākhañca sahassamaṇḍalaṃ, chattaṃ marū dhārayumantalikkhe;
သုဝဏ္ဏဒဏ္ဍာ ဝီတိပတန္တိ စာမရာ၊ န ဒိသ္သရေ စာမရဆတ္တဂာဟကာ။
Suvaṇṇadaṇḍā vītipatanti cāmarā, na dissare cāmarachattagāhakā.
၆၉၄.
694.
ဒိသ္ဝာ ဇဋီ ကဏ္ဟသိရိဝ္ဟယော ဣသိ၊ သုဝဏ္ဏနိက္ခံ ဝိယ ပဏ္ဍုကမ္ဗလေ။
Disvā jaṭī kaṇhasirivhayo isi, suvaṇṇanikkhaṃ viya paṇḍukambale;
သေတဉ္စ ဆတ္တံ ဓရိယန္တ 15 မုဒ္ဓနိ၊ ဥဒဂ္ဂစိတ္တော သုမနော ပဋိဂ္ဂဟေ။
Setañca chattaṃ dhariyanta 16 muddhani, udaggacitto sumano paṭiggahe.
၆၉၅.
695.
ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ ပန သက္ယပုင္ဂဝံ၊ ဇိဂီသတော 17 လက္ခဏမန္တပာရဂူ။
Paṭiggahetvā pana sakyapuṅgavaṃ, jigīsato 18 lakkhaṇamantapāragū;
ပသန္နစိတ္တော ဂိရမဗ္ဘုဒီရယိ၊ ‘‘အနုတ္တရာယံ ဒ္ဝိပဒာနမုတ္တမော’’ 19။
Pasannacitto giramabbhudīrayi, ‘‘anuttarāyaṃ dvipadānamuttamo’’ 20.
၆၉၆.
696.
အထတ္တနော ဂမနမနုသ္သရန္တော၊ အကလ္ယရူပော ဂဠယတိ အသ္သုကာနိ။
Athattano gamanamanussaranto, akalyarūpo gaḷayati assukāni;
ဒိသ္ဝာန သက္ယာ ဣသိမဝောစုံ ရုဒန္တံ၊
Disvāna sakyā isimavocuṃ rudantaṃ,
‘‘နော စေ ကုမာရေ ဘဝိသ္သတိ အန္တရာယော’’။
‘‘No ce kumāre bhavissati antarāyo’’.
၆၉၇.
697.
ဒိသ္ဝာန သက္ယေ ဣသိမဝောစ အကလ္ယေ၊ ‘‘နာဟံ ကုမာရေ အဟိတမနုသ္သရာမိ။
Disvāna sakye isimavoca akalye, ‘‘nāhaṃ kumāre ahitamanussarāmi;
န စာပိမသ္သ ဘဝိသ္သတိ အန္တရာယော၊ န ဩရကာယံ အဓိမာနသာ 21 ဘဝာထ။
Na cāpimassa bhavissati antarāyo, na orakāyaṃ adhimānasā 22 bhavātha.
၆၉၈.
698.
‘‘သမ္ဗောဓိယဂ္ဂံ ဖုသိသ္သတာယံ ကုမာရော၊ သော ဓမ္မစက္ကံ ပရမဝိသုဒ္ဓဒသ္သီ။
‘‘Sambodhiyaggaṃ phusissatāyaṃ kumāro, so dhammacakkaṃ paramavisuddhadassī;
ဝတ္တေသ္သတာယံ ဗဟုဇနဟိတာနုကမ္ပီ၊ ဝိတ္ထာရိကသ္သ ဘဝိသ္သတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ။
Vattessatāyaṃ bahujanahitānukampī, vitthārikassa bhavissati brahmacariyaṃ.
၆၉၉.
699.
‘‘မမဉ္စ အာယု န စိရမိဓာဝသေသော၊ အထန္တရာ မေ ဘဝိသ္သတိ ကာလကိရိယာ။
‘‘Mamañca āyu na ciramidhāvaseso, athantarā me bhavissati kālakiriyā;
သောဟံ န သောသ္သံ 23 အသမဓုရသ္သ ဓမ္မံ၊ တေနမ္ဟိ အဋ္ဋော ဗ္ယသနံဂတော အဃာဝီ’’။
Sohaṃ na sossaṃ 24 asamadhurassa dhammaṃ, tenamhi aṭṭo byasanaṃgato aghāvī’’.
၇၀၀.
700.
သော သာကိယာနံ ဝိပုလံ ဇနေတ္ဝာ ပီတိံ၊ အန္တေပုရမ္ဟာ နိဂ္ဂမာ 25 ဗ္ရဟ္မစာရီ။
So sākiyānaṃ vipulaṃ janetvā pītiṃ, antepuramhā niggamā 26 brahmacārī;
သော ဘာဂိနေယ္ယံ သယံ အနုကမ္ပမာနော၊ သမာဒပေသိ အသမဓုရသ္သ ဓမ္မေ။
So bhāgineyyaṃ sayaṃ anukampamāno, samādapesi asamadhurassa dhamme.
၇၀၁.
701.
‘‘ဗုဒ္ဓောတိ ဃောသံ ယဒ 27 ပရတော သုဏာသိ၊ သမ္ဗောဓိပတ္တော ဝိဝရတိ ဓမ္မမဂ္ဂံ။
‘‘Buddhoti ghosaṃ yada 28 parato suṇāsi, sambodhipatto vivarati dhammamaggaṃ;
ဂန္တ္ဝာန တတ္ထ သမယံ ပရိပုစ္ဆမာနော 29၊ စရသ္သု တသ္မိံ ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ’’။
Gantvāna tattha samayaṃ paripucchamāno 30, carassu tasmiṃ bhagavati brahmacariyaṃ’’.
၇၀၂.
702.
တေနာနုသိဋ္ဌော ဟိတမနေန တာဒိနာ၊ အနာဂတေ ပရမဝိသုဒ္ဓဒသ္သိနာ။
Tenānusiṭṭho hitamanena tādinā, anāgate paramavisuddhadassinā;
သော နာလကော ဥပစိတပုညသဉ္စယော၊ ဇိနံ ပတိက္ခံ 31 ပရိဝသိ ရက္ခိတိန္ဒ္ရိယော။
So nālako upacitapuññasañcayo, jinaṃ patikkhaṃ 32 parivasi rakkhitindriyo.
၇၀၃.
703.
သုတ္ဝာန ဃောသံ ဇိနဝရစက္ကဝတ္တနေ၊ ဂန္တ္ဝာန ဒိသ္ဝာ ဣသိနိသဘံ ပသန္နော။
Sutvāna ghosaṃ jinavaracakkavattane, gantvāna disvā isinisabhaṃ pasanno;
မောနေယ္ယသေဋ္ဌံ မုနိပဝရံ အပုစ္ဆိ၊ သမာဂတေ အသိတာဝ္ဟယသ္သ သာသနေတိ။
Moneyyaseṭṭhaṃ munipavaraṃ apucchi, samāgate asitāvhayassa sāsaneti.
ဝတ္ထုဂာထာ နိဋ္ဌိတာ။
Vatthugāthā niṭṭhitā.
၇၀၄.
704.
‘‘အညာတမေတံ ဝစနံ၊ အသိတသ္သ ယထာတထံ။
‘‘Aññātametaṃ vacanaṃ, asitassa yathātathaṃ;
တံ တံ ဂောတမ ပုစ္ဆာမိ၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပာရဂုံ။
Taṃ taṃ gotama pucchāmi, sabbadhammāna pāraguṃ.
၇၀၅.
705.
‘‘အနဂာရိယုပေတသ္သ၊ ဘိက္ခာစရိယံ ဇိဂီသတော။
‘‘Anagāriyupetassa, bhikkhācariyaṃ jigīsato;
မုနိ ပဗ္ရူဟိ မေ ပုဋ္ဌော၊ မောနေယ္ယံ ဥတ္တမံ ပဒံ’’။
Muni pabrūhi me puṭṭho, moneyyaṃ uttamaṃ padaṃ’’.
၇၀၆.
706.
‘‘မောနေယ္ယံ တေ ဥပညိသ္သံ၊ (ဣတိ ဘဂဝာ) ဒုက္ကရံ ဒုရဘိသမ္ဘဝံ။
‘‘Moneyyaṃ te upaññissaṃ, (iti bhagavā) dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;
ဟန္ဒ တေ နံ ပဝက္ခာမိ၊ သန္ထမ္ဘသ္သု ဒဠ္ဟော ဘဝ။
Handa te naṃ pavakkhāmi, santhambhassu daḷho bhava.
၇၀၇.
707.
‘‘သမာနဘာဂံ ကုဗ္ဗေထ၊ ဂာမေ အက္ကုဋ္ဌဝန္ဒိတံ။
‘‘Samānabhāgaṃ kubbetha, gāme akkuṭṭhavanditaṃ;
မနောပဒောသံ ရက္ခေယ္ယ၊ သန္တော အနုဏ္ဏတော စရေ။
Manopadosaṃ rakkheyya, santo anuṇṇato care.
၇၀၈.
708.
‘‘ဥစ္စာဝစာ နိစ္ဆရန္တိ၊ ဒာယေ အဂ္ဂိသိခူပမာ။
‘‘Uccāvacā niccharanti, dāye aggisikhūpamā;
နာရိယော မုနိံ ပလောဘေန္တိ၊ တာသု တံ မာ ပလောဘယုံ။
Nāriyo muniṃ palobhenti, tāsu taṃ mā palobhayuṃ.
၇၀၉.
709.
အဝိရုဒ္ဓော အသာရတ္တော၊ ပာဏေသု တသထာဝရေ။
Aviruddho asāratto, pāṇesu tasathāvare.
၇၁၀.
710.
‘‘ယထာ အဟံ တထာ ဧတေ၊ ယထာ ဧတေ တထာ အဟံ။
‘‘Yathā ahaṃ tathā ete, yathā ete tathā ahaṃ;
အတ္တာနံ ဥပမံ ကတ္ဝာ၊ န ဟနေယ္ယ န ဃာတယေ။
Attānaṃ upamaṃ katvā, na haneyya na ghātaye.
၇၁၁.
711.
‘‘ဟိတ္ဝာ ဣစ္ဆဉ္စ လောဘဉ္စ၊ ယတ္ထ သတ္တော ပုထုဇ္ဇနော။
‘‘Hitvā icchañca lobhañca, yattha satto puthujjano;
စက္ခုမာ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယ၊ တရေယ္ယ နရကံ ဣမံ။
Cakkhumā paṭipajjeyya, tareyya narakaṃ imaṃ.
၇၁၂.
712.
‘‘ဦနူဒရော မိတာဟာရော၊ အပ္ပိစ္ဆသ္သ အလောလုပော။
‘‘Ūnūdaro mitāhāro, appicchassa alolupo;
၇၁၃.
713.
‘‘သ ပိဏ္ဍစာရံ စရိတ္ဝာ၊ ဝနန္တမဘိဟာရယေ။
‘‘Sa piṇḍacāraṃ caritvā, vanantamabhihāraye;
ဥပဋ္ဌိတော ရုက္ခမူလသ္မိံ၊ အာသနူပဂတော မုနိ။
Upaṭṭhito rukkhamūlasmiṃ, āsanūpagato muni.
၇၁၄.
714.
‘‘သ ဈာနပသုတော ဓီရော၊ ဝနန္တေ ရမိတော သိယာ။
‘‘Sa jhānapasuto dhīro, vanante ramito siyā;
ဈာယေထ ရုက္ခမူလသ္မိံ၊ အတ္တာနမဘိတောသယံ။
Jhāyetha rukkhamūlasmiṃ, attānamabhitosayaṃ.
၇၁၅.
715.
အဝ္ဟာနံ နာဘိနန္ဒေယ္ယ၊ အဘိဟာရဉ္စ ဂာမတော။
Avhānaṃ nābhinandeyya, abhihārañca gāmato.
၇၁၆.
716.
‘‘န မုနီ ဂာမမာဂမ္မ၊ ကုလေသု သဟသာ စရေ။
‘‘Na munī gāmamāgamma, kulesu sahasā care;
ဃာသေသနံ ဆိန္နကထော၊ န ဝာစံ ပယုတံ ဘဏေ။
Ghāsesanaṃ chinnakatho, na vācaṃ payutaṃ bhaṇe.
၇၁၇.
717.
‘‘အလတ္ထံ ယဒိဒံ သာဓု၊ နာလတ္ထံ ကုသလံ ဣတိ။
‘‘Alatthaṃ yadidaṃ sādhu, nālatthaṃ kusalaṃ iti;
၇၁၈.
718.
‘‘သ ပတ္တပာဏိ ဝိစရန္တော၊ အမူဂော မူဂသမ္မတော။
‘‘Sa pattapāṇi vicaranto, amūgo mūgasammato;
အပ္ပံ ဒာနံ န ဟီဠေယ္ယ၊ ဒာတာရံ နာဝဇာနိယာ။
Appaṃ dānaṃ na hīḷeyya, dātāraṃ nāvajāniyā.
၇၁၉.
719.
‘‘ဥစ္စာဝစာ ဟိ ပဋိပဒာ၊ သမဏေန ပကာသိတာ။
‘‘Uccāvacā hi paṭipadā, samaṇena pakāsitā;
န ပာရံ ဒိဂုဏံ ယန္တိ၊ နယိဒံ ဧကဂုဏံ မုတံ။
Na pāraṃ diguṇaṃ yanti, nayidaṃ ekaguṇaṃ mutaṃ.
၇၂၀.
720.
‘‘ယသ္သ စ ဝိသတာ နတ္ထိ၊ ဆိန္နသောတသ္သ ဘိက္ခုနော။
‘‘Yassa ca visatā natthi, chinnasotassa bhikkhuno;
ကိစ္စာကိစ္စပ္ပဟီနသ္သ၊ ပရိဠာဟော န ဝိဇ္ဇတိ။
Kiccākiccappahīnassa, pariḷāho na vijjati.
၇၂၁.
721.
‘‘မောနေယ္ယံ တေ ဥပညိသ္သံ၊ ခုရဓာရူပမော ဘဝေ။
‘‘Moneyyaṃ te upaññissaṃ, khuradhārūpamo bhave;
ဇိဝ္ဟာယ တာလုမာဟစ္စ၊ ဥဒရေ သညတော သိယာ။
Jivhāya tālumāhacca, udare saññato siyā.
၇၂၂.
722.
‘‘အလီနစိတ္တော စ သိယာ၊ န စာပိ ဗဟု စိန္တယေ။
‘‘Alīnacitto ca siyā, na cāpi bahu cintaye;
နိရာမဂန္ဓော အသိတော၊ ဗ္ရဟ္မစရိယပရာယဏော။
Nirāmagandho asito, brahmacariyaparāyaṇo.
၇၂၃.
723.
‘‘ဧကာသနသ္သ သိက္ခေထ၊ သမဏူပာသနသ္သ စ။
‘‘Ekāsanassa sikkhetha, samaṇūpāsanassa ca;
ဧကတ္တံ မောနမက္ခာတံ၊ ဧကော စေ အဘိရမိသ္သသိ။
Ekattaṃ monamakkhātaṃ, eko ce abhiramissasi;
၇၂၄.
724.
‘‘သုတ္ဝာ ဓီရာနံ နိဂ္ဃောသံ၊ ဈာယီနံ ကာမစာဂိနံ။
‘‘Sutvā dhīrānaṃ nigghosaṃ, jhāyīnaṃ kāmacāginaṃ;
တတော ဟိရိဉ္စ သဒ္ဓဉ္စ၊ ဘိယ္ယော ကုဗ္ဗေထ မာမကော။
Tato hiriñca saddhañca, bhiyyo kubbetha māmako.
၇၂၅.
725.
‘‘တံ နဒီဟိ ဝိဇာနာထ၊ သောဗ္ဘေသု ပဒရေသု စ။
‘‘Taṃ nadīhi vijānātha, sobbhesu padaresu ca;
၇၂၆.
726.
‘‘ယဒူနကံ တံ သဏတိ၊ ယံ ပူရံ သန္တမေဝ တံ။
‘‘Yadūnakaṃ taṃ saṇati, yaṃ pūraṃ santameva taṃ;
အဍ္ဎကုမ္ဘူပမော ဗာလော၊ ရဟဒော ပူရောဝ ပဏ္ဍိတော။
Aḍḍhakumbhūpamo bālo, rahado pūrova paṇḍito.
၇၂၇.
727.
‘‘ယံ သမဏော ဗဟုံ ဘာသတိ၊ ဥပေတံ အတ္ထသဉ္ဟိတံ။
‘‘Yaṃ samaṇo bahuṃ bhāsati, upetaṃ atthasañhitaṃ;
ဇာနံ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ၊ ဇာနံ သော ဗဟု ဘာသတိ။
Jānaṃ so dhammaṃ deseti, jānaṃ so bahu bhāsati.
၇၂၈.
728.
‘‘ယော စ ဇာနံ သံယတတ္တော၊ ဇာနံ န ဗဟု ဘာသတိ။
‘‘Yo ca jānaṃ saṃyatatto, jānaṃ na bahu bhāsati;
သ မုနီ မောနမရဟတိ၊ သ မုနီ မောနမဇ္ဈဂာ’’တိ။
Sa munī monamarahati, sa munī monamajjhagā’’ti.
နာလကသုတ္တံ ဧကာဒသမံ နိဋ္ဌိတံ။
Nālakasuttaṃ ekādasamaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / သုတ္တနိပာတ-အဋ္ဌကထာ • Suttanipāta-aṭṭhakathā / ၁၁. နာလကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 11. Nālakasuttavaṇṇanā