Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සුත්තනිපාතපාළි • Suttanipātapāḷi |
11. නාලකසුත්තං
11. Nālakasuttaṃ
684.
684.
ආනන්දජාතෙ තිදසගණෙ පතීතෙ, සක්කඤ්ච ඉන්දං සුචිවසනෙ ච දෙවෙ;
Ānandajāte tidasagaṇe patīte, sakkañca indaṃ sucivasane ca deve;
දුස්සං ගහෙත්වා අතිරිව ථොමයන්තෙ, අසිතො ඉසි අද්දස දිවාවිහාරෙ.
Dussaṃ gahetvā atiriva thomayante, asito isi addasa divāvihāre.
685.
685.
දිස්වාන දෙවෙ මුදිතමනෙ උදග්ගෙ, චිත්තිං කරිත්වාන ඉදමවොච 1 තත්ථ;
Disvāna deve muditamane udagge, cittiṃ karitvāna idamavoca 2 tattha;
‘‘කිං දෙවසඞ්ඝො අතිරිව කල්යරූපො, දුස්සං ගහෙත්වා රමයථ 3 කිං පටිච්ච.
‘‘Kiṃ devasaṅgho atiriva kalyarūpo, dussaṃ gahetvā ramayatha 4 kiṃ paṭicca.
686.
686.
‘‘යදාපි ආසී අසුරෙහි සඞ්ගමො, ජයො සුරානං අසුරා පරාජිතා.
‘‘Yadāpi āsī asurehi saṅgamo, jayo surānaṃ asurā parājitā.
තදාපි නෙතාදිසො ලොමහංසනො, කිමබ්භුතං දට්ඨු මරූ පමොදිතා.
Tadāpi netādiso lomahaṃsano, kimabbhutaṃ daṭṭhu marū pamoditā.
687.
687.
‘‘සෙළෙන්ති ගායන්ති ච වාදයන්ති ච, භුජානි ඵොටෙන්ති 5 ච නච්චයන්ති ච;
‘‘Seḷenti gāyanti ca vādayanti ca, bhujāni phoṭenti 6 ca naccayanti ca;
පුච්ඡාමි වොහං මෙරුමුද්ධවාසිනෙ, ධුනාථ මෙ සංසයං ඛිප්ප මාරිසා’’.
Pucchāmi vohaṃ merumuddhavāsine, dhunātha me saṃsayaṃ khippa mārisā’’.
688.
688.
‘‘සො බොධිසත්තො රතනවරො අතුල්යො, මනුස්සලොකෙ හිතසුඛත්ථාය 7 ජාතො;
‘‘So bodhisatto ratanavaro atulyo, manussaloke hitasukhatthāya 8 jāto;
සක්යාන ගාමෙ ජනපදෙ ලුම්බිනෙය්යෙ, තෙනම්හ තුට්ඨා අතිරිව කල්යරූපා.
Sakyāna gāme janapade lumbineyye, tenamha tuṭṭhā atiriva kalyarūpā.
689.
689.
‘‘සො සබ්බසත්තුත්තමො අග්ගපුග්ගලො, නරාසභො සබ්බපජානමුත්තමො;
‘‘So sabbasattuttamo aggapuggalo, narāsabho sabbapajānamuttamo;
වත්තෙස්සති චක්කමිසිව්හයෙ වනෙ, නදංව සීහො බලවා මිගාභිභූ’’.
Vattessati cakkamisivhaye vane, nadaṃva sīho balavā migābhibhū’’.
690.
690.
තං සද්දං සුත්වා තුරිතමවසරී සො, සුද්ධොදනස්ස තද භවනං උපාවිසි 9;
Taṃ saddaṃ sutvā turitamavasarī so, suddhodanassa tada bhavanaṃ upāvisi 10;
නිසජ්ජ තත්ථ ඉදමවොචාසි සක්යෙ, ‘‘කුහිං කුමාරො අහමපි දට්ඨුකාමො’’.
Nisajja tattha idamavocāsi sakye, ‘‘kuhiṃ kumāro ahamapi daṭṭhukāmo’’.
691.
691.
තතො කුමාරං ජලිතමිව සුවණ්ණං, උක්කාමුඛෙව සුකුසලසම්පහට්ඨං 11;
Tato kumāraṃ jalitamiva suvaṇṇaṃ, ukkāmukheva sukusalasampahaṭṭhaṃ 12;
දද්දල්ලමානං 13 සිරියා අනොමවණ්ණං, දස්සෙසු පුත්තං අසිතව්හයස්ස සක්යා.
Daddallamānaṃ 14 siriyā anomavaṇṇaṃ, dassesu puttaṃ asitavhayassa sakyā.
692.
692.
දිස්වා කුමාරං සිඛිමිව පජ්ජලන්තං, තාරාසභංව නභසිගමං විසුද්ධං;
Disvā kumāraṃ sikhimiva pajjalantaṃ, tārāsabhaṃva nabhasigamaṃ visuddhaṃ;
සූරියං තපන්තං සරදරිවබ්භමුත්තං, ආනන්දජාතො විපුලමලත්ථ පීතිං.
Sūriyaṃ tapantaṃ saradarivabbhamuttaṃ, ānandajāto vipulamalattha pītiṃ.
693.
693.
අනෙකසාඛඤ්ච සහස්සමණ්ඩලං, ඡත්තං මරූ ධාරයුමන්තලික්ඛෙ;
Anekasākhañca sahassamaṇḍalaṃ, chattaṃ marū dhārayumantalikkhe;
සුවණ්ණදණ්ඩා වීතිපතන්ති චාමරා, න දිස්සරෙ චාමරඡත්තගාහකා.
Suvaṇṇadaṇḍā vītipatanti cāmarā, na dissare cāmarachattagāhakā.
694.
694.
දිස්වා ජටී කණ්හසිරිව්හයො ඉසි, සුවණ්ණනික්ඛං විය පණ්ඩුකම්බලෙ;
Disvā jaṭī kaṇhasirivhayo isi, suvaṇṇanikkhaṃ viya paṇḍukambale;
සෙතඤ්ච ඡත්තං ධරියන්ත 15 මුද්ධනි, උදග්ගචිත්තො සුමනො පටිග්ගහෙ.
Setañca chattaṃ dhariyanta 16 muddhani, udaggacitto sumano paṭiggahe.
695.
695.
පටිග්ගහෙත්වා පන සක්යපුඞ්ගවං, ජිගීසතො 17 ලක්ඛණමන්තපාරගූ;
Paṭiggahetvā pana sakyapuṅgavaṃ, jigīsato 18 lakkhaṇamantapāragū;
පසන්නචිත්තො ගිරමබ්භුදීරයි, ‘‘අනුත්තරායං ද්විපදානමුත්තමො’’ 19.
Pasannacitto giramabbhudīrayi, ‘‘anuttarāyaṃ dvipadānamuttamo’’ 20.
696.
696.
අථත්තනො ගමනමනුස්සරන්තො, අකල්යරූපො ගළයති අස්සුකානි;
Athattano gamanamanussaranto, akalyarūpo gaḷayati assukāni;
දිස්වාන සක්යා ඉසිමවොචුං රුදන්තං,
Disvāna sakyā isimavocuṃ rudantaṃ,
‘‘නො චෙ කුමාරෙ භවිස්සති අන්තරායො’’.
‘‘No ce kumāre bhavissati antarāyo’’.
697.
697.
දිස්වාන සක්යෙ ඉසිමවොච අකල්යෙ, ‘‘නාහං කුමාරෙ අහිතමනුස්සරාමි;
Disvāna sakye isimavoca akalye, ‘‘nāhaṃ kumāre ahitamanussarāmi;
න චාපිමස්ස භවිස්සති අන්තරායො, න ඔරකායං අධිමානසා 21 භවාථ.
Na cāpimassa bhavissati antarāyo, na orakāyaṃ adhimānasā 22 bhavātha.
698.
698.
‘‘සම්බොධියග්ගං ඵුසිස්සතායං කුමාරො, සො ධම්මචක්කං පරමවිසුද්ධදස්සී;
‘‘Sambodhiyaggaṃ phusissatāyaṃ kumāro, so dhammacakkaṃ paramavisuddhadassī;
වත්තෙස්සතායං බහුජනහිතානුකම්පී, විත්ථාරිකස්ස භවිස්සති බ්රහ්මචරියං.
Vattessatāyaṃ bahujanahitānukampī, vitthārikassa bhavissati brahmacariyaṃ.
699.
699.
‘‘මමඤ්ච ආයු න චිරමිධාවසෙසො, අථන්තරා මෙ භවිස්සති කාලකිරියා;
‘‘Mamañca āyu na ciramidhāvaseso, athantarā me bhavissati kālakiriyā;
සොහං න සොස්සං 23 අසමධුරස්ස ධම්මං, තෙනම්හි අට්ටො බ්යසනංගතො අඝාවී’’.
Sohaṃ na sossaṃ 24 asamadhurassa dhammaṃ, tenamhi aṭṭo byasanaṃgato aghāvī’’.
700.
700.
සො සාකියානං විපුලං ජනෙත්වා පීතිං, අන්තෙපුරම්හා නිග්ගමා 25 බ්රහ්මචාරී;
So sākiyānaṃ vipulaṃ janetvā pītiṃ, antepuramhā niggamā 26 brahmacārī;
සො භාගිනෙය්යං සයං අනුකම්පමානො, සමාදපෙසි අසමධුරස්ස ධම්මෙ.
So bhāgineyyaṃ sayaṃ anukampamāno, samādapesi asamadhurassa dhamme.
701.
701.
‘‘බුද්ධොති ඝොසං යද 27 පරතො සුණාසි, සම්බොධිපත්තො විවරති ධම්මමග්ගං;
‘‘Buddhoti ghosaṃ yada 28 parato suṇāsi, sambodhipatto vivarati dhammamaggaṃ;
ගන්ත්වාන තත්ථ සමයං පරිපුච්ඡමානො 29, චරස්සු තස්මිං භගවති බ්රහ්මචරියං’’.
Gantvāna tattha samayaṃ paripucchamāno 30, carassu tasmiṃ bhagavati brahmacariyaṃ’’.
702.
702.
තෙනානුසිට්ඨො හිතමනෙන තාදිනා, අනාගතෙ පරමවිසුද්ධදස්සිනා;
Tenānusiṭṭho hitamanena tādinā, anāgate paramavisuddhadassinā;
සො නාලකො උපචිතපුඤ්ඤසඤ්චයො, ජිනං පතික්ඛං 31 පරිවසි රක්ඛිතින්ද්රියො.
So nālako upacitapuññasañcayo, jinaṃ patikkhaṃ 32 parivasi rakkhitindriyo.
703.
703.
සුත්වාන ඝොසං ජිනවරචක්කවත්තනෙ, ගන්ත්වාන දිස්වා ඉසිනිසභං පසන්නො;
Sutvāna ghosaṃ jinavaracakkavattane, gantvāna disvā isinisabhaṃ pasanno;
මොනෙය්යසෙට්ඨං මුනිපවරං අපුච්ඡි, සමාගතෙ අසිතාව්හයස්ස සාසනෙති.
Moneyyaseṭṭhaṃ munipavaraṃ apucchi, samāgate asitāvhayassa sāsaneti.
වත්ථුගාථා නිට්ඨිතා.
Vatthugāthā niṭṭhitā.
704.
704.
‘‘අඤ්ඤාතමෙතං වචනං, අසිතස්ස යථාතථං;
‘‘Aññātametaṃ vacanaṃ, asitassa yathātathaṃ;
තං තං ගොතම පුච්ඡාමි, සබ්බධම්මාන පාරගුං.
Taṃ taṃ gotama pucchāmi, sabbadhammāna pāraguṃ.
705.
705.
‘‘අනගාරියුපෙතස්ස, භික්ඛාචරියං ජිගීසතො;
‘‘Anagāriyupetassa, bhikkhācariyaṃ jigīsato;
මුනි පබ්රූහි මෙ පුට්ඨො, මොනෙය්යං උත්තමං පදං’’.
Muni pabrūhi me puṭṭho, moneyyaṃ uttamaṃ padaṃ’’.
706.
706.
‘‘මොනෙය්යං තෙ උපඤ්ඤිස්සං, (ඉති භගවා) දුක්කරං දුරභිසම්භවං;
‘‘Moneyyaṃ te upaññissaṃ, (iti bhagavā) dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;
හන්ද තෙ නං පවක්ඛාමි, සන්ථම්භස්සු දළ්හො භව.
Handa te naṃ pavakkhāmi, santhambhassu daḷho bhava.
707.
707.
‘‘සමානභාගං කුබ්බෙථ, ගාමෙ අක්කුට්ඨවන්දිතං;
‘‘Samānabhāgaṃ kubbetha, gāme akkuṭṭhavanditaṃ;
මනොපදොසං රක්ඛෙය්ය, සන්තො අනුණ්ණතො චරෙ.
Manopadosaṃ rakkheyya, santo anuṇṇato care.
708.
708.
‘‘උච්චාවචා නිච්ඡරන්ති, දායෙ අග්ගිසිඛූපමා;
‘‘Uccāvacā niccharanti, dāye aggisikhūpamā;
නාරියො මුනිං පලොභෙන්ති, තාසු තං මා පලොභයුං.
Nāriyo muniṃ palobhenti, tāsu taṃ mā palobhayuṃ.
709.
709.
අවිරුද්ධො අසාරත්තො, පාණෙසු තසථාවරෙ.
Aviruddho asāratto, pāṇesu tasathāvare.
710.
710.
‘‘යථා අහං තථා එතෙ, යථා එතෙ තථා අහං;
‘‘Yathā ahaṃ tathā ete, yathā ete tathā ahaṃ;
අත්තානං උපමං කත්වා, න හනෙය්ය න ඝාතයෙ.
Attānaṃ upamaṃ katvā, na haneyya na ghātaye.
711.
711.
‘‘හිත්වා ඉච්ඡඤ්ච ලොභඤ්ච, යත්ථ සත්තො පුථුජ්ජනො;
‘‘Hitvā icchañca lobhañca, yattha satto puthujjano;
චක්ඛුමා පටිපජ්ජෙය්ය, තරෙය්ය නරකං ඉමං.
Cakkhumā paṭipajjeyya, tareyya narakaṃ imaṃ.
712.
712.
‘‘ඌනූදරො මිතාහාරො, අප්පිච්ඡස්ස අලොලුපො;
‘‘Ūnūdaro mitāhāro, appicchassa alolupo;
713.
713.
‘‘ස පිණ්ඩචාරං චරිත්වා, වනන්තමභිහාරයෙ;
‘‘Sa piṇḍacāraṃ caritvā, vanantamabhihāraye;
උපට්ඨිතො රුක්ඛමූලස්මිං, ආසනූපගතො මුනි.
Upaṭṭhito rukkhamūlasmiṃ, āsanūpagato muni.
714.
714.
‘‘ස ඣානපසුතො ධීරො, වනන්තෙ රමිතො සියා;
‘‘Sa jhānapasuto dhīro, vanante ramito siyā;
ඣායෙථ රුක්ඛමූලස්මිං, අත්තානමභිතොසයං.
Jhāyetha rukkhamūlasmiṃ, attānamabhitosayaṃ.
715.
715.
අව්හානං නාභිනන්දෙය්ය, අභිහාරඤ්ච ගාමතො.
Avhānaṃ nābhinandeyya, abhihārañca gāmato.
716.
716.
‘‘න මුනී ගාමමාගම්ම, කුලෙසු සහසා චරෙ;
‘‘Na munī gāmamāgamma, kulesu sahasā care;
ඝාසෙසනං ඡින්නකථො, න වාචං පයුතං භණෙ.
Ghāsesanaṃ chinnakatho, na vācaṃ payutaṃ bhaṇe.
717.
717.
‘‘අලත්ථං යදිදං සාධු, නාලත්ථං කුසලං ඉති;
‘‘Alatthaṃ yadidaṃ sādhu, nālatthaṃ kusalaṃ iti;
718.
718.
‘‘ස පත්තපාණි විචරන්තො, අමූගො මූගසම්මතො;
‘‘Sa pattapāṇi vicaranto, amūgo mūgasammato;
අප්පං දානං න හීළෙය්ය, දාතාරං නාවජානියා.
Appaṃ dānaṃ na hīḷeyya, dātāraṃ nāvajāniyā.
719.
719.
‘‘උච්චාවචා හි පටිපදා, සමණෙන පකාසිතා;
‘‘Uccāvacā hi paṭipadā, samaṇena pakāsitā;
න පාරං දිගුණං යන්ති, නයිදං එකගුණං මුතං.
Na pāraṃ diguṇaṃ yanti, nayidaṃ ekaguṇaṃ mutaṃ.
720.
720.
‘‘යස්ස ච විසතා නත්ථි, ඡින්නසොතස්ස භික්ඛුනො;
‘‘Yassa ca visatā natthi, chinnasotassa bhikkhuno;
කිච්චාකිච්චප්පහීනස්ස, පරිළාහො න විජ්ජති.
Kiccākiccappahīnassa, pariḷāho na vijjati.
721.
721.
‘‘මොනෙය්යං තෙ උපඤ්ඤිස්සං, ඛුරධාරූපමො භවෙ;
‘‘Moneyyaṃ te upaññissaṃ, khuradhārūpamo bhave;
ජිව්හාය තාලුමාහච්ච, උදරෙ සඤ්ඤතො සියා.
Jivhāya tālumāhacca, udare saññato siyā.
722.
722.
‘‘අලීනචිත්තො ච සියා, න චාපි බහු චින්තයෙ;
‘‘Alīnacitto ca siyā, na cāpi bahu cintaye;
නිරාමගන්ධො අසිතො, බ්රහ්මචරියපරායණො.
Nirāmagandho asito, brahmacariyaparāyaṇo.
723.
723.
‘‘එකාසනස්ස සික්ඛෙථ, සමණූපාසනස්ස ච;
‘‘Ekāsanassa sikkhetha, samaṇūpāsanassa ca;
එකත්තං මොනමක්ඛාතං, එකො චෙ අභිරමිස්සසි;
Ekattaṃ monamakkhātaṃ, eko ce abhiramissasi;
724.
724.
‘‘සුත්වා ධීරානං නිග්ඝොසං, ඣායීනං කාමචාගිනං;
‘‘Sutvā dhīrānaṃ nigghosaṃ, jhāyīnaṃ kāmacāginaṃ;
තතො හිරිඤ්ච සද්ධඤ්ච, භිය්යො කුබ්බෙථ මාමකො.
Tato hiriñca saddhañca, bhiyyo kubbetha māmako.
725.
725.
‘‘තං නදීහි විජානාථ, සොබ්භෙසු පදරෙසු ච;
‘‘Taṃ nadīhi vijānātha, sobbhesu padaresu ca;
726.
726.
‘‘යදූනකං තං සණති, යං පූරං සන්තමෙව තං;
‘‘Yadūnakaṃ taṃ saṇati, yaṃ pūraṃ santameva taṃ;
අඩ්ඪකුම්භූපමො බාලො, රහදො පූරොව පණ්ඩිතො.
Aḍḍhakumbhūpamo bālo, rahado pūrova paṇḍito.
727.
727.
‘‘යං සමණො බහුං භාසති, උපෙතං අත්ථසඤ්හිතං;
‘‘Yaṃ samaṇo bahuṃ bhāsati, upetaṃ atthasañhitaṃ;
ජානං සො ධම්මං දෙසෙති, ජානං සො බහු භාසති.
Jānaṃ so dhammaṃ deseti, jānaṃ so bahu bhāsati.
728.
728.
‘‘යො ච ජානං සංයතත්තො, ජානං න බහු භාසති;
‘‘Yo ca jānaṃ saṃyatatto, jānaṃ na bahu bhāsati;
ස මුනී මොනමරහති, ස මුනී මොනමජ්ඣගා’’ති.
Sa munī monamarahati, sa munī monamajjhagā’’ti.
නාලකසුත්තං එකාදසමං නිට්ඨිතං.
Nālakasuttaṃ ekādasamaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්දකනිකාය (අට්ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / සුත්තනිපාත-අට්ඨකථා • Suttanipāta-aṭṭhakathā / 11. නාලකසුත්තවණ්ණනා • 11. Nālakasuttavaṇṇanā