| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มิลินฺทปญฺหปาฬิ • Milindapañhapāḷi |
๘. นามรูปปฎิสนฺทหนปโญฺห
8. Nāmarūpapaṭisandahanapañho
๘. ราชา อาห ‘‘ภเนฺต นาคเสน, ยํ ปเนตํ พฺรูสิ ‘นามรูป’นฺติ, ตตฺถ กตมํ นามํ, กตมํ รูป’’นฺติฯ ‘‘ยํ ตตฺถ, มหาราช, โอฬาริกํ, เอตํ รูปํ, เย ตตฺถ สุขุมา จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา, เอตํ นาม’’นฺติฯ ‘‘ภเนฺต นาคเสน, เกน การเณน นามํ เยว น ปฎิสนฺทหติ, รูปํ เยว วา’’ติ? ‘‘อญฺญมญฺญูปนิสฺสิตา, มหาราช, เอเต ธมฺมา เอกโตว อุปฺปชฺชนฺตี’’ติฯ
8. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yaṃ panetaṃ brūsi ‘nāmarūpa’nti, tattha katamaṃ nāmaṃ, katamaṃ rūpa’’nti. ‘‘Yaṃ tattha, mahārāja, oḷārikaṃ, etaṃ rūpaṃ, ye tattha sukhumā cittacetasikā dhammā, etaṃ nāma’’nti. ‘‘Bhante nāgasena, kena kāraṇena nāmaṃ yeva na paṭisandahati, rūpaṃ yeva vā’’ti? ‘‘Aññamaññūpanissitā, mahārāja, ete dhammā ekatova uppajjantī’’ti.
‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ยถา, มหาราช, กุกฺกุฎิยา กลลํ น ภเวยฺย, อณฺฑมฺปิ น ภเวยฺย, ยญฺจ ตตฺถ กลลํ, ยญฺจ อณฺฑํ, อุโภเปเต อญฺญมญฺญูปนิสฺสิตา, เอกโตว เนสํ อุปฺปตฺติ โหติฯ เอวเมว โข, มหาราช, ยทิ ตตฺถ นามํ น ภเวยฺย, รูปมฺปิ น ภเวยฺย, ยเญฺจว ตตฺถ นามํ, ยเญฺจว รูปํ, อุโภเปเต อญฺญมญฺญูปนิสฺสิตา, เอกโตว เนสํ อุปฺปตฺติ โหติฯ เอวเมตํ ทีฆมทฺธานํ สนฺธาวิต’’นฺติฯ
‘‘Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, kukkuṭiyā kalalaṃ na bhaveyya, aṇḍampi na bhaveyya, yañca tattha kalalaṃ, yañca aṇḍaṃ, ubhopete aññamaññūpanissitā, ekatova nesaṃ uppatti hoti. Evameva kho, mahārāja, yadi tattha nāmaṃ na bhaveyya, rūpampi na bhaveyya, yañceva tattha nāmaṃ, yañceva rūpaṃ, ubhopete aññamaññūpanissitā, ekatova nesaṃ uppatti hoti. Evametaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvita’’nti.
‘‘กโลฺลสิ, ภเนฺต นาคเสนา’’ติฯ
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
นามรูปปฎิสนฺทหนปโญฺห อฎฺฐโมฯ
Nāmarūpapaṭisandahanapañho aṭṭhamo.
