Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā

    [९७] ७. नामसिद्धिजातकवण्णना

    [97] 7. Nāmasiddhijātakavaṇṇanā

    जीवकञ्‍च मतं दिस्वाति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो एकं नामसिद्धिकं भिक्खुं आरब्भ कथेसि। एको किर कुलपुत्तो नामेन पापको नाम। सो सासने उरं दत्वा पब्बजितो भिक्खूहि ‘‘एहावुसो, पापक, तिट्ठावुसो, पापका’’ति वुच्‍चमानो चिन्तेसि ‘‘लोके पापकं नाम लामकं काळकण्णिभूतं वुच्‍चति, अञ्‍ञं मङ्गलपटिसंयुत्तं नामं आहरापेस्सामी’’ति। सो आचरियुपज्झाये उपसङ्कमित्वा ‘‘भन्ते, मय्हं नामं अवमङ्गलं, अञ्‍ञं मे नामं करोथा’’ति आह। अथ नं ते एवमाहंसु – ‘‘आवुसो, नामं नाम पण्णत्तिमत्तं, नामेन काचि अत्थसिद्धि नाम नत्थि, अत्तनो नामेनेव सन्तुट्ठो होही’’ति। सो पुनप्पुनं याचियेव। तस्सायं नामसिद्धिकभावो भिक्खुसङ्घे पाकटो जातो। अथेकदिवसं धम्मसभायं सन्‍निसिन्‍ना भिक्खू कथं समुट्ठापेसुं ‘‘आवुसो, असुको किर भिक्खु नामसिद्धिको मङ्गलं नामं आहरापेती’’ति। अथ सत्था धम्मसभं आगन्त्वा ‘‘काय नुत्थ, भिक्खवे, एतरहि कथाय सन्‍निसिन्‍ना’’ति पुच्छित्वा ‘‘इमाय नामा’’ति वुत्ते ‘‘न, भिक्खवे, सो इदानेव, पुब्बेपि नामसिद्धिकोयेवा’’ति वत्वा अतीतं आहरि।

    Jīvakañcamataṃ disvāti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ nāmasiddhikaṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Eko kira kulaputto nāmena pāpako nāma. So sāsane uraṃ datvā pabbajito bhikkhūhi ‘‘ehāvuso, pāpaka, tiṭṭhāvuso, pāpakā’’ti vuccamāno cintesi ‘‘loke pāpakaṃ nāma lāmakaṃ kāḷakaṇṇibhūtaṃ vuccati, aññaṃ maṅgalapaṭisaṃyuttaṃ nāmaṃ āharāpessāmī’’ti. So ācariyupajjhāye upasaṅkamitvā ‘‘bhante, mayhaṃ nāmaṃ avamaṅgalaṃ, aññaṃ me nāmaṃ karothā’’ti āha. Atha naṃ te evamāhaṃsu – ‘‘āvuso, nāmaṃ nāma paṇṇattimattaṃ, nāmena kāci atthasiddhi nāma natthi, attano nāmeneva santuṭṭho hohī’’ti. So punappunaṃ yāciyeva. Tassāyaṃ nāmasiddhikabhāvo bhikkhusaṅghe pākaṭo jāto. Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ sannisinnā bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, asuko kira bhikkhu nāmasiddhiko maṅgalaṃ nāmaṃ āharāpetī’’ti. Atha satthā dhammasabhaṃ āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, so idāneva, pubbepi nāmasiddhikoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    अतीते तक्‍कसिलायं बोधिसत्तो दिसापामोक्खो आचरियो हुत्वा पञ्‍च माणवकसतानि मन्ते वाचेसि। तस्सेको माणवो पापको नाम नामेन। सो ‘‘एहि, पापक, याहि, पापका’’ति वुच्‍चमानो चिन्तेसि ‘‘मय्हं नामं अवमङ्गलं, अञ्‍ञं नामं आहरापेस्सामी’’ति। सो आचरियं उपसङ्कमित्वा ‘‘आचरिय, मय्हं नामं अवमङ्गलं, अञ्‍ञं मे नामं करोथा’’ति आह। अथ नं आचरियो अवोच ‘‘गच्छ, तात, जनपदचारिकं चरित्वा अत्तनो अभिरुचितं एकं मङ्गलनामं गहेत्वा एहि, आगतस्स ते नामं परिवत्तेत्वा अञ्‍ञं नामं करिस्सामी’’ति। सो ‘‘साधू’’ति पाथेय्यं गहेत्वा निक्खन्तो गामेन गामं चरन्तो एकं नगरं पापुणि। तत्थ चेको पुरिसो कालकतो जीवको नाम नामेन। सो तं ञातिजनेन आळाहनं नीयमानं दिस्वा ‘‘किं नामको एस पुरिसो’’ति पुच्छि। ‘‘जीवको नामेसो’’ति। ‘‘जीवकोपि मरती’’ति? ‘‘जीवकोपि मरति, अजीवकोपि मरति, नामं नाम पण्णत्तिमत्तं, त्वं बालो मञ्‍ञे’’ति। सो तं कथं सुत्वा नामे मज्झत्तो हुत्वा अन्तोनगरं पाविसि।

    Atīte takkasilāyaṃ bodhisatto disāpāmokkho ācariyo hutvā pañca māṇavakasatāni mante vācesi. Tasseko māṇavo pāpako nāma nāmena. So ‘‘ehi, pāpaka, yāhi, pāpakā’’ti vuccamāno cintesi ‘‘mayhaṃ nāmaṃ avamaṅgalaṃ, aññaṃ nāmaṃ āharāpessāmī’’ti. So ācariyaṃ upasaṅkamitvā ‘‘ācariya, mayhaṃ nāmaṃ avamaṅgalaṃ, aññaṃ me nāmaṃ karothā’’ti āha. Atha naṃ ācariyo avoca ‘‘gaccha, tāta, janapadacārikaṃ caritvā attano abhirucitaṃ ekaṃ maṅgalanāmaṃ gahetvā ehi, āgatassa te nāmaṃ parivattetvā aññaṃ nāmaṃ karissāmī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti pātheyyaṃ gahetvā nikkhanto gāmena gāmaṃ caranto ekaṃ nagaraṃ pāpuṇi. Tattha ceko puriso kālakato jīvako nāma nāmena. So taṃ ñātijanena āḷāhanaṃ nīyamānaṃ disvā ‘‘kiṃ nāmako esa puriso’’ti pucchi. ‘‘Jīvako nāmeso’’ti. ‘‘Jīvakopi maratī’’ti? ‘‘Jīvakopi marati, ajīvakopi marati, nāmaṃ nāma paṇṇattimattaṃ, tvaṃ bālo maññe’’ti. So taṃ kathaṃ sutvā nāme majjhatto hutvā antonagaraṃ pāvisi.

    अथेकं दासिं भतिं अददमानं सामिका द्वारे निसीदापेत्वा रज्‍जुया पहरन्ति, तस्सा च ‘‘धनपाली’’ति नामं होति। सो अन्तरवीथिया गच्छन्तो तं पोथियमानं दिस्वा ‘‘कस्मा इमं पोथेथा’’ति पुच्छि। ‘‘भतिं दातुं न सक्‍कोती’’ति। ‘‘किं पनस्सा नाम’’न्ति? ‘‘धनपाली नामा’’ति। नामेन धनपाली समानापि भतिमत्तं दातुं न सक्‍कोतीति धनपालियोपि अधनपालियोपि दुग्गता होन्ति, नामं नाम पण्णत्तिमत्तं, त्वं बालो मञ्‍ञेति। सो नामे मज्झत्ततरो हुत्वा नगरा निक्खम्म मग्गं पटिपन्‍नो अन्तरामग्गे मग्गमूळ्हपुरिसं दिस्वा ‘‘अम्भो किं करोन्तो विचरसी’’ति पुच्छि। ‘‘मग्गमूळ्होम्हि, सामी’’ति। ‘‘किं पन ते नाम’’न्ति? ‘‘पन्थको नामा’’ति। ‘‘पन्थकोपि मग्गमूळ्हो होती’’ति? ‘‘पन्थकोपि अपन्थकोपि मग्गमूळ्हो होति, नामं नाम पण्णत्तिमत्तं त्वं पन बालो मञ्‍ञेति’’। सो नामे अतिमज्झत्तो हुत्वा बोधिसत्तस्स सन्तिकं गन्त्वा ‘‘किं, तात, नामं रोचेत्वा आगतोसी’’ति वुत्ते ‘‘आचरिय, जीवकापि नाम मरन्ति अजीवकापि, धनपालियोपि दुग्गता होन्ति अधनपालियोपि, पन्थकापि मग्गमूळ्हा होन्ति अपन्थकापि, नामं नाम पण्णत्तिमत्तं, नामेन सिद्धि नत्थि, कम्मेनेव सिद्धि। अलं मय्हं अञ्‍ञेन नामेन, तदेव मे नामं होतू’’ति आह। बोधिसत्तो तेन दिट्ठञ्‍च कतञ्‍च संसन्देत्वा इमं गाथमाह –

    Athekaṃ dāsiṃ bhatiṃ adadamānaṃ sāmikā dvāre nisīdāpetvā rajjuyā paharanti, tassā ca ‘‘dhanapālī’’ti nāmaṃ hoti. So antaravīthiyā gacchanto taṃ pothiyamānaṃ disvā ‘‘kasmā imaṃ pothethā’’ti pucchi. ‘‘Bhatiṃ dātuṃ na sakkotī’’ti. ‘‘Kiṃ panassā nāma’’nti? ‘‘Dhanapālī nāmā’’ti. Nāmena dhanapālī samānāpi bhatimattaṃ dātuṃ na sakkotīti dhanapāliyopi adhanapāliyopi duggatā honti, nāmaṃ nāma paṇṇattimattaṃ, tvaṃ bālo maññeti. So nāme majjhattataro hutvā nagarā nikkhamma maggaṃ paṭipanno antarāmagge maggamūḷhapurisaṃ disvā ‘‘ambho kiṃ karonto vicarasī’’ti pucchi. ‘‘Maggamūḷhomhi, sāmī’’ti. ‘‘Kiṃ pana te nāma’’nti? ‘‘Panthako nāmā’’ti. ‘‘Panthakopi maggamūḷho hotī’’ti? ‘‘Panthakopi apanthakopi maggamūḷho hoti, nāmaṃ nāma paṇṇattimattaṃ tvaṃ pana bālo maññeti’’. So nāme atimajjhatto hutvā bodhisattassa santikaṃ gantvā ‘‘kiṃ, tāta, nāmaṃ rocetvā āgatosī’’ti vutte ‘‘ācariya, jīvakāpi nāma maranti ajīvakāpi, dhanapāliyopi duggatā honti adhanapāliyopi, panthakāpi maggamūḷhā honti apanthakāpi, nāmaṃ nāma paṇṇattimattaṃ, nāmena siddhi natthi, kammeneva siddhi. Alaṃ mayhaṃ aññena nāmena, tadeva me nāmaṃ hotū’’ti āha. Bodhisatto tena diṭṭhañca katañca saṃsandetvā imaṃ gāthamāha –

    ९७.

    97.

    ‘‘जीवकञ्‍च मतं दिस्वा, धनपालिञ्‍च दुग्गतं।

    ‘‘Jīvakañca mataṃ disvā, dhanapāliñca duggataṃ;

    पन्थकञ्‍च वने मूळ्हं, पापको पुनरागतो’’ति॥

    Panthakañca vane mūḷhaṃ, pāpako punarāgato’’ti.

    तत्थ पुनरागतोति इमानि तीणि कारणानि दिस्वा पुन आगतो, र-कारो सन्धिवसेन वुत्तो।

    Tattha punarāgatoti imāni tīṇi kāraṇāni disvā puna āgato, ra-kāro sandhivasena vutto.

    सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा ‘‘न, भिक्खवे, इदानेव, पुब्बेपेस नामसिद्धिकोयेवा’’ति वत्वा जातकं समोधानेसि – ‘‘तदा नामसिद्धिको इदानिपि नामसिद्धिकोयेव, आचरियपरिसा बुद्धपरिसा, आचरियो पन अहमेव अहोसि’’न्ति।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa nāmasiddhikoyevā’’ti vatvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā nāmasiddhiko idānipi nāmasiddhikoyeva, ācariyaparisā buddhaparisā, ācariyo pana ahameva ahosi’’nti.

    नामसिद्धिजातकवण्णना सत्तमा।

    Nāmasiddhijātakavaṇṇanā sattamā.







    Related texts:



    तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / ९७. नामसिद्धिजातकं • 97. Nāmasiddhijātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact