| Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / ж̇аад̇ага-адтагат̇аа • Jātaka-aṭṭhakathā |
[289] 9. наанаачанд̣̇аж̇аад̇агаван̣н̣анаа
[289] 9. Nānāchandajātakavaṇṇanā
наанаачанд̣̇аа, махаарааж̇аад̇и ид̣̇ам̣ сад̇т̇аа ж̇зд̇аванз вихаранд̇о ааяасмад̇о аананд̣̇асса адтаваралаабхам̣ аараб̣бха гат̇зси. вад̇т̇у згаад̣̇асаганибаад̇з ж̇ун̣хаж̇аад̇агз (ж̇аа. 1.11.13 аад̣̇аяо) аавибхависсад̇и.
Nānāchandā, mahārājāti idaṃ satthā jetavane viharanto āyasmato ānandassa aṭṭhavaralābhaṃ ārabbha kathesi. Vatthu ekādasakanipāte juṇhajātake (jā. 1.11.13 ādayo) āvibhavissati.
ад̇ийд̇з бана б̣од̇хисад̇д̇о б̣аараан̣асияам̣ б̣рахмад̣̇ад̇д̇з раж̇ж̇ам̣ гаарзнд̇з д̇асса аг̇г̇амахзсияаа гужчимхи ниб̣б̣ад̇д̇ид̇ваа ваяаббад̇д̇о д̇аггасилааяам̣ саб̣б̣асиббаани уг̇г̇ахзд̇ваа бид̇у ажжаязна раж̇ж̇ам̣ баабун̣и. д̇асса таанад̇о абанийд̇о бид̇у бурохид̇о ад̇т̇и. со д̣̇уг̇г̇ад̇о худ̇ваа згасмим̣ ж̇араг̇зхз васад̇и. ат̇згад̣̇ивасам̣ б̣од̇хисад̇д̇о ан̃н̃аад̇агавзсзна рад̇д̇ибхааг̇з наг̇арам̣ бариг̇г̇ан̣ханд̇о вижарад̇и. д̇амзнам̣ гад̇агаммажораа згасмим̣ сураабаанз сурам̣ бивид̇ваа абарамби гхадзнаад̣̇ааяа ад̇д̇ано г̇зхам̣ г̇ажчанд̇аа анд̇аравийт̇ияам̣ д̣̇исваа ‘‘арз госи д̇ва’’нд̇и вад̇ваа бахарид̇ваа уд̇д̇арисаадагам̣ г̇ахзд̇ваа гхадам̣ угкибаабзд̇ваа д̇аасзнд̇аа г̇ажчим̣су. соби ко б̣раахман̣о д̇асмим̣ кан̣з нигкамид̇ваа анд̇аравийт̇ияам̣ тид̇о нагкад̇д̇ам̣ ологзнд̇о ран̃н̃о амид̇д̇аанам̣ хад̇т̇аг̇ад̇абхаавам̣ н̃ад̇ваа б̣раахман̣им̣ ааманд̇зси. саа ‘‘гим̣, аяяаа’’д̇и вад̇ваа взг̇зна д̇асса санд̇игам̣ ааг̇ад̇аа. ат̇а нам̣ со ааха – ‘‘бход̇и амхаагам̣ рааж̇аа амид̇д̇аанам̣ васам̣ г̇ад̇о’’д̇и. ‘‘аяяа, гим̣ д̇з ран̃н̃о санд̇игз бавад̇д̇ияаа, б̣раахман̣аа ж̇ааниссанд̇ий’’д̇и.
Atīte pana bodhisatto bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente tassa aggamahesiyā kucchimhi nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggahetvā pitu accayena rajjaṃ pāpuṇi. Tassa ṭhānato apanīto pitu purohito atthi. So duggato hutvā ekasmiṃ jaragehe vasati. Athekadivasaṃ bodhisatto aññātakavesena rattibhāge nagaraṃ pariggaṇhanto vicarati. Tamenaṃ katakammacorā ekasmiṃ surāpāne suraṃ pivitvā aparampi ghaṭenādāya attano gehaṃ gacchantā antaravīthiyaṃ disvā ‘‘are kosi tva’’nti vatvā paharitvā uttarisāṭakaṃ gahetvā ghaṭaṃ ukkhipāpetvā tāsentā gacchiṃsu. Sopi kho brāhmaṇo tasmiṃ khaṇe nikkhamitvā antaravīthiyaṃ ṭhito nakkhattaṃ olokento rañño amittānaṃ hatthagatabhāvaṃ ñatvā brāhmaṇiṃ āmantesi. Sā ‘‘kiṃ, ayyā’’ti vatvā vegena tassa santikaṃ āgatā. Atha naṃ so āha – ‘‘bhoti amhākaṃ rājā amittānaṃ vasaṃ gato’’ti. ‘‘Ayya, kiṃ te rañño santike pavattiyā, brāhmaṇā jānissantī’’ti.
рааж̇аа б̣раахман̣асса сад̣̇д̣̇ам̣ суд̇ваа т̇огам̣ г̇анд̇ваа д̇худ̇д̇з ааха – ‘‘д̣̇уг̇г̇ад̇омхи, саами, уд̇д̇араасан̇г̇ам̣ г̇ахзд̇ваа виссаж̇ж̇зт̇а ма’’нд̇и. д̇з бунаббунам̣ гат̇знд̇ам̣ гаарун̃н̃зна виссаж̇ж̇зсум̣. со д̇зсам̣ васанаг̇зхам̣ саллагкзд̇ваа нивад̇д̇и. ат̇а бораан̣агабурохид̇о б̣раахман̣оби ‘‘бход̇и, амхаагам̣ рааж̇аа амид̇д̇ахад̇т̇ад̇о муд̇д̇о’’д̇и ааха. рааж̇аа д̇амби суд̇ваа д̇амби г̇зхам̣ саллагкзд̇ваа баасаад̣̇ам̣ абхирухи. со вибхаад̇ааяа рад̇д̇ияаа б̣раахман̣з баггосаабзд̇ваа ‘‘гим̣ аажарияаа рад̇д̇им̣ нагкад̇д̇ам̣ ологаяид̇т̇аа’’д̇и бужчи. ‘‘аама, д̣̇зваа’’д̇и. ‘‘гим̣ собхана’’нд̇и? ‘‘собханам̣, д̣̇зваа’’д̇и. ‘‘гожи г̇аахо над̇т̇ий’’д̇и. ‘‘над̇т̇и, д̣̇зваа’’д̇и. рааж̇аа ‘‘асугаг̇зхад̇о б̣раахман̣ам̣ баггосат̇аа’’д̇и бораан̣агабурохид̇ам̣ баггосаабзд̇ваа ‘‘гим̣, аажарияа, рад̇д̇им̣ д̇з нагкад̇д̇ам̣ д̣̇идта’’нд̇и бужчи. ‘‘аама, д̣̇зваа’’д̇и. ‘‘ад̇т̇и гожи г̇аахо’’д̇и. ‘‘аама, махаарааж̇а, аж̇ж̇а рад̇д̇им̣ д̇умхз амид̇д̇авасам̣ г̇анд̇ваа мухуд̇д̇знзва муд̇д̇аа’’д̇и. рааж̇аа ‘‘нагкад̇д̇аж̇аананагзна наама зваруубзна бхавид̇аб̣б̣а’’нд̇и сзсаб̣раахман̣з ниггад̣дхаабзд̇ваа ‘‘б̣раахман̣а, басанносми д̇з, варам̣ д̇вам̣ г̇ан̣хаа’’д̇и ааха. ‘‘махаарааж̇а, буд̇д̇ад̣̇аарзна сад̣̇д̇хим̣ манд̇зд̇ваа г̇ан̣хиссаамий’’д̇и. ‘‘г̇ажча манд̇зд̇ваа зхий’’д̇и.
Rājā brāhmaṇassa saddaṃ sutvā thokaṃ gantvā dhutte āha – ‘‘duggatomhi, sāmi, uttarāsaṅgaṃ gahetvā vissajjetha ma’’nti. Te punappunaṃ kathentaṃ kāruññena vissajjesuṃ. So tesaṃ vasanagehaṃ sallakkhetvā nivatti. Atha porāṇakapurohito brāhmaṇopi ‘‘bhoti, amhākaṃ rājā amittahatthato mutto’’ti āha. Rājā tampi sutvā tampi gehaṃ sallakkhetvā pāsādaṃ abhiruhi. So vibhātāya rattiyā brāhmaṇe pakkosāpetvā ‘‘kiṃ ācariyā rattiṃ nakkhattaṃ olokayitthā’’ti pucchi. ‘‘Āma, devā’’ti. ‘‘Kiṃ sobhana’’nti? ‘‘Sobhanaṃ, devā’’ti. ‘‘Koci gāho natthī’’ti. ‘‘Natthi, devā’’ti. Rājā ‘‘asukagehato brāhmaṇaṃ pakkosathā’’ti porāṇakapurohitaṃ pakkosāpetvā ‘‘kiṃ, ācariya, rattiṃ te nakkhattaṃ diṭṭha’’nti pucchi. ‘‘Āma, devā’’ti. ‘‘Atthi koci gāho’’ti. ‘‘Āma, mahārāja, ajja rattiṃ tumhe amittavasaṃ gantvā muhutteneva muttā’’ti. Rājā ‘‘nakkhattajānanakena nāma evarūpena bhavitabba’’nti sesabrāhmaṇe nikkaḍḍhāpetvā ‘‘brāhmaṇa, pasannosmi te, varaṃ tvaṃ gaṇhā’’ti āha. ‘‘Mahārāja, puttadārena saddhiṃ mantetvā gaṇhissāmī’’ti. ‘‘Gaccha mantetvā ehī’’ti.
со г̇анд̇ваа б̣раахман̣ин̃жа буд̇д̇ан̃жа сун̣исан̃жа д̣̇аасин̃жа баггосид̇ваа ‘‘рааж̇аа мз варам̣ д̣̇ад̣̇аад̇и, гим̣ г̇ан̣хаамаа’’д̇и бужчи. б̣раахман̣ий ‘‘маяхам̣ д̇хзнусад̇ам̣ аанзхий’’д̇и ааха, буд̇д̇о чад̇д̇амаан̣аво наама ‘‘маяхам̣ гумуд̣̇аван̣н̣зхи жад̇уухи синд̇хавзхи яуд̇д̇ам̣ ааж̇ан̃н̃арат̇а’’нд̇и, сун̣исаа ‘‘маяхам̣ ман̣игун̣д̣алам̣ аад̣̇им̣ гад̇ваа саб̣б̣аалан̇гаара’’нд̇и, бун̣н̣аа наама д̣̇аасий ‘‘маяхам̣ уд̣̇угкаламусалан̃жзва суббан̃жаа’’д̇и. б̣раахман̣о бана г̇аамаварам̣ г̇ахзд̇угаамо ран̃н̃о санд̇игам̣ г̇анд̇ваа ‘‘гим̣ , б̣раахман̣а, бужчид̇о д̇з буд̇д̇ад̣̇ааро’’д̇и будто ‘‘аама, д̣̇зва, бужчид̇о, анзгажчанд̣̇о’’д̇и вад̇ваа батамам̣ г̇аат̇аад̣̇ваяамааха –
So gantvā brāhmaṇiñca puttañca suṇisañca dāsiñca pakkositvā ‘‘rājā me varaṃ dadāti, kiṃ gaṇhāmā’’ti pucchi. Brāhmaṇī ‘‘mayhaṃ dhenusataṃ ānehī’’ti āha, putto chattamāṇavo nāma ‘‘mayhaṃ kumudavaṇṇehi catūhi sindhavehi yuttaṃ ājaññaratha’’nti, suṇisā ‘‘mayhaṃ maṇikuṇḍalaṃ ādiṃ katvā sabbālaṅkāra’’nti, puṇṇā nāma dāsī ‘‘mayhaṃ udukkhalamusalañceva suppañcā’’ti. Brāhmaṇo pana gāmavaraṃ gahetukāmo rañño santikaṃ gantvā ‘‘kiṃ , brāhmaṇa, pucchito te puttadāro’’ti puṭṭho ‘‘āma, deva, pucchito, anekacchando’’ti vatvā paṭhamaṃ gāthādvayamāha –
115.
115.
‘‘наанаачанд̣̇аа махаарааж̇а, згааг̇аарз васаамасз;
‘‘Nānāchandā mahārāja, ekāgāre vasāmase;
ахам̣ г̇аамаварам̣ ижчз, б̣раахман̣ий жа г̇авам̣ сад̇ам̣.
Ahaṃ gāmavaraṃ icche, brāhmaṇī ca gavaṃ sataṃ.
116.
116.
‘‘буд̇д̇о жа ааж̇ан̃н̃арат̇ам̣, ган̃н̃аа жа ман̣игун̣д̣алам̣;
‘‘Putto ca ājaññarathaṃ, kaññā ca maṇikuṇḍalaṃ;
яаа жзсаа бун̣н̣игаа ж̇аммий, уд̣̇угкалам̣бхиган̇кад̇ий’’д̇и.
Yā cesā puṇṇikā jammī, udukkhalaṃbhikaṅkhatī’’ti.
д̇ад̇т̇а ижчзд̇и ижчаами. г̇авам̣ сад̇анд̇и д̇хзнуунам̣ г̇уннам̣ сад̇ам̣. ган̃н̃аад̇и сун̣исаа. яаа жзсаад̇и яаа зсаа амхаагам̣ гхарз бун̣н̣игаа наама д̣̇аасий, саа ж̇аммий лаамигаа суббамусалзхи сад̣̇д̇хим̣ уд̣̇угкалам̣ абхиган̇кад̇и ижчад̇ийд̇и.
Tattha iccheti icchāmi. Gavaṃ satanti dhenūnaṃ gunnaṃ sataṃ. Kaññāti suṇisā. Yā cesāti yā esā amhākaṃ ghare puṇṇikā nāma dāsī, sā jammī lāmikā suppamusalehi saddhiṃ udukkhalaṃ abhikaṅkhati icchatīti.
рааж̇аа ‘‘саб̣б̣зсам̣ ижчид̇ижчид̇ам̣ д̣̇зт̇аа’’д̇и аан̣аабзнд̇о –
Rājā ‘‘sabbesaṃ icchiticchitaṃ dethā’’ti āṇāpento –
117.
117.
‘‘б̣раахман̣асса г̇аамаварам̣, б̣раахман̣ияаа г̇авам̣ сад̇ам̣;
‘‘Brāhmaṇassa gāmavaraṃ, brāhmaṇiyā gavaṃ sataṃ;
буд̇д̇асса ааж̇ан̃н̃арат̇ам̣, ган̃н̃ааяа ман̣игун̣д̣алам̣;
Puttassa ājaññarathaṃ, kaññāya maṇikuṇḍalaṃ;
яан̃жзд̇ам̣ бун̣н̣игам̣ ж̇аммим̣, бадибаад̣̇зт̇уд̣̇угкала’’нд̇и. – г̇аат̇амааха;
Yañcetaṃ puṇṇikaṃ jammiṃ, paṭipādethudukkhala’’nti. – gāthamāha;
д̇ад̇т̇а яан̃жзд̇анд̇и яан̃жа зд̇ам̣ бун̣н̣иганд̇и вад̣̇ад̇и, д̇ам̣ ж̇аммим̣ уд̣̇угкалам̣ бадибаад̣̇зт̇а самбадижчаабзт̇аад̇и.
Tattha yañcetanti yañca etaṃ puṇṇikanti vadati, taṃ jammiṃ udukkhalaṃ paṭipādetha sampaṭicchāpethāti.
ид̇и рааж̇аа б̣раахман̣зна бад̇т̇ид̇ан̃жа ан̃н̃ан̃жа маханд̇ам̣ яасам̣ д̣̇ад̇ваа ‘‘ид̇о бадтааяа амхаагам̣ гад̇д̇аб̣б̣агижжзсу уссуггам̣ аабаж̇ж̇аа’’д̇и вад̇ваа б̣раахман̣ам̣ ад̇д̇ано санд̇игз агааси.
Iti rājā brāhmaṇena patthitañca aññañca mahantaṃ yasaṃ datvā ‘‘ito paṭṭhāya amhākaṃ kattabbakiccesu ussukkaṃ āpajjā’’ti vatvā brāhmaṇaṃ attano santike akāsi.
сад̇т̇аа имам̣ д̇хаммад̣̇зсанам̣ аахарид̇ваа ж̇аад̇агам̣ самод̇хаанзси – ‘‘д̇ад̣̇аа б̣раахман̣о аананд̣̇о ахоси, рааж̇аа бана ахамзва ахоси’’нд̇и.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā brāhmaṇo ānando ahosi, rājā pana ahameva ahosi’’nti.
наанаачанд̣̇аж̇аад̇агаван̣н̣анаа навамаа.
Nānāchandajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / ж̇аад̇агабаал̣и • Jātakapāḷi / 289. наанаачанд̣̇аж̇аад̇агам̣ • 289. Nānāchandajātakaṃ
