Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మిలిన్దపఞ్హపాళి • Milindapañhapāḷi

    ౩. ఞాణపఞ్ఞాపఞ్హో

    3. Ñāṇapaññāpañho

    . రాజా ఆహ ‘‘భన్తే నాగసేన, యస్స ఞాణం ఉప్పన్నం, తస్స పఞ్ఞా ఉప్పన్నా’’తి? ‘‘ఆమ, మహారాజ, యస్స ఞాణం ఉప్పన్నం, తస్స పఞ్ఞా ఉప్పన్నా’’తి. ‘‘కిం, భన్తే, యఞ్ఞేవ ఞాణం సా యేవ పఞ్ఞా’’తి? ‘‘ఆమ, మహారాజ, యఞ్ఞేవ ఞాణం సా యేవ పఞ్ఞా’’తి. ‘‘యస్స పన, భన్తే, తఞ్ఞేవ ఞాణం సా యేవ పఞ్ఞా ఉప్పన్నా, కిం సమ్ముయ్హేయ్య సో, ఉదాహు న సమ్ముయ్హేయ్యా’’తి? ‘‘కత్థచి, మహారాజ, సమ్ముయ్హేయ్య, కత్థచి న సమ్ముయ్హేయ్యా’’తి. ‘‘కుహిం, భన్తే, సమ్ముయ్హేయ్యా’’తి? ‘‘అఞ్ఞాతపుబ్బేసు వా, మహారాజ, సిప్పట్ఠానేసు, అగతపుబ్బాయ వా దిసాయ, అస్సుతపుబ్బాయ వా నామపఞ్ఞత్తియా సమ్ముయ్హేయ్యా’’తి. ‘‘కుహిం న సమ్ముయ్హేయ్యా’’తి? ‘‘యం ఖో పన, మహారాజ, తాయ పఞ్ఞాయ కతం ‘అనిచ్చ’న్తి వా ‘దుక్ఖ’న్తి వా ‘అనత్తా’తి వా, తహిం న సమ్ముయ్హేయ్యా’’తి. ‘‘మోహో పనస్స, భన్తే, కుహిం గచ్ఛతీ’’తి? ‘‘మోహో ఖో, మహారాజ, ఞాణే ఉప్పన్నమత్తే తత్థేవ నిరుజ్ఝతీ’’తి.

    3. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yassa ñāṇaṃ uppannaṃ, tassa paññā uppannā’’ti? ‘‘Āma, mahārāja, yassa ñāṇaṃ uppannaṃ, tassa paññā uppannā’’ti. ‘‘Kiṃ, bhante, yaññeva ñāṇaṃ sā yeva paññā’’ti? ‘‘Āma, mahārāja, yaññeva ñāṇaṃ sā yeva paññā’’ti. ‘‘Yassa pana, bhante, taññeva ñāṇaṃ sā yeva paññā uppannā, kiṃ sammuyheyya so, udāhu na sammuyheyyā’’ti? ‘‘Katthaci, mahārāja, sammuyheyya, katthaci na sammuyheyyā’’ti. ‘‘Kuhiṃ, bhante, sammuyheyyā’’ti? ‘‘Aññātapubbesu vā, mahārāja, sippaṭṭhānesu, agatapubbāya vā disāya, assutapubbāya vā nāmapaññattiyā sammuyheyyā’’ti. ‘‘Kuhiṃ na sammuyheyyā’’ti? ‘‘Yaṃ kho pana, mahārāja, tāya paññāya kataṃ ‘anicca’nti vā ‘dukkha’nti vā ‘anattā’ti vā, tahiṃ na sammuyheyyā’’ti. ‘‘Moho panassa, bhante, kuhiṃ gacchatī’’ti? ‘‘Moho kho, mahārāja, ñāṇe uppannamatte tattheva nirujjhatī’’ti.

    ‘‘ఓపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘యథా, మహారాజ, కోచిదేవ పురిసో అన్ధకారగేహే పదీపం ఆరోపేయ్య, తతో అన్ధకారో నిరుజ్ఝేయ్య, ఆలోకో పాతుభవేయ్య. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, ఞాణే ఉప్పన్నమత్తే మోహో తత్థేవ నిరుజ్ఝతీ’’తి.

    ‘‘Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, kocideva puriso andhakāragehe padīpaṃ āropeyya, tato andhakāro nirujjheyya, āloko pātubhaveyya. Evameva kho, mahārāja, ñāṇe uppannamatte moho tattheva nirujjhatī’’ti.

    ‘‘పఞ్ఞా పన, భన్తే, కుహిం గచ్ఛతీ’’తి? ‘‘పఞ్ఞాపి ఖో, మహారాజ, సకిచ్చయం కత్వా తత్థేవ నిరుజ్ఝతి, యం పన తాయ పఞ్ఞాయ కతం ‘అనిచ్చ’న్తి వా ‘దుక్ఖ’న్తి వా ‘అనత్తా’తి వా, తం న నిరుజ్ఝతీ’’తి.

    ‘‘Paññā pana, bhante, kuhiṃ gacchatī’’ti? ‘‘Paññāpi kho, mahārāja, sakiccayaṃ katvā tattheva nirujjhati, yaṃ pana tāya paññāya kataṃ ‘anicca’nti vā ‘dukkha’nti vā ‘anattā’ti vā, taṃ na nirujjhatī’’ti.

    ‘‘భన్తే నాగసేన, యం పనేతం బ్రూసి ‘పఞ్ఞా సకిచ్చయం కత్వా తత్థేవ నిరుజ్ఝతి, యం పన తాయ పఞ్ఞాయ కతం ‘అనిచ్చ’న్తి వా ‘దుక్ఖ’న్తి వా ‘అనత్తా’తి వా, తం న నిరుజ్ఝతీ’తి, తస్స ఓపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘యథా, మహారాజ, యో కోచి పురిసో రత్తిం లేఖం పేసేతుకామో లేఖకం పక్కోసాపేత్వా పదీపం ఆరోపేత్వా లేఖం లిఖాపేయ్య, లిఖితే పన లేఖే పదీపం విజ్ఝాపేయ్య, విజ్ఝాపితేపి పదీపే లేఖం న వినస్సేయ్య. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, పఞ్ఞా సకిచ్చయం కత్వా తత్థేవ నిరుజ్ఝతి, యం పన తాయ పఞ్ఞాయ కతం ‘అనిచ్చ’న్తి వా ‘దుక్ఖ’న్తి వా ‘అనత్తా’తి వా, తం న నిరుజ్ఝతీ’’తి.

    ‘‘Bhante nāgasena, yaṃ panetaṃ brūsi ‘paññā sakiccayaṃ katvā tattheva nirujjhati, yaṃ pana tāya paññāya kataṃ ‘anicca’nti vā ‘dukkha’nti vā ‘anattā’ti vā, taṃ na nirujjhatī’ti, tassa opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, yo koci puriso rattiṃ lekhaṃ pesetukāmo lekhakaṃ pakkosāpetvā padīpaṃ āropetvā lekhaṃ likhāpeyya, likhite pana lekhe padīpaṃ vijjhāpeyya, vijjhāpitepi padīpe lekhaṃ na vinasseyya. Evameva kho, mahārāja, paññā sakiccayaṃ katvā tattheva nirujjhati, yaṃ pana tāya paññāya kataṃ ‘anicca’nti vā ‘dukkha’nti vā ‘anattā’ti vā, taṃ na nirujjhatī’’ti.

    ‘‘భియ్యో ఓపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘యథా, మహారాజ, పురత్థిమేసు జనపదేసు మనుస్సా అనుఘరం పఞ్చ పఞ్చ ఉదకఘటకాని ఠపేన్తి ఆలిమ్పనం విజ్ఝాపేతుం, ఘరే పదిత్తే తాని పఞ్చ ఉదకఘటకాని ఘరస్సూపరి ఖిపన్తి, తతో అగ్గి విజ్ఝాయతి, కిం ను ఖో, మహారాజ, తేసం మనుస్సానం ఏవం హోతి ‘పున తేహి ఘటేహి ఘటకిచ్చం కరిస్సామా’’’తి? ‘‘న హి, భన్తే, అలం తేహి ఘటేహి, కిం తేహి ఘటేహీ’’తి? ‘‘యథా, మహారాజ, పఞ్చ ఉదకఘటకాని, ఏవం పఞ్చిన్ద్రియాని దట్ఠబ్బాని సద్ధిన్ద్రియం వీరియిన్ద్రియం సతిన్ద్రియం సమాధిన్ద్రియం పఞ్ఞిన్ద్రియం. యథా తే మనుస్సా, ఏవం యోగావచరో దట్ఠబ్బో. యథా అగ్గి, ఏవం కిలేసా దట్ఠబ్బా. యథా పఞ్చహి ఉదకఘటకేహి అగ్గి విజ్ఝాపీయతి, ఏవం పఞ్చిన్ద్రియేహి కిలేసా విజ్ఝాపియన్తి, విజ్ఝాపితాపి కిలేసా న పున సమ్భవన్తి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, పఞ్ఞా సకిచ్చయం కత్వా తత్థేవ నిరుజ్ఝతి, యం పన తాయ పఞ్ఞాయ కతం ‘అనిచ్చ’న్తి వా ‘దుక్ఖ’న్తి వా ‘అనత్తా’తి వా, తం న నిరుజ్ఝతీ’’తి.

    ‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, puratthimesu janapadesu manussā anugharaṃ pañca pañca udakaghaṭakāni ṭhapenti ālimpanaṃ vijjhāpetuṃ, ghare paditte tāni pañca udakaghaṭakāni gharassūpari khipanti, tato aggi vijjhāyati, kiṃ nu kho, mahārāja, tesaṃ manussānaṃ evaṃ hoti ‘puna tehi ghaṭehi ghaṭakiccaṃ karissāmā’’’ti? ‘‘Na hi, bhante, alaṃ tehi ghaṭehi, kiṃ tehi ghaṭehī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, pañca udakaghaṭakāni, evaṃ pañcindriyāni daṭṭhabbāni saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ. Yathā te manussā, evaṃ yogāvacaro daṭṭhabbo. Yathā aggi, evaṃ kilesā daṭṭhabbā. Yathā pañcahi udakaghaṭakehi aggi vijjhāpīyati, evaṃ pañcindriyehi kilesā vijjhāpiyanti, vijjhāpitāpi kilesā na puna sambhavanti. Evameva kho, mahārāja, paññā sakiccayaṃ katvā tattheva nirujjhati, yaṃ pana tāya paññāya kataṃ ‘anicca’nti vā ‘dukkha’nti vā ‘anattā’ti vā, taṃ na nirujjhatī’’ti.

    ‘‘భియ్యో ఓపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘యథా, మహారాజ, వేజ్జో పఞ్చమూలభేసజ్జాని గహేత్వా గిలానకం ఉపసఙ్కమిత్వా తాని పఞ్చమూలభేసజ్జాని పిసిత్వా 1 గిలానకం పాయేయ్య, తేహి చ దోసా నిద్ధమేయ్యుం, కిం ను ఖో, మహారాజ, తస్స వేజ్జస్స ఏవం హోతి ‘పున తేహి పఞ్చమూలభేసజ్జేహి భేసజ్జకిచ్చం కరిస్సామీ’’’తి? ‘‘న హి, భన్తే, అలం తేహి పఞ్చమూలభేసజ్జేహి, కిం తేహి పఞ్చమూలభేసజ్జేహీ’’తి? ‘‘యథా, మహారాజ, పఞ్చమూలభేసజ్జాని, ఏవం పఞ్చిన్ద్రియాని దట్ఠబ్బాని సద్ధిన్ద్రియం వీరియిన్ద్రియం సతిన్ద్రియం సమాధిన్ద్రియం పఞ్ఞిన్ద్రియం, యథా వేజ్జో, ఏవం యోగావచరో దట్ఠబ్బో. యథా బ్యాధి, ఏవం కిలేసా దట్ఠబ్బా. యథా బ్యాధితో పురిసో, ఏవం పుథుజ్జనో దట్ఠబ్బో. యథా పఞ్చమూలభేసజ్జేహి గిలానస్స దోసా నిద్ధన్తా, దోసే నిద్ధన్తే గిలానో అరోగో హోతి, ఏవం పఞ్చిన్ద్రియేహి కిలేసా నిద్ధమీయన్తి, నిద్ధమితా చ కిలేసా న పున సమ్భవన్తి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, పఞ్ఞా సకిచ్చయం కత్వా తత్థేవ నిరుజ్ఝతి, యం పన తాయ పఞ్ఞాయ కతం ‘అనిచ్చ’న్తి వా ‘దుక్ఖ’న్తి వా ‘అనత్తా’తి వా, తం న నిరుజ్ఝతీ’’తి.

    ‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, vejjo pañcamūlabhesajjāni gahetvā gilānakaṃ upasaṅkamitvā tāni pañcamūlabhesajjāni pisitvā 2 gilānakaṃ pāyeyya, tehi ca dosā niddhameyyuṃ, kiṃ nu kho, mahārāja, tassa vejjassa evaṃ hoti ‘puna tehi pañcamūlabhesajjehi bhesajjakiccaṃ karissāmī’’’ti? ‘‘Na hi, bhante, alaṃ tehi pañcamūlabhesajjehi, kiṃ tehi pañcamūlabhesajjehī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, pañcamūlabhesajjāni, evaṃ pañcindriyāni daṭṭhabbāni saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ, yathā vejjo, evaṃ yogāvacaro daṭṭhabbo. Yathā byādhi, evaṃ kilesā daṭṭhabbā. Yathā byādhito puriso, evaṃ puthujjano daṭṭhabbo. Yathā pañcamūlabhesajjehi gilānassa dosā niddhantā, dose niddhante gilāno arogo hoti, evaṃ pañcindriyehi kilesā niddhamīyanti, niddhamitā ca kilesā na puna sambhavanti. Evameva kho, mahārāja, paññā sakiccayaṃ katvā tattheva nirujjhati, yaṃ pana tāya paññāya kataṃ ‘anicca’nti vā ‘dukkha’nti vā ‘anattā’ti vā, taṃ na nirujjhatī’’ti.

    ‘‘భియ్యో ఓపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘యథా, మహారాజ, సఙ్గామావచరో యోధో పఞ్చ కణ్డాని గహేత్వా సఙ్గామం ఓతరేయ్య పరసేనం విజేతుం, సో సఙ్గామగతో తాని పఞ్చ కణ్డాని ఖిపేయ్య, తేహి చ పరసేనా భిజ్జేయ్య , కిం ను ఖో, మహారాజ, తస్స సఙ్గామావచరస్స యోధస్స ఏవం హోతి ‘పున తేహి కణ్డేహి కణ్డకిచ్చం కరిస్సామీ’’’తి? ‘‘న హి, భన్తే, అలం తేహి కణ్డేహి, కిం తేహి కణ్డేహీ’’తి? ‘‘యథా, మహారాజ, పఞ్చ కణ్డాని, ఏవం పఞ్చిన్ద్రియాని దట్ఠబ్బాని సద్ధిన్ద్రియం వీరియిన్ద్రియం సతిన్ద్రియం సమాధిన్ద్రియం పఞ్ఞిన్ద్రియం. యథా, మహారాజ, సఙ్గామావచరో యోధో, ఏవం యోగావచరో దట్ఠబ్బో. యథా పరసేనా, ఏవం కిలేసా దట్ఠబ్బా. యథా పఞ్చహి కణ్డేహి పరసేనా భిజ్జతి, ఏవం పఞ్చిన్ద్రియేహి కిలేసా భిజ్జన్తి, భగ్గా చ కిలేసా న పున సమ్భవన్తి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, పఞ్ఞా సకిచ్చయం కత్వా తత్థేవ నిరుజ్ఝతి, యం పన తాయ పఞ్ఞాయ కతం ‘అనిచ్చ’న్తి వా ‘దుక్ఖ’న్తి వా ‘అనత్తా’తి వా, తం న నిరుజ్ఝతీ’’తి.

    ‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, saṅgāmāvacaro yodho pañca kaṇḍāni gahetvā saṅgāmaṃ otareyya parasenaṃ vijetuṃ, so saṅgāmagato tāni pañca kaṇḍāni khipeyya, tehi ca parasenā bhijjeyya , kiṃ nu kho, mahārāja, tassa saṅgāmāvacarassa yodhassa evaṃ hoti ‘puna tehi kaṇḍehi kaṇḍakiccaṃ karissāmī’’’ti? ‘‘Na hi, bhante, alaṃ tehi kaṇḍehi, kiṃ tehi kaṇḍehī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, pañca kaṇḍāni, evaṃ pañcindriyāni daṭṭhabbāni saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ. Yathā, mahārāja, saṅgāmāvacaro yodho, evaṃ yogāvacaro daṭṭhabbo. Yathā parasenā, evaṃ kilesā daṭṭhabbā. Yathā pañcahi kaṇḍehi parasenā bhijjati, evaṃ pañcindriyehi kilesā bhijjanti, bhaggā ca kilesā na puna sambhavanti. Evameva kho, mahārāja, paññā sakiccayaṃ katvā tattheva nirujjhati, yaṃ pana tāya paññāya kataṃ ‘anicca’nti vā ‘dukkha’nti vā ‘anattā’ti vā, taṃ na nirujjhatī’’ti.

    ‘‘కల్లోసి, భన్తే నాగసేనా’’తి.

    ‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.

    ఞాణపఞ్ఞాపఞ్హో తతియో.

    Ñāṇapaññāpañho tatiyo.







    Footnotes:
    1. పింసిత్వా (సీ॰ పీ॰)
    2. piṃsitvā (sī. pī.)

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact