| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೬. ಞಾಣರಾಸಿಛಕ್ಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
6. Ñāṇarāsichakkaniddesavaṇṇanā
೧೮೩. ಇದಾನಿ ಛಹಿ ರಾಸೀಹಿ ಉದ್ದಿಟ್ಠಞಾಣೇಸು ಚತುವೀಸತಿಸಮಾಧಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ತಾವ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾದೀನಂ ತಿಣ್ಣಂ ಚತುಕ್ಕಾನಂ ವಸೇನ ದ್ವಾದಸನ್ನಂ ವತ್ಥೂನಂ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಏಕೋ , ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಏಕೋತಿ ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಸಮಾಧೀತಿ ದ್ವಾದಸಸು ವತ್ಥೂಸು ಚತುವೀಸತಿ ಸಮಾಧಯೋ ಹೋನ್ತಿ। ಝಾನಕ್ಖಣೇ ತೇಹಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಿ ಚತುವೀಸತಿಸಮಾಧಿವಸೇನ ಞಾಣಾನಿ।
183. Idāni chahi rāsīhi uddiṭṭhañāṇesu catuvīsatisamādhiñāṇaniddese tāva kāyānupassanādīnaṃ tiṇṇaṃ catukkānaṃ vasena dvādasannaṃ vatthūnaṃ ekekasmiṃ assāsavasena eko , passāsavasena ekoti dve dve samādhīti dvādasasu vatthūsu catuvīsati samādhayo honti. Jhānakkhaṇe tehi sampayuttāni catuvīsatisamādhivasena ñāṇāni.
ದ್ವಾಸತ್ತತಿವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಾತಿ ‘‘ದೀಘ’’ನ್ತಿವುತ್ತಅಸ್ಸಾಸತೋ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ದೀಘಂ ಅಸ್ಸಾಸಹೇತು ಝಾನಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಸಮಾಹಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ಅನಿಚ್ಚತೋ ಅನುಪಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಉತ್ತರತ್ರಾಪಿ। ತೇಸಂಯೇವ ದ್ವಾದಸನ್ನಂ ವತ್ಥೂನಂ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋ, ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ತಿಸ್ಸೋತಿ ಛ ಛ ಅನುಪಸ್ಸನಾತಿ ದ್ವಾದಸಸು ವತ್ಥೂಸು ದ್ವಾಸತ್ತತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಹೋನ್ತಿ। ತಾ ಏವ ದ್ವಾಸತ್ತತಿ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ದ್ವಾಸತ್ತತಿವಿಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಞಾಣಾನಿ।
Dvāsattativipassanāñāṇaniddese dīghaṃ assāsāti ‘‘dīgha’’ntivuttaassāsato. Kiṃ vuttaṃ hoti? Dīghaṃ assāsahetu jhānaṃ paṭilabhitvā samāhitena cittena vipassanākkhaṇe aniccato anupassanaṭṭhena vipassanāti vuttaṃ hoti. Esa nayo uttaratrāpi. Tesaṃyeva dvādasannaṃ vatthūnaṃ ekekasmiṃ assāsavasena tisso, passāsavasena tissoti cha cha anupassanāti dvādasasu vatthūsu dvāsattati anupassanā honti. Tā eva dvāsattati anupassanā dvāsattativipassanāvasena ñāṇāni.
ನಿಬ್ಬಿದಾಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸನ್ತಿ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಹುತ್ವಾ ಅಸ್ಸಸನ್ತೋ, ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಹುತ್ವಾ ವತ್ತೇನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಅಸ್ಸಸ’’ನ್ತಿ ಚ ಇದಂ ವಚನಂ ಹೇತುಅತ್ಥೇ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಯಥಾಭೂತಂ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತೀತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾಞಾಣನ್ತಿ ಕಲಾಪಸಮ್ಮಸನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಭಙ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾ ಪವತ್ತವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣೇನ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಯಥಾಸಭಾವಂ ಜಾನಾತಿ, ಚಕ್ಖುನಾ ದಿಟ್ಠಮಿವ ಚ ತೇನೇವ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ ಪಸ್ಸತಿ। ತಸ್ಮಾ ನಿಬ್ಬಿದಾಞಾಣಂ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ಸಙ್ಖಾರೇಸು ನಿಬ್ಬಿನ್ದಞಾಣಂ ನಾಮಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಉಪರಿ ಭಯತೂಪಟ್ಠಾನಾದೀನಂ ಮುಞ್ಚಿತುಕಮ್ಯತಾದೀನಞ್ಚ ಞಾಣಾನಂ ವಿಸುಂ ಆಗತತ್ತಾ ಇಧ ಯಥಾವುತ್ತಾನೇವ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಾನಿ ನಿಬ್ಬಿದಾಞಾಣಾನೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
Nibbidāñāṇaniddese aniccānupassī assasanti aniccānupassī hutvā assasanto, aniccānupassī hutvā vattentoti attho. ‘‘Assasa’’nti ca idaṃ vacanaṃ hetuatthe daṭṭhabbaṃ. Yathābhūtaṃ jānāti passatīti nibbidāñāṇanti kalāpasammasanato paṭṭhāya yāva bhaṅgānupassanā pavattavipassanāñāṇena saṅkhārānaṃ yathāsabhāvaṃ jānāti, cakkhunā diṭṭhamiva ca teneva ñāṇacakkhunā passati. Tasmā nibbidāñāṇaṃ nāmāti attho, saṅkhāresu nibbindañāṇaṃ nāmāti vuttaṃ hoti. Upari bhayatūpaṭṭhānādīnaṃ muñcitukamyatādīnañca ñāṇānaṃ visuṃ āgatattā idha yathāvuttāneva vipassanāñāṇāni nibbidāñāṇānīti veditabbāni.
ನಿಬ್ಬಿದಾನುಲೋಮಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸನ್ತಿ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸಿನೋ ಅಸ್ಸಸನ್ತಸ್ಸ। ಸಾಮಿಅತ್ಥೇ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ। ಭಯತುಪಟ್ಠಾನೇ ಪಞ್ಞಾತಿವಚನೇನೇವ ಭಯತುಪಟ್ಠಾನಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸನಾನಿಬ್ಬಿದಾನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ತಿಣ್ಣಂ ಏಕಲಕ್ಖಣತ್ತಾ। ಇಮಾನಿ ತೀಣಿ ಞಾಣಾನಿ ಅನನ್ತರಾ ವುತ್ತಾನಂ ನಿಬ್ಬಿದಾಞಾಣಾನಂ ಅನುಕೂಲಭಾವೇನ ಅನುಲೋಮತೋ ನಿಬ್ಬಿದಾನುಲೋಮಞಾಣಾನೀತಿ ವುತ್ತಾನಿ।
Nibbidānulomañāṇaniddese aniccānupassī assasanti aniccānupassino assasantassa. Sāmiatthe paccattavacanaṃ. Bhayatupaṭṭhāne paññātivacaneneva bhayatupaṭṭhānaādīnavānupassanānibbidānupassanāñāṇāni vuttāni honti tiṇṇaṃ ekalakkhaṇattā. Imāni tīṇi ñāṇāni anantarā vuttānaṃ nibbidāñāṇānaṃ anukūlabhāvena anulomato nibbidānulomañāṇānīti vuttāni.
ನಿಬ್ಬಿದಾಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ಅಸ್ಸಸನ್ತಿ ಅನನ್ತರಸದಿಸಮೇವ। ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಸನ್ತಿಟ್ಠನಾ ಪಞ್ಞಾತಿವಚನೇನೇವ ಮುಞ್ಚಿತುಕಮ್ಯತಾಪಟಿಸಙ್ಖಾನುಪಸ್ಸನಾಸಙ್ಖಾರುಪೇಕ್ಖಾಞಾಣಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ತಿಣ್ಣಂ ಏಕಲಕ್ಖಣತ್ತಾ। ‘‘ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಸನ್ತಿಟ್ಠನಾ’’ತಿವಚನೇನೇವ ಅನುಲೋಮಞಾಣಮಗ್ಗಞಾಣಾನಿಪಿ ಗಹಿತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ । ಸಙ್ಖಾರುಪೇಕ್ಖಾಞಾಣಅನುಲೋಮಞಾಣಾನಿಪಿ ಹಿ ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ಸಿಖಾಪ್ಪತ್ತತ್ತಾ ನಿಬ್ಬಿದಾಜನನಬ್ಯಾಪಾರಪ್ಪಹಾನೇನ ನಿಬ್ಬಿದಾಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಞಾಣಾನಿ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ಮಗ್ಗಞಾಣಂ ಪನ ನಿಬ್ಬಿದಾಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧನ್ತೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ನಿಬ್ಬಿದಾಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಞಾಣಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಅತಿವಿಯ ಯುಜ್ಜತೀತಿ। ನಿಬ್ಬಿದಾನುಲೋಮಞಾಣೇಸು ವಿಯ ಆದಿಭೂತಂ ಮುಞ್ಚಿತುಕಮ್ಯತಾಞಾಣಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಸನ್ತಿಟ್ಠನಾ’’ತಿ ಅನ್ತೇ ಞಾಣದ್ವಯಗ್ಗಹಣಂ ಮಗ್ಗಞಾಣಸಙ್ಗಹಣತ್ಥಂ। ಮುಞ್ಚಿತುಕಮ್ಯತಾತಿ ಹಿ ವುತ್ತೇ ಅನುಲೋಮಞಾಣಂ ಸಙ್ಗಯ್ಹತಿ, ನ ಮಗ್ಗಞಾಣಂ। ಮಗ್ಗಞಾಣಞ್ಹಿ ಮುಞ್ಚಿತುಕಮ್ಯತಾ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ಕಿಚ್ಚಸಿದ್ಧಿಯಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠನತೋ ಪನ ಸನ್ತಿಟ್ಠನಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಮ್ಪಿ ಚ ‘‘ಫುಸನಾತಿ ಅಪ್ಪನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇದಞ್ಚ ಮಗ್ಗಞಾಣಂ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಅಪ್ಪನಾತಿ ಕತ್ವಾ ಸನ್ತಿಟ್ಠನಾ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ‘‘ಸನ್ತಿಟ್ಠನಾ’’ತಿವಚನೇನ ಮಗ್ಗಞಾಣಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಯ್ಹತಿ। ನಿಬ್ಬಿದಾನುಲೋಮಞಾಣಾನಿಪಿ ಅತ್ಥತೋ ನಿಬ್ಬಿದಾಞಾಣಾನೇವ ಹೋನ್ತೀತಿ ತಾನಿಪಿ ನಿಬ್ಬಿದಾಞಾಣೇಹಿ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಿದಾಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಞಾಣಾನೀತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾಗಹಣಮೇವ ಕತಂ, ನ ನಿಬ್ಬಿದಾನುಲೋಮಗ್ಗಹಣಂ। ತೀಸುಪಿ ಚೇತೇಸು ಞಾಣಟ್ಠಕನಿದ್ದೇಸೇಸು ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಚತುಕ್ಕಸ್ಸ ವಸೇನ ವುತ್ತಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ವತ್ಥೂನಂ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಅಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಏಕಂ, ಪಸ್ಸಾಸವಸೇನ ಏಕನ್ತಿ ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಞಾಣಾನೀತಿ ಚತೂಸು ವತ್ಥೂಸು ಅಟ್ಠ ಞಾಣಾನಿ ಹೋನ್ತಿ।
Nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaniddese aniccānupassī assasanti anantarasadisameva. Paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññātivacaneneva muñcitukamyatāpaṭisaṅkhānupassanāsaṅkhārupekkhāñāṇāni vuttāni honti tiṇṇaṃ ekalakkhaṇattā. ‘‘Paṭisaṅkhā santiṭṭhanā’’tivacaneneva anulomañāṇamaggañāṇānipi gahitāni honti . Saṅkhārupekkhāñāṇaanulomañāṇānipi hi nibbidāya sikhāppattattā nibbidājananabyāpārappahānena nibbidāpaṭippassaddhiñāṇāni nāma honti. Maggañāṇaṃ pana nibbidāpaṭippassaddhante uppajjanato nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ nāma hotīti ativiya yujjatīti. Nibbidānulomañāṇesu viya ādibhūtaṃ muñcitukamyatāñāṇaṃ aggahetvā ‘‘paṭisaṅkhā santiṭṭhanā’’ti ante ñāṇadvayaggahaṇaṃ maggañāṇasaṅgahaṇatthaṃ. Muñcitukamyatāti hi vutte anulomañāṇaṃ saṅgayhati, na maggañāṇaṃ. Maggañāṇañhi muñcitukamyatā nāma na hoti, kiccasiddhiyaṃ santiṭṭhanato pana santiṭṭhanā nāma hoti. Aṭṭhakathāyampi ca ‘‘phusanāti appanā’’ti vuttaṃ. Idañca maggañāṇaṃ nibbāne appanāti katvā santiṭṭhanā nāma hotīti ‘‘santiṭṭhanā’’tivacanena maggañāṇampi saṅgayhati. Nibbidānulomañāṇānipi atthato nibbidāñāṇāneva hontīti tānipi nibbidāñāṇehi saṅgahetvā nibbidāpaṭippassaddhiñāṇānīti nibbidāgahaṇameva kataṃ, na nibbidānulomaggahaṇaṃ. Tīsupi cetesu ñāṇaṭṭhakaniddesesu catutthassa dhammānupassanācatukkassa vasena vuttānaṃ catunnaṃ vatthūnaṃ ekekasmiṃ assāsavasena ekaṃ, passāsavasena ekanti dve dve ñāṇānīti catūsu vatthūsu aṭṭha ñāṇāni honti.
ವಿಮುತ್ತಿಸುಖಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ಪಹೀನತ್ತಾತಿ ಪಹಾನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪಹಾನಸ್ಸ ಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನತ್ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾತಿ ಆಹ। ವಿಮುತ್ತಿಸುಖೇ ಞಾಣನ್ತಿ ಫಲವಿಮುತ್ತಿಸುಖಸಮ್ಪಯುತ್ತಞಾಣಞ್ಚ ಫಲವಿಮುತ್ತಿಸುಖಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಞ್ಚ। ಅನುಸಯವತ್ಥುಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಸ್ಸ ಪಹಾನೇನ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನದುಚ್ಚರಿತವತ್ಥುಪ್ಪಹಾನಂ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಪುನ ಅನುಸಯಾನಂ ಪಹಾನಂ ವುತ್ತಂ। ಏಕವೀಸತಿಫಲಞಾಣಂ ಸನ್ಧಾಯ ಪಹೀನಕಿಲೇಸಗಣನಾಯಪಿ ಞಾಣಗಣನಾ ಕತಾ ಹೋತಿ, ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ ಪಹೀನಕಿಲೇಸಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಗಣನಾಯ ಫಲಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಗಣನಾ ಕತಾ ಹೋತೀತಿ।
Vimuttisukhañāṇaniddese pahīnattāti pahānaṃ dassetvā tassa pahānassa samucchedappahānattaṃ dassento samucchinnattāti āha. Vimuttisukhe ñāṇanti phalavimuttisukhasampayuttañāṇañca phalavimuttisukhārammaṇapaccavekkhaṇañāṇañca. Anusayavatthussa kilesassa pahānena pariyuṭṭhānaduccaritavatthuppahānaṃ hotīti dassanatthaṃ puna anusayānaṃ pahānaṃ vuttaṃ. Ekavīsatiphalañāṇaṃ sandhāya pahīnakilesagaṇanāyapi ñāṇagaṇanā katā hoti, paccavekkhaṇañāṇañca sandhāya pahīnakilesapaccavekkhaṇagaṇanāya phalapaccavekkhaṇañāṇagaṇanā katā hotīti.
ಞಾಣರಾಸಿಛಕ್ಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ñāṇarāsichakkaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸದ್ಧಮ್ಮಪ್ಪಕಾಸಿನಿಯಾ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಟ್ಠಕಥಾಯ
Saddhammappakāsiniyā paṭisambhidāmaggaṭṭhakathāya
ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ānāpānassatikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೬. ಞಾಣರಾಸಿಛಕ್ಕನಿದ್ದೇಸೋ • 6. Ñāṇarāsichakkaniddeso
