| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
൬. ഞാണരാസിഛക്കനിദ്ദേസവണ്ണനാ
6. Ñāṇarāsichakkaniddesavaṇṇanā
൧൮൩. ഇദാനി ഛഹി രാസീഹി ഉദ്ദിട്ഠഞാണേസു ചതുവീസതിസമാധിഞാണനിദ്ദേസേ താവ കായാനുപസ്സനാദീനം തിണ്ണം ചതുക്കാനം വസേന ദ്വാദസന്നം വത്ഥൂനം ഏകേകസ്മിം അസ്സാസവസേന ഏകോ , പസ്സാസവസേന ഏകോതി ദ്വേ ദ്വേ സമാധീതി ദ്വാദസസു വത്ഥൂസു ചതുവീസതി സമാധയോ ഹോന്തി. ഝാനക്ഖണേ തേഹി സമ്പയുത്താനി ചതുവീസതിസമാധിവസേന ഞാണാനി.
183. Idāni chahi rāsīhi uddiṭṭhañāṇesu catuvīsatisamādhiñāṇaniddese tāva kāyānupassanādīnaṃ tiṇṇaṃ catukkānaṃ vasena dvādasannaṃ vatthūnaṃ ekekasmiṃ assāsavasena eko , passāsavasena ekoti dve dve samādhīti dvādasasu vatthūsu catuvīsati samādhayo honti. Jhānakkhaṇe tehi sampayuttāni catuvīsatisamādhivasena ñāṇāni.
ദ്വാസത്തതിവിപസ്സനാഞാണനിദ്ദേസേ ദീഘം അസ്സാസാതി ‘‘ദീഘ’’ന്തിവുത്തഅസ്സാസതോ. കിം വുത്തം ഹോതി? ദീഘം അസ്സാസഹേതു ഝാനം പടിലഭിത്വാ സമാഹിതേന ചിത്തേന വിപസ്സനാക്ഖണേ അനിച്ചതോ അനുപസ്സനട്ഠേന വിപസ്സനാതി വുത്തം ഹോതി. ഏസ നയോ ഉത്തരത്രാപി. തേസംയേവ ദ്വാദസന്നം വത്ഥൂനം ഏകേകസ്മിം അസ്സാസവസേന തിസ്സോ, പസ്സാസവസേന തിസ്സോതി ഛ ഛ അനുപസ്സനാതി ദ്വാദസസു വത്ഥൂസു ദ്വാസത്തതി അനുപസ്സനാ ഹോന്തി. താ ഏവ ദ്വാസത്തതി അനുപസ്സനാ ദ്വാസത്തതിവിപസ്സനാവസേന ഞാണാനി.
Dvāsattativipassanāñāṇaniddese dīghaṃ assāsāti ‘‘dīgha’’ntivuttaassāsato. Kiṃ vuttaṃ hoti? Dīghaṃ assāsahetu jhānaṃ paṭilabhitvā samāhitena cittena vipassanākkhaṇe aniccato anupassanaṭṭhena vipassanāti vuttaṃ hoti. Esa nayo uttaratrāpi. Tesaṃyeva dvādasannaṃ vatthūnaṃ ekekasmiṃ assāsavasena tisso, passāsavasena tissoti cha cha anupassanāti dvādasasu vatthūsu dvāsattati anupassanā honti. Tā eva dvāsattati anupassanā dvāsattativipassanāvasena ñāṇāni.
നിബ്ബിദാഞാണനിദ്ദേസേ അനിച്ചാനുപസ്സീ അസ്സസന്തി അനിച്ചാനുപസ്സീ ഹുത്വാ അസ്സസന്തോ, അനിച്ചാനുപസ്സീ ഹുത്വാ വത്തേന്തോതി അത്ഥോ. ‘‘അസ്സസ’’ന്തി ച ഇദം വചനം ഹേതുഅത്ഥേ ദട്ഠബ്ബം. യഥാഭൂതം ജാനാതി പസ്സതീതി നിബ്ബിദാഞാണന്തി കലാപസമ്മസനതോ പട്ഠായ യാവ ഭങ്ഗാനുപസ്സനാ പവത്തവിപസ്സനാഞാണേന സങ്ഖാരാനം യഥാസഭാവം ജാനാതി, ചക്ഖുനാ ദിട്ഠമിവ ച തേനേവ ഞാണചക്ഖുനാ പസ്സതി. തസ്മാ നിബ്ബിദാഞാണം നാമാതി അത്ഥോ, സങ്ഖാരേസു നിബ്ബിന്ദഞാണം നാമാതി വുത്തം ഹോതി. ഉപരി ഭയതൂപട്ഠാനാദീനം മുഞ്ചിതുകമ്യതാദീനഞ്ച ഞാണാനം വിസും ആഗതത്താ ഇധ യഥാവുത്താനേവ വിപസ്സനാഞാണാനി നിബ്ബിദാഞാണാനീതി വേദിതബ്ബാനി.
Nibbidāñāṇaniddese aniccānupassī assasanti aniccānupassī hutvā assasanto, aniccānupassī hutvā vattentoti attho. ‘‘Assasa’’nti ca idaṃ vacanaṃ hetuatthe daṭṭhabbaṃ. Yathābhūtaṃ jānāti passatīti nibbidāñāṇanti kalāpasammasanato paṭṭhāya yāva bhaṅgānupassanā pavattavipassanāñāṇena saṅkhārānaṃ yathāsabhāvaṃ jānāti, cakkhunā diṭṭhamiva ca teneva ñāṇacakkhunā passati. Tasmā nibbidāñāṇaṃ nāmāti attho, saṅkhāresu nibbindañāṇaṃ nāmāti vuttaṃ hoti. Upari bhayatūpaṭṭhānādīnaṃ muñcitukamyatādīnañca ñāṇānaṃ visuṃ āgatattā idha yathāvuttāneva vipassanāñāṇāni nibbidāñāṇānīti veditabbāni.
നിബ്ബിദാനുലോമഞാണനിദ്ദേസേ അനിച്ചാനുപസ്സീ അസ്സസന്തി അനിച്ചാനുപസ്സിനോ അസ്സസന്തസ്സ. സാമിഅത്ഥേ പച്ചത്തവചനം. ഭയതുപട്ഠാനേ പഞ്ഞാതിവചനേനേവ ഭയതുപട്ഠാനആദീനവാനുപസ്സനാനിബ്ബിദാനുപസ്സനാഞാണാനി വുത്താനി ഹോന്തി തിണ്ണം ഏകലക്ഖണത്താ. ഇമാനി തീണി ഞാണാനി അനന്തരാ വുത്താനം നിബ്ബിദാഞാണാനം അനുകൂലഭാവേന അനുലോമതോ നിബ്ബിദാനുലോമഞാണാനീതി വുത്താനി.
Nibbidānulomañāṇaniddese aniccānupassī assasanti aniccānupassino assasantassa. Sāmiatthe paccattavacanaṃ. Bhayatupaṭṭhāne paññātivacaneneva bhayatupaṭṭhānaādīnavānupassanānibbidānupassanāñāṇāni vuttāni honti tiṇṇaṃ ekalakkhaṇattā. Imāni tīṇi ñāṇāni anantarā vuttānaṃ nibbidāñāṇānaṃ anukūlabhāvena anulomato nibbidānulomañāṇānīti vuttāni.
നിബ്ബിദാപടിപ്പസ്സദ്ധിഞാണനിദ്ദേസേ അനിച്ചാനുപസ്സീ അസ്സസന്തി അനന്തരസദിസമേവ. പടിസങ്ഖാ സന്തിട്ഠനാ പഞ്ഞാതിവചനേനേവ മുഞ്ചിതുകമ്യതാപടിസങ്ഖാനുപസ്സനാസങ്ഖാരുപേക്ഖാഞാണാനി വുത്താനി ഹോന്തി തിണ്ണം ഏകലക്ഖണത്താ. ‘‘പടിസങ്ഖാ സന്തിട്ഠനാ’’തിവചനേനേവ അനുലോമഞാണമഗ്ഗഞാണാനിപി ഗഹിതാനി ഹോന്തി . സങ്ഖാരുപേക്ഖാഞാണഅനുലോമഞാണാനിപി ഹി നിബ്ബിദായ സിഖാപ്പത്തത്താ നിബ്ബിദാജനനബ്യാപാരപ്പഹാനേന നിബ്ബിദാപടിപ്പസ്സദ്ധിഞാണാനി നാമ ഹോന്തി. മഗ്ഗഞാണം പന നിബ്ബിദാപടിപ്പസ്സദ്ധന്തേ ഉപ്പജ്ജനതോ നിബ്ബിദാപടിപ്പസ്സദ്ധിഞാണം നാമ ഹോതീതി അതിവിയ യുജ്ജതീതി. നിബ്ബിദാനുലോമഞാണേസു വിയ ആദിഭൂതം മുഞ്ചിതുകമ്യതാഞാണം അഗ്ഗഹേത്വാ ‘‘പടിസങ്ഖാ സന്തിട്ഠനാ’’തി അന്തേ ഞാണദ്വയഗ്ഗഹണം മഗ്ഗഞാണസങ്ഗഹണത്ഥം. മുഞ്ചിതുകമ്യതാതി ഹി വുത്തേ അനുലോമഞാണം സങ്ഗയ്ഹതി, ന മഗ്ഗഞാണം. മഗ്ഗഞാണഞ്ഹി മുഞ്ചിതുകമ്യതാ നാമ ന ഹോതി, കിച്ചസിദ്ധിയം സന്തിട്ഠനതോ പന സന്തിട്ഠനാ നാമ ഹോതി. അട്ഠകഥായമ്പി ച ‘‘ഫുസനാതി അപ്പനാ’’തി വുത്തം. ഇദഞ്ച മഗ്ഗഞാണം നിബ്ബാനേ അപ്പനാതി കത്വാ സന്തിട്ഠനാ നാമ ഹോതീതി ‘‘സന്തിട്ഠനാ’’തിവചനേന മഗ്ഗഞാണമ്പി സങ്ഗയ്ഹതി. നിബ്ബിദാനുലോമഞാണാനിപി അത്ഥതോ നിബ്ബിദാഞാണാനേവ ഹോന്തീതി താനിപി നിബ്ബിദാഞാണേഹി സങ്ഗഹേത്വാ നിബ്ബിദാപടിപ്പസ്സദ്ധിഞാണാനീതി നിബ്ബിദാഗഹണമേവ കതം, ന നിബ്ബിദാനുലോമഗ്ഗഹണം. തീസുപി ചേതേസു ഞാണട്ഠകനിദ്ദേസേസു ചതുത്ഥസ്സ ധമ്മാനുപസ്സനാചതുക്കസ്സ വസേന വുത്താനം ചതുന്നം വത്ഥൂനം ഏകേകസ്മിം അസ്സാസവസേന ഏകം, പസ്സാസവസേന ഏകന്തി ദ്വേ ദ്വേ ഞാണാനീതി ചതൂസു വത്ഥൂസു അട്ഠ ഞാണാനി ഹോന്തി.
Nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaniddese aniccānupassī assasanti anantarasadisameva. Paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññātivacaneneva muñcitukamyatāpaṭisaṅkhānupassanāsaṅkhārupekkhāñāṇāni vuttāni honti tiṇṇaṃ ekalakkhaṇattā. ‘‘Paṭisaṅkhā santiṭṭhanā’’tivacaneneva anulomañāṇamaggañāṇānipi gahitāni honti . Saṅkhārupekkhāñāṇaanulomañāṇānipi hi nibbidāya sikhāppattattā nibbidājananabyāpārappahānena nibbidāpaṭippassaddhiñāṇāni nāma honti. Maggañāṇaṃ pana nibbidāpaṭippassaddhante uppajjanato nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ nāma hotīti ativiya yujjatīti. Nibbidānulomañāṇesu viya ādibhūtaṃ muñcitukamyatāñāṇaṃ aggahetvā ‘‘paṭisaṅkhā santiṭṭhanā’’ti ante ñāṇadvayaggahaṇaṃ maggañāṇasaṅgahaṇatthaṃ. Muñcitukamyatāti hi vutte anulomañāṇaṃ saṅgayhati, na maggañāṇaṃ. Maggañāṇañhi muñcitukamyatā nāma na hoti, kiccasiddhiyaṃ santiṭṭhanato pana santiṭṭhanā nāma hoti. Aṭṭhakathāyampi ca ‘‘phusanāti appanā’’ti vuttaṃ. Idañca maggañāṇaṃ nibbāne appanāti katvā santiṭṭhanā nāma hotīti ‘‘santiṭṭhanā’’tivacanena maggañāṇampi saṅgayhati. Nibbidānulomañāṇānipi atthato nibbidāñāṇāneva hontīti tānipi nibbidāñāṇehi saṅgahetvā nibbidāpaṭippassaddhiñāṇānīti nibbidāgahaṇameva kataṃ, na nibbidānulomaggahaṇaṃ. Tīsupi cetesu ñāṇaṭṭhakaniddesesu catutthassa dhammānupassanācatukkassa vasena vuttānaṃ catunnaṃ vatthūnaṃ ekekasmiṃ assāsavasena ekaṃ, passāsavasena ekanti dve dve ñāṇānīti catūsu vatthūsu aṭṭha ñāṇāni honti.
വിമുത്തിസുഖഞാണനിദ്ദേസേ പഹീനത്താതി പഹാനം ദസ്സേത്വാ തസ്സ പഹാനസ്സ സമുച്ഛേദപ്പഹാനത്തം ദസ്സേന്തോ സമുച്ഛിന്നത്താതി ആഹ. വിമുത്തിസുഖേ ഞാണന്തി ഫലവിമുത്തിസുഖസമ്പയുത്തഞാണഞ്ച ഫലവിമുത്തിസുഖാരമ്മണപച്ചവേക്ഖണഞാണഞ്ച. അനുസയവത്ഥുസ്സ കിലേസസ്സ പഹാനേന പരിയുട്ഠാനദുച്ചരിതവത്ഥുപ്പഹാനം ഹോതീതി ദസ്സനത്ഥം പുന അനുസയാനം പഹാനം വുത്തം. ഏകവീസതിഫലഞാണം സന്ധായ പഹീനകിലേസഗണനായപി ഞാണഗണനാ കതാ ഹോതി, പച്ചവേക്ഖണഞാണഞ്ച സന്ധായ പഹീനകിലേസപച്ചവേക്ഖണഗണനായ ഫലപച്ചവേക്ഖണഞാണഗണനാ കതാ ഹോതീതി.
Vimuttisukhañāṇaniddese pahīnattāti pahānaṃ dassetvā tassa pahānassa samucchedappahānattaṃ dassento samucchinnattāti āha. Vimuttisukhe ñāṇanti phalavimuttisukhasampayuttañāṇañca phalavimuttisukhārammaṇapaccavekkhaṇañāṇañca. Anusayavatthussa kilesassa pahānena pariyuṭṭhānaduccaritavatthuppahānaṃ hotīti dassanatthaṃ puna anusayānaṃ pahānaṃ vuttaṃ. Ekavīsatiphalañāṇaṃ sandhāya pahīnakilesagaṇanāyapi ñāṇagaṇanā katā hoti, paccavekkhaṇañāṇañca sandhāya pahīnakilesapaccavekkhaṇagaṇanāya phalapaccavekkhaṇañāṇagaṇanā katā hotīti.
ഞാണരാസിഛക്കനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Ñāṇarāsichakkaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
സദ്ധമ്മപ്പകാസിനിയാ പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗട്ഠകഥായ
Saddhammappakāsiniyā paṭisambhidāmaggaṭṭhakathāya
ആനാപാനസ്സതികഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Ānāpānassatikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗപാളി • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ൬. ഞാണരാസിഛക്കനിദ്ദേസോ • 6. Ñāṇarāsichakkaniddeso
