| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
१०. नानातित्थियसावकसुत्तं
10. Nānātitthiyasāvakasuttaṃ
१११. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा राजगहे विहरति वेळुवने कलन्दकनिवापे। अथ खो सम्बहुला नानातित्थियसावका देवपुत्ता असमो च सहलि 1 च नीको 2 च आकोटको च वेगब्भरि च 3 माणवगामियो च अभिक्कन्ताय रत्तिया अभिक्कन्तवण्णा केवलकप्पं वेळुवनं ओभासेत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं अट्ठंसु। एकमन्तं ठितो खो असमो देवपुत्तो पूरणं कस्सपं आरब्भ भगवतो सन्तिके इमं गाथं अभासि –
111. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Atha kho sambahulā nānātitthiyasāvakā devaputtā asamo ca sahali 4 ca nīko 5 ca ākoṭako ca vegabbhari ca 6 māṇavagāmiyo ca abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ veḷuvanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhito kho asamo devaputto pūraṇaṃ kassapaṃ ārabbha bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘इध छिन्दितमारिते, हतजानीसु कस्सपो।
‘‘Idha chinditamārite, hatajānīsu kassapo;
न पापं समनुपस्सति, पुञ्ञं वा पन अत्तनो।
Na pāpaṃ samanupassati, puññaṃ vā pana attano;
स वे विस्सासमाचिक्खि, सत्था अरहति मानन’’न्ति॥
Sa ve vissāsamācikkhi, satthā arahati mānana’’nti.
अथ खो सहलि देवपुत्तो मक्खलिं गोसालं आरब्भ भगवतो सन्तिके इमं गाथं अभासि –
Atha kho sahali devaputto makkhaliṃ gosālaṃ ārabbha bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘तपोजिगुच्छाय सुसंवुतत्तो,
‘‘Tapojigucchāya susaṃvutatto,
वाचं पहाय कलहं जनेन।
Vācaṃ pahāya kalahaṃ janena;
समोसवज्जा विरतो सच्चवादी,
Samosavajjā virato saccavādī,
अथ खो नीको देवपुत्तो निगण्ठं नाटपुत्तं 9 आरब्भ भगवतो सन्तिके इमं गाथं अभासि –
Atha kho nīko devaputto nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ 10 ārabbha bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘जेगुच्छी निपको भिक्खु, चातुयामसुसंवुतो।
‘‘Jegucchī nipako bhikkhu, cātuyāmasusaṃvuto;
दिट्ठं सुतञ्च आचिक्खं, न हि नून किब्बिसी सिया’’ति॥
Diṭṭhaṃ sutañca ācikkhaṃ, na hi nūna kibbisī siyā’’ti.
अथ खो आकोटको देवपुत्तो नानातित्थिये आरब्भ भगवतो सन्तिके इमं गाथं अभासि –
Atha kho ākoṭako devaputto nānātitthiye ārabbha bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘पकुधको कातियानो निगण्ठो,
‘‘Pakudhako kātiyāno nigaṇṭho,
ये चापिमे मक्खलिपूरणासे।
Ye cāpime makkhalipūraṇāse;
गणस्स सत्थारो सामञ्ञप्पत्ता,
Gaṇassa satthāro sāmaññappattā,
न हि नून ते सप्पुरिसेहि दूरे’’ति॥
Na hi nūna te sappurisehi dūre’’ti.
अथ खो वेगब्भरि देवपुत्तो आकोटकं देवपुत्तं गाथाय पच्चभासि –
Atha kho vegabbhari devaputto ākoṭakaṃ devaputtaṃ gāthāya paccabhāsi –
न कोत्थुको सीहसमो कदाचि।
Na kotthuko sīhasamo kadāci;
नग्गो मुसावादी गणस्स सत्था,
Naggo musāvādī gaṇassa satthā,
सङ्कस्सराचारो न सतं सरिक्खो’’ति॥
Saṅkassarācāro na sataṃ sarikkho’’ti.
अथ खो मारो पापिमा बेगब्भरिं देवपुत्तं अन्वाविसित्वा भगवतो सन्तिके इमं गाथं अभासि –
Atha kho māro pāpimā begabbhariṃ devaputtaṃ anvāvisitvā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘तपोजिगुच्छाय आयुत्ता, पालयं पविवेकियं।
‘‘Tapojigucchāya āyuttā, pālayaṃ pavivekiyaṃ;
रूपे च ये निविट्ठासे, देवलोकाभिनन्दिनो।
Rūpe ca ye niviṭṭhāse, devalokābhinandino;
ते वे सम्मानुसासन्ति, परलोकाय मातिया’’ति॥
Te ve sammānusāsanti, paralokāya mātiyā’’ti.
अथ खो भगवा, ‘मारो अयं पापिमा’ इति विदित्वा, मारं पापिमन्तं गाथाय पच्चभासि –
Atha kho bhagavā, ‘māro ayaṃ pāpimā’ iti viditvā, māraṃ pāpimantaṃ gāthāya paccabhāsi –
‘‘ये केचि रूपा इध वा हुरं वा,
‘‘Ye keci rūpā idha vā huraṃ vā,
ये चन्तलिक्खस्मिं पभासवण्णा।
Ye cantalikkhasmiṃ pabhāsavaṇṇā;
सब्बेव ते ते नमुचिप्पसत्था,
Sabbeva te te namucippasatthā,
आमिसंव मच्छानं वधाय खित्ता’’ति॥
Āmisaṃva macchānaṃ vadhāya khittā’’ti.
अथ खो माणवगामियो देवपुत्तो भगवन्तं आरब्भ भगवतो सन्तिके इमा गाथायो अभासि –
Atha kho māṇavagāmiyo devaputto bhagavantaṃ ārabbha bhagavato santike imā gāthāyo abhāsi –
‘‘विपुलो राजगहीयानं, गिरिसेट्ठो पवुच्चति।
‘‘Vipulo rājagahīyānaṃ, giriseṭṭho pavuccati;
सेतो हिमवतं सेट्ठो, आदिच्चो अघगामिनं॥
Seto himavataṃ seṭṭho, ādicco aghagāminaṃ.
‘‘समुद्दो उदधिनं सेट्ठो, नक्खत्तानञ्च चन्दिमा 15।
‘‘Samuddo udadhinaṃ seṭṭho, nakkhattānañca candimā 16;
सदेवकस्स लोकस्स, बुद्धो अग्गो पवुच्चती’’ति॥
Sadevakassa lokassa, buddho aggo pavuccatī’’ti.
नानातित्थियवग्गो ततियो।
Nānātitthiyavaggo tatiyo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
सिवो खेमो च सेरी च, घटी जन्तु च रोहितो।
Sivo khemo ca serī ca, ghaṭī jantu ca rohito;
नन्दो नन्दिविसालो च, सुसिमो नानातित्थियेन ते दसाति॥
Nando nandivisālo ca, susimo nānātitthiyena te dasāti.
देवपुत्तसंयुत्तं समत्तं।
Devaputtasaṃyuttaṃ samattaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १०. नानातित्थियसावकसुत्तवण्णना • 10. Nānātitthiyasāvakasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १०. नानातित्थियसावकसुत्तवण्णना • 10. Nānātitthiyasāvakasuttavaṇṇanā
