| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
१०. नानातित्थियसावकसुत्तवण्णना
10. Nānātitthiyasāvakasuttavaṇṇanā
१११. नानातित्थियसावकाति पुथुतित्थियानं सावका। छिन्दितेति हत्थच्छेदादिवसेन छेदे। मारितेति मारणे। न पापं समनुपस्सतीति किञ्चि पापं अत्थीति न पस्सति, परेसञ्च तथा पवेदेति। विस्सासन्ति विस्सत्थभावं। ‘‘कतकम्मानम्पि विपाको नत्थी’’ति वदन्तो कतपापानं अकतपुञ्ञानञ्च विस्सत्थतं निरासङ्कतं जनेति।
111.Nānātitthiyasāvakāti puthutitthiyānaṃ sāvakā. Chinditeti hatthacchedādivasena chede. Māriteti māraṇe. Na pāpaṃ samanupassatīti kiñci pāpaṃ atthīti na passati, paresañca tathā pavedeti. Vissāsanti vissatthabhāvaṃ. ‘‘Katakammānampi vipāko natthī’’ti vadanto katapāpānaṃ akatapuññānañca vissatthataṃ nirāsaṅkataṃ janeti.
तपोजिगुच्छायाति तपसा अचेलवतादिना पापतो जिगुच्छनेन, ‘‘पापं विराजयामा’’ति अचेलवतादिसमादानेनाति अत्थो। तस्मिञ्हि समादाने ठितेन संवरेन संवुतचित्तो समन्नागतो पिहितो च नाम होतीति ‘‘सुसंवुतत्तो’’तिआदि वुत्तं। चत्तारो यामा भागा चतुयामा, चतुयामा एव चातुयामा। भागत्थो हि इध याम-सद्दो यथा ‘‘रत्तियं पठमो यामो’’ति। सो पनेत्थ भागो संवरलक्खणोति आह ‘‘चातुयामेन सुसंवुतो’’ति, चतुकोट्ठासेन संवरेन सुट्ठु संवुतोति अत्थो। पटिक्खित्तसब्बसीतोदकोति पटिक्खित्तसब्बसीतुदकपरिभोगो। सब्बेन पापवारणेन युत्तोति सब्बप्पकारेन संवरलक्खणेन पापवारणेन समन्नागतो। धुतपापोति सब्बेन निज्जरलक्खणेन पापवारणेनपि धुतपापो। फुट्ठोति अट्ठन्नम्पि कम्मानं खेपनेन विक्खेपप्पत्तिया कम्मक्खयलक्खणेन सब्बेन पापवारणेन फुट्ठो, तं फुसित्वा ठितो। न निगुहन्तोति न निगुहनहेतु दिट्ठसुते तथेव कथेन्तो।
Tapojigucchāyāti tapasā acelavatādinā pāpato jigucchanena, ‘‘pāpaṃ virājayāmā’’ti acelavatādisamādānenāti attho. Tasmiñhi samādāne ṭhitena saṃvarena saṃvutacitto samannāgato pihito ca nāma hotīti ‘‘susaṃvutatto’’tiādi vuttaṃ. Cattāro yāmā bhāgā catuyāmā, catuyāmā eva cātuyāmā. Bhāgattho hi idha yāma-saddo yathā ‘‘rattiyaṃ paṭhamo yāmo’’ti. So panettha bhāgo saṃvaralakkhaṇoti āha ‘‘cātuyāmena susaṃvuto’’ti, catukoṭṭhāsena saṃvarena suṭṭhu saṃvutoti attho. Paṭikkhittasabbasītodakoti paṭikkhittasabbasītudakaparibhogo. Sabbena pāpavāraṇena yuttoti sabbappakārena saṃvaralakkhaṇena pāpavāraṇena samannāgato. Dhutapāpoti sabbena nijjaralakkhaṇena pāpavāraṇenapi dhutapāpo. Phuṭṭhoti aṭṭhannampi kammānaṃ khepanena vikkhepappattiyā kammakkhayalakkhaṇena sabbena pāpavāraṇena phuṭṭho, taṃ phusitvā ṭhito. Na niguhantoti na niguhanahetu diṭṭhasute tatheva kathento.
नानातित्थियानंयेव उपट्ठाकोति परवादीनं सब्बेसंयेव तित्थियानं उपट्ठाको, तेसु साधारणवसेन अभिप्पसन्नो। कोटिप्पत्ताति मोक्खाधिगमेन समणधम्मे पत्तब्बमरियादप्पत्ता।
Nānātitthiyānaṃyevaupaṭṭhākoti paravādīnaṃ sabbesaṃyeva titthiyānaṃ upaṭṭhāko, tesu sādhāraṇavasena abhippasanno. Koṭippattāti mokkhādhigamena samaṇadhamme pattabbamariyādappattā.
सहचरितमत्तेनाति सीहनादेन सह वस्सकरणमत्तेन। सीहेन सीहनादं नदन्तेन सहेव सिङ्गालेन अत्तनो सिङ्गालरवकरणमत्तेन। कोत्थुकोति खुद्दककोत्थु। आसङ्कितसमाचारोति अत्तना च परेहि च आसङ्कितब्बसमाचारो। सप्पुरिसानन्ति बुद्धादीनं।
Sahacaritamattenāti sīhanādena saha vassakaraṇamattena. Sīhena sīhanādaṃ nadantena saheva siṅgālena attano siṅgālaravakaraṇamattena. Kotthukoti khuddakakotthu. Āsaṅkitasamācāroti attanā ca parehi ca āsaṅkitabbasamācāro. Sappurisānanti buddhādīnaṃ.
तस्साति वेगब्भरिस्स देवपुत्तस्स। सरीरे अनुआविसीति सरीरे अनुपविसित्वा विय आविसि। अधिमुच्चीति यथा गहितस्स वसेन चित्तं न वत्तति, अत्तनो एव वसे वत्तति, एवं अधिट्ठहि। आयुत्ताति दस्सनेन संयुत्ता । पविवेकियन्ति कप्पकवत्थभुञ्जनसेनासनेहि पविवित्तभावं। तेनाह ‘‘ते किरा’’तिआदि। रूपे निविट्ठाति चक्खुरूपधम्मे अभिनिविट्ठा। तेनाह ‘‘तण्हादिट्ठीहि पतिट्ठिता’’ति। देवलोकपत्थनकामाति देवलोकस्सेव अभिपत्थनकामा। मरणधम्मताय मातिया। तेनाह ‘‘मातियाति मच्चा’’ति। परलोकत्थायाति परसम्पत्तिभावाय लोकस्स अत्थाय।
Tassāti vegabbharissa devaputtassa. Sarīre anuāvisīti sarīre anupavisitvā viya āvisi. Adhimuccīti yathā gahitassa vasena cittaṃ na vattati, attano eva vase vattati, evaṃ adhiṭṭhahi. Āyuttāti dassanena saṃyuttā . Pavivekiyanti kappakavatthabhuñjanasenāsanehi pavivittabhāvaṃ. Tenāha ‘‘te kirā’’tiādi. Rūpe niviṭṭhāti cakkhurūpadhamme abhiniviṭṭhā. Tenāha ‘‘taṇhādiṭṭhīhi patiṭṭhitā’’ti. Devalokapatthanakāmāti devalokasseva abhipatthanakāmā. Maraṇadhammatāya mātiyā. Tenāha ‘‘mātiyāti maccā’’ti. Paralokatthāyāti parasampattibhāvāya lokassa atthāya.
पभासवण्णाति पभाय समानवण्णा। केसं पभायाति आह ‘‘चन्दोभासा’’तिआदि। सज्झारागपभासवण्णा इन्दधनुपभासवण्णाति पच्चेकं योजना। आमो आमगन्धो एतस्स अत्थीति आमिसं। वधायाति विद्धंसितुं। रूपाति रूपायतनादिरूपिधम्मा।
Pabhāsavaṇṇāti pabhāya samānavaṇṇā. Kesaṃ pabhāyāti āha ‘‘candobhāsā’’tiādi. Sajjhārāgapabhāsavaṇṇā indadhanupabhāsavaṇṇāti paccekaṃ yojanā. Āmo āmagandho etassa atthīti āmisaṃ. Vadhāyāti viddhaṃsituṃ. Rūpāti rūpāyatanādirūpidhammā.
राजगहसमीपप्पवत्तीनं राजगहियानं। ‘‘सेतो’’ति केलासकूटो अधिप्पेतोति आह ‘‘सेतोति केलासो’’ति। केनचि न घट्टेतीति अघं, अन्तलिक्खन्ति आह ‘‘अघगामीनन्ति आकासगामीन’’न्ति। उदकं धीयति एत्थाति उदधि, महोदधि। विपुलोति वेपुल्लपब्बतो। हिमवन्तपब्बतानन्ति हिमवन्तपब्बतभागानं। बुद्धो सेट्ठो सीलसमाधिपञ्ञाविमुत्तिविमुत्तिञाणदस्सनादीहि सब्बगुणेहि।
Rājagahasamīpappavattīnaṃ rājagahiyānaṃ. ‘‘Seto’’ti kelāsakūṭo adhippetoti āha ‘‘setoti kelāso’’ti. Kenaci na ghaṭṭetīti aghaṃ, antalikkhanti āha ‘‘aghagāmīnanti ākāsagāmīna’’nti. Udakaṃ dhīyati etthāti udadhi, mahodadhi. Vipuloti vepullapabbato. Himavantapabbatānanti himavantapabbatabhāgānaṃ. Buddho seṭṭho sīlasamādhipaññāvimuttivimuttiñāṇadassanādīhi sabbaguṇehi.
नानातित्थियसावकसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Nānātitthiyasāvakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ततियवग्गवण्णना निट्ठिता।
Tatiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
सारत्थप्पकासिनिया संयुत्तनिकाय-अट्ठकथाय
Sāratthappakāsiniyā saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
देवपुत्तसंयुत्तवण्णनाय लीनत्थप्पकासना समत्ता।
Devaputtasaṃyuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १०. नानातित्थियसावकसुत्तं • 10. Nānātitthiyasāvakasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १०. नानातित्थियसावकसुत्तवण्णना • 10. Nānātitthiyasāvakasuttavaṇṇanā
