| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
29-31. ඤාණත්‌තයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
29-31. Ñāṇattayaniddesavaṇṇanā
78. ඤාණත්‌තයනිද්‌දෙසෙ නිමිත්‌තන්‌ති සඞ්‌ඛාරනිමිත්‌තං. අනිමිත්‌තෙති සඞ්‌ඛාරනිමිත්‌තපටිපක්‌ඛෙ නිබ්‌බානෙ. අධිමුත්‌තත්‌තාති තන්‌නින්‌නභාවෙන චිත්‌තස්‌ස විස්‌සට්‌ඨත්‌තා. ඵුස්‌ස ඵුස්‌ස වයං පස්‌සතීති සඞ්‌ඛාරනිමිත්‌තං ඤාණෙන ඵුසිත්‌වා ඵුසිත්‌වා තස්‌ස භඞ්‌ගං විපස්‌සනාඤාණෙනෙව පස්‌සති. එතෙන භඞ්‌ගානුපස්‌සනා සිද්‌ධා. සා අනිච්‌චානුපස්‌සනං සාධෙති, අනිච්‌චස්‌ස දුක්‌ඛත්‌තා සා දුක්‌ඛානුපස්‌සනං, දුක්‌ඛස්‌ස අනත්‌තත්‌තා සා අනත්‌තානුපස්‌සනන්‌ති එවමෙත්‌ථ තිස්‌සො අනුපස්‌සනා වුත්‌තා හොන්‌ති. අනිමිත්‌තො විහාරොති නිමිත්‌තං භයතො දිට්‌ඨත්‌තා සො විපස්‌සනත්‌තයවිහාරො අනිමිත්‌තවිහාරො නාම හොති. පණිධින්‌ති තණ්‌හං. අප්‌පණිහිතෙති තණ්‌හාපටිපක්‌ඛෙ නිබ්‌බානෙ. අභිනිවෙසන්‌ති අත්‌තාභිනිවෙසං. සුඤ්‌ඤතෙති අත්‌තවිරහිතෙ නිබ්‌බානෙ. සුඤ්‌ඤතොති සුඤ්‌ඤංයෙව සුඤ්‌ඤතො. පවත්‌තං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිත්‌වාති විපාකප්‌පවත්‌තං සඞ්‌ඛාරුපෙක්‌ඛාය අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිත්‌වා. සුගතිසඞ්‌ඛාතවිපාකප්‌පවත්‌තාභිනන්‌දිනො හි සත්‌තා. අයං පන ඵලසමාපත්‌තිං සමාපජ්‌ජිතුකාමො තං පවත්‌තං, සබ්‌බඤ්‌ච සඞ්‌ඛාරගතං අනිච්‌චාදිතො පස්‌සිත්‌වා අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛතියෙව. එවඤ්‌හි දිට්‌ඨෙ ඵලසමාපත්‌තිං සමාපජ්‌ජිතුං සක්‌කොති, න අඤ්‌ඤථා. ආවජ්‌ජිත්‌වාති ආවජ්‌ජනෙන ආවජ්‌ජිත්‌වා. සමාපජ්‌ජතීති ඵලසමාපත්‌තිං පටිපජ්‌ජති. අනිමිත්‌තා සමාපත්‌තීති නිමිත්‌තං භයතො දිස්‌වා සමාපන්‌නත්‌තා අනිමිත්‌තා සමාපත්‌ති නාම. අනිමිත්‌තවිහාරසමාපත්‌තීති විපස්‌සනාවිහාරවසෙන ච ඵලසමාපත්‌තිවසෙන ච තදුභයං නාම හොති.
78. Ñāṇattayaniddese nimittanti saṅkhāranimittaṃ. Animitteti saṅkhāranimittapaṭipakkhe nibbāne. Adhimuttattāti tanninnabhāvena cittassa vissaṭṭhattā. Phussa phussa vayaṃ passatīti saṅkhāranimittaṃ ñāṇena phusitvā phusitvā tassa bhaṅgaṃ vipassanāñāṇeneva passati. Etena bhaṅgānupassanā siddhā. Sā aniccānupassanaṃ sādheti, aniccassa dukkhattā sā dukkhānupassanaṃ, dukkhassa anattattā sā anattānupassananti evamettha tisso anupassanā vuttā honti. Animitto vihāroti nimittaṃ bhayato diṭṭhattā so vipassanattayavihāro animittavihāro nāma hoti. Paṇidhinti taṇhaṃ. Appaṇihiteti taṇhāpaṭipakkhe nibbāne. Abhinivesanti attābhinivesaṃ. Suññateti attavirahite nibbāne. Suññatoti suññaṃyeva suññato. Pavattaṃ ajjhupekkhitvāti vipākappavattaṃ saṅkhārupekkhāya ajjhupekkhitvā. Sugatisaṅkhātavipākappavattābhinandino hi sattā. Ayaṃ pana phalasamāpattiṃ samāpajjitukāmo taṃ pavattaṃ, sabbañca saṅkhāragataṃ aniccādito passitvā ajjhupekkhatiyeva. Evañhi diṭṭhe phalasamāpattiṃ samāpajjituṃ sakkoti, na aññathā. Āvajjitvāti āvajjanena āvajjitvā. Samāpajjatīti phalasamāpattiṃ paṭipajjati. Animittā samāpattīti nimittaṃ bhayato disvā samāpannattā animittā samāpatti nāma. Animittavihārasamāpattīti vipassanāvihāravasena ca phalasamāpattivasena ca tadubhayaṃ nāma hoti.
79. ඉදානි සඞ්‌ඛාරනිමිත්‌තමෙව විභජිත්‌වා දස්‌සෙන්‌තො රූපනිමිත්‌තන්‌තිආදිමාහ. ජරාමරණග්‌ගහණෙ වත්‌තබ්‌බං පුබ්‌බෙ වුත්‌තමෙව. ‘‘අඤ්‌ඤො අනිමිත්‌තවිහාරො’’තිආදීහි වුත්‌තෙයෙව නිගමෙත්‌වා දස්‌සෙති. සඞ්‌ඛෙපෙන විහාරට්‌ඨෙ ඤාණං නාම ඵලසමාපත්‌තියා පුබ්‌බභාගෙ සඞ්‌ඛාරුපෙක්‌ඛාඤාණෙ ඨිතස්‌ස විපස්‌සනාවිහාරනානත්‌තෙ ඤාණං සමාපත්‌තට්‌ඨෙ ඤාණං නාම ඵලසමාපත්‌තිනානත්‌තෙ ඤාණං. විහාරසමාපත්‌තට්‌ඨෙ ඤාණං නාම තදුභයනානත්‌තෙ ඤාණං. විපස්‌සනාවිහාරෙනෙව වීතිනාමෙතුකාමො විපස්‌සනාවිහාරමෙව පවත්‌තෙති, ඵලසමාපත්‌තිවිහාරෙනෙව වීතිනාමෙතුකාමො විපස්‌සනාපටිපාටියා උස්‌සක්‌කිත්‌වා ඵලසමාපත්‌තිවිහාරමෙව පවත්‌තෙති, තදුභයෙන වීතිනාමෙතුකාමො තදුභයං පවත්‌තෙති. එවං පුග්‌ගලාධිප්‌පායවසෙන තිවිධං ජාතං. සෙසමෙත්‌ථ වත්‌තබ්‌බං සඞ්‌ඛාරුපෙක්‌ඛාඤාණවණ්‌ණනායං වුත්‌තමෙව.
79. Idāni saṅkhāranimittameva vibhajitvā dassento rūpanimittantiādimāha. Jarāmaraṇaggahaṇe vattabbaṃ pubbe vuttameva. ‘‘Añño animittavihāro’’tiādīhi vutteyeva nigametvā dasseti. Saṅkhepena vihāraṭṭhe ñāṇaṃ nāma phalasamāpattiyā pubbabhāge saṅkhārupekkhāñāṇe ṭhitassa vipassanāvihāranānatte ñāṇaṃ samāpattaṭṭhe ñāṇaṃ nāma phalasamāpattinānatte ñāṇaṃ. Vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ nāma tadubhayanānatte ñāṇaṃ. Vipassanāvihāreneva vītināmetukāmo vipassanāvihārameva pavatteti, phalasamāpattivihāreneva vītināmetukāmo vipassanāpaṭipāṭiyā ussakkitvā phalasamāpattivihārameva pavatteti, tadubhayena vītināmetukāmo tadubhayaṃ pavatteti. Evaṃ puggalādhippāyavasena tividhaṃ jātaṃ. Sesamettha vattabbaṃ saṅkhārupekkhāñāṇavaṇṇanāyaṃ vuttameva.
ඤාණත්‌තයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Ñāṇattayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 29-31. ඤාණත්‌තයනිද්‌දෙසො • 29-31. Ñāṇattayaniddeso
