| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៣. ញាណវត្ថុសុត្តវណ្ណនា
3. Ñāṇavatthusuttavaṇṇanā
៣៣. ញាណមេវ ញាណវត្ថុ សម្បត្តីនំ ការណភាវតោ។ ចតូសូតិ ចតុសច្ចស្ស ពោធនវសេន វុត្តេសុ ចតូសុ ញាណេសុ។ បឋមន្តិ ‘‘ជរាមរណេ ញាណ’’ន្តិ ឯវំ វុត្តំ ញាណំ, យេន ធារណបរិចយមនសិការវសេន បវត្តំ សព្ពំ គណ្ហិ។ សន្និចយញាណមយំ សវនមយំ នាមត្វេវ វេទិតព្ពំ។ សភាវតោ បច្ចយតោ ចស្ស បរិគ្គណ្ហនញាណំ សម្មសនញាណំត្វេវ វេទិតព្ពំ។ ជរាមរណសីសេន ចេត្ថ ជរាមរណវន្តោវ ធម្មា គហិតា។ បដិវេធញាណន្តិ អសម្មោហតោ បដិវិជ្ឈនញាណំ។ ឥមិនា ធម្មេនាតិ ហេតុម្ហិ ករណវចនំ។ ឥមស្ស ហិ ធម្មស្ស អធិគមហេតុ អយំ អរិយោ អតីតានាគតេ នយេនបិ ចតុសច្ចធម្មេ អភិសម្ពុជ្ឈតិ។ មគ្គញាណមេវ បន អតីតានាគតេ នយនសទិសំ កត្វា ទស្សេតុំ ‘‘មគ្គញាណធម្មេន វា’’តិ ទុតិយវិកប្បោ វុត្តោ។ ឯវញ្ហិ ‘‘អកាលិក’’ន្តិ សមត្ថិតំ ហោតិ។
33.Ñāṇameva ñāṇavatthu sampattīnaṃ kāraṇabhāvato. Catūsūti catusaccassa bodhanavasena vuttesu catūsu ñāṇesu. Paṭhamanti ‘‘jarāmaraṇe ñāṇa’’nti evaṃ vuttaṃ ñāṇaṃ, yena dhāraṇaparicayamanasikāravasena pavattaṃ sabbaṃ gaṇhi. Sannicayañāṇamayaṃ savanamayaṃ nāmatveva veditabbaṃ. Sabhāvato paccayato cassa pariggaṇhanañāṇaṃ sammasanañāṇaṃtveva veditabbaṃ. Jarāmaraṇasīsena cettha jarāmaraṇavantova dhammā gahitā. Paṭivedhañāṇanti asammohato paṭivijjhanañāṇaṃ. Iminā dhammenāti hetumhi karaṇavacanaṃ. Imassa hi dhammassa adhigamahetu ayaṃ ariyo atītānāgate nayenapi catusaccadhamme abhisambujjhati. Maggañāṇameva pana atītānāgate nayanasadisaṃ katvā dassetuṃ ‘‘maggañāṇadhammena vā’’ti dutiyavikappo vutto. Evañhi ‘‘akālika’’nti samatthitaṃ hoti.
ញាណចក្ខុនា ទិដ្ឋេនាតិ ធម្មចក្ខុភូតេន ញាណចក្ខុនា អសម្មោហបដិវេធវសេន បច្ចក្ខតោ ទិដ្ឋេន។ បញ្ញាយ វិទិតេនាតិ មគ្គបញ្ញាយ តថេវ វិទិតេន។ យស្មា តថា ទិដ្ឋំ វិទិតំ សព្ពសោ បត្តំ មហាឧបាយោ ហោតិ, តស្មា វុត្តំ ‘‘បរិយោគាឡ្ហេនា’’តិ។ ទិដ្ឋេនាតិ វា ទស្សនេន, ធម្មំ បស្សិត្វា ឋិតេនាតិ អត្ថោ។ វិទិតេនាតិ ចត្តារិ សច្ចានិ វិទិត្វា បាកដានិ កត្វា ឋិតេន។ អកាលិកេនាតិ ន កាលន្តរវិបាកទាយិនា។ បត្តេនាតិ ចត្តារិ សច្ចានិ បត្វា ឋិតត្តា ធម្មំ បត្តេន។ បរិយោគាឡ្ហេនាតិ ចតុសច្ចធម្មេ បរិយោគាហិត្វា ឋិតេន។ អតីតានាគតេ នយំ នេតីតិ អតីតេ ច អនាគតេ ច នយំ នេតិ ហរតិ បេសេតិ។ ឥទំ បន បច្ចវេក្ខណញាណស្ស កិច្ចំ, សត្ថារា បន មគ្គញាណំ អតីតានាគតេ នយនសទិសំ កតំ តំមូលកត្តា។ អតីតមគ្គស្ស ហិ បច្ចវេក្ខណំ នាម ហោតិ, តស្មា មគ្គញាណំ នយនសទិសំ កតំ នាម ហោតិ, បច្ចវេក្ខណញាណេន បន នយំ នេតិ។ តេនាហ ‘‘ឯត្ថ ចា’’តិអាទិ។ យថា បន តេន នយំ នេតិ។ តំ អាការំ ទស្សេតុំ ‘‘យេ ខោ កេចី’’តិអាទិ វុត្តំ។ ឯត្ថ ច នយនុប្បាទនំ នយញាណស្សេវ បវត្តិវិសេសោ។ តេន វុត្តំ ‘‘បច្ចវេក្ខណញាណស្ស កិច្ច’’ន្តិ។ កិញ្ចាបិ ‘‘ឥមិនាតិ មគ្គញាណធម្មេន វា’’តិ វុត្តំ, ទុវិធំ បន មគ្គផលញាណំ សម្មសនញាណបច្ចវេក្ខណាយ មូលការណំ, ន នយនស្សាតិ ទុវិធេន ញាណធម្មេនាតិ ន ន យុជ្ជតិ។ តថា ចតុសច្ចធម្មស្ស ញាតត្តា មគ្គផលសង្ខាតស្ស វា ធម្មស្ស សច្ចបដិវេធសម្បយោគំ គតត្តា ‘‘នយនំ ហោតូ’’តិ តេន ‘‘ឥមិនា ធម្មេនា’’តិ ញាណស្ស វិសយភាវេន ញាណសម្បយោគេន តទញាតេនាតិ ច អត្ថោ ន ន យុជ្ជតិ។ អនុអយេតិ ធម្មញាណស្ស អនុរូបវសេន អយេ ពុជ្ឈនញាណេ ទិដ្ឋានំ អទិដ្ឋានយនតោ អទិដ្ឋស្ស ទិដ្ឋតាយ ញាបនតោ ច។ តេនាហ ‘‘ធម្មញាណស្ស អនុគមនេ ញាណ’’ន្តិ។ ខីណាសវស្ស សេក្ខភូមិ នាម អគ្គមគ្គក្ខណោ ។ កស្មា បនេតំ ឯវំ វុត្តន្តិ ចេ? ‘‘ឯវំ ជរាមរណំ បជានាតី’’តិអាទិនា វត្តមានវសេន ទេសនាយ បវត្តត្តា។
Ñāṇacakkhunā diṭṭhenāti dhammacakkhubhūtena ñāṇacakkhunā asammohapaṭivedhavasena paccakkhato diṭṭhena. Paññāya viditenāti maggapaññāya tatheva viditena. Yasmā tathā diṭṭhaṃ viditaṃ sabbaso pattaṃ mahāupāyo hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘pariyogāḷhenā’’ti. Diṭṭhenāti vā dassanena, dhammaṃ passitvā ṭhitenāti attho. Viditenāti cattāri saccāni viditvā pākaṭāni katvā ṭhitena. Akālikenāti na kālantaravipākadāyinā. Pattenāti cattāri saccāni patvā ṭhitattā dhammaṃ pattena. Pariyogāḷhenāti catusaccadhamme pariyogāhitvā ṭhitena. Atītānāgate nayaṃ netīti atīte ca anāgate ca nayaṃ neti harati peseti. Idaṃ pana paccavekkhaṇañāṇassa kiccaṃ, satthārā pana maggañāṇaṃ atītānāgate nayanasadisaṃ kataṃ taṃmūlakattā. Atītamaggassa hi paccavekkhaṇaṃ nāma hoti, tasmā maggañāṇaṃ nayanasadisaṃ kataṃ nāma hoti, paccavekkhaṇañāṇena pana nayaṃ neti. Tenāha ‘‘ettha cā’’tiādi. Yathā pana tena nayaṃ neti. Taṃ ākāraṃ dassetuṃ ‘‘ye kho kecī’’tiādi vuttaṃ. Ettha ca nayanuppādanaṃ nayañāṇasseva pavattiviseso. Tena vuttaṃ ‘‘paccavekkhaṇañāṇassa kicca’’nti. Kiñcāpi ‘‘imināti maggañāṇadhammena vā’’ti vuttaṃ, duvidhaṃ pana maggaphalañāṇaṃ sammasanañāṇapaccavekkhaṇāya mūlakāraṇaṃ, na nayanassāti duvidhena ñāṇadhammenāti na na yujjati. Tathā catusaccadhammassa ñātattā maggaphalasaṅkhātassa vā dhammassa saccapaṭivedhasampayogaṃ gatattā ‘‘nayanaṃ hotū’’ti tena ‘‘iminā dhammenā’’ti ñāṇassa visayabhāvena ñāṇasampayogena tadañātenāti ca attho na na yujjati. Anuayeti dhammañāṇassa anurūpavasena aye bujjhanañāṇe diṭṭhānaṃ adiṭṭhānayanato adiṭṭhassa diṭṭhatāya ñāpanato ca. Tenāha ‘‘dhammañāṇassa anugamane ñāṇa’’nti. Khīṇāsavassa sekkhabhūmi nāma aggamaggakkhaṇo . Kasmā panetaṃ evaṃ vuttanti ce? ‘‘Evaṃ jarāmaraṇaṃ pajānātī’’tiādinā vattamānavasena desanāya pavattattā.
ញាណវត្ថុសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ñāṇavatthusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. ញាណវត្ថុសុត្តំ • 3. Ñāṇavatthusuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣. ញាណវត្ថុសុត្តវណ្ណនា • 3. Ñāṇavatthusuttavaṇṇanā
