| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វិភង្គបាឡិ • Vibhaṅgapāḷi |
១៦. ញាណវិភង្គោ
16. Ñāṇavibhaṅgo
១. ឯកកមាតិកា
1. Ekakamātikā
៧៥១. ឯកវិធេន ញាណវត្ថុ – បញ្ច វិញ្ញាណា ន ហេតូ, អហេតុកា, ហេតុវិប្បយុត្តា, សប្បច្ចយា, សង្ខតា, អរូបា, លោកិយា, សាសវា, សំយោជនិយា, គន្ថនិយា, ឱឃនិយា, យោគនិយា, នីវរណិយា, បរាមដ្ឋា, ឧបាទានិយា, សំកិលេសិកា, អព្យាកតា, សារម្មណា, អចេតសិកា, វិបាកា, ឧបាទិន្នុបាទានិយា, អសំកិលិដ្ឋសំកិលេសិកា, ន សវិតក្កសវិចារា, ន អវិតក្កវិចារមត្តា, អវិតក្កអវិចារា, ន បីតិសហគតា, នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពា, នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកា, នេវាចយគាមិនាបចយគាមិនោ, នេវសេក្ខនាសេក្ខា , បរិត្តា, កាមាវចរា, ន រូបាវចរា, ន អរូបាវចរា, បរិយាបន្នា, នោ អបរិយាបន្នា, អនិយតា, អនិយ្យានិកា,
751. Ekavidhena ñāṇavatthu – pañca viññāṇā na hetū, ahetukā, hetuvippayuttā, sappaccayā, saṅkhatā, arūpā, lokiyā, sāsavā, saṃyojaniyā, ganthaniyā, oghaniyā, yoganiyā, nīvaraṇiyā, parāmaṭṭhā, upādāniyā, saṃkilesikā, abyākatā, sārammaṇā, acetasikā, vipākā, upādinnupādāniyā, asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikā, na savitakkasavicārā, na avitakkavicāramattā, avitakkaavicārā, na pītisahagatā, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā, nevācayagāmināpacayagāmino, nevasekkhanāsekkhā , parittā, kāmāvacarā, na rūpāvacarā, na arūpāvacarā, pariyāpannā, no apariyāpannā, aniyatā, aniyyānikā,
ឧប្បន្នវត្ថុកា ឧប្បន្នារម្មណា,
Uppannavatthukā uppannārammaṇā,
(៣) បុរេជាតវត្ថុកា បុរេជាតារម្មណា
(3) Purejātavatthukā purejātārammaṇā
(៤) អជ្ឈត្តិកវត្ថុកា ពាហិរារម្មណា
(4) Ajjhattikavatthukā bāhirārammaṇā
(៥) អសម្ភិន្នវត្ថុកា អសម្ភិន្នារម្មណា
(5) Asambhinnavatthukā asambhinnārammaṇā
(៦) នានាវត្ថុកា នានារម្មណា
(6) Nānāvatthukā nānārammaṇā
(៧) ន អញ្ញមញ្ញស្ស គោចរវិសយំ បច្ចនុភោន្តិ
(7) Na aññamaññassa gocaravisayaṃ paccanubhonti
(៨) ន អសមន្នាហារា ឧប្បជ្ជន្តិ
(8) Na asamannāhārā uppajjanti
(៩) ន អមនសិការា ឧប្បជ្ជន្តិ
(9) Na amanasikārā uppajjanti
(១០) ន អព្ពោកិណ្ណា ឧប្បជ្ជន្តិ
(10) Na abbokiṇṇā uppajjanti
(១១) ន អបុព្ពំ អចរិមំ ឧប្បជ្ជន្តិ
(11) Na apubbaṃ acarimaṃ uppajjanti
(១២) ន អញ្ញមញ្ញស្ស សមនន្តរា ឧប្បជ្ជន្តិ
(12) Na aññamaññassa samanantarā uppajjanti
(១៣) បញ្ច វិញ្ញាណា អនាភោគា
(13) Pañca viññāṇā anābhogā
(១៤) បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កញ្ចិ 1 ធម្មំ បដិវិជានាតិ អញ្ញត្រ អភិនិបាតមត្តា
(14) Pañcahi viññāṇehi na kañci 2 dhammaṃ paṭivijānāti aññatra abhinipātamattā
(១៥) បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន កញ្ចិ ធម្មំ បដិវិជានាតិ
(15) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kañci dhammaṃ paṭivijānāti
(១៦) បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កញ្ចិ ឥរិយាបថំ កប្បេតិ
(16) Pañcahi viññāṇehi na kañci iriyāpathaṃ kappeti
(១៧) បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន កញ្ចិ ឥរិយាបថំ កប្បេតិ
(17) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kañci iriyāpathaṃ kappeti
(១៨) បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កាយកម្មំ ន វចីកម្មំ បដ្ឋបេតិ
(18) Pañcahi viññāṇehi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapeti
(១៩) បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន កាយកម្មំ ន វចីកម្មំ បដ្ឋបេតិ
(19) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapeti
(២០) បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កុសលាកុសលំ ធម្មំ សមាទិយតិ
(20) Pañcahi viññāṇehi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyati
(២១) បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន កុសលាកុសលំ ធម្មំ សមាទិយតិ
(21) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyati
(២២) បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន សមាបជ្ជតិ ន វុដ្ឋាតិ
(22) Pañcahi viññāṇehi na samāpajjati na vuṭṭhāti
(២៣) បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន សមាបជ្ជតិ ន វុដ្ឋាតិ
(23) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na samāpajjati na vuṭṭhāti
(២៤) បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន ចវតិ ន ឧប្បជ្ជតិ
(24) Pañcahi viññāṇehi na cavati na uppajjati
(២៥) បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន ចវតិ ន ឧប្បជ្ជតិ
(25) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na cavati na uppajjati
(២៦) បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន សុបតិ ន បដិពុជ្ឈតិ ន សុបិនំ បស្សតិ
(26) Pañcahi viññāṇehi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passati
(២៧) បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន សុបតិ ន បដិពុជ្ឈតិ ន សុបិនំ បស្សតិ, យាថាវកវត្ថុវិភាវនា បញ្ញា
(27) Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passati, yāthāvakavatthuvibhāvanā paññā
ឯវំ ឯកវិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ ekavidhena ñāṇavatthu.
២. ទុកមាតិកា
2. Dukamātikā
៧៥២. ទុវិធេន ញាណវត្ថុ –
752. Duvidhenañāṇavatthu –
(១) លោកិយា បញ្ញា, លោកុត្តរា បញ្ញា
(1) Lokiyā paññā, lokuttarā paññā
(២) កេនចិ វិញ្ញេយ្យា បញ្ញា, កេនចិ ន វិញ្ញេយ្យា បញ្ញា
(2) Kenaci viññeyyā paññā, kenaci na viññeyyā paññā
(៣) សាសវា បញ្ញា , អនាសវា បញ្ញា
(3) Sāsavā paññā , anāsavā paññā
(៤) អាសវវិប្បយុត្តា សាសវា បញ្ញា, អាសវវិប្បយុត្តា អនាសវា បញ្ញា
(4) Āsavavippayuttā sāsavā paññā, āsavavippayuttā anāsavā paññā
(៥) សំយោជនិយា បញ្ញា, អសំយោជនិយា បញ្ញា
(5) Saṃyojaniyā paññā, asaṃyojaniyā paññā
(៦) សំយោជនវិប្បយុត្តា សំយោជនិយា បញ្ញា, សំយោជនវិប្បយុត្តា អសំយោជនិយា បញ្ញា
(6) Saṃyojanavippayuttā saṃyojaniyā paññā, saṃyojanavippayuttā asaṃyojaniyā paññā
(៧) គន្ថនិយា បញ្ញា, អគន្ថនិយា បញ្ញា
(7) Ganthaniyā paññā, aganthaniyā paññā
(៨) គន្ថវិប្បយុត្តា គន្ថនិយា បញ្ញា, គន្ថវិប្បយុត្តា អគន្ថនិយា បញ្ញា
(8) Ganthavippayuttā ganthaniyā paññā, ganthavippayuttā aganthaniyā paññā
(៩) ឱឃនិយា បញ្ញា, អនោឃនិយា បញ្ញា
(9) Oghaniyā paññā, anoghaniyā paññā
(១០) ឱឃវិប្បយុត្តា ឱឃនិយា បញ្ញា, ឱឃវិប្បយុត្តា អនោឃនិយា បញ្ញា
(10) Oghavippayuttā oghaniyā paññā, oghavippayuttā anoghaniyā paññā
(១១) យោគនិយា បញ្ញា, អយោគនិយា បញ្ញា
(11) Yoganiyā paññā, ayoganiyā paññā
(១២) យោគវិប្បយុត្តា យោគនិយា បញ្ញា, យោគវិប្បយុត្តា អយោគនិយា បញ្ញា
(12) Yogavippayuttā yoganiyā paññā, yogavippayuttā ayoganiyā paññā
(១៣) នីវរណិយា បញ្ញា, អនីវរណិយា បញ្ញា
(13) Nīvaraṇiyā paññā, anīvaraṇiyā paññā
(១៤) នីវរណវិប្បយុត្តា នីវរណិយា បញ្ញា, នីវរណវិប្បយុត្តា អនីវរណិយា បញ្ញា
(14) Nīvaraṇavippayuttā nīvaraṇiyā paññā, nīvaraṇavippayuttā anīvaraṇiyā paññā
(១៥) បរាមដ្ឋា បញ្ញា, អបរាមដ្ឋា បញ្ញា
(15) Parāmaṭṭhā paññā, aparāmaṭṭhā paññā
(១៦) បរាមាសវិប្បយុត្តា បរាមដ្ឋា បញ្ញា, បរាមាសវិប្បយុត្តា អបរាមដ្ឋា បញ្ញា
(16) Parāmāsavippayuttā parāmaṭṭhā paññā, parāmāsavippayuttā aparāmaṭṭhā paññā
(១៧) ឧបាទិន្នា បញ្ញា, អនុបាទិន្នា បញ្ញា
(17) Upādinnā paññā, anupādinnā paññā
(១៨) ឧបាទានិយា បញ្ញា, អនុបាទានិយា បញ្ញា
(18) Upādāniyā paññā, anupādāniyā paññā
(១៩) ឧបាទានវិប្បយុត្តា ឧបាទានិយា បញ្ញា, ឧបាទានវិប្បយុត្តា អនុបាទានិយា បញ្ញា
(19) Upādānavippayuttā upādāniyā paññā, upādānavippayuttā anupādāniyā paññā
(២០) សំកិលេសិកា បញ្ញា, អសំកិលេសិកា បញ្ញា
(20) Saṃkilesikā paññā, asaṃkilesikā paññā
(២១) កិលេសវិប្បយុត្តា សំកិលេសិកា បញ្ញា, កិលេសវិប្បយុត្តា អសំកិលេសិកា បញ្ញា
(21) Kilesavippayuttā saṃkilesikā paññā, kilesavippayuttā asaṃkilesikā paññā
(២២) សវិតក្កា បញ្ញា, អវិតក្កា បញ្ញា
(22) Savitakkā paññā, avitakkā paññā
(២៣) សវិចារា បញ្ញា, អវិចារា បញ្ញា
(23) Savicārā paññā, avicārā paññā
(២៤) សប្បីតិកា បញ្ញា, អប្បីតិកា បញ្ញា
(24) Sappītikā paññā, appītikā paññā
(២៥) បីតិសហគតា បញ្ញា, ន បីតិសហគតា បញ្ញា
(25) Pītisahagatā paññā, na pītisahagatā paññā
(២៦) សុខសហគតា បញ្ញា, ន សុខសហគតា បញ្ញា
(26) Sukhasahagatā paññā, na sukhasahagatā paññā
(២៧) ឧបេក្ខាសហគតា បញ្ញា, ន ឧបេក្ខាសហគតា បញ្ញា
(27) Upekkhāsahagatā paññā, na upekkhāsahagatā paññā
(២៨) កាមាវចរា បញ្ញា , ន កាមាវចរា បញ្ញា
(28) Kāmāvacarā paññā , na kāmāvacarā paññā
(២៩) រូបាវចរា បញ្ញា, ន រូបាវចរា បញ្ញា
(29) Rūpāvacarā paññā, na rūpāvacarā paññā
(៣០) អរូបាវចរា បញ្ញា, ន អរូបាវចរា បញ្ញា
(30) Arūpāvacarā paññā, na arūpāvacarā paññā
(៣១) បរិយាបន្នា បញ្ញា, អបរិយាបន្នា បញ្ញា
(31) Pariyāpannā paññā, apariyāpannā paññā
(៣២) និយ្យានិកា បញ្ញា, អនិយ្យានិកា បញ្ញា
(32) Niyyānikā paññā, aniyyānikā paññā
(៣៣) និយតា បញ្ញា, អនិយតា បញ្ញា
(33) Niyatā paññā, aniyatā paññā
(៣៤) សឧត្តរា បញ្ញា , អនុត្តរា បញ្ញា
(34) Sauttarā paññā , anuttarā paññā
(៣៥) អត្ថជាបិកា បញ្ញា, ជាបិតត្ថា បញ្ញា
(35) Atthajāpikā paññā, jāpitatthā paññā
ឯវំ ទុវិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ duvidhena ñāṇavatthu.
៣. តិកមាតិកា
3. Tikamātikā
៧៥៣. តិវិធេន ញាណវត្ថុ –
753. Tividhena ñāṇavatthu –
(១) ចិន្តាមយា បញ្ញា, សុតមយា បញ្ញា, ភាវនាមយា បញ្ញា
(1) Cintāmayā paññā, sutamayā paññā, bhāvanāmayā paññā
(២) ទានមយា បញ្ញា, សីលមយា បញ្ញា, ភាវនាមយា បញ្ញា
(2) Dānamayā paññā, sīlamayā paññā, bhāvanāmayā paññā
(៣) អធិសីលេ បញ្ញា, អធិចិត្តេ បញ្ញា, អធិបញ្ញាយ បញ្ញា
(3) Adhisīle paññā, adhicitte paññā, adhipaññāya paññā
(៤) អាយកោសល្លំ, អបាយកោសល្លំ, ឧបាយកោសល្លំ
(4) Āyakosallaṃ, apāyakosallaṃ, upāyakosallaṃ
(៥) វិបាកា បញ្ញា, វិបាកធម្មធម្មា បញ្ញា, នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មា បញ្ញា
(5) Vipākā paññā, vipākadhammadhammā paññā, nevavipākanavipākadhammadhammā paññā
(៦) ឧបាទិន្នុបាទានិយា បញ្ញា, អនុបាទិន្នុបាទានិយា បញ្ញា, អនុបាទិន្នអនុបាទានិយា បញ្ញា
(6) Upādinnupādāniyā paññā, anupādinnupādāniyā paññā, anupādinnaanupādāniyā paññā
(៧) សវិតក្កសវិចារា បញ្ញា, អវិតក្កវិចារមត្តា បញ្ញា, អវិតក្កអវិចារា បញ្ញា
(7) Savitakkasavicārā paññā, avitakkavicāramattā paññā, avitakkaavicārā paññā
(៨) បីតិសហគតា បញ្ញា, សុខសហគតា បញ្ញា, ឧបេក្ខាសហគតា បញ្ញា
(8) Pītisahagatā paññā, sukhasahagatā paññā, upekkhāsahagatā paññā
(៩) អាចយគាមិនី បញ្ញា, អបចយគាមិនី បញ្ញា, នេវាចយគាមិនាបចយគាមិនី បញ្ញា
(9) Ācayagāminī paññā, apacayagāminī paññā, nevācayagāmināpacayagāminī paññā
(១០) សេក្ខា បញ្ញា, អសេក្ខា បញ្ញា, នេវសេក្ខនាសេក្ខា បញ្ញា
(10) Sekkhā paññā, asekkhā paññā, nevasekkhanāsekkhā paññā
(១១) បរិត្តា បញ្ញា, មហគ្គតា បញ្ញា, អប្បមាណា បញ្ញា
(11) Parittā paññā, mahaggatā paññā, appamāṇā paññā
(១២) បរិត្តារម្មណា បញ្ញា, មហគ្គតារម្មណា បញ្ញា, អប្បមាណារម្មណា បញ្ញា
(12) Parittārammaṇā paññā, mahaggatārammaṇā paññā, appamāṇārammaṇā paññā
(១៣) មគ្គារម្មណា បញ្ញា, មគ្គហេតុកា បញ្ញា, មគ្គាធិបតិនី បញ្ញា
(13) Maggārammaṇā paññā, maggahetukā paññā, maggādhipatinī paññā
(១៤) ឧប្បន្នា បញ្ញា , អនុប្បន្នា បញ្ញា, ឧប្បាទិនី បញ្ញា
(14) Uppannā paññā , anuppannā paññā, uppādinī paññā
(១៥) អតីតា បញ្ញា, អនាគតា បញ្ញា, បច្ចុប្បន្នា បញ្ញា
(15) Atītā paññā, anāgatā paññā, paccuppannā paññā
(១៦) អតីតារម្មណា បញ្ញា, អនាគតារម្មណា បញ្ញា, បច្ចុប្បន្នារម្មណា បញ្ញា
(16) Atītārammaṇā paññā, anāgatārammaṇā paññā, paccuppannārammaṇā paññā
(១៧) អជ្ឈត្តា បញ្ញា, ពហិទ្ធា បញ្ញា, អជ្ឈត្តពហិទ្ធា បញ្ញា
(17) Ajjhattā paññā, bahiddhā paññā, ajjhattabahiddhā paññā
(១៨) អជ្ឈត្តារម្មណា បញ្ញា, ពហិទ្ធារម្មណា បញ្ញា, អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណា បញ្ញា
(18) Ajjhattārammaṇā paññā, bahiddhārammaṇā paññā, ajjhattabahiddhārammaṇā paññā
(១៩) សវិតក្កសវិចារា បញ្ញា អត្ថិ វិបាកា, អត្ថិ វិបាកធម្មធម្មា, អត្ថិ នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មា
(19) Savitakkasavicārā paññā atthi vipākā, atthi vipākadhammadhammā, atthi nevavipākanavipākadhammadhammā
(២០) អត្ថិ ឧបាទិន្នុបាទានិយា, អត្ថិ អនុបាទិន្នុបាទានិយា, អត្ថិ អនុបាទិន្នអនុបាទានិយា
(20) Atthi upādinnupādāniyā, atthi anupādinnupādāniyā, atthi anupādinnaanupādāniyā
(២១) អត្ថិ បីតិសហគតា, អត្ថិ សុខសហគតា, អត្ថិ ឧបេក្ខាសហគតា
(21) Atthi pītisahagatā, atthi sukhasahagatā, atthi upekkhāsahagatā
(២២) អត្ថិ អាចយគាមិនី, អត្ថិ អបចយគាមិនី, អត្ថិ នេវាចយគាមិនាបចយគាមិនី
(22) Atthi ācayagāminī, atthi apacayagāminī, atthi nevācayagāmināpacayagāminī
(២៣) អត្ថិ សេក្ខា, អត្ថិ អសេក្ខា, អត្ថិ នេវសេក្ខនាសេក្ខា
(23) Atthi sekkhā, atthi asekkhā, atthi nevasekkhanāsekkhā
(២៤) អត្ថិ បរិត្តា, អត្ថិ មហគ្គតា, អត្ថិ អប្បមាណា
(24) Atthi parittā, atthi mahaggatā, atthi appamāṇā
(២៥) អត្ថិ បរិត្តារម្មណា, អត្ថិ មហគ្គតារម្មណា, អត្ថិ អប្បមាណារម្មណា
(25) Atthi parittārammaṇā, atthi mahaggatārammaṇā, atthi appamāṇārammaṇā
(២៦) អត្ថិ មគ្គារម្មណា, អត្ថិ មគ្គហេតុកា, អត្ថិ មគ្គាធិបតិនី
(26) Atthi maggārammaṇā, atthi maggahetukā, atthi maggādhipatinī
(២៧) អត្ថិ ឧប្បន្នា, អត្ថិ អនុប្បន្នា, អត្ថិ ឧប្បាទិនី
(27) Atthi uppannā, atthi anuppannā, atthi uppādinī
(២៨) អត្ថិ អតីតា, អត្ថិ អនាគតា , អត្ថិ បច្ចុប្បន្នា
(28) Atthi atītā, atthi anāgatā , atthi paccuppannā
(២៩) អត្ថិ អតីតារម្មណា, អត្ថិ អនាគតារម្មណា, អត្ថិ បច្ចុប្បន្នារម្មណា
(29) Atthi atītārammaṇā, atthi anāgatārammaṇā, atthi paccuppannārammaṇā
(៣០) អត្ថិ អជ្ឈត្តា, អត្ថិ ពហិទ្ធា, អត្ថិ អជ្ឈត្តពហិទ្ធា
(30) Atthi ajjhattā, atthi bahiddhā, atthi ajjhattabahiddhā
(៣១) អត្ថិ អជ្ឈត្តារម្មណា, អត្ថិ ពហិទ្ធារម្មណា, អត្ថិ អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណា
(31) Atthi ajjhattārammaṇā, atthi bahiddhārammaṇā, atthi ajjhattabahiddhārammaṇā
(៣២) អវិតក្កវិចារមត្តា បញ្ញា អត្ថិ វិបាកា, អត្ថិ វិបាកធម្មធម្មា, អត្ថិ នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មា
(32) Avitakkavicāramattā paññā atthi vipākā, atthi vipākadhammadhammā, atthi nevavipākanavipākadhammadhammā
(៣៣) អត្ថិ ឧបាទិន្នុបាទានិយា, អត្ថិ អនុបាទិន្នុបាទានិយា, អត្ថិ អនុបាទិន្នអនុបាទានិយា
(33) Atthi upādinnupādāniyā, atthi anupādinnupādāniyā, atthi anupādinnaanupādāniyā
(៣៤) អត្ថិ អាចយគាមិនី, អត្ថិ អបចយគាមិនី, អត្ថិ នេវាចយគាមិនាបចយគាមិនី
(34) Atthi ācayagāminī, atthi apacayagāminī, atthi nevācayagāmināpacayagāminī
(៣៥) អត្ថិ សេក្ខា, អត្ថិ អសេក្ខា, អត្ថិ នេវសេក្ខនាសេក្ខា
(35) Atthi sekkhā, atthi asekkhā, atthi nevasekkhanāsekkhā
(៣៦) អត្ថិ ឧប្បន្នា, អត្ថិ អនុប្បន្នា, អត្ថិ ឧប្បាទិនី
(36) Atthi uppannā, atthi anuppannā, atthi uppādinī
(៣៧) អត្ថិ អតីតា, អត្ថិ អនាគតា, អត្ថិ បច្ចុប្បន្នា
(37) Atthi atītā, atthi anāgatā, atthi paccuppannā
(៣៨) អត្ថិ អជ្ឈត្តា, អត្ថិ ពហិទ្ធា, អត្ថិ អជ្ឈត្តពហិទ្ធា
(38) Atthi ajjhattā, atthi bahiddhā, atthi ajjhattabahiddhā
(៣៩) អវិតក្កអវិចារា បញ្ញា អត្ថិ វិបាកា, អត្ថិ វិបាកធម្មធម្មា, អត្ថិ នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មា
(39) Avitakkaavicārā paññā atthi vipākā, atthi vipākadhammadhammā, atthi nevavipākanavipākadhammadhammā
(៤០) អត្ថិ ឧបាទិន្នុបាទានិយា, អត្ថិ អនុប្បាទិន្នុបាទានិយា, អត្ថិ អនុប្បាទិន្នអនុបាទានិយា
(40) Atthi upādinnupādāniyā, atthi anuppādinnupādāniyā, atthi anuppādinnaanupādāniyā
(៤១) អត្ថិ បីតិសហគតា, អត្ថិ សុខសហគតា, អត្ថិ ឧបេក្ខាសហគតា
(41) Atthi pītisahagatā, atthi sukhasahagatā, atthi upekkhāsahagatā
(៤២) អត្ថិ អាចយគាមិនី, អត្ថិ អបចយគាមិនី, អត្ថិ នេវាចយគាមិនាបចយគាមិនី
(42) Atthi ācayagāminī, atthi apacayagāminī, atthi nevācayagāmināpacayagāminī
(៤៣) អត្ថិ សេក្ខា, អត្ថិ អសេក្ខា, អត្ថិ នេវសេក្ខនាសេក្ខា
(43) Atthi sekkhā, atthi asekkhā, atthi nevasekkhanāsekkhā
(៤៤) អត្ថិ បរិត្តារម្មណា, អត្ថិ មហគ្គតារម្មណា, អត្ថិ អប្បមាណារម្មណា
(44) Atthi parittārammaṇā, atthi mahaggatārammaṇā, atthi appamāṇārammaṇā
(៤៥) អត្ថិ មគ្គារម្មណា, អត្ថិ មគ្គហេតុកា, អត្ថិ មគ្គាធិបតិនី
(45) Atthi maggārammaṇā, atthi maggahetukā, atthi maggādhipatinī
(៤៦) អត្ថិ ឧប្បន្នា, អត្ថិ អនុប្បន្នា, អត្ថិ ឧប្បាទិនី
(46) Atthi uppannā, atthi anuppannā, atthi uppādinī
(៤៧) អត្ថិ អតីតា, អត្ថិ អនាគតា, អត្ថិ បច្ចុប្បន្នា
(47) Atthi atītā, atthi anāgatā, atthi paccuppannā
(៤៨) អត្ថិ អតីតារម្មណា, អត្ថិ អនាគតារម្មណា, អត្ថិ បច្ចុប្បន្នារម្មណា
(48) Atthi atītārammaṇā, atthi anāgatārammaṇā, atthi paccuppannārammaṇā
(៤៩) អត្ថិ អជ្ឈត្តា, អត្ថិ ពហិទ្ធា, អត្ថិ អជ្ឈត្តពហិទ្ធា
(49) Atthi ajjhattā, atthi bahiddhā, atthi ajjhattabahiddhā
(៥០) អត្ថិ អជ្ឈត្តារម្មណា, អត្ថិ ពហិទ្ធារម្មណា, អត្ថិ អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណា
(50) Atthi ajjhattārammaṇā, atthi bahiddhārammaṇā, atthi ajjhattabahiddhārammaṇā
(៥១) បីតិសហគតា បញ្ញា សុខសហគតា បញ្ញា អត្ថិ វិបាកា, អត្ថិ វិបាកធម្មធម្មា, អត្ថិ នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មា
(51) Pītisahagatā paññā sukhasahagatā paññā atthi vipākā, atthi vipākadhammadhammā, atthi nevavipākanavipākadhammadhammā
(៥២) អត្ថិ ឧបាទិន្នុបាទានិយា, អត្ថិ អនុបាទិន្នុបាទានិយា, អត្ថិ អនុបាទិន្នអនុបាទានិយា
(52) Atthi upādinnupādāniyā, atthi anupādinnupādāniyā, atthi anupādinnaanupādāniyā
(៥៣) អត្ថិ សវិតក្កសវិចារា, អត្ថិ អវិតក្កវិចារមត្តា, អត្ថិ អវិតក្កអវិចារា
(53) Atthi savitakkasavicārā, atthi avitakkavicāramattā, atthi avitakkaavicārā
(៥៤) អត្ថិ អាចយគាមិនី, អត្ថិ អបចយគាមិនី, អត្ថិ នេវាចយគាមិនាបចយគាមិនី
(54) Atthi ācayagāminī, atthi apacayagāminī, atthi nevācayagāmināpacayagāminī
(៥៥) អត្ថិ សេក្ខា, អត្ថិ អសេក្ខា, អត្ថិ នេវសេក្ខនាសេក្ខា
(55) Atthi sekkhā, atthi asekkhā, atthi nevasekkhanāsekkhā
(៥៦) អត្ថិ បរិត្តា, អត្ថិ មហគ្គតា, អត្ថិ អប្បមាណា
(56) Atthi parittā, atthi mahaggatā, atthi appamāṇā
(៥៧) អត្ថិ បរិត្តារម្មណា, អត្ថិ មហគ្គតារម្មណា, អត្ថិ អប្បមាណារម្មណា
(57) Atthi parittārammaṇā, atthi mahaggatārammaṇā, atthi appamāṇārammaṇā
(៥៨) អត្ថិ មគ្គារម្មណា , អត្ថិ មគ្គហេតុកា, អត្ថិ មគ្គាធិបតិនី
(58) Atthi maggārammaṇā , atthi maggahetukā, atthi maggādhipatinī
(៥៩) អត្ថិ ឧប្បន្នា, អត្ថិ អនុប្បន្នា, អត្ថិ ឧប្បាទិនី
(59) Atthi uppannā, atthi anuppannā, atthi uppādinī
(៦០) អត្ថិ អតីតា, អត្ថិ អនាគតា, អត្ថិ បច្ចុប្បន្នា
(60) Atthi atītā, atthi anāgatā, atthi paccuppannā
(៦១) អត្ថិ អតីតារម្មណា, អត្ថិ អនាគតារម្មណា, អត្ថិ បច្ចុប្បន្នារម្មណា
(61) Atthi atītārammaṇā, atthi anāgatārammaṇā, atthi paccuppannārammaṇā
(៦២) អត្ថិ អជ្ឈតា, អត្ថិ ពហិទ្ធា, អត្ថិ អជ្ឈត្តពហិទ្ធា
(62) Atthi ajjhatā, atthi bahiddhā, atthi ajjhattabahiddhā
(៦៣) អត្ថិ អជ្ឈត្តារម្មណា, អត្ថិ ពហិទ្ធារម្មណា, អត្ថិ អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណា
(63) Atthi ajjhattārammaṇā, atthi bahiddhārammaṇā, atthi ajjhattabahiddhārammaṇā
(៦៤) ឧបេក្ខាសហគតា បញ្ញា អត្ថិ វិបាកា, អត្ថិ វិបាកធម្មធម្មា, អត្ថិ នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មា
(64) Upekkhāsahagatā paññā atthi vipākā, atthi vipākadhammadhammā, atthi nevavipākanavipākadhammadhammā
(៦៥) អត្ថិ ឧបាទិន្នុបាទានិយា, អត្ថិ អនុបាទិន្នុបាទានិយា, អត្ថិ អនុបាទិន្នអនុបាទានិយា
(65) Atthi upādinnupādāniyā, atthi anupādinnupādāniyā, atthi anupādinnaanupādāniyā
(៦៦) អត្ថិ អាចយគាមិនី, អត្ថិ អបចយគាមិនី, អត្ថិ នេវាចយគាមិនាបចយគាមិនី
(66) Atthi ācayagāminī, atthi apacayagāminī, atthi nevācayagāmināpacayagāminī
(៦៧) អត្ថិ សេក្ខា, អត្ថិ អសេក្ខា, អត្ថិ នេវសេក្ខនាសេក្ខា
(67) Atthi sekkhā, atthi asekkhā, atthi nevasekkhanāsekkhā
(៦៨) អត្ថិ បរិត្តា, អត្ថិ មហគ្គតា, អត្ថិ អប្បមាណា
(68) Atthi parittā, atthi mahaggatā, atthi appamāṇā
(៦៩) អត្ថិ បរិត្តារម្មណា, អត្ថិ មហគ្គតារម្មណា, អត្ថិ អប្បមាណារម្មណា
(69) Atthi parittārammaṇā, atthi mahaggatārammaṇā, atthi appamāṇārammaṇā
(៧០) អត្ថិ មគ្គារម្មណា, អត្ថិ មគ្គហេតុកា, អត្ថិ មគ្គាធិបតិនី
(70) Atthi maggārammaṇā, atthi maggahetukā, atthi maggādhipatinī
(៧១) អត្ថិ ឧប្បន្នា, អត្ថិ អនុប្បន្នា, អត្ថិ ឧប្បាទិនី
(71) Atthi uppannā, atthi anuppannā, atthi uppādinī
(៧២) អត្ថិ អតីតា, អត្ថិ អនាគតា, អត្ថិ បច្ចុប្បន្នា
(72) Atthi atītā, atthi anāgatā, atthi paccuppannā
(៧៣) អត្ថិ អតីតារម្មណា, អត្ថិ អនាគតារម្មណា, អត្ថិ បច្ចុប្បន្នារម្មណា
(73) Atthi atītārammaṇā, atthi anāgatārammaṇā, atthi paccuppannārammaṇā
(៧៤) អត្ថិ អជ្ឈត្តា, អត្ថិ ពហិទ្ធា, អត្ថិ អជ្ឈត្តពហិទ្ធា
(74) Atthi ajjhattā, atthi bahiddhā, atthi ajjhattabahiddhā
(៧៥) អត្ថិ អជ្ឈត្តារម្មណា, អត្ថិ ពហិទ្ធារម្មណា, អត្ថិ អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណា
(75) Atthi ajjhattārammaṇā, atthi bahiddhārammaṇā, atthi ajjhattabahiddhārammaṇā
ឯវំ តិវិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ tividhena ñāṇavatthu.
៤. ចតុក្កមាតិកា
4. Catukkamātikā
៧៥៤. ចតុព្ពិធេន ញាណវត្ថុ –
754. Catubbidhena ñāṇavatthu –
(១) កម្មស្សកតញាណំ, សច្ចានុលោមិកំ ញាណំ, មគ្គសមង្គិស្ស ញាណំ, ផលសមង្គិស្ស ញាណំ
(1) Kammassakatañāṇaṃ, saccānulomikaṃ ñāṇaṃ, maggasamaṅgissa ñāṇaṃ, phalasamaṅgissa ñāṇaṃ
(២) ទុក្ខេ ញាណំ, ទុក្ខសមុទយេ ញាណំ, ទុក្ខនិរោធេ ញាណំ, ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ ញាណំ
(2) Dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ
(៣) កាមាវចរា បញ្ញា, រូបាវចរា បញ្ញា, អរូបាវចរា បញ្ញា, អបរិយាបន្នា បញ្ញា
(3) Kāmāvacarā paññā, rūpāvacarā paññā, arūpāvacarā paññā, apariyāpannā paññā
(៥) អត្ថិ បញ្ញា អាចយាយ នោ អបចយាយ, អត្ថិ បញ្ញា អបចយាយ នោ អាចយាយ, អត្ថិ បញ្ញា អាចយាយ ចេវ អបចយាយ ច, អត្ថិ បញ្ញា នេវាចយាយ នោ អបចយាយ
(5) Atthi paññā ācayāya no apacayāya, atthi paññā apacayāya no ācayāya, atthi paññā ācayāya ceva apacayāya ca, atthi paññā nevācayāya no apacayāya
(៦) អត្ថិ បញ្ញា និព្ពិទាយ នោ បដិវេធាយ, អត្ថិ បញ្ញា បដិវេធាយ នោ និព្ពិទាយ, អត្ថិ បញ្ញា និព្ពិទាយ ចេវ បដិវេធាយ ច, អត្ថិ បញ្ញា នេវ និព្ពិទាយ នោ បដិវេធាយ
(6) Atthi paññā nibbidāya no paṭivedhāya, atthi paññā paṭivedhāya no nibbidāya, atthi paññā nibbidāya ceva paṭivedhāya ca, atthi paññā neva nibbidāya no paṭivedhāya
(៧) ហានភាគិនី បញ្ញា, ឋិតិភាគិនី បញ្ញា, វិសេសភាគិនី បញ្ញា, និព្ពេធភាគិនី បញ្ញា
(7) Hānabhāginī paññā, ṭhitibhāginī paññā, visesabhāginī paññā, nibbedhabhāginī paññā
(៨) ចតស្សោ បដិសម្ភិទា
(8) Catasso paṭisambhidā
(៩) ចតស្សោ បដិបទា
(9) Catasso paṭipadā
(១០) ចត្តារិ អារម្មណានិ
(10) Cattāri ārammaṇāni
(១១) ជរាមរណេ ញាណំ, ជរាមរណសមុទយេ ញាណំ, ជរាមរណនិរោធេ ញាណំ, ជរាមរណនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ ញាណំ
(11) Jarāmaraṇe ñāṇaṃ, jarāmaraṇasamudaye ñāṇaṃ, jarāmaraṇanirodhe ñāṇaṃ, jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ
(១២-២១) ជាតិយា ញាណំ…បេ.… ភវេ ញាណំ…បេ.… ឧបាទានេ ញាណំ…បេ.… តណ្ហាយ ញាណំ…បេ.… វេទនាយ ញាណំ…បេ.… ផស្សេ ញាណំ…បេ.… សឡាយតនេ ញាណំ…បេ.… នាមរូបេ ញាណំ…បេ.… វិញ្ញាណេ ញាណំ…បេ.… សង្ខារេសុ ញាណំ, សង្ខារសមុទយេ ញាណំ, សង្ខារនិរោធេ ញាណំ, សង្ខារនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ ញាណំ។ ឯវំ ចតុព្ពិធេន ញាណវត្ថុ។
(12-21) Jātiyā ñāṇaṃ…pe… bhave ñāṇaṃ…pe… upādāne ñāṇaṃ…pe… taṇhāya ñāṇaṃ…pe… vedanāya ñāṇaṃ…pe… phasse ñāṇaṃ…pe… saḷāyatane ñāṇaṃ…pe… nāmarūpe ñāṇaṃ…pe… viññāṇe ñāṇaṃ…pe… saṅkhāresu ñāṇaṃ, saṅkhārasamudaye ñāṇaṃ, saṅkhāranirodhe ñāṇaṃ, saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ. Evaṃ catubbidhena ñāṇavatthu.
៥. បញ្ចកមាតិកា
5. Pañcakamātikā
៧៥៥. បញ្ចវិធេន ញាណវត្ថុ –
755. Pañcavidhena ñāṇavatthu –
(១) បញ្ចង្គិកោ សម្មាសមាធិ (២) បញ្ចញាណិកោ សម្មាសមាធិ
(1) Pañcaṅgiko sammāsamādhi (2) pañcañāṇiko sammāsamādhi
ឯវំ បញ្ចវិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ pañcavidhena ñāṇavatthu.
៦. ឆក្កមាតិកា
6. Chakkamātikā
៧៥៦. ឆព្ពិធេន ញាណវត្ថុ –
756. Chabbidhena ñāṇavatthu –
(១) ឆសុ អភិញ្ញាសុ បញ្ញា
(1) Chasu abhiññāsu paññā
ឯវំ ឆព្ពិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ chabbidhena ñāṇavatthu.
៧. សត្តកមាតិកា
7. Sattakamātikā
៧៥៧. សត្តវិធេន ញាណវត្ថុ –
757. Sattavidhena ñāṇavatthu –
(១) សត្តសត្តតិ ញាណវត្ថូនិ
(1) Sattasattati ñāṇavatthūni
ឯវំ សត្តវិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ sattavidhena ñāṇavatthu.
៨. អដ្ឋកមាតិកា
8. Aṭṭhakamātikā
៧៥៨. អដ្ឋវិធេន ញាណវត្ថុ –
758. Aṭṭhavidhena ñāṇavatthu –
(១) ចតូសុ មគ្គេសុ, ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា
(1) Catūsu maggesu, catūsu phalesu paññā
ឯវំ អដ្ឋវិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ aṭṭhavidhena ñāṇavatthu.
៩. នវកមាតិកា
9. Navakamātikā
៧៥៩. នវវិធេន ញាណវត្ថុ –
759. Navavidhena ñāṇavatthu –
(១) នវសុ អនុបុព្ពវិហារសមាបត្តីសុ បញ្ញា
(1) Navasu anupubbavihārasamāpattīsu paññā
ឯវំ នវវិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ navavidhena ñāṇavatthu.
១០. ទសកមាតិកា
10. Dasakamātikā
៧៦០.ទសវិធេន ញាណវត្ថុ – ទស តថាគតស្ស តថាគតពលានិ យេហិ ពលេហិ សមន្នាគតោ តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ។ កតមានិ ទស?
760. Dasavidhena ñāṇavatthu – dasa tathāgatassa tathāgatabalāni yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti. Katamāni dasa?
(១) ឥធ តថាគតោ ឋានញ្ច ឋានតោ អដ្ឋានញ្ច អដ្ឋានតោ យថាភូតំ បជានាតិ។ យម្បិ តថាគតោ ឋានញ្ច ឋានតោ អដ្ឋានញ្ច អដ្ឋានតោ យថាភូតំ បជានាតិ, ឥទម្បិ តថាគតស្ស តថាគតពលំ ហោតិ, យំ ពលំ អាគម្ម តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ ។
(1) Idha tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti .
(២) បុន ចបរំ តថាគតោ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នានំ កម្មសមាទានានំ ឋានសោ ហេតុសោ វិបាកំ យថាភូតំ បជានាតិ។ យម្បិ តថាគតោ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នានំ កម្មសមាទានានំ ឋានសោ ហេតុសោ វិបាកំ យថាភូតំ បជានាតិ, ឥទម្បិ តថាគតស្ស តថាគតពលំ ហោតិ, យំ ពលំ អាគម្ម តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ។
(2) Puna caparaṃ tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
(៣) បុន ចបរំ តថាគតោ សព្ពត្ថគាមិនិំ បដិបទំ យថាភូតំ បជានាតិ។ យម្បិ តថាគតោ សព្ពត្ថគាមិនិំ បដិបទំ យថាភូតំ បជានាតិ, ឥទម្បិ តថាគតស្ស តថាគតពលំ ហោតិ, យំ ពលំ អាគម្ម តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ។
(3) Puna caparaṃ tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
(៤) បុន ចបរំ តថាគតោ អនេកធាតុ នានាធាតុលោកំ 7 យថាភូតំ បជានាតិ។ យម្បិ តថាគតោ អនេកធាតុ នានាធាតុលោកំ យថាភូតំ បជានាតិ, ឥទម្បិ តថាគតស្ស តថាគតពលំ ហោតិ, យំ ពលំ អាគម្ម តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ។
(4) Puna caparaṃ tathāgato anekadhātu nānādhātulokaṃ 8 yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato anekadhātu nānādhātulokaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
(៥) បុន ចបរំ តថាគតោ សត្តានំ នានាធិមុត្តិកតំ យថាភូតំ បជានាតិ។ យម្បិ តថាគតោ សត្តានំ នានាធិមុត្តិកតំ យថាភូតំ បជានាតិ, ឥទម្បិ តថាគតស្ស តថាគតពលំ ហោតិ, យំ ពលំ អាគម្ម តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ។
(5) Puna caparaṃ tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
(៦) បុន ចបរំ តថាគតោ បរសត្តានំ បរបុគ្គលានំ ឥន្ទ្រិយបរោបរិយត្តំ យថាភូតំ បជានាតិ។ យម្បិ តថាគតោ បរសត្តានំ បរបុគ្គលានំ ឥន្ទ្រិយបរោបរិយត្តំ យថាភូតំ បជានាតិ , ឥទម្បិ តថាគតស្ស តថាគតពលំ ហោតិ, យំ ពលំ អាគម្ម តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ។
(6) Puna caparaṃ tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti , idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
(៧) បុន ចបរំ តថាគតោ ឈានវិមោក្ខសមាធិសមាបត្តីនំ សំកិលេសំ វោទានំ វុដ្ឋានំ យថាភូតំ បជានាតិ។ យម្បិ តថាគតោ ឈានវិមោក្ខសមាធិសមាបត្តីនំ សំកិលេសំ វោទានំ វុដ្ឋានំ យថាភូតំ បជានាតិ, ឥទម្បិ តថាគតស្ស តថាគតពលំ ហោតិ, យំ ពលំ អាគម្ម តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ។
(7) Puna caparaṃ tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
(៨) បុន ចបរំ តថាគតោ បុព្ពេនិវាសានុស្សតិំ យថាភូតំ បជានាតិ។ យម្បិ តថាគតោ បុព្ពេនិវាសានុស្សតិំ យថាភូតំ បជានាតិ, ឥទម្បិ តថាគតស្ស តថាគតពលំ ហោតិ, យំ ពលំ អាគម្ម តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ។
(8) Puna caparaṃ tathāgato pubbenivāsānussatiṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato pubbenivāsānussatiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
(៩) បុន ចបរំ តថាគតោ សត្តានំ ចុតូបបាតំ យថាភូតំ បជានាតិ។ យម្បិ តថាគតោ សត្តានំ ចុតូបបាតំ យថាភូតំ បជានាតិ, ឥទម្បិ តថាគតស្ស តថាគតពលំ ហោតិ, យំ ពលំ អាគម្ម តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ។
(9) Puna caparaṃ tathāgato sattānaṃ cutūpapātaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato sattānaṃ cutūpapātaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
(១០) បុន ចបរំ តថាគតោ អាសវានំ ខយំ យថាភូតំ បជានាតិ។ យម្បិ តថាគតោ អាសវានំ ខយំ យថាភូតំ បជានាតិ, ឥទម្បិ តថាគតស្ស តថាគតពលំ ហោតិ, យំ ពលំ អាគម្ម តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ។ ឥមានិ ទស តថាគតស្ស តថាគតពលានិ, យេហិ ពលេហិ សមន្នាគតោ តថាគតោ អាសភំ ឋានំ បដិជានាតិ, បរិសាសុ សីហនាទំ នទតិ, ព្រហ្មចក្កំ បវត្តេតិ។
(10) Puna caparaṃ tathāgato āsavānaṃ khayaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi tathāgato āsavānaṃ khayaṃ yathābhūtaṃ pajānāti, idampi tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti, yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti. Imāni dasa tathāgatassa tathāgatabalāni, yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, parisāsu sīhanādaṃ nadati, brahmacakkaṃ pavatteti.
ឯវំ ទសវិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ dasavidhena ñāṇavatthu.
មាតិកា
Mātikā
១. ឯកកនិទ្ទេសោ
1. Ekakaniddeso
៧៦១. បញ្ច វិញ្ញាណា ន ហេតុមេវ, អហេតុកមេវ, ហេតុវិប្បយុត្តមេវ, សប្បច្ចយមេវ, សង្ខតមេវ, អរូបមេវ, លោកិយមេវ, សាសវមេវ, សំយោជនិយមេវ, គន្ថនិយមេវ, ឱឃនិយមេវ, យោគនិយមេវ, នីវរណិយមេវ, បរាមដ្ឋមេវ, ឧបាទានិយមេវ, សំកិលេសិកមេវ, អព្យាកតមេវ, សារម្មណមេវ, អចេតសិកមេវ, វិបាកមេវ, ឧបាទិន្នុបាទានិយមេវ, អសំកិលិដ្ឋសំកិលេសិកមេវ, ន សវិតក្កសវិចារមេវ, ន អវិតក្កវិចារមត្តមេវ, អវិតក្កអវិចារមេវ, ន បីតិសហគតមេវ, នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពមេវ, នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកមេវ, នេវាចយគាមិនាបចយគាមិមេវ, នេវសេក្ខនាសេក្ខមេវ, បរិត្តមេវ, កាមាវចរមេវ, ន រូបាវចរមេវ, ន អរូបាវចរមេវ, បរិយាបន្នមេវ, នោ អបរិយាបន្នមេវ, អនិយតមេវ, អនិយ្យានិកមេវ, ឧប្បន្នំ មនោវិញ្ញាណវិញ្ញេយ្យមេវ, អនិច្ចមេវ, ជរាភិភូតមេវ។
761. Pañca viññāṇā na hetumeva, ahetukameva, hetuvippayuttameva, sappaccayameva, saṅkhatameva, arūpameva, lokiyameva, sāsavameva, saṃyojaniyameva, ganthaniyameva, oghaniyameva, yoganiyameva, nīvaraṇiyameva, parāmaṭṭhameva, upādāniyameva, saṃkilesikameva, abyākatameva, sārammaṇameva, acetasikameva, vipākameva, upādinnupādāniyameva, asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikameva, na savitakkasavicārameva, na avitakkavicāramattameva, avitakkaavicārameva, na pītisahagatameva, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbameva, neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukameva, nevācayagāmināpacayagāmimeva, nevasekkhanāsekkhameva, parittameva, kāmāvacarameva, na rūpāvacarameva, na arūpāvacarameva, pariyāpannameva, no apariyāpannameva, aniyatameva, aniyyānikameva, uppannaṃ manoviññāṇaviññeyyameva, aniccameva, jarābhibhūtameva.
៧៦២. បញ្ច វិញ្ញាណា ឧប្បន្នវត្ថុកា, ឧប្បន្នារម្មណាតិ ឧប្បន្នស្មិំ វត្ថុស្មិំ ឧប្បន្នេ អារម្មណេ ឧប្បជ្ជន្តិ។
762. Pañca viññāṇā uppannavatthukā, uppannārammaṇāti uppannasmiṃ vatthusmiṃ uppanne ārammaṇe uppajjanti.
បុរេជាតវត្ថុកា, បុរេជាតារម្មណាតិ បុរេជាតស្មិំ វត្ថុស្មិំ បុរេជាតេ អារម្មណេ ឧប្បជ្ជន្តិ។
Purejātavatthukā, purejātārammaṇāti purejātasmiṃ vatthusmiṃ purejāte ārammaṇe uppajjanti.
អជ្ឈត្តិកវត្ថុកា , ពាហិរារម្មណាតិ បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ វត្ថុ អជ្ឈត្តិកា អារម្មណា ពាហិរា។
Ajjhattikavatthukā , bāhirārammaṇāti pañcannaṃ viññāṇānaṃ vatthu ajjhattikā ārammaṇā bāhirā.
អសម្ភិន្នវត្ថុកា, អសម្ភិន្នារម្មណាតិ អសម្ភិន្នស្មិំ វត្ថុស្មិំ អសម្ភិន្នេ អារម្មណេ ឧប្បជ្ជន្តិ។
Asambhinnavatthukā, asambhinnārammaṇāti asambhinnasmiṃ vatthusmiṃ asambhinne ārammaṇe uppajjanti.
នានាវត្ថុកា, នានារម្មណាតិ អញ្ញំ ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស វត្ថុ ច អារម្មណញ្ច, អញ្ញំ សោតវិញ្ញាណស្ស វត្ថុ ច អារម្មណញ្ច, អញ្ញំ ឃានវិញ្ញាណស្ស វត្ថុ ច អារម្មណញ្ច, អញ្ញំ ជិវ្ហាវិញ្ញាណស្ស វត្ថុ ច អារម្មណញ្ច, អញ្ញំ កាយវិញ្ញាណស្ស វត្ថុ ច អារម្មណញ្ច។
Nānāvatthukā, nānārammaṇāti aññaṃ cakkhuviññāṇassa vatthu ca ārammaṇañca, aññaṃ sotaviññāṇassa vatthu ca ārammaṇañca, aññaṃ ghānaviññāṇassa vatthu ca ārammaṇañca, aññaṃ jivhāviññāṇassa vatthu ca ārammaṇañca, aññaṃ kāyaviññāṇassa vatthu ca ārammaṇañca.
៧៦៣. ន អញ្ញមញ្ញស្ស គោចរវិសយំ បច្ចនុភោន្តីតិ ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយំ សោតវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ, សោតវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយម្បិ ចក្ខុវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ។ ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយំ ឃានវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ, ឃានវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយម្បិ ចក្ខុវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ។ ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយំ ជិវ្ហាវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ, ជិវ្ហាវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយម្បិ ចក្ខុវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ។ ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយំ កាយវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ, កាយវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយម្បិ ចក្ខុវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ។ សោតវិញ្ញាណស្ស…បេ.… ឃានវិញ្ញាណស្ស…បេ.… ជិវ្ហាវិញ្ញាណស្ស…បេ.… កាយវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយំ ចក្ខុវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ, ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយម្បិ កាយវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ។ កាយវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយំ សោតវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ, សោតវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយម្បិ កាយវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ។ កាយវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយំ ឃានវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ, ឃានវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយម្បិ កាយវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ។ កាយវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយំ ជិវ្ហាវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ, ជិវ្ហាវិញ្ញាណស្ស គោចរវិសយម្បិ កាយវិញ្ញាណំ ន បច្ចនុភោតិ។
763. Na aññamaññassa gocaravisayaṃ paccanubhontīti cakkhuviññāṇassa gocaravisayaṃ sotaviññāṇaṃ na paccanubhoti, sotaviññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṃ na paccanubhoti. Cakkhuviññāṇassa gocaravisayaṃ ghānaviññāṇaṃ na paccanubhoti, ghānaviññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṃ na paccanubhoti. Cakkhuviññāṇassa gocaravisayaṃ jivhāviññāṇaṃ na paccanubhoti, jivhāviññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṃ na paccanubhoti. Cakkhuviññāṇassa gocaravisayaṃ kāyaviññāṇaṃ na paccanubhoti, kāyaviññāṇassa gocaravisayampi cakkhuviññāṇaṃ na paccanubhoti. Sotaviññāṇassa…pe… ghānaviññāṇassa…pe… jivhāviññāṇassa…pe… kāyaviññāṇassa gocaravisayaṃ cakkhuviññāṇaṃ na paccanubhoti, cakkhuviññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṃ na paccanubhoti. Kāyaviññāṇassa gocaravisayaṃ sotaviññāṇaṃ na paccanubhoti, sotaviññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṃ na paccanubhoti. Kāyaviññāṇassa gocaravisayaṃ ghānaviññāṇaṃ na paccanubhoti, ghānaviññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṃ na paccanubhoti. Kāyaviññāṇassa gocaravisayaṃ jivhāviññāṇaṃ na paccanubhoti, jivhāviññāṇassa gocaravisayampi kāyaviññāṇaṃ na paccanubhoti.
៧៦៤. ន អសមន្នាហារា ឧប្បជ្ជន្តីតិ សមន្នាហរន្តស្ស ឧប្បជ្ជន្តិ។
764. Na asamannāhārā uppajjantīti samannāharantassa uppajjanti.
ន អមនសិការា ឧប្បជ្ជន្តីតិ មនសិករោន្តស្ស ឧប្បជ្ជន្តិ។
Na amanasikārā uppajjantīti manasikarontassa uppajjanti.
ន អព្ពោកិណ្ណា ឧប្បជ្ជន្តីតិ ន បដិបាដិយា ឧប្បជ្ជន្តិ។
Na abbokiṇṇā uppajjantīti na paṭipāṭiyā uppajjanti.
ន អបុព្ពំ អចរិមំ ឧប្បជ្ជន្តីតិ ន ឯកក្ខណេ ឧប្បជ្ជន្តិ។
Na apubbaṃ acarimaṃ uppajjantīti na ekakkhaṇe uppajjanti.
៧៦៥. ន អញ្ញមញ្ញស្ស សមនន្តរា ឧប្បជ្ជន្តីតិ ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរា សោតវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ, សោតវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរាបិ ចក្ខុវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ។ ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរា ឃានវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ, ឃានវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរាបិ ចក្ខុវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ។ ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរា ជិវ្ហាវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ, ជិវ្ហាវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរាបិ ចក្ខុវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ។ ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរា កាយវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ, កាយវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរាបិ ចក្ខុវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ។ សោតវិញ្ញាណស្ស…បេ.… ឃានវិញ្ញាណស្ស…បេ.… ជិវ្ហាវិញ្ញាណស្ស…បេ.… កាយវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរា ចក្ខុវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ, ចក្ខុវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរាបិ កាយវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ។ កាយវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរា សោតវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ, សោតវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរាបិ កាយវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ។ កាយវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរា ឃានវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ, ឃានវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរាបិ កាយវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ។ កាយវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរា ជិវ្ហាវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ, ជិវ្ហាវិញ្ញាណស្ស ឧប្បន្នសមនន្តរាបិ កាយវិញ្ញាណំ ន ឧប្បជ្ជតិ។
765. Na aññamaññassa samanantarā uppajjantīti cakkhuviññāṇassa uppannasamanantarā sotaviññāṇaṃ na uppajjati, sotaviññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṃ na uppajjati. Cakkhuviññāṇassa uppannasamanantarā ghānaviññāṇaṃ na uppajjati, ghānaviññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṃ na uppajjati. Cakkhuviññāṇassa uppannasamanantarā jivhāviññāṇaṃ na uppajjati, jivhāviññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṃ na uppajjati. Cakkhuviññāṇassa uppannasamanantarā kāyaviññāṇaṃ na uppajjati, kāyaviññāṇassa uppannasamanantarāpi cakkhuviññāṇaṃ na uppajjati. Sotaviññāṇassa…pe… ghānaviññāṇassa…pe… jivhāviññāṇassa…pe… kāyaviññāṇassa uppannasamanantarā cakkhuviññāṇaṃ na uppajjati, cakkhuviññāṇassa uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṃ na uppajjati. Kāyaviññāṇassa uppannasamanantarā sotaviññāṇaṃ na uppajjati, sotaviññāṇassa uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṃ na uppajjati. Kāyaviññāṇassa uppannasamanantarā ghānaviññāṇaṃ na uppajjati, ghānaviññāṇassa uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṃ na uppajjati. Kāyaviññāṇassa uppannasamanantarā jivhāviññāṇaṃ na uppajjati, jivhāviññāṇassa uppannasamanantarāpi kāyaviññāṇaṃ na uppajjati.
៧៦៦. បញ្ច វិញ្ញាណា អនាភោគាតិ បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ នត្ថិ អាវដ្ដនា វា អាភោគោ វា សមន្នាហារោ វា មនសិការោ វា។
766. Pañca viññāṇā anābhogāti pañcannaṃ viññāṇānaṃ natthi āvaṭṭanā vā ābhogo vā samannāhāro vā manasikāro vā.
បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កញ្ចិ ធម្មំ បដិវិជានាតីតិ បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កញ្ចិ ធម្មំ បដិវិជានាតិ។
Pañcahi viññāṇehi na kañci dhammaṃ paṭivijānātīti pañcahi viññāṇehi na kañci dhammaṃ paṭivijānāti.
អញ្ញត្រ អភិនិបាតមត្តាតិ អញ្ញត្រ អាបាតមត្តា។
Aññatra abhinipātamattāti aññatra āpātamattā.
បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន កញ្ចិ ធម្មំ បដិវិជានាតីតិ បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរា មនោធាតុយាបិ ន កញ្ចិ ធម្មំ បដិវិជានាតិ។
Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kañci dhammaṃ paṭivijānātīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na kañci dhammaṃ paṭivijānāti.
បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កញ្ចិ ឥរិយាបថំ កប្បេតីតិ បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កញ្ចិ ឥរិយាបថំ កប្បេតិ – គមនំ វា ឋានំ វា និសជ្ជំ វា សេយ្យំ វា។
Pañcahi viññāṇehi na kañci iriyāpathaṃ kappetīti pañcahi viññāṇehi na kañci iriyāpathaṃ kappeti – gamanaṃ vā ṭhānaṃ vā nisajjaṃ vā seyyaṃ vā.
បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន កញ្ចិ ឥរិយាបថំ កប្បេតីតិ បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរា មនោធាតុយាបិ ន កញ្ចិ ឥរិយាបថំ កប្បេតិ – គមនំ វា ឋានំ វា និសជ្ជំ វា សេយ្យំ វា។
Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kañci iriyāpathaṃ kappetīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na kañci iriyāpathaṃ kappeti – gamanaṃ vā ṭhānaṃ vā nisajjaṃ vā seyyaṃ vā.
បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កាយកម្មំ ន វចីកម្មំ បដ្ឋបេតីតិ បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កាយកម្មំ ន វចីកម្មំ បដ្ឋបេតិ។
Pañcahi viññāṇehi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapetīti pañcahi viññāṇehi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapeti.
បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន កាយកម្មំ ន វចីកម្មំ បដ្ឋបេតីតិ បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរា មនោធាតុយាបិ ន កាយកម្មំ ន វចីកម្មំ បដ្ឋបេតិ។
Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapetīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na kāyakammaṃ na vacīkammaṃ paṭṭhapeti.
បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កុសលាកុសលំ ធម្មំ សមាទិយតីតិ បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន កុសលាកុសលំ ធម្មំ សមាទិយតិ។
Pañcahi viññāṇehi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyatīti pañcahi viññāṇehi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyati.
បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន កុសលាកុសលំ ធម្មំ សមាទិយតីតិ បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរា មនោធាតុយាបិ ន កុសលាកុសលំ ធម្មំ សមាទិយតិ។
Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyatīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na kusalākusalaṃ dhammaṃ samādiyati.
បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន សមាបជ្ជតិ ន វុដ្ឋាតីតិ បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន សមាបជ្ជតិ ន វុដ្ឋាតិ។
Pañcahi viññāṇehi na samāpajjati na vuṭṭhātīti pañcahi viññāṇehi na samāpajjati na vuṭṭhāti.
បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន សមាបជ្ជតិ ន វុដ្ឋាតីតិ បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរា មនោធាតុយាបិ ន សមាបជ្ជតិ ន វុដ្ឋាតិ។
Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na samāpajjati na vuṭṭhātīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na samāpajjati na vuṭṭhāti.
បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន ចវតិ ន ឧប្បជ្ជតីតិ បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន ចវតិ ន ឧប្បជ្ជតិ។
Pañcahi viññāṇehi na cavati na uppajjatīti pañcahi viññāṇehi na cavati na uppajjati.
បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន ចវតិ ន ឧប្បជ្ជតីតិ បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរា មនោធាតុយាបិ ន ចវតិ ន ឧប្បជ្ជតិ។
Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na cavati na uppajjatīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na cavati na uppajjati.
បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន សុបតិ ន បដិពុជ្ឈតិ ន សុបិនំ បស្សតីតិ បញ្ចហិ វិញ្ញាណេហិ ន សុបតិ ន បដិពុជ្ឈតិ ន សុបិនំ បស្សតិ។
Pañcahi viññāṇehi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passatīti pañcahi viññāṇehi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passati.
បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរាបិ ន សុបតិ ន បដិពុជ្ឈតិ ន សុបិនំ បស្សតីតិ បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ សមនន្តរា មនោធាតុយាបិ ន សុបតិ ន បដិពុជ្ឈតិ ន សុបិនំ បស្សតិ។ ឯវំ យាថាវកវត្ថុវិភាវនា បញ្ញា។
Pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarāpi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passatīti pañcannaṃ viññāṇānaṃ samanantarā manodhātuyāpi na supati na paṭibujjhati na supinaṃ passati. Evaṃ yāthāvakavatthuvibhāvanā paññā.
ឯវំ ឯកវិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ ekavidhena ñāṇavatthu.
ឯកកំ។
Ekakaṃ.
២. ទុកនិទ្ទេសោ
2. Dukaniddeso
៧៦៧. (១) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា លោកិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា លោកុត្តរា បញ្ញា។
767. (1) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā lokiyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā lokuttarā paññā.
(២) សព្ពាវ បញ្ញា កេនចិ វិញ្ញេយ្យា, កេនចិ ន វិញ្ញេយ្យា។
(2) Sabbāva paññā kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.
(៣) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា សាសវា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អនាសវា បញ្ញា។
(3) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā sāsavā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anāsavā paññā.
(៤) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា អាសវវិប្បយុត្តា សាសវា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អាសវវិប្បយុត្តា អនាសវា បញ្ញា។
(4) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā āsavavippayuttā sāsavā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā āsavavippayuttā anāsavā paññā.
(៥) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា សំយោជនិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អសំយោជនិយា បញ្ញា។
(5) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā saṃyojaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā asaṃyojaniyā paññā.
(៦) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា សំយោជនវិប្បយុត្តា សំយោជនិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា សំយោជនវិប្បយុត្តា អសំយោជនិយា បញ្ញា។
(6) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā saṃyojanavippayuttā saṃyojaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā saṃyojanavippayuttā asaṃyojaniyā paññā.
(៧) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា គន្ថនិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អគន្ថនិយា បញ្ញា។
(7) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā ganthaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā aganthaniyā paññā.
(៨) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា គន្ថវិប្បយុត្តា គន្ថនិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា គន្ថវិប្បយុត្តា អគន្ថនិយា បញ្ញា។
(8) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā ganthavippayuttā ganthaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā ganthavippayuttā aganthaniyā paññā.
(៩) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា ឱឃនិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អនោឃនិយា បញ្ញា។
(9) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā oghaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anoghaniyā paññā.
(១០) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា ឱឃវិប្បយុត្តា ឱឃនិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា ឱឃវិប្បយុត្តា អនោឃនិយា បញ្ញា។
(10) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā oghavippayuttā oghaniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā oghavippayuttā anoghaniyā paññā.
(១១) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា យោគនិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អយោគនិយា បញ្ញា។
(11) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā yoganiyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā ayoganiyā paññā.
(១២) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា យោគវិប្បយុត្តា យោគនិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា យោគវិប្បយុត្តា អយោគនិយា បញ្ញា។
(12) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā yogavippayuttā yoganiyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā yogavippayuttā ayoganiyā paññā.
(១៣) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា នីវរណិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អនីវរណិយា បញ្ញា។
(13) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā nīvaraṇiyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anīvaraṇiyā paññā.
(១៤) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា នីវរណវិប្បយុត្តា នីវរណិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា នីវរណវិប្បយុត្តា អនីវរណិយា បញ្ញា។
(14) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā nīvaraṇavippayuttā nīvaraṇiyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā nīvaraṇavippayuttā anīvaraṇiyā paññā.
(១៥) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា បរាមដ្ឋា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អបរាមដ្ឋា បញ្ញា។
(15) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā parāmaṭṭhā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā aparāmaṭṭhā paññā.
(១៦) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា បរាមាសវិប្បយុត្តា បរាមដ្ឋា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា បរាមាសវិប្បយុត្តា អបរាមដ្ឋា បញ្ញា។
(16) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā parāmāsavippayuttā parāmaṭṭhā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā parāmāsavippayuttā aparāmaṭṭhā paññā.
(១៧) តីសុ ភូមីសុ វិបាកេ បញ្ញា ឧបាទិន្នា បញ្ញា, តីសុ ភូមីសុ កុសលេ តីសុ ភូមីសុ កិរិយាព្យាកតេ ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អនុបាទិន្នា បញ្ញា។
(17) Tīsu bhūmīsu vipāke paññā upādinnā paññā, tīsu bhūmīsu kusale tīsu bhūmīsu kiriyābyākate catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anupādinnā paññā.
(១៨) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា ឧបាទានិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អនុបាទានិយា បញ្ញា។
(18) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā upādāniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anupādāniyā paññā.
(១៩) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា ឧបាទានវិប្បយុត្តា ឧបាទានិយា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា ឧបាទានវិប្បយុត្តា អនុបាទានិយា បញ្ញា។
(19) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā upādānavippayuttā upādāniyā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā upādānavippayuttā anupādāniyā paññā.
(២០) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា សំកិលេសិកា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អសំកិលេសិកា បញ្ញា។
(20) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā saṃkilesikā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā asaṃkilesikā paññā.
(២១) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា កិលេសវិប្បយុត្តា សំកិលេសិកា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា កិលេសវិប្បយុត្តា អសំកិលេសិកា បញ្ញា។
(21) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā kilesavippayuttā saṃkilesikā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā kilesavippayuttā asaṃkilesikā paññā.
(២២) វិតក្កសម្បយុត្តា បញ្ញា សវិតក្កា បញ្ញា, វិតក្កវិប្បយុត្តា បញ្ញា អវិតក្កា បញ្ញា។
(22) Vitakkasampayuttā paññā savitakkā paññā, vitakkavippayuttā paññā avitakkā paññā.
(២៣) វិចារសម្បយុត្តា បញ្ញា សវិចារា បញ្ញា, វិចារវិប្បយុត្តា បញ្ញា អវិចារា បញ្ញា។
(23) Vicārasampayuttā paññā savicārā paññā, vicāravippayuttā paññā avicārā paññā.
(២៤) បីតិសម្បយុត្តា បញ្ញា សប្បីតិកា បញ្ញា, បីតិវិប្បយុត្តា បញ្ញា អប្បីតិកា បញ្ញា។
(24) Pītisampayuttā paññā sappītikā paññā, pītivippayuttā paññā appītikā paññā.
(២៥) បីតិសម្បយុត្តា បញ្ញា បីតិសហគតា បញ្ញា, បីតិវិប្បយុត្តា បញ្ញា ន បីតិសហគតា បញ្ញា។
(25) Pītisampayuttā paññā pītisahagatā paññā, pītivippayuttā paññā na pītisahagatā paññā.
(២៦) សុខសម្បយុត្តា បញ្ញា សុខសហគតា បញ្ញា, សុខវិប្បយុត្តា បញ្ញា ន សុខសហគតា បញ្ញា។
(26) Sukhasampayuttā paññā sukhasahagatā paññā, sukhavippayuttā paññā na sukhasahagatā paññā.
(២៧) ឧបេក្ខាសម្បយុត្តា បញ្ញា ឧបេក្ខាសហគតា បញ្ញា, ឧបេក្ខាវិប្បយុត្តា បញ្ញា ន ឧបេក្ខាសហគតា បញ្ញា។
(27) Upekkhāsampayuttā paññā upekkhāsahagatā paññā, upekkhāvippayuttā paññā na upekkhāsahagatā paññā.
(២៨) កាមាវចរកុសលាព្យាកតេ បញ្ញា កាមាវចរា បញ្ញា, រូបាវចរា បញ្ញា អរូបាវចរា បញ្ញា, អបរិយាបន្នា បញ្ញា ន កាមាវចរា បញ្ញា។
(28) Kāmāvacarakusalābyākate paññā kāmāvacarā paññā, rūpāvacarā paññā arūpāvacarā paññā, apariyāpannā paññā na kāmāvacarā paññā.
(២៩) រូបាវចរកុសលាព្យាកតេ បញ្ញា រូបាវចរា បញ្ញា, កាមាវចរា បញ្ញា អរូបាវចរា បញ្ញា អបរិយាបន្នា បញ្ញា ន រូបាវចរា បញ្ញា។
(29) Rūpāvacarakusalābyākate paññā rūpāvacarā paññā, kāmāvacarā paññā arūpāvacarā paññā apariyāpannā paññā na rūpāvacarā paññā.
(៣០) អរូបាវចរកុសលាព្យាកតេ បញ្ញា អរូបាវចរា បញ្ញា, កាមាវចរា បញ្ញា រូបាវចរា បញ្ញា អបរិយាបន្នា បញ្ញា ន អរូបាវចរា បញ្ញា។
(30) Arūpāvacarakusalābyākate paññā arūpāvacarā paññā, kāmāvacarā paññā rūpāvacarā paññā apariyāpannā paññā na arūpāvacarā paññā.
(៣១) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា បរិយាបន្នា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អបរិយាបន្នា បញ្ញា។
(31) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā pariyāpannā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā apariyāpannā paññā.
(៣២) ចតូសុ មគ្គេសុ បញ្ញា និយ្យានិកា បញ្ញា, តីសុ ភូមីសុ កុសលេ ចតូសុ ភូមីសុ វិបាកេ តីសុ ភូមីសុ កិរិយាព្យាកតេ បញ្ញា អនិយ្យានិកា បញ្ញា។
(32) Catūsu maggesu paññā niyyānikā paññā, tīsu bhūmīsu kusale catūsu bhūmīsu vipāke tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā aniyyānikā paññā.
(៣៣) ចតូសុ មគ្គេសុ បញ្ញា និយតា បញ្ញា, តីសុ ភូមីសុ កុសលេ ចតូសុ ភូមីសុ វិបាកេ តីសុ ភូមីសុ កិរិយាព្យាកតេ បញ្ញា អនិយតា បញ្ញា។
(33) Catūsu maggesu paññā niyatā paññā, tīsu bhūmīsu kusale catūsu bhūmīsu vipāke tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā aniyatā paññā.
(៣៤) តីសុ ភូមីសុ កុសលាព្យាកតេ បញ្ញា សឧត្តរា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អនុត្តរា បញ្ញា។
(34) Tīsu bhūmīsu kusalābyākate paññā sauttarā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anuttarā paññā.
(៣៥) តត្ថ កតមា អត្ថជាបិកា បញ្ញា?
(35) Tattha katamā atthajāpikā paññā?
ចតូសុ ភូមីសុ កុសលេ អរហតោ អភិញ្ញំ ឧប្បាទេន្តស្ស សមាបត្តិំ ឧប្បាទេន្តស្ស កិរិយាព្យាកតេ បញ្ញា អត្ថជាបិកា បញ្ញា, ចតូសុ ភូមីសុ វិបាកេ អរហតោ ឧប្បន្នាយ អភិញ្ញាយ ឧប្បន្នាយ សមាបត្តិយា កិរិយាព្យាកតេ បញ្ញា ជាបិតត្ថា បញ្ញា។
Catūsu bhūmīsu kusale arahato abhiññaṃ uppādentassa samāpattiṃ uppādentassa kiriyābyākate paññā atthajāpikā paññā, catūsu bhūmīsu vipāke arahato uppannāya abhiññāya uppannāya samāpattiyā kiriyābyākate paññā jāpitatthā paññā.
ឯវំ ទុវិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ duvidhena ñāṇavatthu.
ទុកំ។
Dukaṃ.
៣. តិកនិទ្ទេសោ
3. Tikaniddeso
៧៦៨. (១. ក) តត្ថ កតមា ចិន្តាមយា បញ្ញា?
768. (1. Ka) tattha katamā cintāmayā paññā?
យោគវិហិតេសុ វា កម្មាយតនេសុ យោគវិហិតេសុ វា សិប្បាយតនេសុ យោគវិហិតេសុ វា វិជ្ជាដ្ឋានេសុ កម្មស្សកតំ វា សច្ចានុលោមិកំ វា រូបំ អនិច្ចន្តិ វា វេទនា…បេ.… សញ្ញា… សង្ខារា… វិញ្ញាណំ អនិច្ចន្តិ វា, យំ ឯវរូបិំ អនុលោមិកំ ខន្តិំ ទិដ្ឋិំ រុចិំ មុទិំ បេក្ខំ ធម្មនិជ្ឈានក្ខន្តិំ បរតោ អស្សុត្វា បដិលភតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ចិន្តាមយា បញ្ញា’’។
Yogavihitesu vā kammāyatanesu yogavihitesu vā sippāyatanesu yogavihitesu vā vijjāṭṭhānesu kammassakataṃ vā saccānulomikaṃ vā rūpaṃ aniccanti vā vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccanti vā, yaṃ evarūpiṃ anulomikaṃ khantiṃ diṭṭhiṃ ruciṃ mudiṃ pekkhaṃ dhammanijjhānakkhantiṃ parato assutvā paṭilabhati – ayaṃ vuccati ‘‘cintāmayā paññā’’.
(ខ) តត្ថ កតមា សុតមយា បញ្ញា? យោគវិហិតេសុ វា កម្មាយតនេសុ យោគវិហិតេសុ វា សិប្បាយតនេសុ យោគវិហិតេសុ វា វិជ្ជាដ្ឋានេសុ កម្មស្សកតំ វា សច្ចានុលោមិកំ វា រូបំ អនិច្ចន្តិ វា វេទនា…បេ.… សញ្ញា… សង្ខារា… វិញ្ញាណំ អនិច្ចន្តិ វា, យំ ឯវរូបិំ អនុលោមិកំ ខន្តិំ ទិដ្ឋិំ រុចិំ មុទិំ បេក្ខំ ធម្មនិជ្ឈានក្ខន្តិំ បរតោ សុត្វា បដិលភតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សុតមយា បញ្ញា’’។
(Kha) tattha katamā sutamayā paññā? Yogavihitesu vā kammāyatanesu yogavihitesu vā sippāyatanesu yogavihitesu vā vijjāṭṭhānesu kammassakataṃ vā saccānulomikaṃ vā rūpaṃ aniccanti vā vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccanti vā, yaṃ evarūpiṃ anulomikaṃ khantiṃ diṭṭhiṃ ruciṃ mudiṃ pekkhaṃ dhammanijjhānakkhantiṃ parato sutvā paṭilabhati – ayaṃ vuccati ‘‘sutamayā paññā’’.
(គ) សព្ពាបិ សមាបន្នស្ស បញ្ញា ភាវនាមយា បញ្ញា។
(Ga) sabbāpi samāpannassa paññā bhāvanāmayā paññā.
៧៦៩. (២. ក) តត្ថ កតមា ទានមយា បញ្ញា? ទានំ អារព្ភ ទានាធិគច្ឆ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទានមយា បញ្ញា’’។
769. (2. Ka) tattha katamā dānamayā paññā? Dānaṃ ārabbha dānādhigaccha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘dānamayā paññā’’.
(ខ) តត្ថ កតមា សីលមយា បញ្ញា? សីលំ អារព្ភ សីលាធិគច្ឆ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សីលមយា បញ្ញា’’។
(Kha) tattha katamā sīlamayā paññā? Sīlaṃ ārabbha sīlādhigaccha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘sīlamayā paññā’’.
(គ) សព្ពាបិ សមាបន្នស្ស បញ្ញា ភាវនាមយា បញ្ញា។
(Ga) sabbāpi samāpannassa paññā bhāvanāmayā paññā.
៧៧០. (៣. ក) តត្ថ កតមា អធិសីលេ បញ្ញា? បាតិមោក្ខសំវរំ សំវរន្តស្ស យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អធិសីលេ បញ្ញា’’។
770. (3. Ka) tattha katamā adhisīle paññā? Pātimokkhasaṃvaraṃ saṃvarantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘adhisīle paññā’’.
(ខ) តត្ថ កតមា អធិចិត្តេ បញ្ញា? រូបាវចរារូបាវចរសមាបត្តិំ សមាបជ្ជន្តស្ស យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អធិចិត្តេ បញ្ញា’’។
(Kha) tattha katamā adhicitte paññā? Rūpāvacarārūpāvacarasamāpattiṃ samāpajjantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘adhicitte paññā’’.
(គ) តត្ថ កតមា អធិបញ្ញាយ បញ្ញា? ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អធិបញ្ញាយ បញ្ញា’’។
(Ga) tattha katamā adhipaññāya paññā? Catūsu maggesu catūsu phalesu paññā – ayaṃ vuccati ‘‘adhipaññāya paññā’’.
៧៧១. (៤. ក) តត្ថ កតមំ អាយកោសល្លំ? ‘‘ឥមេ ធម្មេ មនសិករោតោ អនុប្បន្នា ចេវ អកុសលា ធម្មា ន ឧប្បជ្ជន្តិ, ឧប្បន្នា ច អកុសលា ធម្មា បហីយន្តិ។ ឥមេ វា បនិមេ ធម្មេ មនសិករោតោ អនុប្បន្នា ចេវ កុសលា ធម្មា ឧប្បជ្ជន្តិ, ឧប្បន្នា ច កុសលា ធម្មា ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ ភាវនាយ បារិបូរិយា សំវត្តន្តី’’តិ – យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘អាយកោសល្លំ’’។
771. (4. Ka) tattha katamaṃ āyakosallaṃ? ‘‘Ime dhamme manasikaroto anuppannā ceva akusalā dhammā na uppajjanti, uppannā ca akusalā dhammā pahīyanti. Ime vā panime dhamme manasikaroto anuppannā ceva kusalā dhammā uppajjanti, uppannā ca kusalā dhammā bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattantī’’ti – yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘āyakosallaṃ’’.
(ខ) តត្ថ កតមំ អបាយកោសល្លំ? ‘‘ឥមេ ធម្មេ មនសិករោតោ អនុប្បន្នា ចេវ កុសលា ធម្មា ន ឧប្បជ្ជន្តិ, ឧប្បន្នា ច កុសលា ធម្មា និរុជ្ឈន្តិ។ ឥមេ វា បនិមេ ធម្មេ មនសិករោតោ អនុប្បន្នា ចេវ អកុសលា ធម្មា ឧប្បជ្ជន្តិ, ឧប្បន្នា ច អកុសលា ធម្មា ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ សំវត្តន្តី’’តិ – យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘អបាយកោសល្លំ’’។
(Kha) tattha katamaṃ apāyakosallaṃ? ‘‘Ime dhamme manasikaroto anuppannā ceva kusalā dhammā na uppajjanti, uppannā ca kusalā dhammā nirujjhanti. Ime vā panime dhamme manasikaroto anuppannā ceva akusalā dhammā uppajjanti, uppannā ca akusalā dhammā bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattantī’’ti – yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘apāyakosallaṃ’’.
(គ) សព្ពាបិ តត្រុបាយា បញ្ញា ឧបាយកោសល្លំ។
(Ga) sabbāpi tatrupāyā paññā upāyakosallaṃ.
៧៧២. (៥. ក) ចតូសុ ភូមីសុ វិបាកេ បញ្ញា វិបាកា បញ្ញា។
772. (5. Ka) catūsu bhūmīsu vipāke paññā vipākā paññā.
(ខ) ចតូសុ ភូមីសុ កុសលេ បញ្ញា វិបាកធម្មធម្មា បញ្ញា។
(Kha) catūsu bhūmīsu kusale paññā vipākadhammadhammā paññā.
(គ) តីសុ ភូមីសុ កិរិយាព្យាកតេ បញ្ញា នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មា បញ្ញា។
(Ga) tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā nevavipākanavipākadhammadhammā paññā.
៧៧៣. (៦. ក) តីសុ ភូមីសុ វិបាកេ បញ្ញា ឧបាទិន្នុបាទានិយា បញ្ញា។
773. (6. Ka) tīsu bhūmīsu vipāke paññā upādinnupādāniyā paññā.
(ខ) តីសុ ភូមីសុ កុសលេ តីសុ ភូមីសុ កិរិយាព្យាកតេ បញ្ញា អនុបាទិន្នុបាទានិយា បញ្ញា។
(Kha) tīsu bhūmīsu kusale tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā anupādinnupādāniyā paññā.
(គ) ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អនុបាទិន្នអនុបាទានិយា បញ្ញា។
(Ga) catūsu maggesu catūsu phalesu paññā anupādinnaanupādāniyā paññā.
៧៧៤. (៧. ក) វិតក្កវិចារសម្បយុត្តា បញ្ញា សវិតក្កសវិចារា បញ្ញា។
774. (7. Ka) vitakkavicārasampayuttā paññā savitakkasavicārā paññā.
(ខ) វិតក្កវិប្បយុត្តា វិចារសម្បយុត្តា បញ្ញា អវិតក្កវិចារមត្តា បញ្ញា។
(Kha) vitakkavippayuttā vicārasampayuttā paññā avitakkavicāramattā paññā.
(គ) វិតក្កវិចារវិប្បយុត្តា បញ្ញា អវិតក្កអវិចារា បញ្ញា។
(Ga) vitakkavicāravippayuttā paññā avitakkaavicārā paññā.
៧៧៥. (៨. ក) បីតិសម្បយុត្តា បញ្ញា បីតិសហគតា បញ្ញា។
775. (8. Ka) pītisampayuttā paññā pītisahagatā paññā.
(ខ) សុខសម្បយុត្តា បញ្ញា សុខសហគតា បញ្ញា។
(Kha) sukhasampayuttā paññā sukhasahagatā paññā.
(គ) ឧបេក្ខាសម្បយុត្តា បញ្ញា ឧបេក្ខាសហគតា បញ្ញា។
(Ga) upekkhāsampayuttā paññā upekkhāsahagatā paññā.
៧៧៦. (៩. ក) តីសុ ភូមីសុ កុសលេ បញ្ញា អាចយគាមិនី បញ្ញា។
776. (9. Ka) tīsu bhūmīsu kusale paññā ācayagāminī paññā.
(ខ) ចតូសុ មគ្គេសុ បញ្ញា អបចយគាមិនី បញ្ញា។
(Kha) catūsu maggesu paññā apacayagāminī paññā.
(គ) ចតូសុ ភូមីសុ វិបាកេ តីសុ ភូមីសុ កិរិយាព្យាកតេ បញ្ញា នេវាចយគាមិនាបចយគាមិនី បញ្ញា។
(Ga) catūsu bhūmīsu vipāke tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā nevācayagāmināpacayagāminī paññā.
៧៧៧. (១០. ក) ចតូសុ មគ្គេសុ តីសុ ផលេសុ បញ្ញា សេក្ខា បញ្ញា។
777. (10. Ka) catūsu maggesu tīsu phalesu paññā sekkhā paññā.
(ខ) ឧបរិដ្ឋិមា 9 អរហត្តផលេ បញ្ញា អសេក្ខា បញ្ញា។
(Kha) upariṭṭhimā 10 arahattaphale paññā asekkhā paññā.
(គ) តីសុ ភូមីសុ កុសលេ តីសុ ភូមីសុ វិបាកេ តីសុ ភូមីសុ កិរិយាព្យាកតេ បញ្ញា នេវសេក្ខនាសេក្ខា បញ្ញា។
(Ga) tīsu bhūmīsu kusale tīsu bhūmīsu vipāke tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā nevasekkhanāsekkhā paññā.
៧៧៨. (១១. ក) កាមាវចរកុសលាព្យាកតេ បញ្ញា បរិត្តា បញ្ញា។
778. (11. Ka) kāmāvacarakusalābyākate paññā parittā paññā.
(ខ) រូបាវចរារូបាវចរកុសលាព្យាកតេ បញ្ញា មហគ្គតា បញ្ញា។
(Kha) rūpāvacarārūpāvacarakusalābyākate paññā mahaggatā paññā.
(គ) ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អប្បមាណា បញ្ញា។
(Ga) catūsu maggesu catūsu phalesu paññā appamāṇā paññā.
៧៧៩. (១២. ក) តត្ថ កតមា បរិត្តារម្មណា បញ្ញា? បរិត្តេ ធម្មេ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘បរិត្តារម្មណា បញ្ញា’’។
779. (12. Ka) tattha katamā parittārammaṇā paññā? Paritte dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘parittārammaṇā paññā’’.
៧៨០. (ខ) តត្ថ កតមា មហគ្គតារម្មណា បញ្ញា? មហគ្គតេ ធម្មេ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មហគ្គតារម្មណា បញ្ញា’’។
780. (Kha) tattha katamā mahaggatārammaṇā paññā? Mahaggate dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘mahaggatārammaṇā paññā’’.
៧៨១. (គ) តត្ថ កតមា អប្បមាណារម្មណា បញ្ញា? អប្បមាណេ ធម្មេ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អប្បមាណារម្មណា បញ្ញា’’។
781. (Ga) tattha katamā appamāṇārammaṇā paññā? Appamāṇe dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘appamāṇārammaṇā paññā’’.
៧៨២. (១៣. ក) តត្ថ កតមា មគ្គារម្មណា បញ្ញា? អរិយមគ្គំ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មគ្គារម្មណា បញ្ញា’’។
782. (13. Ka) tattha katamā maggārammaṇā paññā? Ariyamaggaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘maggārammaṇā paññā’’.
(ខ) ចតូសុ មគ្គេសុ បញ្ញា មគ្គហេតុកា បញ្ញា។
(Kha) catūsu maggesu paññā maggahetukā paññā.
៧៨៣. (គ) តត្ថ កតមា មគ្គាធិបតិនី បញ្ញា? អរិយមគ្គំ អធិបតិំ ករិត្វា យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘មគ្គាធិបតិនី បញ្ញា’’។
783. (Ga) tattha katamā maggādhipatinī paññā? Ariyamaggaṃ adhipatiṃ karitvā yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘maggādhipatinī paññā’’.
៧៨៤. (១៤) ចតូសុ ភូមីសុ វិបាកេ បញ្ញា សិយា ឧប្បន្នា, សិយា ឧប្បាទិនី, ន វត្តព្ពា អនុប្បន្នាតិ។ ចតូសុ ភូមីសុ កុសលេ តីសុ ភូមីសុ កិរិយាព្យាកតេ បញ្ញា សិយា ឧប្បន្នា, សិយា អនុប្បន្នា, ន វត្តព្ពា ឧប្បាទិនីតិ។
784. (14) Catūsu bhūmīsu vipāke paññā siyā uppannā, siyā uppādinī, na vattabbā anuppannāti. Catūsu bhūmīsu kusale tīsu bhūmīsu kiriyābyākate paññā siyā uppannā, siyā anuppannā, na vattabbā uppādinīti.
៧៨៥. (១៥) សព្ពាវ បញ្ញា សិយា អតីតា, សិយា អនាគតា, សិយា បច្ចុប្បន្នា។
785. (15) Sabbāva paññā siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā.
៧៨៦. (១៦. ក) តត្ថ កតមា អតីតារម្មណា បញ្ញា? អតីតេ ធម្មេ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អតីតារម្មណា បញ្ញា’’។
786. (16. Ka) tattha katamā atītārammaṇā paññā? Atīte dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘atītārammaṇā paññā’’.
៧៨៧. (ខ) តត្ថ កតមា អនាគតារម្មណា បញ្ញា? អនាគតេ ធម្មេ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អនាគតារម្មណា បញ្ញា’’។
787. (Kha) tattha katamā anāgatārammaṇā paññā? Anāgate dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘anāgatārammaṇā paññā’’.
៧៨៨. (គ) តត្ថ កតមា បច្ចុប្បន្នារម្មណា បញ្ញា? បច្ចុប្បន្នេ ធម្មេ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា …បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘បច្ចុប្បន្នារម្មណា បញ្ញា’’។
788. (Ga) tattha katamā paccuppannārammaṇā paññā? Paccuppanne dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā …pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘paccuppannārammaṇā paññā’’.
៧៨៩. (១៧) សព្ពាវ បញ្ញា សិយា អជ្ឈត្តា, សិយា ពហិទ្ធា, សិយា អជ្ឈត្តពហិទ្ធា។
789. (17) Sabbāva paññā siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā.
៧៩០. (១៨. ក) តត្ថ កតមា អជ្ឈត្តារម្មណា បញ្ញា? អជ្ឈត្តេ ធម្មេ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អជ្ឈត្តារម្មណា បញ្ញា’’។
790. (18. Ka) tattha katamā ajjhattārammaṇā paññā? Ajjhatte dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘ajjhattārammaṇā paññā’’.
៧៩១. (ខ) តត្ថ កតមា ពហិទ្ធារម្មណា បញ្ញា? ពហិទ្ធាធម្មេ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ពហិទ្ធារម្មណា បញ្ញា’’។
791. (Kha) tattha katamā bahiddhārammaṇā paññā? Bahiddhādhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘bahiddhārammaṇā paññā’’.
៧៩២. (គ) តត្ថ កតមា អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណា បញ្ញា? អជ្ឈត្តពហិទ្ធា ធម្មេ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណា បញ្ញា’’។
792. (Ga) tattha katamā ajjhattabahiddhārammaṇā paññā? Ajjhattabahiddhā dhamme ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘ajjhattabahiddhārammaṇā paññā’’.
ឯវំ តិវិធេន ញាណវត្ថុ។
Evaṃ tividhena ñāṇavatthu.
តិកំ។
Tikaṃ.
៤. ចតុក្កនិទ្ទេសោ
4. Catukkaniddeso
៧៩៣. (១. ក) តត្ថ កតមំ កម្មស្សកតញាណំ? ‘‘អត្ថិ ទិន្នំ, អត្ថិ យិដ្ឋំ, អត្ថិ ហុតំ, អត្ថិ សុកតទុក្កដានំ កម្មានំ ផលំ វិបាកោ, អត្ថិ អយំ លោកោ, អត្ថិ បរោ លោកោ, អត្ថិ មាតា, អត្ថិ បិតា, អត្ថិ សត្តា ឱបបាតិកា, អត្ថិ លោកេ សមណព្រាហ្មណា សម្មគ្គតា សម្មាបដិបន្នា យេ ឥមញ្ច លោកំ បរញ្ច លោកំ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទេន្តី’’តិ – យា ឯវរូបា បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘កម្មស្សកតញាណំ’’។ ឋបេត្វា សច្ចានុលោមិកំ ញាណំ, សព្ពាបិ សាសវា កុសលា បញ្ញា កម្មស្សកតញាណំ។
793. (1. Ka) tattha katamaṃ kammassakatañāṇaṃ? ‘‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’’ti – yā evarūpā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘kammassakatañāṇaṃ’’. Ṭhapetvā saccānulomikaṃ ñāṇaṃ, sabbāpi sāsavā kusalā paññā kammassakatañāṇaṃ.
(ខ) តត្ថ កតមំ សច្ចានុលោមិកំ ញាណំ? ‘‘រូបំ អនិច្ច’’ន្តិ វា វេទនា…បេ.… សញ្ញា… សង្ខារា… ‘‘វិញ្ញាណំ អនិច្ច’’ន្តិ វា យា ឯវរូបី អនុលោមិកា ខន្តិ ទិដ្ឋិ រុចិ មុទិ បេក្ខា ធម្មនិជ្ឈានក្ខន្តិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សច្ចានុលោមិកំ ញាណំ’’។
(Kha) tattha katamaṃ saccānulomikaṃ ñāṇaṃ? ‘‘Rūpaṃ anicca’’nti vā vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… ‘‘viññāṇaṃ anicca’’nti vā yā evarūpī anulomikā khanti diṭṭhi ruci mudi pekkhā dhammanijjhānakkhanti – idaṃ vuccati ‘‘saccānulomikaṃ ñāṇaṃ’’.
(គ) ចតូសុ មគ្គេសុ បញ្ញា មគ្គសមង្គិស្ស ញាណំ។
(Ga) catūsu maggesu paññā maggasamaṅgissa ñāṇaṃ.
(ឃ) ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា ផលសមង្គិស្ស ញាណំ។
(Gha) catūsu phalesu paññā phalasamaṅgissa ñāṇaṃ.
៧៩៤. (២) មគ្គសមង្គិស្ស ញាណំ ទុក្ខេបេតំ ញាណំ, ទុក្ខសមុទយេបេតំ ញាណំ, ទុក្ខនិរោធេបេតំ ញាណំ, ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយបេតំ ញាណំ។
794. (2) Maggasamaṅgissa ñāṇaṃ dukkhepetaṃ ñāṇaṃ, dukkhasamudayepetaṃ ñāṇaṃ, dukkhanirodhepetaṃ ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapetaṃ ñāṇaṃ.
(ក) តត្ថ កតមំ ទុក្ខេ ញាណំ? ទុក្ខំ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខេ ញាណំ’’។
(Ka) tattha katamaṃ dukkhe ñāṇaṃ? Dukkhaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘dukkhe ñāṇaṃ’’.
(ខ-ឃ) ទុក្ខសមុទយំ អារព្ភ…បេ.… ទុក្ខនិរោធំ អារព្ភ…បេ.… ទុក្ខនិរោធគាមិនិំ បដិបទំ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ ញាណំ’’។
(Kha-gha) dukkhasamudayaṃ ārabbha…pe… dukkhanirodhaṃ ārabbha…pe… dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ’’.
៧៩៥. (៣) កាមាវចរកុសលាព្យាកតេ បញ្ញា កាមាវចរា បញ្ញា, រូបាវចរកុសលាព្យាកតេ បញ្ញា រូបាវចរា បញ្ញា, អរូបាវចរកុសលាព្យាកតេ បញ្ញា អរូបាវចរា បញ្ញា, ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា អបរិយាបន្នា បញ្ញា។
795. (3) Kāmāvacarakusalābyākate paññā kāmāvacarā paññā, rūpāvacarakusalābyākate paññā rūpāvacarā paññā, arūpāvacarakusalābyākate paññā arūpāvacarā paññā, catūsu maggesu catūsu phalesu paññā apariyāpannā paññā.
៧៩៦. (៤. ក) តត្ថ កតមំ ធម្មេ ញាណំ? ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា ធម្មេ ញាណំ។
796. (4. Ka) tattha katamaṃ dhamme ñāṇaṃ? Catūsu maggesu catūsu phalesu paññā dhamme ñāṇaṃ.
(ខ) សោ ឥមិនា ធម្មេន ញាតេន ទិដ្ឋេន បត្តេន វិទិតេន បរិយោគាឡ្ហេន អតីតានាគតេន នយំ នេតិ។ ‘‘យេ ហិ កេចិ អតីតមទ្ធានំ សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ទុក្ខំ អព្ភញ្ញំសុ 11, ទុក្ខសមុទយំ អព្ភញ្ញំសុ, ទុក្ខនិរោធំ អព្ភញ្ញំសុ, ទុក្ខនិរោធគាមិនិំ បដិបទំ អព្ភញ្ញំសុ, ឥមញ្ញេវ តេ ទុក្ខំ អព្ភញ្ញំសុ, ឥមញ្ញេវ តេ ទុក្ខសមុទយំ អព្ភញ្ញំសុ, ឥមញ្ញេវ តេ ទុក្ខនិរោធំ អព្ភញ្ញំសុ, ឥមញ្ញេវ តេ ទុក្ខនិរោធគាមិនិំ បដិបទំ អព្ភញ្ញំសុ។ យេ ហិ កេចិ អនាគតមទ្ធានំ សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ទុក្ខំ អភិជានិស្សន្តិ, ទុក្ខសមុទយំ អភិជានិស្សន្តិ, ទុក្ខនិរោធំ អភិជានិស្សន្តិ, ទុក្ខនិរោធគាមិនិំ បដិបទំ អភិជានិស្សន្តិ, ឥមញ្ញេវ តេ ទុក្ខំ អភិជានិស្សន្តិ, ឥមញ្ញេវ តេ ទុក្ខសមុទយំ អភិជានិស្សន្តិ, ឥមញ្ញេវ តេ ទុក្ខនិរោធំ អភិជានិស្សន្តិ, ឥមញ្ញេវ តេ ទុក្ខនិរោធគាមិនិំ បដិបទំ អភិជានិស្សន្តី’’តិ – យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘អន្វយេ ញាណំ’’។
(Kha) so iminā dhammena ñātena diṭṭhena pattena viditena pariyogāḷhena atītānāgatena nayaṃ neti. ‘‘Ye hi keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā dukkhaṃ abbhaññaṃsu 12, dukkhasamudayaṃ abbhaññaṃsu, dukkhanirodhaṃ abbhaññaṃsu, dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abbhaññaṃsu, imaññeva te dukkhaṃ abbhaññaṃsu, imaññeva te dukkhasamudayaṃ abbhaññaṃsu, imaññeva te dukkhanirodhaṃ abbhaññaṃsu, imaññeva te dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abbhaññaṃsu. Ye hi keci anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā dukkhaṃ abhijānissanti, dukkhasamudayaṃ abhijānissanti, dukkhanirodhaṃ abhijānissanti, dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhijānissanti, imaññeva te dukkhaṃ abhijānissanti, imaññeva te dukkhasamudayaṃ abhijānissanti, imaññeva te dukkhanirodhaṃ abhijānissanti, imaññeva te dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abhijānissantī’’ti – yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘anvaye ñāṇaṃ’’.
(គ) តត្ថ កតមំ បរិយេ ញាណំ? ឥធ ភិក្ខុ បរសត្តានំ បរបុគ្គលានំ ចេតសា ចេតោ បរិច្ច បជានាតិ។ សរាគំ វា ចិត្តំ ‘‘សរាគំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, វីតរាគំ វា ចិត្តំ ‘‘វីតរាគំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, សទោសំ វា ចិត្តំ ‘‘សទោសំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, វីតទោសំ វា ចិត្តំ ‘‘វីតទោសំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, សមោហំ វា ចិត្តំ ‘‘សមោហំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, វីតមោហំ វា ចិត្តំ ‘‘វីតមោហំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ , សំខិត្តំ វា ចិត្តំ ‘‘សំខិត្តំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, វិក្ខិត្តំ វា ចិត្តំ ‘‘វិក្ខិត្តំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, មហគ្គតំ វា ចិត្តំ ‘‘មហគ្គតំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, អមហគ្គតំ វា ចិត្តំ ‘‘អមហគ្គតំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, សឧត្តរំ វា ចិត្តំ ‘‘សឧត្តរំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, អនុត្តរំ វា ចិត្តំ ‘‘អនុត្តរំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, សមាហិតំ វា ចិត្តំ ‘‘សមាហិតំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, អសមាហិតំ វា ចិត្តំ ‘‘អសមាហិតំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, វិមុត្តំ វា ចិត្តំ ‘‘វិមុត្តំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតិ, អវិមុត្តំ វា ចិត្តំ ‘‘អវិមុត្តំ ចិត្ត’’ន្តិ បជានាតីតិ – យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បរិយេ ញាណំ’’។
(Ga) tattha katamaṃ pariye ñāṇaṃ? Idha bhikkhu parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti. Sarāgaṃ vā cittaṃ ‘‘sarāgaṃ citta’’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘‘vītarāgaṃ citta’’nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ ‘‘sadosaṃ citta’’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘‘vītadosaṃ citta’’nti pajānāti, samohaṃ vā cittaṃ ‘‘samohaṃ citta’’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘‘vītamohaṃ citta’’nti pajānāti , saṃkhittaṃ vā cittaṃ ‘‘saṃkhittaṃ citta’’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘‘vikkhittaṃ citta’’nti pajānāti, mahaggataṃ vā cittaṃ ‘‘mahaggataṃ citta’’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘‘amahaggataṃ citta’’nti pajānāti, sauttaraṃ vā cittaṃ ‘‘sauttaraṃ citta’’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘‘anuttaraṃ citta’’nti pajānāti, samāhitaṃ vā cittaṃ ‘‘samāhitaṃ citta’’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘‘asamāhitaṃ citta’’nti pajānāti, vimuttaṃ vā cittaṃ ‘‘vimuttaṃ citta’’nti pajānāti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘‘avimuttaṃ citta’’nti pajānātīti – yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘pariye ñāṇaṃ’’.
(ឃ) ឋបេត្វា ធម្មេ ញាណំ អន្វយេ ញាណំ បរិយេ ញាណំ, អវសេសា បញ្ញា សម្មុតិញាណំ។
(Gha) ṭhapetvā dhamme ñāṇaṃ anvaye ñāṇaṃ pariye ñāṇaṃ, avasesā paññā sammutiñāṇaṃ.
៧៩៧. (៥. ក) តត្ថ កតមា បញ្ញា អាចយាយ នោ អបចយាយ? កាមាវចរកុសលេ បញ្ញា អាចយាយ នោ អបចយាយ។
797. (5. Ka) tattha katamā paññā ācayāya no apacayāya? Kāmāvacarakusale paññā ācayāya no apacayāya.
(ខ) ចតូសុ មគ្គេសុ បញ្ញា អបចយាយ នោ អាចយាយ។
(Kha) catūsu maggesu paññā apacayāya no ācayāya.
(គ) រូបាវចរារូបាវចរកុសលេ បញ្ញា អាចយាយ ចេវ អបចយាយ ច។
(Ga) rūpāvacarārūpāvacarakusale paññā ācayāya ceva apacayāya ca.
(ឃ) អវសេសា បញ្ញា នេវ អាចយាយ នោ អបចយាយ។
(Gha) avasesā paññā neva ācayāya no apacayāya.
៧៩៨. (៦. ក) តត្ថ កតមា បញ្ញា និព្ពិទាយ នោ បដិវេធាយ? យាយ បញ្ញាយ កាមេសុ វីតរាគោ ហោតិ, ន ច អភិញ្ញាយោ បដិវិជ្ឈតិ ន ច សច្ចានិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘បញ្ញា និព្ពិទាយ នោ បដិវេធាយ’’។
798. (6. Ka) tattha katamā paññā nibbidāya no paṭivedhāya? Yāya paññāya kāmesu vītarāgo hoti, na ca abhiññāyo paṭivijjhati na ca saccāni – ayaṃ vuccati ‘‘paññā nibbidāya no paṭivedhāya’’.
(ខ) ស្វេវ បញ្ញាយ កាមេសុ វីតរាគោ សមានោ អភិញ្ញាយោ បដិវិជ្ឈតិ ន ច សច្ចានិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘បញ្ញា បដិវេធាយ នោ និព្ពិទាយ’’។
(Kha) sveva paññāya kāmesu vītarāgo samāno abhiññāyo paṭivijjhati na ca saccāni – ayaṃ vuccati ‘‘paññā paṭivedhāya no nibbidāya’’.
(គ) ចតូសុ មគ្គេសុ បញ្ញា និព្ពិទាយ ចេវ បដិវេធាយ ច។
(Ga) catūsu maggesu paññā nibbidāya ceva paṭivedhāya ca.
(ឃ) អវសេសា បញ្ញា នេវ និព្ពិទាយ នោ បដិវេធាយ។
(Gha) avasesā paññā neva nibbidāya no paṭivedhāya.
៧៩៩. (៧. ក) តត្ថ កតមា ហានភាគិនី បញ្ញា? បឋមស្ស ឈានស្ស លាភិំ កាមសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ ហានភាគិនី បញ្ញា។
799. (7. Ka) tattha katamā hānabhāginī paññā? Paṭhamassa jhānassa lābhiṃ kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā.
(ខ) តទនុធម្មតា សតិ សន្តិដ្ឋតិ ឋិតិភាគិនី បញ្ញា។
(Kha) tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā.
(គ) អវិតក្កសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិសេសភាគិនី បញ្ញា។
(Ga) avitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā.
(ឃ) និព្ពិទាសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិរាគូបសញ្ហិតា និព្ពេធភាគិនី បញ្ញា។ ទុតិយស្ស ឈានស្ស លាភិំ វិតក្កសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ ហានភាគិនី បញ្ញា។ តទនុធម្មតា សតិ សន្តិដ្ឋតិ ឋិតិភាគិនី បញ្ញា។ ឧបេក្ខាសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិសេសភាគិនី បញ្ញា។ និព្ពិទាសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិរាគូបសញ្ហិតា និព្ពេធភាគិនី បញ្ញា។ តតិយស្ស ឈានស្ស លាភិំ បីតិសុខសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ ហានភាគិនី បញ្ញា។ តទនុធម្មតា សតិ សន្តិដ្ឋតិ ឋិតិភាគិនី បញ្ញា។ អទុក្ខមសុខសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិសេសភាគិនី បញ្ញា។ និព្ពិទាសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិរាគូបសញ្ហិតា និព្ពេធភាគិនី បញ្ញា។ ចតុត្ថស្ស ឈានស្ស លាភិំ ឧបេក្ខាសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ ហានភាគិនី បញ្ញា។ តទនុធម្មតា សតិ សន្តិដ្ឋតិ ឋិតិភាគិនី បញ្ញា។ អាកាសានញ្ចាយតនសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិសេសភាគិនី បញ្ញា។ និព្ពិទាសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិរាគូបសញ្ហិតា និព្ពេធភាគិនី បញ្ញា។ អាកាសានញ្ចាយតនស្ស លាភិំ រូបសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ ហានភាគិនី បញ្ញា។ តទនុធម្មតា សតិ សន្តិដ្ឋតិ ឋិតិភាគិនី បញ្ញា។ វិញ្ញាណញ្ចាយតនសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិសេសភាគិនី បញ្ញា។ និព្ពិទាសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិរាគូបសញ្ហិតា និព្ពេធភាគិនី បញ្ញា។ វិញ្ញាណញ្ចាយតនស្ស លាភិំ អាកាសានញ្ចាយតនសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ ហានភាគិនី បញ្ញា។ តទនុធម្មតា សតិ សន្តិដ្ឋតិ ឋិតិភាគិនី បញ្ញា។ អាកិញ្ចញ្ញាយតនសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិសេសភាគិនី បញ្ញា។ និព្ពិទាសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិរាគូបសញ្ហិតា និព្ពេធភាគិនី បញ្ញា។ អាកិញ្ចញ្ញាយតនស្ស លាភិំ វិញ្ញាណញ្ចាយតនសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ ហានភាគិនី បញ្ញា។ តទនុធម្មតា សតិ សន្តិដ្ឋតិ ឋិតិភាគិនី បញ្ញា។ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិសេសភាគិនី បញ្ញា។ និព្ពិទាសហគតា សញ្ញាមនសិការា សមុទាចរន្តិ វិរាគូបសញ្ហិតា និព្ពេធភាគិនី បញ្ញា។
(Gha) nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Dutiyassa jhānassa lābhiṃ vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Tatiyassa jhānassa lābhiṃ pītisukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Adukkhamasukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Catutthassa jhānassa lābhiṃ upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Ākāsānañcāyatanassa lābhiṃ rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Viññāṇañcāyatanassa lābhiṃ ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā. Ākiñcaññāyatanassa lābhiṃ viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā. Tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Nevasaññānāsaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā.
៨០០. (៨) តត្ថ កតមា ចតស្សោ បដិសម្ភិទា? អត្ថបដិសម្ភិទា, ធម្មបដិសម្ភិទា, និរុត្តិបដិសម្ភិទា, បដិភានបដិសម្ភិទា។ អត្ថេ ញាណំ អត្ថបដិសម្ភិទា, ធម្មេ ញាណំ ធម្មបដិសម្ភិទា, តត្រ ធម្មនិរុត្តាភិលាបេ ញាណំ និរុត្តិបដិសម្ភិទា, ញាណេសុ ញាណំ បដិភានបដិសម្ភិទា ។ ឥមា ចតស្សោ បដិសម្ភិទា។
800. (8) Tattha katamā catasso paṭisambhidā? Atthapaṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā, paṭibhānapaṭisambhidā. Atthe ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā, dhamme ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā, tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā, ñāṇesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā . Imā catasso paṭisambhidā.
៨០១. (៩) តត្ថ កតមា ចតស្សោ បដិបទា? ទុក្ខបដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា បញ្ញា, ទុក្ខបដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា បញ្ញា, សុខបដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា បញ្ញា, សុខបដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា បញ្ញា។
801. (9) Tattha katamā catasso paṭipadā? Dukkhapaṭipadā dandhābhiññā paññā, dukkhapaṭipadā khippābhiññā paññā, sukhapaṭipadā dandhābhiññā paññā, sukhapaṭipadā khippābhiññā paññā.
(ក) តត្ថ កតមា ទុក្ខបដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា បញ្ញា? កិច្ឆេន កសិរេន សមាធិំ ឧប្បាទេន្តស្ស ទន្ធំ តណ្ឋានំ អភិជានន្តស្ស យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខបដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា បញ្ញា’’។
(Ka) tattha katamā dukkhapaṭipadā dandhābhiññā paññā? Kicchena kasirena samādhiṃ uppādentassa dandhaṃ taṇṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘dukkhapaṭipadā dandhābhiññā paññā’’.
(ខ) តត្ថ កតមា ទុក្ខបដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា បញ្ញា? កិច្ឆេន កសិរេន សមាធិំ ឧប្បាទេន្តស្ស ខិប្បំ តណ្ឋានំ អភិជានន្តស្ស យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខបដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា បញ្ញា’’។
(Kha) tattha katamā dukkhapaṭipadā khippābhiññā paññā? Kicchena kasirena samādhiṃ uppādentassa khippaṃ taṇṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘dukkhapaṭipadā khippābhiññā paññā’’.
(គ) តត្ថ កតមា សុខបដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា បញ្ញា? អកិច្ឆេន អកសិរេន សមាធិំ ឧប្បាទេន្តស្ស ទន្ធំ តណ្ឋានំ អភិជានន្តស្ស យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សុខបដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា បញ្ញា’’។
(Ga) tattha katamā sukhapaṭipadā dandhābhiññā paññā? Akicchena akasirena samādhiṃ uppādentassa dandhaṃ taṇṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘sukhapaṭipadā dandhābhiññā paññā’’.
(ឃ) តត្ថ កតមា សុខបដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា បញ្ញា? អកិច្ឆេន អកសិរេន សមាធិំ ឧប្បាទេន្តស្ស ខិប្បំ តណ្ឋានំ អភិជានន្តស្ស យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សុខបដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា បញ្ញា’’។ ឥមា ចតស្សោ បដិបទា។
(Gha) tattha katamā sukhapaṭipadā khippābhiññā paññā? Akicchena akasirena samādhiṃ uppādentassa khippaṃ taṇṭhānaṃ abhijānantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘sukhapaṭipadā khippābhiññā paññā’’. Imā catasso paṭipadā.
៨០២. (១០) តត្ថ កតមានិ ចត្តារិ អារម្មណានិ? បរិត្តា បរិត្តារម្មណា បញ្ញា, បរិត្តា អប្បមាណារម្មណា បញ្ញា, អប្បមាណា បរិត្តារម្មណា បញ្ញា, អប្បមាណា អប្បមាណារម្មណា បញ្ញា។
802. (10) Tattha katamāni cattāri ārammaṇāni? Parittā parittārammaṇā paññā, parittā appamāṇārammaṇā paññā, appamāṇā parittārammaṇā paññā, appamāṇā appamāṇārammaṇā paññā.
(ក) តត្ថ កតមា បរិត្តា បរិត្តារម្មណា បញ្ញា? សមាធិស្ស ន និកាមលាភិស្ស អារម្មណំ ថោកំ ផរន្តស្ស យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘បរិត្តា បរិត្តារម្មណា បញ្ញា’’។
(Ka) tattha katamā parittā parittārammaṇā paññā? Samādhissa na nikāmalābhissa ārammaṇaṃ thokaṃ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘parittā parittārammaṇā paññā’’.
(ខ) តត្ថ កតមា បរិត្តា អប្បមាណារម្មណា បញ្ញា? សមាធិស្ស ន និកាមលាភិស្ស អារម្មណំ វិបុលំ ផរន្តស្ស យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘បរិត្តា អប្បមាណារម្មណា បញ្ញា’’។
(Kha) tattha katamā parittā appamāṇārammaṇā paññā? Samādhissa na nikāmalābhissa ārammaṇaṃ vipulaṃ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘parittā appamāṇārammaṇā paññā’’.
(គ) តត្ថ កតមា អប្បមាណា បរិត្តារម្មណា បញ្ញា? សមាធិស្ស និកាមលាភិស្ស អារម្មណំ ថោកំ ផរន្តស្ស យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អប្បមាណា បរិត្តារម្មណា បញ្ញា’’។
(Ga) tattha katamā appamāṇā parittārammaṇā paññā? Samādhissa nikāmalābhissa ārammaṇaṃ thokaṃ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘appamāṇā parittārammaṇā paññā’’.
(ឃ) តត្ថ កតមា អប្បមាណា អប្បមាណារម្មណា បញ្ញា? សមាធិស្ស និកាមលាភិស្ស អារម្មណំ វិបុលំ ផរន្តស្ស យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អប្បមាណា អប្បមាណារម្មណា បញ្ញា’’។ ឥមានិ ចត្តារិ អារម្មណានិ។
(Gha) tattha katamā appamāṇā appamāṇārammaṇā paññā? Samādhissa nikāmalābhissa ārammaṇaṃ vipulaṃ pharantassa yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘appamāṇā appamāṇārammaṇā paññā’’. Imāni cattāri ārammaṇāni.
(១១) មគ្គសមង្គិស្ស ញាណំ ជរាមរណេបេតំ ញាណំ, ជរាមរណសមុទយេបេតំ ញាណំ, ជរាមរណនិរោធេបេតំ ញាណំ, ជរាមរណនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយបេតំ ញាណំ។
(11) Maggasamaṅgissa ñāṇaṃ jarāmaraṇepetaṃ ñāṇaṃ, jarāmaraṇasamudayepetaṃ ñāṇaṃ, jarāmaraṇanirodhepetaṃ ñāṇaṃ, jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipadāyapetaṃ ñāṇaṃ.
(ក) តត្ថ កតមំ ជរាមរណេ ញាណំ? ជរាមរណំ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ជរាមរណេ ញាណំ’’។
(Ka) tattha katamaṃ jarāmaraṇe ñāṇaṃ? Jarāmaraṇaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘jarāmaraṇe ñāṇaṃ’’.
(ខ-ឃ) ជរាមរណសមុទយំ អារព្ភ…បេ.… ជរាមរណនិរោធំ អារព្ភ…បេ.… ជរាមរណនិរោធគាមិនិំ បដិបទំ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ជរាមរណនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ ញាណំ’’។
(Kha-gha) jarāmaraṇasamudayaṃ ārabbha…pe… jarāmaraṇanirodhaṃ ārabbha…pe… jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ’’.
៨០៣. (១២-២១) ធម្មសមង្គិស្ស ញាណំ ជាតិយាបេតំ ញាណំ…បេ.… ភវេបេតំ ញាណំ…បេ.… ឧបាទានេបេតំ ញាណំ…បេ.… តណ្ហាយបេតំ ញាណំ…បេ.… វេទនាយបេតំ ញាណំ…បេ.… ផស្សេបេតំ ញាណំ…បេ.… សឡាយតនេបេតំ ញាណំ…បេ.… នាមរូបេបេតំ ញាណំ…បេ.… វិញ្ញាណេបេតំ ញាណំ…បេ.… សង្ខារេសុបេតំ ញាណំ, សង្ខារសមុទយេបេតំ ញាណំ, សង្ខារនិរោធេបេតំ ញាណំ, សង្ខារនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយបេតំ ញាណំ។
803. (12-21) Dhammasamaṅgissa ñāṇaṃ jātiyāpetaṃ ñāṇaṃ…pe… bhavepetaṃ ñāṇaṃ…pe… upādānepetaṃ ñāṇaṃ…pe… taṇhāyapetaṃ ñāṇaṃ…pe… vedanāyapetaṃ ñāṇaṃ…pe… phassepetaṃ ñāṇaṃ…pe… saḷāyatanepetaṃ ñāṇaṃ…pe… nāmarūpepetaṃ ñāṇaṃ…pe… viññāṇepetaṃ ñāṇaṃ…pe… saṅkhāresupetaṃ ñāṇaṃ, saṅkhārasamudayepetaṃ ñāṇaṃ, saṅkhāranirodhepetaṃ ñāṇaṃ, saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāyapetaṃ ñāṇaṃ.
តត្ថ កតមំ សង្ខារេសុ ញាណំ? សង្ខារេ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សង្ខារេសុ ញាណំ’’។
Tattha katamaṃ saṅkhāresu ñāṇaṃ? Saṅkhāre ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhāresu ñāṇaṃ’’.
សង្ខារសមុទយំ អារព្ភ…បេ.… សង្ខារនិរោធំ អារព្ភ…បេ.… សង្ខារនិរោធគាមិនិំ បដិបទំ អារព្ភ យា ឧប្បជ្ជតិ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សង្ខារនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ ញាណំ។ ឯវំ ចតុព្ពិធេន ញាណវត្ថុ។
Saṅkhārasamudayaṃ ārabbha…pe… saṅkhāranirodhaṃ ārabbha…pe… saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhāranirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ. Evaṃ catubbidhena ñāṇavatthu.
ចតុក្កំ។
Catukkaṃ.
៥. បញ្ចកនិទ្ទេសោ
5. Pañcakaniddeso
៨០៤. (១) តត្ថ កតមោ បញ្ចង្គិកោ សម្មាសមាធិ? បីតិផរណតា, សុខផរណតា, ចេតោផរណតា, អាលោកផរណតា, បច្ចវេក្ខណានិមិត្តំ។ ទ្វីសុ ឈានេសុ បញ្ញា បីតិផរណតា។ តីសុ ឈានេសុ បញ្ញា សុខផរណតា។ បរចិត្តេ ញាណំ ចេតោផរណតា។ ទិព្ពចក្ខុ អាលោកផរណតា។ តម្ហា តម្ហា សមាធិម្ហា វុដ្ឋិតស្ស បច្ចវេក្ខណាញាណំ បច្ចវេក្ខណានិមិត្តំ។ អយំ វុច្ចតិ បញ្ចង្គិកោ សម្មាសមាធិ។
804. (1) Tattha katamo pañcaṅgiko sammāsamādhi? Pītipharaṇatā, sukhapharaṇatā, cetopharaṇatā, ālokapharaṇatā, paccavekkhaṇānimittaṃ. Dvīsu jhānesu paññā pītipharaṇatā. Tīsu jhānesu paññā sukhapharaṇatā. Paracitte ñāṇaṃ cetopharaṇatā. Dibbacakkhu ālokapharaṇatā. Tamhā tamhā samādhimhā vuṭṭhitassa paccavekkhaṇāñāṇaṃ paccavekkhaṇānimittaṃ. Ayaṃ vuccati pañcaṅgiko sammāsamādhi.
(២) តត្ថ កតមោ បញ្ចញាណិកោ សម្មាសមាធិ? ‘‘អយំ សមាធិ បច្ចុប្បន្នសុខោ ចេវ អាយតិញ្ច សុខវិបាកោ’’តិ បច្ចត្តញ្ញេវ ញាណំ ឧប្បជ្ជតិ។ ‘‘អយំ សមាធិ អរិយោ និរាមិសោ’’តិ បច្ចត្តញ្ញេវ ញាណំ ឧប្បជ្ជតិ។ ‘‘អយំ សមាធិ អកាបុរិសសេវិតោ’’តិ បច្ចត្តញ្ញេវ ញាណំ ឧប្បជ្ជតិ។ ‘‘អយំ សមាធិ សន្តោ បណីតោ បដិប្បស្សទ្ធលទ្ធោ ឯកោទិភាវាធិគតោ ន សសង្ខារនិគ្គយ្ហវារិតគតោ’’តិ បច្ចត្តញ្ញេវ ញាណំ ឧប្បជ្ជតិ។ សោ ខោ បនាហំ ឥមំ សមាធិំ សតោ សមាបជ្ជាមិ សតោ វុដ្ឋហាមី’’តិ បច្ចត្តញ្ញេវ ញាណំ ឧប្បជ្ជតិ។ អយំ បញ្ចញាណិកោ សម្មាសមាធិ។ ឯវំ បញ្ចវិធេន ញាណវត្ថុ។
(2) Tattha katamo pañcañāṇiko sammāsamādhi? ‘‘Ayaṃ samādhi paccuppannasukho ceva āyatiñca sukhavipāko’’ti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati. ‘‘Ayaṃ samādhi ariyo nirāmiso’’ti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati. ‘‘Ayaṃ samādhi akāpurisasevito’’ti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati. ‘‘Ayaṃ samādhi santo paṇīto paṭippassaddhaladdho ekodibhāvādhigato na sasaṅkhāraniggayhavāritagato’’ti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati. So kho panāhaṃ imaṃ samādhiṃ sato samāpajjāmi sato vuṭṭhahāmī’’ti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati. Ayaṃ pañcañāṇiko sammāsamādhi. Evaṃ pañcavidhena ñāṇavatthu.
បញ្ចកំ។
Pañcakaṃ.
៦. ឆក្កនិទ្ទេសោ
6. Chakkaniddeso
៨០៥. តត្ថ កតមា ឆសុ អភិញ្ញាសុ បញ្ញា? ឥទ្ធិវិធេ ញាណំ, សោតធាតុវិសុទ្ធិយា ញាណំ, បរចិត្តេ ញាណំ, បុព្ពេនិវាសានុស្សតិយា ញាណំ, សត្តានំ ចុតូបបាតេ ញាណំ, អាសវានំ ខយេ ញាណំ – ឥមា ឆសុ អភិញ្ញាសុ បញ្ញា។ ឯវំ ឆព្ពិធេន ញាណវត្ថុ។
805. Tattha katamā chasu abhiññāsu paññā? Iddhividhe ñāṇaṃ, sotadhātuvisuddhiyā ñāṇaṃ, paracitte ñāṇaṃ, pubbenivāsānussatiyā ñāṇaṃ, sattānaṃ cutūpapāte ñāṇaṃ, āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ – imā chasu abhiññāsu paññā. Evaṃ chabbidhena ñāṇavatthu.
ឆក្កំ។
Chakkaṃ.
៧. សត្តកនិទ្ទេសោ
7. Sattakaniddeso
៨០៦. តត្ថ កតមានិ សត្តសត្តតិ ញាណវត្ថូនិ? ជាតិបច្ចយា ជរាមរណន្តិ ញាណំ, អសតិ ជាតិយា នត្ថិ ជរាមរណន្តិ ញាណំ, អតីតម្បិ អទ្ធានំ ជាតិបច្ចយា ជរាមរណន្តិ ញាណំ, អសតិ ជាតិយា នត្ថិ ជរាមរណន្តិ ញាណំ, អនាគតម្បិ អទ្ធានំ ជាតិបច្ចយា ជរាមរណន្តិ ញាណំ, អសតិ ជាតិយា នត្ថិ ជរាមរណន្តិ ញាណំ។ យម្បិស្ស តំ ធម្មដ្ឋិតិញាណំ តម្បិ ខយធម្មំ វយធម្មំ វិរាគធម្មំ និរោធធម្មន្តិ ញាណំ; ភវបច្ចយា ជាតីតិ ញាណំ…បេ.… ឧបាទានបច្ចយា ភវោតិ ញាណំ…បេ.… តណ្ហាបច្ចយា ឧបាទានន្តិ ញាណំ…បេ.… វេទនាបច្ចយា តណ្ហាតិ ញាណំ…បេ.… ផស្សបច្ចយា វេទនាតិ ញាណំ…បេ.… សឡាយតនបច្ចយា ផស្សោតិ ញាណំ…បេ.… នាមរូបបច្ចយា សឡាយតនន្តិ ញាណំ…បេ.… វិញ្ញាណបច្ចយា នាមរូបន្តិ ញាណំ…បេ.… សង្ខារបច្ចយា វិញ្ញាណន្តិ ញាណំ…បេ.… អវិជ្ជាបច្ចយា សង្ខារាតិ ញាណំ, អសតិ អវិជ្ជាយ នត្ថិ សង្ខារាតិ ញាណំ, អតីតម្បិ អទ្ធានំ អវិជ្ជាបច្ចយា សង្ខារាតិ ញាណំ, អសតិ អវិជ្ជាយ នត្ថិ សង្ខារាតិ ញាណំ, អនាគតម្បិ អទ្ធានំ អវិជ្ជាបច្ចយា សង្ខារាតិ ញាណំ, អសតិ អវិជ្ជាយ នត្ថិ សង្ខារាតិ ញាណំ។ យម្បិស្ស តំ ធម្មដ្ឋិតិញាណំ តម្បិ ខយធម្មំ វយធម្មំ វិរាគធម្មំ និរោធធម្មន្តិ ញាណំ។ ឥមានិ សត្តសត្តតិ ញាណវត្ថូនិ។ ឯវំ សត្តវិធេន ញាណវត្ថុ។
806. Tattha katamāni sattasattati ñāṇavatthūni? Jātipaccayā jarāmaraṇanti ñāṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ jātipaccayā jarāmaraṇanti ñāṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṃ, anāgatampi addhānaṃ jātipaccayā jarāmaraṇanti ñāṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇaṃ. Yampissa taṃ dhammaṭṭhitiñāṇaṃ tampi khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti ñāṇaṃ; bhavapaccayā jātīti ñāṇaṃ…pe… upādānapaccayā bhavoti ñāṇaṃ…pe… taṇhāpaccayā upādānanti ñāṇaṃ…pe… vedanāpaccayā taṇhāti ñāṇaṃ…pe… phassapaccayā vedanāti ñāṇaṃ…pe… saḷāyatanapaccayā phassoti ñāṇaṃ…pe… nāmarūpapaccayā saḷāyatananti ñāṇaṃ…pe… viññāṇapaccayā nāmarūpanti ñāṇaṃ…pe… saṅkhārapaccayā viññāṇanti ñāṇaṃ…pe… avijjāpaccayā saṅkhārāti ñāṇaṃ, asati avijjāya natthi saṅkhārāti ñāṇaṃ, atītampi addhānaṃ avijjāpaccayā saṅkhārāti ñāṇaṃ, asati avijjāya natthi saṅkhārāti ñāṇaṃ, anāgatampi addhānaṃ avijjāpaccayā saṅkhārāti ñāṇaṃ, asati avijjāya natthi saṅkhārāti ñāṇaṃ. Yampissa taṃ dhammaṭṭhitiñāṇaṃ tampi khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti ñāṇaṃ. Imāni sattasattati ñāṇavatthūni. Evaṃ sattavidhena ñāṇavatthu.
សត្តកំ។
Sattakaṃ.
៨. អដ្ឋកនិទ្ទេសោ
8. Aṭṭhakaniddeso
៨០៧. តត្ថ កតមា ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា? សោតាបត្តិមគ្គេ បញ្ញា, សោតាបត្តិផលេ បញ្ញា , សកទាគាមិមគ្គេ បញ្ញា, សកទាគាមិផលេ បញ្ញា, អនាគាមិមគ្គេ បញ្ញា, អនាគាមិផលេ បញ្ញា, អរហត្តមគ្គេ បញ្ញា, អរហត្តផលេ បញ្ញា – ឥមា ចតូសុ មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ បញ្ញា។ ឯវំ អដ្ឋវិធេន ញាណវត្ថុ។
807. Tattha katamā catūsu maggesu catūsu phalesu paññā? Sotāpattimagge paññā, sotāpattiphale paññā , sakadāgāmimagge paññā, sakadāgāmiphale paññā, anāgāmimagge paññā, anāgāmiphale paññā, arahattamagge paññā, arahattaphale paññā – imā catūsu maggesu catūsu phalesu paññā. Evaṃ aṭṭhavidhena ñāṇavatthu.
អដ្ឋកំ។
Aṭṭhakaṃ.
៩. នវកនិទ្ទេសោ
9. Navakaniddeso
៨០៨. តត្ថ កតមា នវសុ អនុបុព្ពវិហារសមាបត្តីសុ បញ្ញា? បឋមជ្ឈានសមាបត្តិយា បញ្ញា, ទុតិយជ្ឈានសមាបត្តិយា បញ្ញា, តតិយជ្ឈានសមាបត្តិយា បញ្ញា, ចតុត្ថជ្ឈានសមាបត្តិយា បញ្ញា, អាកាសានញ្ចាយតនសមាបត្តិយា បញ្ញា, វិញ្ញាណញ្ចាយតនសមាបត្តិយា បញ្ញា, អាកិញ្ចញ្ញាយតនសមាបត្តិយា បញ្ញា, នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសមាបត្តិយា បញ្ញា, សញ្ញាវេទយិតនិរោធសមាបត្តិយា វុដ្ឋិតស្ស បច្ចវេក្ខណាញាណំ – ឥមា នវសុ អនុបុព្ពវិហារសមាបត្តីសុ បញ្ញា។ ឯវំ នវវិធេន ញាណវត្ថុ។
808. Tattha katamā navasu anupubbavihārasamāpattīsu paññā? Paṭhamajjhānasamāpattiyā paññā, dutiyajjhānasamāpattiyā paññā, tatiyajjhānasamāpattiyā paññā, catutthajjhānasamāpattiyā paññā, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paññā, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā paññā, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā paññā, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paññā, saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhitassa paccavekkhaṇāñāṇaṃ – imā navasu anupubbavihārasamāpattīsu paññā. Evaṃ navavidhena ñāṇavatthu.
នវកំ។
Navakaṃ.
១០. ទសកនិទ្ទេសោ
10. Dasakaniddeso
៨០៩. (១) តត្ថ កតមំ តថាគតស្ស ឋានញ្ច ឋានតោ អដ្ឋានញ្ច អដ្ឋានតោ យថាភូតំ ញាណំ? ឥធ តថាគតោ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ទិដ្ឋិសម្បន្នោ បុគ្គលោ កញ្ចិ សង្ខារំ និច្ចតោ ឧបគច្ឆេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ បុថុជ្ជនោ កញ្ចិ សង្ខារំ និច្ចតោ ឧបគច្ឆេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ទិដ្ឋិសម្បន្នោ បុគ្គលោ កញ្ចិ សង្ខារំ សុខតោ ឧបគច្ឆេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ បុថុជ្ជនោ កញ្ចិ សង្ខារំ សុខតោ ឧបគច្ឆេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ទិដ្ឋិសម្បន្នោ បុគ្គលោ កញ្ចិ ធម្មំ អត្ថតោ ឧបគច្ឆេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ បុថុជ្ជនោ កញ្ចិ ធម្មំ អត្ថតោ ឧបគច្ឆេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ទិដ្ឋិសម្បន្នោ បុគ្គលោ មាតរំ ជីវិតា វោរោបេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ បុថុជ្ជនោ មាតរំ ជីវិតា វោរោបេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។
809. (1) Tattha katamaṃ tathāgatassa ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci dhammaṃ atthato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci dhammaṃ atthato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo mātaraṃ jīvitā voropeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano mātaraṃ jīvitā voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.
អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ទិដ្ឋិសម្បន្នោ បុគ្គលោ បិតរំ ជីវិតា វោរោបេយ្យ…បេ.… អរហន្តំ ជីវិតា វោរោបេយ្យ…បេ.… បទុដ្ឋេន ចិត្តេន តថាគតស្ស លោហិតំ ឧប្បាទេយ្យ…បេ.… សង្ឃំ ភិន្ទេយ្យ…បេ.… អញ្ញំ សត្ថារំ ឧទ្ទិសេយ្យ…បេ.… អដ្ឋមំ ភវំ និព្ពត្តេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ បុថុជ្ជនោ អដ្ឋមំ ភវំ និព្ពត្តេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។
Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo pitaraṃ jīvitā voropeyya…pe… arahantaṃ jīvitā voropeyya…pe… paduṭṭhena cittena tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya…pe… saṅghaṃ bhindeyya…pe… aññaṃ satthāraṃ uddiseyya…pe… aṭṭhamaṃ bhavaṃ nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano aṭṭhamaṃ bhavaṃ nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.
‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ឯកិស្សា លោកធាតុយា ទ្វេ អរហន្តោ សម្មាសម្ពុទ្ធា អបុព្ពំ អចរិមំ ឧប្បជ្ជេយ្យុំ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ ឯកិស្សា លោកធាតុយា ឯកោ អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ ឧប្បជ្ជេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ឯកិស្សា លោកធាតុយា ទ្វេ រាជានោ ចក្កវត្តី 13 អបុព្ពំ អចរិមំ ឧប្បជ្ជេយ្យុំ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ ឯកិស្សា លោកធាតុយា ឯកោ រាជា ចក្កវត្តី ឧប្បជ្ជេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។
‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko arahaṃ sammāsambuddho uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve rājāno cakkavattī 14 apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko rājā cakkavattī uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.
‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ឥត្ថី អរហំ អស្ស សម្មាសម្ពុទ្ធោ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ បុរិសោ អរហំ អស្ស សម្មាសម្ពុទ្ធោ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ឥត្ថី រាជា អស្ស ចក្កវត្តី, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ បុរិសោ រាជា អស្ស ចក្កវត្តី, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ ឥត្ថី សក្កត្តំ ករេយ្យ, មារត្តំ ករេយ្យ, ព្រហ្មត្តំ ករេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ បុរិសោ សក្កត្តំ ករេយ្យ, មារត្តំ ករេយ្យ, ព្រហ្មត្តំ ករេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។
‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī arahaṃ assa sammāsambuddho, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso arahaṃ assa sammāsambuddho, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī rājā assa cakkavattī, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso rājā assa cakkavattī, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī sakkattaṃ kareyya, mārattaṃ kareyya, brahmattaṃ kareyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso sakkattaṃ kareyya, mārattaṃ kareyya, brahmattaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.
‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ កាយទុច្ចរិតស្ស ឥដ្ឋោ កន្តោ មនាបោ វិបាកោ និព្ពត្តេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ កាយទុច្ចរិតស្ស អនិដ្ឋោ អកន្តោ អមនាបោ វិបាកោ និព្ពត្តេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ វចីទុច្ចរិតស្ស…បេ.… យំ មនោទុច្ចរិតស្ស ឥដ្ឋោ កន្តោ មនាបោ វិបាកោ និព្ពត្តេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ វចីទុច្ចរិតស្ស…បេ.… យំ មនោទុច្ចរិតស្ស អនិដ្ឋោ អកន្តោ អមនាបោ វិបាកោ និព្ពត្តេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។
‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritassa…pe… yaṃ manoduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritassa…pe… yaṃ manoduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.
‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ កាយសុចរិតស្ស អនិដ្ឋោ អកន្តោ អមនាបោ វិបាកោ និព្ពត្តេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ កាយសុចរិតស្ស ឥដ្ឋោ កន្តោ មនាបោ វិបាកោ និព្ពត្តេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ វចីសុចរិតស្ស…បេ.… យំ មនោសុចរិតស្ស អនិដ្ឋោ អកន្តោ អមនាបោ វិបាកោ និព្ពត្តេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ វចីសុចរិតស្ស…បេ.… យំ មនោសុចរិតស្ស ឥដ្ឋោ កន្តោ មនាបោ វិបាកោ និព្ពត្តេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។
‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritassa…pe… yaṃ manosucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritassa…pe… yaṃ manosucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.
‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ កាយទុច្ចរិតសមង្គី តន្និទានំ តប្បច្ចយា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបជ្ជេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ កាយទុច្ចរិតសមង្គី តន្និទានំ តប្បច្ចយា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ និរយំ ឧបបជ្ជេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ វចីទុច្ចរិតសមង្គី…បេ.… យំ មនោទុច្ចរិតសមង្គី តន្និទានំ តប្បច្ចយា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបជ្ជេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ វចីទុច្ចរិតសមង្គី…បេ.… យំ មនោទុច្ចរិតសមង្គី តន្និទានំ តប្បច្ចយា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ និរយំ ឧបបជ្ជេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។
‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… yaṃ manoduccaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… yaṃ manoduccaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti.
‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ កាយសុចរិតសមង្គី តន្និទានំ តប្បច្ចយា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ និរយំ ឧបបជ្ជេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ កាយសុចរិតសមង្គី តន្និទានំ តប្បច្ចយា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបជ្ជេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘អដ្ឋានមេតំ អនវកាសោ យំ វចីសុចរិតសមង្គី…បេ.… យំ មនោសុចរិតសមង្គី តន្និទានំ តប្បច្ចយា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ និរយំ ឧបបជ្ជេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘ឋានញ្ច ខោ ឯតំ វិជ្ជតិ យំ វចីសុចរិតសមង្គី …បេ.… យំ មនោសុចរិតសមង្គី តន្និទានំ តប្បច្ចយា កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបជ្ជេយ្យ, ឋានមេតំ វិជ្ជតី’’តិ បជានាតិ។ ‘‘យេ យេ ធម្មា យេសំ យេសំ ធម្មានំ ហេតូ បច្ចយា ឧបាទាយ តំ តំ ឋានំ, យេ យេ ធម្មា យេសំ យេសំ ធម្មានំ ន ហេតូ អប្បច្ចយា ឧបាទាយ តំ តំ អដ្ឋាន’’ន្តិ។ យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ តថាគតស្ស ឋានញ្ច ឋានតោ អដ្ឋានញ្ច អដ្ឋានតោ យថាភូតំ ញាណំ។
‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… yaṃ manosucaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritasamaṅgī …pe… yaṃ manosucaritasamaṅgī tannidānaṃ tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti pajānāti. ‘‘Ye ye dhammā yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ hetū paccayā upādāya taṃ taṃ ṭhānaṃ, ye ye dhammā yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ na hetū appaccayā upādāya taṃ taṃ aṭṭhāna’’nti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.
៨១០. (២) តត្ថ កតមំ តថាគតស្ស អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នានំ កម្មសមាទានានំ ឋានសោ ហេតុសោ វិបាកំ យថាភូតំ ញាណំ? ឥធ តថាគតោ បជានាតិ – ‘‘អត្ថេកច្ចានិ បាបកានិ កម្មសមាទានានិ គតិសម្បត្តិបដិពាឡ្ហានិ ន វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ បាបកានិ កម្មសមាទានានិ ឧបធិសម្បត្តិបដិពាឡ្ហានិ ន វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ បាបកានិ កម្មសមាទានានិ កាលសម្បត្តិបដិពាឡ្ហានិ ន វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ បាបកានិ កម្មសមាទានានិ បយោគសម្បត្តិបដិពាឡ្ហានិ ន វិបច្ចន្តិ។
810. (2) Tattha katamaṃ tathāgatassa atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato pajānāti – ‘‘atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni gatisampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni upadhisampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni kālasampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni payogasampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti.
‘‘អត្ថេកច្ចានិ បាបកានិ កម្មសមាទានានិ គតិវិបត្តិំ អាគម្ម វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ បាបកានិ កម្មសមាទានានិ ឧបធិវិបត្តិំ អាគម្ម វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ បាបកានិ កម្មសមាទានានិ កាលវិបត្តិំ អាគម្ម វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ បាបកានិ កម្មសមាទានានិ បយោគវិបត្តិំ អាគម្ម វិបច្ចន្តិ។
‘‘Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni gativipattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni upadhivipattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni kālavipattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni payogavipattiṃ āgamma vipaccanti.
‘‘អត្ថេកច្ចានិ កល្យាណានិ កម្មសមាទានានិ គតិវិបត្តិបដិពាឡ្ហានិ ន វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ កល្យាណានិ កម្មសមាទានានិ ឧបធិវិបត្តិបដិពាឡ្ហានិ ន វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ កល្យាណានិ កម្មសមាទានានិ កាលវិបត្តិបដិពាឡ្ហានិ ន វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ កល្យាណានិ កម្មសមាទានានិ បយោគវិបត្តិបដិពាឡ្ហានិ ន វិបច្ចន្តិ។
‘‘Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni gativipattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni upadhivipattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni kālavipattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni payogavipattipaṭibāḷhāni na vipaccanti.
‘‘អត្ថេកច្ចានិ កល្យាណានិ កម្មសមាទានានិ គតិសម្បត្តិំ អាគម្ម វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ កល្យាណានិ កម្មសមាទានានិ ឧបធិសម្បត្តិំ អាគម្ម វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ កល្យាណានិ កម្មសមាទានានិ កាលសម្បត្តិំ អាគម្ម វិបច្ចន្តិ។ អត្ថេកច្ចានិ កល្យាណានិ កម្មសមាទានានិ បយោគសម្បត្តិំ អាគម្ម វិបច្ចន្តី’’តិ។ យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ តថាគតស្ស អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នានំ កម្មសមាទានានំ ឋានសោ ហេតុសោ វិបាកំ យថាភូតំ ញាណំ។
‘‘Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni gatisampattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni upadhisampattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni kālasampattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni payogasampattiṃ āgamma vipaccantī’’ti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.
៨១១. (៣) តត្ថ កតមំ តថាគតស្ស សព្ពត្ថគាមិនិំ បដិបទំ យថាភូតំ ញាណំ? ឥធ តថាគតោ ‘‘អយំ មគ្គោ អយំ បដិបទា និរយគាមី’’តិ 15 បជានាតិ, ‘‘អយំ មគ្គោ អយំ បដិបទា តិរច្ឆានយោនិគាមី’’តិ 16 បជានាតិ, ‘‘អយំ មគ្គោ អយំ បដិបទា បេត្តិវិសយគាមី’’តិ បជានាតិ, ‘‘អយំ មគ្គោ អយំ បដិបទា មនុស្សលោកគាមី’’តិ បជានាតិ, ‘‘អយំ មគ្គោ អយំ បដិបទា ទេវលោកគាមី’’តិ បជានាតិ, ‘‘អយំ មគ្គោ អយំ បដិបទា និព្ពានគាមី’’តិ បជានាតីតិ ។ យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ តថាគតស្ស សព្ពត្ថគាមិនិំ បដិបទំ យថាភូតំ ញាណំ។
811. (3) Tattha katamaṃ tathāgatassa sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā nirayagāmī’’ti 17 pajānāti, ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā tiracchānayonigāmī’’ti 18 pajānāti, ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā pettivisayagāmī’’ti pajānāti, ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā manussalokagāmī’’ti pajānāti, ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā devalokagāmī’’ti pajānāti, ‘‘ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā nibbānagāmī’’ti pajānātīti . Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.
៨១២. (៤) តត្ថ កតមំ តថាគតស្ស អនេកធាតុនានាធាតុលោកំ យថាភូតំ ញាណំ? ឥធ តថាគតោ ខន្ធនានត្តំ បជានាតិ, អាយតននានត្តំ បជានាតិ, ធាតុនានត្តំ បជានាតិ, អនេកធាតុនានាធាតុលោកនានត្តំ បជានាតីតិ។ យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ តថាគតស្ស អនេកធាតុនានាធាតុលោកំ យថាភូតំ ញាណំ។
812. (4) Tattha katamaṃ tathāgatassa anekadhātunānādhātulokaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato khandhanānattaṃ pajānāti, āyatananānattaṃ pajānāti, dhātunānattaṃ pajānāti, anekadhātunānādhātulokanānattaṃ pajānātīti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa anekadhātunānādhātulokaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.
៨១៣. (៥) តត្ថ កតមំ តថាគតស្ស សត្តានំ នានាធិមុត្តិកតំ យថាភូតំ ញាណំ? ឥធ តថាគតោ បជានាតិ – ‘‘សន្តិ សត្តា ហីនាធិមុត្តិកា, សន្តិ សត្តា បណីតាធិមុត្តិកា។ ហីនាធិមុត្តិកា សត្តា ហីនាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវន្តិ ភជន្តិ បយិរុបាសន្តិ។ បណីតាធិមុត្តិកា សត្តា បណីតាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវន្តិ ភជន្តិ បយិរុបាសន្តិ។
813. (5) Tattha katamaṃ tathāgatassa sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato pajānāti – ‘‘santi sattā hīnādhimuttikā, santi sattā paṇītādhimuttikā. Hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti. Paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti.
‘‘អតីតម្បិ អទ្ធានំ ហីនាធិមុត្តិកា សត្តា ហីនាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវិំសុ ភជិំសុ បយិរុបាសិំសុ, បណីតាធិមុត្តិកា សត្តា បណីតាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវិំសុ ភជិំសុ បយិរុបាសិំសុ។
‘‘Atītampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu, paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu.
‘‘អនាគតម្បិ អទ្ធានំ ហីនាធិមុត្តិកា សត្តា ហីនាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវិស្សន្តិ ភជិស្សន្តិ បយិរុបាសិស្សន្តិ, បណីតាធិមុត្តិកា សត្តា បណីតាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវិស្សន្តិ ភជិស្សន្តិ បយិរុបាសិស្សន្តី’’តិ។ យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ តថាគតស្ស សត្តានំ នានាធិមុត្តិកតំ យថាភូតំ ញាណំ។
‘‘Anāgatampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti, paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissantī’’ti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.
៨១៤. (៦) តត្ថ កតមំ តថាគតស្ស បរសត្តានំ បរបុគ្គលានំ ឥន្ទ្រិយបរោបរិយត្តំ យថាភូតំ ញាណំ? ឥធ តថាគតោ សត្តានំ អាសយំ បជានាតិ, អនុសយំ បជានាតិ, ចរិតំ បជានាតិ, អធិមុត្តិំ បជានាតិ, អប្បរជក្ខេ មហារជក្ខេ តិក្ខិន្ទ្រិយេ មុទិន្ទ្រិយេ ស្វាការេ ទ្វាការេ សុវិញ្ញាបយេ ទុវិញ្ញាបយេ ភព្ពាភព្ពេ សត្តេ បជានាតិ។
814. (6) Tattha katamaṃ tathāgatassa parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato sattānaṃ āsayaṃ pajānāti, anusayaṃ pajānāti, caritaṃ pajānāti, adhimuttiṃ pajānāti, apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte pajānāti.
៨១៥. កតមោ ច សត្តានំ អាសយោ? ‘‘សស្សតោ លោកោ’’តិ វា, ‘‘អសស្សតោ លោកោ’’តិ វា, ‘‘អន្តវា លោកោ’’តិ វា, ‘‘អនន្តវា លោកោ’’តិ វា, ‘‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’’ន្តិ វា, ‘‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’’ន្តិ វា, ‘‘ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, ‘‘ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’តិ វា, ‘‘ហោតិ ច ន ច ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’តិ វា, ‘‘នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’តិ វា, ឥតិ ភវទិដ្ឋិសន្និស្សិតា វា សត្តា ហោន្តិ វិភវទិដ្ឋិសន្និស្សិតា វា។ ឯតេ វា បន ឧភោ អន្តេ អនុបគម្ម ឥទប្បច្ចយតា បដិច្ចសមុប្បន្នេសុ ធម្មេសុ អនុលោមិកា ខន្តិ បដិលទ្ធា ហោតិ យថាភូតំ ញាណំ។ អយំ សត្តានំ អាសយោ។
815. Katamo ca sattānaṃ āsayo? ‘‘Sassato loko’’ti vā, ‘‘asassato loko’’ti vā, ‘‘antavā loko’’ti vā, ‘‘anantavā loko’’ti vā, ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti vā, ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti vā, ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, iti bhavadiṭṭhisannissitā vā sattā honti vibhavadiṭṭhisannissitā vā. Ete vā pana ubho ante anupagamma idappaccayatā paṭiccasamuppannesu dhammesu anulomikā khanti paṭiladdhā hoti yathābhūtaṃ ñāṇaṃ. Ayaṃ sattānaṃ āsayo.
៨១៦. កតមោ ច សត្តានំ អនុសយោ? សត្តានុសយា – កាមរាគានុសយោ, បដិឃានុសយោ, មានានុសយោ, ទិដ្ឋានុសយោ, វិចិកិច្ឆានុសយោ, ភវរាគានុសយោ, អវិជ្ជានុសយោ។ យំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ ឯត្ថ សត្តានំ រាគានុសយោ អនុសេតិ។ យំ លោកេ អប្បិយរូបំ អសាតរូបំ ឯត្ថ សត្តានំ បដិឃានុសយោ អនុសេតិ។ ឥតិ ឥមេសុ ទ្វីសុ ធម្មេសុ អវិជ្ជានុបតិតា។ តទេកដ្ឋោ មានោ ច ទិដ្ឋិ ច វិចិកិច្ឆា ច ទដ្ឋព្ពា។ អយំ សត្តានំ អនុសយោ។
816. Katamo ca sattānaṃ anusayo? Sattānusayā – kāmarāgānusayo, paṭighānusayo, mānānusayo, diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo, bhavarāgānusayo, avijjānusayo. Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ ettha sattānaṃ rāgānusayo anuseti. Yaṃ loke appiyarūpaṃ asātarūpaṃ ettha sattānaṃ paṭighānusayo anuseti. Iti imesu dvīsu dhammesu avijjānupatitā. Tadekaṭṭho māno ca diṭṭhi ca vicikicchā ca daṭṭhabbā. Ayaṃ sattānaṃ anusayo.
៨១៧. កតមញ្ច សត្តានំ ចរិតំ? បុញ្ញាភិសង្ខារោ, អបុញ្ញាភិសង្ខារោ , អានេញ្ជាភិសង្ខារោ, បរិត្តភូមកោ វា មហាភូមកោ វា – ឥទំ សត្តានំ ចរិតំ។
817. Katamañca sattānaṃ caritaṃ? Puññābhisaṅkhāro, apuññābhisaṅkhāro , āneñjābhisaṅkhāro, parittabhūmako vā mahābhūmako vā – idaṃ sattānaṃ caritaṃ.
៨១៨. កតមា ច សត្តានំ អធិមុត្តិ? សន្តិ សត្តា ហីនាធិមុត្តិកា, សន្តិ សត្តា បណីតាធិមុត្តិកា។ ហីនាធិមុត្តិកា សត្តា ហីនាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវន្តិ ភជន្តិ បយិរុបាសន្តិ។ បណីតាធិមុត្តិកា សត្តា បណីតាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវន្តិ ភជន្តិ បយិរុបាសន្តិ។
818. Katamā ca sattānaṃ adhimutti? Santi sattā hīnādhimuttikā, santi sattā paṇītādhimuttikā. Hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti. Paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti.
អតីតម្បិ អទ្ធានំ ហីនាធិមុត្តិកា សត្តា ហីនាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវិំសុ ភជិំសុ បយិរុបាសិំសុ។ បណីតាធិមុត្តិកា សត្តា បណីតាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវិំសុ ភជិំសុ បយិរុបាសិំសុ។
Atītampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu. Paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu.
អនាគតម្បិ អទ្ធានំ ហីនាធិមុត្តិកា សត្តា ហីនាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវិស្សន្តិ ភជិស្សន្តិ បយិរុបាសិស្សន្តិ។ បណីតាធិមុត្តិកា សត្តា បណីតាធិមុត្តិកេ សត្តេ សេវិស្សន្តិ ភជិស្សន្តិ បយិរុបាសិស្សន្តិ។ អយំ សត្តានំ អធិមុត្តិ។
Anāgatampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti. Paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti. Ayaṃ sattānaṃ adhimutti.
៨១៩. កតមេ តេ សត្តា មហារជក្ខា? ទស កិលេសវត្ថូនិ – លោភោ, ទោសោ, មោហោ, មានោ, ទិដ្ឋិ, វិចិកិច្ឆា, ថិនំ, ឧទ្ធច្ចំ, អហិរិកំ, អនោត្តប្បំ។ យេសំ សត្តានំ ឥមានិ ទស កិលេសវត្ថូនិ អាសេវិតានិ ភាវិតានិ ពហុលីកតានិ ឧស្សទគតានិ, ឥមេ តេ សត្តា មហារជក្ខា។
819. Katame te sattā mahārajakkhā? Dasa kilesavatthūni – lobho, doso, moho, māno, diṭṭhi, vicikicchā, thinaṃ, uddhaccaṃ, ahirikaṃ, anottappaṃ. Yesaṃ sattānaṃ imāni dasa kilesavatthūni āsevitāni bhāvitāni bahulīkatāni ussadagatāni, ime te sattā mahārajakkhā.
៨២០. កតមេ តេ សត្តា អប្បរជក្ខា? យេសំ សត្តានំ ឥមានិ ទស កិលេសវត្ថូនិ អនាសេវិតានិ អភាវិតានិ អពហុលីកតានិ អនុស្សទគតានិ, ឥមេ តេ សត្តា អប្បរជក្ខា។
820. Katame te sattā apparajakkhā? Yesaṃ sattānaṃ imāni dasa kilesavatthūni anāsevitāni abhāvitāni abahulīkatāni anussadagatāni, ime te sattā apparajakkhā.
៨២១. កតមេ តេ សត្តា មុទិន្ទ្រិយា? បញ្ចិន្ទ្រិយានិ – សទ្ធិន្ទ្រិយំ, វីរិយិន្ទ្រិយំ, សតិន្ទ្រិយំ, សមាធិន្ទ្រិយំ, បញ្ញិន្ទ្រិយំ។ យេសំ សត្តានំ ឥមានិ បញ្ចិន្ទ្រិយានិ អនាសេវិតានិ អភាវិតានិ អពហុលីកតានិ អនុស្សទគតានិ, ឥមេ តេ សត្តា មុទិន្ទ្រិយា។
821. Katame te sattā mudindriyā? Pañcindriyāni – saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ. Yesaṃ sattānaṃ imāni pañcindriyāni anāsevitāni abhāvitāni abahulīkatāni anussadagatāni, ime te sattā mudindriyā.
៨២២. កតមេ តេ សត្តា តិក្ខិន្ទ្រិយា? យេសំ សត្តានំ ឥមានិ បញ្ចិន្ទ្រិយានិ អាសេវិតានិ ភាវិតានិ ពហុលីកតានិ ឧស្សទគតានិ, ឥមេ តេ សត្តា តិក្ខិន្ទ្រិយា។
822. Katame te sattā tikkhindriyā? Yesaṃ sattānaṃ imāni pañcindriyāni āsevitāni bhāvitāni bahulīkatāni ussadagatāni, ime te sattā tikkhindriyā.
៨២៣. កតមេ តេ សត្តា ទ្វាការា? យេ តេ សត្តា បាបាសយា បាបានុសយា បាបចរិតា បាបាធិមុត្តិកា មហារជក្ខា មុទិន្ទ្រិយា, ឥមេ តេ សត្តា ទ្វាការា។
823. Katame te sattā dvākārā? Ye te sattā pāpāsayā pāpānusayā pāpacaritā pāpādhimuttikā mahārajakkhā mudindriyā, ime te sattā dvākārā.
៨២៤. កតមេ តេ សត្តា ស្វាការា? យេ តេ សត្តា កល្យាណាសយា កល្យាណចរិតា កល្យាណាធិមុត្តិកា អប្បរជក្ខា តិក្ខិន្ទ្រិយា, ឥមេ តេ សត្តា ស្វាការា។
824. Katame te sattā svākārā? Ye te sattā kalyāṇāsayā kalyāṇacaritā kalyāṇādhimuttikā apparajakkhā tikkhindriyā, ime te sattā svākārā.
៨២៥. កតមេ តេ សត្តា ទុវិញ្ញាបយា? យេ ច តេ សត្តា ទ្វាការា, តេវ តេ សត្តា ទុវិញ្ញាបយា។ យេ ច តេ សត្តា ស្វាការា, តេវ តេ សត្តា សុវិញ្ញាបយា។
825. Katame te sattā duviññāpayā? Ye ca te sattā dvākārā, teva te sattā duviññāpayā. Ye ca te sattā svākārā, teva te sattā suviññāpayā.
៨២៦. កតមេ តេ សត្តា អភព្ពា? យេ តេ សត្តា កម្មាវរណេន សមន្នាគតា កិលេសាវរណេន សមន្នាគតា វិបាកាវរណេន សមន្នាគតា អស្សទ្ធា អច្ឆន្ទិកា ទុប្បញ្ញា អភព្ពា និយាមំ ឱក្កមិតុំ កុសលេសុ ធម្មេសុ សម្មត្តំ, ឥមេ តេ សត្តា អភព្ពា។
826. Katame te sattā abhabbā? Ye te sattā kammāvaraṇena samannāgatā kilesāvaraṇena samannāgatā vipākāvaraṇena samannāgatā assaddhā acchandikā duppaññā abhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ, ime te sattā abhabbā.
៨២៧. កតមេ តេ សត្តា ភព្ពា? យេ តេ សត្តា ន កម្មាវរណេន សមន្នាគតា ន កិលេសាវរណេន សមន្នាគតា ន វិបាកាវរណេន សមន្នាគតា សទ្ធា ឆន្ទិកា បញ្ញវន្តោ ភព្ពា និយាមំ ឱក្កមិតុំ កុសលេសុ ធម្មេសុ សម្មត្តំ, ឥមេ តេ សត្តា ភព្ពាតិ។ យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ តថាគតស្ស បរសត្តានំ បរបុគ្គលានំ ឥន្ទ្រិយបរោបរិយត្តំ យថាភូតំ ញាណំ។
827. Katame te sattā bhabbā? Ye te sattā na kammāvaraṇena samannāgatā na kilesāvaraṇena samannāgatā na vipākāvaraṇena samannāgatā saddhā chandikā paññavanto bhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ, ime te sattā bhabbāti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.
៨២៨. (៧) តត្ថ កតមំ តថាគតស្ស ឈានវិមោក្ខសមាធិសមាបត្តីនំ សំកិលេសំ វោទានំ យថាភូតំ ញាណំ? ឈាយីតិ។ ចត្តារោ ឈាយី។ អត្ថេកច្ចោ ឈាយី សម្បត្តិយេវ 19 សមានំ វិបត្តីតិ បច្ចេតិ, អត្ថេកច្ចោ ឈាយី វិបត្តិំយេវ 20 សមានំ សម្បត្តីតិ បច្ចេតិ, អត្ថេកច្ចោ ឈាយី សម្បត្តិយេវ សមានំ សម្បត្តីតិ បច្ចេតិ, អត្ថេកច្ចោ ឈាយី វិបត្តិយេវ សមានំ វិបត្តីតិ បច្ចេតិ – ឥមេ ចត្តារោ ឈាយី។
828. (7) Tattha katamaṃ tathāgatassa jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Jhāyīti. Cattāro jhāyī. Atthekacco jhāyī sampattiyeva 21 samānaṃ vipattīti pacceti, atthekacco jhāyī vipattiṃyeva 22 samānaṃ sampattīti pacceti, atthekacco jhāyī sampattiyeva samānaṃ sampattīti pacceti, atthekacco jhāyī vipattiyeva samānaṃ vipattīti pacceti – ime cattāro jhāyī.
អបរេបិ ចត្តារោ ឈាយី។ អត្ថេកច្ចោ ឈាយី ទន្ធំ សមាបជ្ជតិ ខិប្បំ វុដ្ឋាតិ, អត្ថេកច្ចោ ឈាយី ខិប្បំ សមាបជ្ជតិ ទន្ធំ វុដ្ឋាតិ, អត្ថេកច្ចោ ឈាយី ទន្ធំ សមាបជ្ជតិ ទន្ធំ វុដ្ឋាតិ, អត្ថេកច្ចោ ឈាយី ខិប្បំ សមាបជ្ជតិ ខិប្បំ វុដ្ឋាតិ – ឥមេ ចត្តារោ ឈាយី។
Aparepi cattāro jhāyī. Atthekacco jhāyī dandhaṃ samāpajjati khippaṃ vuṭṭhāti, atthekacco jhāyī khippaṃ samāpajjati dandhaṃ vuṭṭhāti, atthekacco jhāyī dandhaṃ samāpajjati dandhaṃ vuṭṭhāti, atthekacco jhāyī khippaṃ samāpajjati khippaṃ vuṭṭhāti – ime cattāro jhāyī.
អបរេបិ ចត្តារោ ឈាយី។ អត្ថេកច្ចោ ឈាយី សមាធិស្មិំ សមាធិកុសលោ ហោតិ, ន សមាធិស្មិំ សមាបត្តិកុសលោ; អត្ថេកច្ចោ ឈាយី សមាធិស្មិំ សមាបត្តិកុសលោ ហោតិ, ន សមាធិស្មិំ សមាធិកុសលោ; អត្ថេកច្ចោ ឈាយី សមាធិស្មិំ សមាធិកុសលោ ច ហោតិ, សមាធិស្មិំ សមាបត្តិកុសលោ ច; អត្ថេកច្ចោ ឈាយី នេវ សមាធិស្មិំ សមាធិកុសលោ ហោតិ, ន សមាធិស្មិំ សមាបត្តិកុសលោ – ឥមេ ចត្តារោ ឈាយី។
Aparepi cattāro jhāyī. Atthekacco jhāyī samādhismiṃ samādhikusalo hoti, na samādhismiṃ samāpattikusalo; atthekacco jhāyī samādhismiṃ samāpattikusalo hoti, na samādhismiṃ samādhikusalo; atthekacco jhāyī samādhismiṃ samādhikusalo ca hoti, samādhismiṃ samāpattikusalo ca; atthekacco jhāyī neva samādhismiṃ samādhikusalo hoti, na samādhismiṃ samāpattikusalo – ime cattāro jhāyī.
‘‘ឈាន’’ន្តិ ។ ចត្តារិ ឈានានិ – បឋមំ ឈានំ, ទុតិយំ ឈានំ, តតិយំ ឈានំ, ចតុត្ថំ ឈានំ។
‘‘Jhāna’’nti . Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
‘‘វិមោក្ខោ’’តិ។ អដ្ឋ វិមោក្ខា។ រូបី រូបានិ បស្សតិ – អយំ បឋមោ វិមោក្ខោ។
‘‘Vimokkho’’ti. Aṭṭha vimokkhā. Rūpī rūpāni passati – ayaṃ paṭhamo vimokkho.
អជ្ឈត្តំ អរូបសញ្ញី ពហិទ្ធា រូបានិ បស្សតិ – អយំ ទុតិយោ វិមោក្ខោ។
Ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati – ayaṃ dutiyo vimokkho.
សុភន្តេវ អធិមុត្តោ ហោតិ – អយំ តតិយោ វិមោក្ខោ។
Subhanteva adhimutto hoti – ayaṃ tatiyo vimokkho.
សព្ពសោ រូបសញ្ញានំ សមតិក្កមា បដិឃសញ្ញានំ អត្ថង្គមា នានត្តសញ្ញានំ អមនសិការា ‘‘អនន្តោ អាកាសោ’’តិ អាកាសានញ្ចាយតនំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ – អយំ ចតុត្ថោ វិមោក្ខោ។
Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘‘ananto ākāso’’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ catuttho vimokkho.
សព្ពសោ អាកាសានញ្ចាយតនំ សមតិក្កម្ម ‘‘អនន្តំ វិញ្ញាណ’’ន្តិ វិញ្ញាណញ្ចាយតនំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ – អយំ បញ្ចមោ វិមោក្ខោ។
Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ pañcamo vimokkho.
សព្ពសោ វិញ្ញាណញ្ចាយតនំ សមតិក្កម្ម ‘‘នត្ថិ កិញ្ចិ’’តិ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ – អយំ ឆដ្ឋោ វិមោក្ខោ។
Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘natthi kiñci’’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ chaṭṭho vimokkho.
សព្ពសោ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ សមតិក្កម្ម នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ – អយំ សត្តមោ វិមោក្ខោ។
Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ sattamo vimokkho.
សព្ពសោ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនំ សមតិក្កម្ម សញ្ញាវេទយិតនិរោធំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ – អយំ អដ្ឋមោ វិមោក្ខោ។
Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati – ayaṃ aṭṭhamo vimokkho.
‘‘សមាធី’’តិ។ តយោ សមាធី – សវិតក្កសវិចារោ សមាធិ, អវិតក្កវិចារមត្តោ សមាធិ, អវិតក្កអវិចារោ សមាធិ។
‘‘Samādhī’’ti. Tayo samādhī – savitakkasavicāro samādhi, avitakkavicāramatto samādhi, avitakkaavicāro samādhi.
‘‘សមាបត្តី’’តិ ។ នវ អនុបុព្ពវិហារសមាបត្តិយោ – បឋមជ្ឈានសមាបត្តិ, ទុតិយជ្ឈានសមាបត្តិ, តតិយជ្ឈានសមាបត្តិ, ចតុត្ថជ្ឈានសមាបត្តិ, អាកាសានញ្ចាយតនសមាបត្តិ, វិញ្ញាណញ្ចាយតនសមាបត្តិ, អាកិញ្ចញ្ញាយតនសមាបត្តិ, នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសមាបត្តិ, សញ្ញាវេទយិតនិរោធសមាបត្តិ។
‘‘Samāpattī’’ti . Nava anupubbavihārasamāpattiyo – paṭhamajjhānasamāpatti, dutiyajjhānasamāpatti, tatiyajjhānasamāpatti, catutthajjhānasamāpatti, ākāsānañcāyatanasamāpatti, viññāṇañcāyatanasamāpatti, ākiñcaññāyatanasamāpatti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti, saññāvedayitanirodhasamāpatti.
‘‘សំកិលេស’’ន្តិ ហានភាគិយោ ធម្មោ។ ‘‘វោទាន’’ន្តិ វិសេសភាគិយោ ធម្មោ។ ‘‘វុដ្ឋាន’’ន្តិ។ វោទានម្បិ វុដ្ឋានំ, តម្ហា តម្ហា សមាធិម្ហា វុដ្ឋានម្បិ វុដ្ឋានន្តិ។ យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ តថាគតស្ស ឈានវិមោក្ខសមាធិសមាបត្តីនំ សំកិលេសំ វោទានំ វុដ្ឋានំ យថាភូតំ ញាណំ។
‘‘Saṃkilesa’’nti hānabhāgiyo dhammo. ‘‘Vodāna’’nti visesabhāgiyo dhammo. ‘‘Vuṭṭhāna’’nti. Vodānampi vuṭṭhānaṃ, tamhā tamhā samādhimhā vuṭṭhānampi vuṭṭhānanti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.
៨២៩. (៨) តត្ថ កតមំ តថាគតស្ស បុព្ពេនិវាសានុស្សតិ យថាភូតំ ញាណំ ? ឥធ តថាគតោ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតិ, សេយ្យថិទំ – ឯកម្បិ ជាតិំ ទ្វេបិ ជាតិយោ តិស្សោបិ ជាតិយោ ចតស្សោបិ ជាតិយោ បញ្ចបិ ជាតិយោ ទសបិ ជាតិយោ វីសម្បិ ជាតិយោ តិំសម្បិ ជាតិយោ ចត្តាលីសម្បិ ជាតិយោ បញ្ញាសម្បិ ជាតិយោ ជាតិសតម្បិ ជាតិសហស្សម្បិ ជាតិសតសហស្សម្បិ អនេកេបិ សំវដ្ដកប្បេ អនេកេបិ វិវដ្ដកប្បេ អនេកេបិ សំវដ្ដវិវដ្ដកប្បេ ‘‘អមុត្រាសិំ ឯវំនាមោ ឯវំគោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ អមុត្រ ឧទបាទិំ; តត្រាបាសិំ ឯវំនាមោ ឯវំគោត្តោ ឯវំវណ្ណោ ឯវមាហារោ ឯវំសុខទុក្ខប្បដិសំវេទី ឯវមាយុបរិយន្តោ, សោ តតោ ចុតោ ឥធូបបន្នោ’’តិ។ ឥតិ សាការំ សឧទ្ទេសំ អនេកវិហិតំ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរតីតិ។ យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ តថាគតស្ស បុព្ពេនិវាសានុស្សតិ យថាភូតំ ញាណំ។
829. (8) Tattha katamaṃ tathāgatassa pubbenivāsānussati yathābhūtaṃ ñāṇaṃ ? Idha tathāgato anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe ‘‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaratīti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa pubbenivāsānussati yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.
៨៣០. (៩) តត្ថ កតមំ តថាគតស្ស សត្តានំ ចុតូបបាតំ យថាភូតំ ញាណំ? ឥធ តថាគតោ ទិព្ពេន ចក្ខុនា វិសុទ្ធេន អតិក្កន្តមានុសកេន សត្តេ បស្សតិ ចវមានេ ឧបបជ្ជមានេ ហីនេ បណីតេ សុវណ្ណេ ទុព្ពណ្ណេ សុគតេ ទុគ្គតេ យថាកម្មូបគេ សត្តេ បជានាតិ – ‘‘ឥមេ វត ភោន្តោ សត្តា កាយទុច្ចរិតេន សមន្នាគតា វចីទុច្ចរិតេន សមន្នាគតា មនោទុច្ចរិតេន សមន្នាគតា អរិយានំ ឧបវាទកា មិច្ឆាទិដ្ឋិកា មិច្ឆាទិដ្ឋិកម្មសមាទានា។ តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ និរយំ ឧបបន្នា។ ឥមេ វា បន ភោន្តោ សត្តា កាយសុចរិតេន សមន្នាគតា វចីសុចរិតេន សមន្នាគតា មនោសុចរិតេន សមន្នាគតា អរិយានំ អនុបវាទកា សម្មាទិដ្ឋិកា សម្មាទិដ្ឋិកម្មសមាទានា។ តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបន្នា’’តិ។ ឥតិ ទិព្ពេន ចក្ខុនា វិសុទ្ធេន អតិក្កន្តមានុសកេន សត្តេ បស្សតិ ចវមានេ ឧបបជ្ជមានេ ហីនេ បណីតេ សុវណ្ណេ ទុព្ពណ្ណេ សុគតេ ទុគ្គតេ យថាកម្មូបគេ សត្តេ បជានាតីតិ។ យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ តថាគតស្ស សត្តានំ ចុតូបបាតំ យថាភូតំ ញាណំ។
830. (9) Tattha katamaṃ tathāgatassa sattānaṃ cutūpapātaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti – ‘‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānātīti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa sattānaṃ cutūpapātaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ.
៨៣១. (១០) តត្ថ កតមំ តថាគតស្ស អាសវានំ ខយំ យថាភូតំ ញាណំ? ឥធ តថាគតោ អាសវានំ ខយា អនាសវំ ចេតោវិមុត្តិំ បញ្ញាវិមុត្តិំ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរតីតិ។ យា តត្ថ បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ តថាគតស្ស អាសវានំ ខយំ យថាភូតំ ញាណន្តិ។
831. (10) Tattha katamaṃ tathāgatassa āsavānaṃ khayaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti. Yā tattha paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ tathāgatassa āsavānaṃ khayaṃ yathābhūtaṃ ñāṇanti.
ទសកំ។
Dasakaṃ.
ញាណវិភង្គោ និដ្ឋិតោ។
Ñāṇavibhaṅgo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / សម្មោហវិនោទនី-អដ្ឋកថា • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
១. ឯកកមាតិកាទិវណ្ណនា • 1. Ekakamātikādivaṇṇanā
១០. ទសកមាតិកាវណ្ណនា • 10. Dasakamātikāvaṇṇanā
(១.) ឯកកនិទ្ទេសវណ្ណនា • (1.) Ekakaniddesavaṇṇanā
(២.) ទុកនិទ្ទេសវណ្ណនា • (2.) Dukaniddesavaṇṇanā
(៣.) តិកនិទ្ទេសវណ្ណនា • (3.) Tikaniddesavaṇṇanā
(៤.) ចតុក្កនិទ្ទេសវណ្ណនា • (4.) Catukkaniddesavaṇṇanā
(៥.) បញ្ចកនិទ្ទេសវណ្ណនា • (5.) Pañcakaniddesavaṇṇanā
(៦.) ឆក្កនិទ្ទេសវណ្ណនា • (6.) Chakkaniddesavaṇṇanā
(៧.) សត្តកនិទ្ទេសាទិវណ្ណនា • (7.) Sattakaniddesādivaṇṇanā
(១០.) ទសកនិទ្ទេសវណ្ណនា • (10.) Dasakaniddesavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / វិភង្គ-មូលដីកា • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ១៦. ញាណវិភង្គោ • 16. Ñāṇavibhaṅgo
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / វិភង្គ-អនុដីកា • Vibhaṅga-anuṭīkā / ១៦. ញាណវិភង្គោ • 16. Ñāṇavibhaṅgo
