| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पेतवत्थुपाळि • Petavatthupāḷi |
३. नन्दकपेतवत्थु
3. Nandakapetavatthu
६५८.
658.
राजा पिङ्गलको नाम, सुरट्ठानं अधिपति अहु।
Rājā piṅgalako nāma, suraṭṭhānaṃ adhipati ahu;
मोरियानं उपट्ठानं गन्त्वा, सुरट्ठं पुनरागमा॥
Moriyānaṃ upaṭṭhānaṃ gantvā, suraṭṭhaṃ punarāgamā.
६५९.
659.
६६०.
660.
सारथिं आमन्तयी राजा –
Sārathiṃ āmantayī rājā –
‘‘अयं मग्गो रमणीयो, खेमो सोवत्थिको सिवो।
‘‘Ayaṃ maggo ramaṇīyo, khemo sovatthiko sivo;
इमिना सारथि याम, सुरट्ठानं सन्तिके इतो’’॥
Iminā sārathi yāma, suraṭṭhānaṃ santike ito’’.
६६१.
661.
तेन पायासि सोरट्ठो, सेनाय चतुरङ्गिनिया।
Tena pāyāsi soraṭṭho, senāya caturaṅginiyā;
उब्बिग्गरूपो पुरिसो, सोरट्ठं एतदब्रवि॥
Ubbiggarūpo puriso, soraṭṭhaṃ etadabravi.
६६२.
662.
‘‘कुम्मग्गं पटिपन्नम्हा, भिंसनं लोमहंसनं।
‘‘Kummaggaṃ paṭipannamhā, bhiṃsanaṃ lomahaṃsanaṃ;
पुरतो दिस्सति मग्गो, पच्छतो च न दिस्सति॥
Purato dissati maggo, pacchato ca na dissati.
६६३.
663.
‘‘कुम्मग्गं पटिपन्नम्हा, यमपुरिसान सन्तिके।
‘‘Kummaggaṃ paṭipannamhā, yamapurisāna santike;
६६४.
664.
संविग्गो राजा सोरट्ठो, सारथिं एतदब्रवि।
Saṃviggo rājā soraṭṭho, sārathiṃ etadabravi;
‘‘कुम्मग्गं पटिपन्नम्हा, भिंसनं लोमहंसनं।
‘‘Kummaggaṃ paṭipannamhā, bhiṃsanaṃ lomahaṃsanaṃ;
पुरतो दिस्सति मग्गो, पच्छतो च न दिस्सति॥
Purato dissati maggo, pacchato ca na dissati.
६६५.
665.
‘‘कुम्मग्गं पटिपन्नम्हा, यमपुरिसान सन्तिके।
‘‘Kummaggaṃ paṭipannamhā, yamapurisāna santike;
अमानुसो वायति गन्धो, घोसो सुय्यति दारुणो’’॥
Amānuso vāyati gandho, ghoso suyyati dāruṇo’’.
६६६.
666.
अद्दस निग्रोधं रमणीयं 11, पादपं छायासम्पन्नं।
Addasa nigrodhaṃ ramaṇīyaṃ 12, pādapaṃ chāyāsampannaṃ;
नीलब्भवण्णसदिसं, मेघवण्णसिरीनिभं॥
Nīlabbhavaṇṇasadisaṃ, meghavaṇṇasirīnibhaṃ.
६६७.
667.
सारथिं आमन्तयी राजा, ‘‘किं एसो दिस्सति ब्रहा।
Sārathiṃ āmantayī rājā, ‘‘kiṃ eso dissati brahā;
नीलब्भवण्णसदिसो, मेघवण्णसिरीनिभो’’॥
Nīlabbhavaṇṇasadiso, meghavaṇṇasirīnibho’’.
६६८.
668.
‘‘निग्रोधो सो महाराज, पादपो छायासम्पन्नो।
‘‘Nigrodho so mahārāja, pādapo chāyāsampanno;
नीलब्भवण्णसदिसो , मेघवण्णसिरीनिभो’’॥
Nīlabbhavaṇṇasadiso , meghavaṇṇasirīnibho’’.
६६९.
669.
तेन पायासि सोरट्ठो, येन सो दिस्सते ब्रहा।
Tena pāyāsi soraṭṭho, yena so dissate brahā;
नीलब्भवण्णसदिसो, मेघवण्णसिरीनिभो॥
Nīlabbhavaṇṇasadiso, meghavaṇṇasirīnibho.
६७०.
670.
हत्थिक्खन्धतो ओरुय्ह, राजा रुक्खं उपागमि।
Hatthikkhandhato oruyha, rājā rukkhaṃ upāgami;
निसीदि रुक्खमूलस्मिं, सामच्चो सपरिज्जनो।
Nisīdi rukkhamūlasmiṃ, sāmacco saparijjano;
पूरं पानीयसरकं, पूवे वित्ते च अद्दस॥
Pūraṃ pānīyasarakaṃ, pūve vitte ca addasa.
६७१.
671.
पुरिसो च देववण्णी, सब्बाभरणभूसितो।
Puriso ca devavaṇṇī, sabbābharaṇabhūsito;
उपसङ्कमित्वा राजानं, सोरट्ठं एतदब्रवि॥
Upasaṅkamitvā rājānaṃ, soraṭṭhaṃ etadabravi.
६७२.
672.
‘‘स्वागतं ते महाराज, अथो ते अदुरागतं।
‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;
पिवतु देवो पानीयं, पूवे खाद अरिन्दम’’॥
Pivatu devo pānīyaṃ, pūve khāda arindama’’.
६७३.
673.
पिवित्वा राजा पानीयं, सामच्चो सपरिज्जनो।
Pivitvā rājā pānīyaṃ, sāmacco saparijjano;
पूवे खादित्वा पित्वा च, सोरट्ठो एतदब्रवि॥
Pūve khāditvā pitvā ca, soraṭṭho etadabravi.
६७४.
674.
‘‘देवता नुसि गन्धब्बो, अदु सक्को पुरिन्ददो।
‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu sakko purindado;
अजानन्ता तं पुच्छाम, कथं जानेमु तं मय’’न्ति॥
Ajānantā taṃ pucchāma, kathaṃ jānemu taṃ maya’’nti.
६७५.
675.
‘‘नाम्हि देवो न गन्धब्बो, नापि 13 सक्को पुरिन्ददो।
‘‘Nāmhi devo na gandhabbo, nāpi 14 sakko purindado;
पेतो अहं महाराज, सुरट्ठा इध मागतो’’ति॥
Peto ahaṃ mahārāja, suraṭṭhā idha māgato’’ti.
६७६.
676.
‘‘किंसीलो किंसमाचारो, सुरट्ठस्मिं पुरे तुवं।
‘‘Kiṃsīlo kiṃsamācāro, suraṭṭhasmiṃ pure tuvaṃ;
केन ते ब्रह्मचरियेन, आनुभावो अयं तवा’’ति॥
Kena te brahmacariyena, ānubhāvo ayaṃ tavā’’ti.
६७७.
677.
‘‘तं सुणोहि महाराज, अरिन्दम रट्ठवड्ढन।
‘‘Taṃ suṇohi mahārāja, arindama raṭṭhavaḍḍhana;
अमच्चा पारिसज्जा च, ब्राह्मणो च पुरोहितो॥
Amaccā pārisajjā ca, brāhmaṇo ca purohito.
६७८.
678.
‘‘सुरट्ठस्मिं अहं देव, पुरिसो पापचेतसो।
‘‘Suraṭṭhasmiṃ ahaṃ deva, puriso pāpacetaso;
मिच्छादिट्ठि च दुस्सीलो, कदरियो परिभासको॥
Micchādiṭṭhi ca dussīlo, kadariyo paribhāsako.
६७९.
679.
‘‘‘ददन्तानं करोन्तानं, वारयिस्सं बहुज्जनं।
‘‘‘Dadantānaṃ karontānaṃ, vārayissaṃ bahujjanaṃ;
अञ्ञेसं ददमानानं, अन्तरायकरो अहं॥
Aññesaṃ dadamānānaṃ, antarāyakaro ahaṃ.
६८०.
680.
‘‘‘विपाको नत्थि दानस्स, संयमस्स कुतो फलं।
‘‘‘Vipāko natthi dānassa, saṃyamassa kuto phalaṃ;
नत्थि आचरियो नाम, अदन्तं को दमेस्सति॥
Natthi ācariyo nāma, adantaṃ ko damessati.
६८१.
681.
नत्थि बलं वीरियं वा, कुतो उट्ठानपोरिसं॥
Natthi balaṃ vīriyaṃ vā, kuto uṭṭhānaporisaṃ.
६८२.
682.
‘‘‘नत्थि दानफलं नाम, न विसोधेति वेरिनं।
‘‘‘Natthi dānaphalaṃ nāma, na visodheti verinaṃ;
६८३.
683.
‘‘‘नत्थि माता पिता भाता, लोको नत्थि इतो परं।
‘‘‘Natthi mātā pitā bhātā, loko natthi ito paraṃ;
नत्थि दिन्नं नत्थि हुतं, सुनिहितं न विज्जति॥
Natthi dinnaṃ natthi hutaṃ, sunihitaṃ na vijjati.
६८४.
684.
न कोचि कञ्चि हनति, सत्तन्नं विवरमन्तरे॥
Na koci kañci hanati, sattannaṃ vivaramantare.
६८५.
685.
‘‘‘अच्छेज्जाभेज्जो हि 21 जीवो, अट्ठंसो गुळपरिमण्डलो।
‘‘‘Acchejjābhejjo hi 22 jīvo, aṭṭhaṃso guḷaparimaṇḍalo;
योजनानं सतं पञ्च, को जीवं छेत्तुमरहति॥
Yojanānaṃ sataṃ pañca, ko jīvaṃ chettumarahati.
६८६.
686.
‘‘‘यथा सुत्तगुळे खित्ते, निब्बेठेन्तं पलायति।
‘‘‘Yathā suttaguḷe khitte, nibbeṭhentaṃ palāyati;
एवमेव च सो जीवो, निब्बेठेन्तो पलायति॥
Evameva ca so jīvo, nibbeṭhento palāyati.
६८७.
687.
‘‘‘यथा गामतो निक्खम्म, अञ्ञं गामं पविसति।
‘‘‘Yathā gāmato nikkhamma, aññaṃ gāmaṃ pavisati;
एवमेव च सो जीवो, अञ्ञं बोन्दिं पविसति॥
Evameva ca so jīvo, aññaṃ bondiṃ pavisati.
६८८.
688.
‘‘‘यथा गेहतो निक्खम्म, अञ्ञं गेहं पविसति।
‘‘‘Yathā gehato nikkhamma, aññaṃ gehaṃ pavisati;
एवमेव च सो जीवो, अञ्ञं बोन्दिं पविसति॥
Evameva ca so jīvo, aññaṃ bondiṃ pavisati.
६८९.
689.
ये बाला ये च पण्डिता, संसारं खेपयित्वान।
Ye bālā ye ca paṇḍitā, saṃsāraṃ khepayitvāna;
दुक्खस्सन्तं करिस्सरे॥
Dukkhassantaṃ karissare.
६९०.
690.
‘‘‘मितानि सुखदुक्खानि, दोणेहि पिटकेहि च।
‘‘‘Mitāni sukhadukkhāni, doṇehi piṭakehi ca;
जिनो सब्बं पजानाति’, सम्मूळ्हा इतरा पजा॥
Jino sabbaṃ pajānāti’, sammūḷhā itarā pajā.
६९१.
691.
‘‘एवंदिट्ठि पुरे आसिं, सम्मूळ्हो मोहपारुतो।
‘‘Evaṃdiṭṭhi pure āsiṃ, sammūḷho mohapāruto;
मिच्छादिट्ठि च दुस्सीलो, कदरियो परिभासको॥
Micchādiṭṭhi ca dussīlo, kadariyo paribhāsako.
६९२.
692.
‘‘ओरं मे छहि मासेहि, कालङ्किरिया भविस्सति।
‘‘Oraṃ me chahi māsehi, kālaṅkiriyā bhavissati;
एकन्तकटुकं घोरं, निरयं पपतिस्सहं॥
Ekantakaṭukaṃ ghoraṃ, nirayaṃ papatissahaṃ.
६९३.
693.
27 ‘‘चतुक्कण्णं चतुद्वारं, विभत्तं भागसो मितं।
28 ‘‘Catukkaṇṇaṃ catudvāraṃ, vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ;
अयोपाकारपरियन्तं, अयसा पटिकुज्जितं॥
Ayopākārapariyantaṃ, ayasā paṭikujjitaṃ.
६९४.
694.
समन्ता योजनसतं, फरित्वा तिट्ठति सब्बदा॥
Samantā yojanasataṃ, pharitvā tiṭṭhati sabbadā.
६९५.
695.
‘‘वस्सानि सतसहस्सानि, घोसो सुय्यति तावदे।
‘‘Vassāni satasahassāni, ghoso suyyati tāvade;
लक्खो एसो महाराज, सतभागवस्सकोटियो॥
Lakkho eso mahārāja, satabhāgavassakoṭiyo.
६९६.
696.
‘‘कोटिसतसहस्सानि , निरये पच्चरे जना।
‘‘Koṭisatasahassāni , niraye paccare janā;
मिच्छादिट्ठी च दुस्सीला, ये च अरियूपवादिनो॥
Micchādiṭṭhī ca dussīlā, ye ca ariyūpavādino.
६९७.
697.
‘‘तत्थाहं दीघमद्धानं, दुक्खं वेदिस्स वेदनं।
‘‘Tatthāhaṃ dīghamaddhānaṃ, dukkhaṃ vedissa vedanaṃ;
फलं पापस्स कम्मस्स, तस्मा सोचामहं भुसं॥
Phalaṃ pāpassa kammassa, tasmā socāmahaṃ bhusaṃ.
६९८.
698.
‘‘तं सुणोहि महाराज, अरिन्दम रट्ठवड्ढन।
‘‘Taṃ suṇohi mahārāja, arindama raṭṭhavaḍḍhana;
धीता मय्हं महाराज, उत्तरा भद्दमत्थु ते॥
Dhītā mayhaṃ mahārāja, uttarā bhaddamatthu te.
६९९.
699.
‘‘करोति भद्दकं कम्मं, सीलेसुपोसथे रता।
‘‘Karoti bhaddakaṃ kammaṃ, sīlesuposathe ratā;
सञ्ञता संविभागी च, वदञ्ञू वीतमच्छरा॥
Saññatā saṃvibhāgī ca, vadaññū vītamaccharā.
७००.
700.
‘‘अखण्डकारी सिक्खाय, सुण्हा परकुलेसु च।
‘‘Akhaṇḍakārī sikkhāya, suṇhā parakulesu ca;
उपासिका सक्यमुनिनो, सम्बुद्धस्स सिरीमतो॥
Upāsikā sakyamunino, sambuddhassa sirīmato.
७०१.
701.
‘‘भिक्खु च सीलसम्पन्नो, गामं पिण्डाय पाविसि।
‘‘Bhikkhu ca sīlasampanno, gāmaṃ piṇḍāya pāvisi;
ओक्खित्तचक्खु सतिमा, गुत्तद्वारो सुसंवुतो॥
Okkhittacakkhu satimā, guttadvāro susaṃvuto.
७०२.
702.
‘‘सपदानं चरमानो, अगमा तं निवेसनं।
‘‘Sapadānaṃ caramāno, agamā taṃ nivesanaṃ;
‘तमद्दस महाराज, उत्तरा भद्दमत्थु ते’॥
‘Tamaddasa mahārāja, uttarā bhaddamatthu te’.
७०३.
703.
‘‘पूरं पानीयसरकं, पूवे वित्ते च सा अदा।
‘‘Pūraṃ pānīyasarakaṃ, pūve vitte ca sā adā;
‘पिता मे कालङ्कतो, भन्ते तस्सेतं उपकप्पतु’॥
‘Pitā me kālaṅkato, bhante tassetaṃ upakappatu’.
७०४.
704.
‘‘समनन्तरानुद्दिट्ठे, विपाको उदपज्जथ।
‘‘Samanantarānuddiṭṭhe, vipāko udapajjatha;
भुञ्जामि कामकामीहं, राजा वेस्सवणो यथा॥
Bhuñjāmi kāmakāmīhaṃ, rājā vessavaṇo yathā.
७०५.
705.
‘‘तं सुणोहि महाराज, अरिन्दम रट्ठवड्ढन।
‘‘Taṃ suṇohi mahārāja, arindama raṭṭhavaḍḍhana;
सदेवकस्स लोकस्स, बुद्धो अग्गो पवुच्चति।
Sadevakassa lokassa, buddho aggo pavuccati;
तं बुद्धं सरणं गच्छ, सपुत्तदारो अरिन्दम॥
Taṃ buddhaṃ saraṇaṃ gaccha, saputtadāro arindama.
७०६.
706.
‘‘अट्ठङ्गिकेन मग्गेन, फुसन्ति अमतं पदं।
‘‘Aṭṭhaṅgikena maggena, phusanti amataṃ padaṃ;
तं धम्मं सरणं गच्छ, सपुत्तदारो अरिन्दम॥
Taṃ dhammaṃ saraṇaṃ gaccha, saputtadāro arindama.
७०७.
707.
एस सङ्घो उजुभूतो, पञ्ञासीलसमाहितो।
Esa saṅgho ujubhūto, paññāsīlasamāhito;
तं सङ्घं सरणं गच्छ, सपुत्तदारो अरिन्दम॥
Taṃ saṅghaṃ saraṇaṃ gaccha, saputtadāro arindama.
७०८.
708.
‘‘पाणातिपाता विरमस्सु खिप्पं, लोके अदिन्नं परिवज्जयस्सु।
‘‘Pāṇātipātā viramassu khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayassu;
अमज्जपो मा च मुसा अभाणी, सकेन दारेन च होहि तुट्ठो’’ति॥
Amajjapo mā ca musā abhāṇī, sakena dārena ca hohi tuṭṭho’’ti.
७०९.
709.
‘‘अत्थकामोसि मे यक्ख, हितकामोसि देवते।
‘‘Atthakāmosi me yakkha, hitakāmosi devate;
करोमि तुय्हं वचनं, त्वंसि आचरियो मम॥
Karomi tuyhaṃ vacanaṃ, tvaṃsi ācariyo mama.
७१०.
710.
‘‘उपेमि सरणं बुद्धं, धम्मञ्चापि अनुत्तरं।
‘‘Upemi saraṇaṃ buddhaṃ, dhammañcāpi anuttaraṃ;
सङ्घञ्च नरदेवस्स, गच्छामि सरणं अहं॥
Saṅghañca naradevassa, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.
७११.
711.
‘‘पाणातिपाता विरमामि खिप्पं, लोके अदिन्नं परिवज्जयामि।
‘‘Pāṇātipātā viramāmi khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayāmi;
अमज्जपो नो च मुसा भणामि, सकेन दारेन च होमि तुट्ठो॥
Amajjapo no ca musā bhaṇāmi, sakena dārena ca homi tuṭṭho.
७१२.
712.
वमामि पापिकं दिट्ठिं, बुद्धानं सासने रतो’’॥
Vamāmi pāpikaṃ diṭṭhiṃ, buddhānaṃ sāsane rato’’.
७१३.
713.
नमो भगवतो कत्वा, पामोक्खो रथमारुहीति॥
Namo bhagavato katvā, pāmokkho rathamāruhīti.
नन्दकपेतवत्थु ततियं।
Nandakapetavatthu tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पेतवत्थु-अट्ठकथा • Petavatthu-aṭṭhakathā / ३. नन्दकपेतवत्थुवण्णना • 3. Nandakapetavatthuvaṇṇanā
