| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
४-५. नन्दकसुत्तादिवण्णना
4-5. Nandakasuttādivaṇṇanā
४-५. चतुत्थे आगमयमानोति ओलोकयमानो, बुद्धो सहसा अपविसित्वा याव सा कथा निट्ठाति, ताव अट्ठासीति अत्थो। तेनाह ‘‘इदमवोचाति इदं कथावसानं उदिक्खमानो’’ति। अनिच्चदुक्खादिवसेन सब्बधम्मसन्तीरणं अधिपञ्ञाविपस्सनाति आह ‘‘सङ्खारपरिग्गहविपस्सनाञाणस्सा’’ति। मानसन्ति रागोपि चित्तम्पि अरहत्तम्पि। ‘‘अन्तलिक्खचरो पासो, य्वायं चरति मानसो’’ति (सं॰ नि॰ १.१५१; महाव॰ ३३) एत्थ रागो मानसं। ‘‘चित्तं मनो मानस’’न्ति (ध॰ स॰ ६) एत्थ चित्तं। ‘‘अप्पत्तमानसो सेखो, कालं कयिरा जने सुता’’ति (सं॰ नि॰ १.१५९) एत्थ अरहत्तं। इधापि अरहत्तमेव अधिप्पेतं। तेनाह ‘‘अप्पत्तमानसाति अप्पत्तअरहत्ता’’ति। अप्पत्तं मानसं अरहत्तं एतेहीति अप्पत्तमानसा। इदानि चित्तपरियायमेव मानससद्दं सन्धायाह ‘‘अरहत्तं वा’’तिआदि। पञ्चमं सुविञ्ञेय्यमेव।
4-5. Catutthe āgamayamānoti olokayamāno, buddho sahasā apavisitvā yāva sā kathā niṭṭhāti, tāva aṭṭhāsīti attho. Tenāha ‘‘idamavocāti idaṃ kathāvasānaṃ udikkhamāno’’ti. Aniccadukkhādivasena sabbadhammasantīraṇaṃ adhipaññāvipassanāti āha ‘‘saṅkhārapariggahavipassanāñāṇassā’’ti. Mānasanti rāgopi cittampi arahattampi. ‘‘Antalikkhacaro pāso, yvāyaṃ carati mānaso’’ti (saṃ. ni. 1.151; mahāva. 33) ettha rāgo mānasaṃ. ‘‘Cittaṃ mano mānasa’’nti (dha. sa. 6) ettha cittaṃ. ‘‘Appattamānaso sekho, kālaṃ kayirā jane sutā’’ti (saṃ. ni. 1.159) ettha arahattaṃ. Idhāpi arahattameva adhippetaṃ. Tenāha ‘‘appattamānasāti appattaarahattā’’ti. Appattaṃ mānasaṃ arahattaṃ etehīti appattamānasā. Idāni cittapariyāyameva mānasasaddaṃ sandhāyāha ‘‘arahattaṃ vā’’tiādi. Pañcamaṃ suviññeyyameva.
नन्दकसुत्तादिवण्णना निट्ठिता।
Nandakasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya
४. नन्दकसुत्तं • 4. Nandakasuttaṃ
५. बलसुत्तं • 5. Balasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
४. नन्दकसुत्तवण्णना • 4. Nandakasuttavaṇṇanā
५. बलसुत्तवण्णना • 5. Balasuttavaṇṇanā
