Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā |
౭. నన్దకత్థేరగాథావణ్ణనా
7. Nandakattheragāthāvaṇṇanā
యథాపి భద్దో ఆజఞ్ఞోతి ఆయస్మతో నన్దకత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞాని కరోన్తో సిఖిస్స భగవతో కాలే పచ్చన్తదేసే ఉప్పజ్జిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో వనచారికో హుత్వా విచరన్తో ఏకదివసం సత్థు చఙ్కమనట్ఠానం దిస్వా పసన్నచిత్తో వాలుకా ఓకిరి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే చమ్పాయం గహపతికులే నిబ్బత్తి, తస్స నన్దకోతి నామం అకంసు. జేట్ఠకభాతా పనస్స భరతో నామ. తస్స పుబ్బయోగో అనన్తరవత్థుస్మిం ఆవిభవిస్సతి. తే ఉభోపి విఞ్ఞుతం పత్వా ఆయస్మన్తం సోణం కోళివిసం పబ్బజితం సుత్వా ‘‘సోణోపి నామ తథాసుఖుమాలో పబ్బజి, కిమఙ్గం పన మయ’’న్తి పబ్బజింసు. తేసు భరతో నచిరస్సేవ విపస్సనం వడ్ఢేత్వా ఛళభిఞ్ఞో అహోసి. నన్దకో పన కిలేసానం బలవభావేన తావ విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేతుం నాసక్ఖి, విపస్సనాయ కమ్మం కరోతి ఏవ. అథస్స భరతత్థేరో ఆసయం ఞత్వా అవస్సయో భవితుకామో తం పచ్ఛాసమణం కత్వా విహారతో నిక్ఖమిత్వా మగ్గసమీపే నిసిన్నో విపస్సనాకథం కథేసి.
Yathāpibhaddo ājaññoti āyasmato nandakattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto sikhissa bhagavato kāle paccantadese uppajjitvā viññutaṃ patto vanacāriko hutvā vicaranto ekadivasaṃ satthu caṅkamanaṭṭhānaṃ disvā pasannacitto vālukā okiri. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde campāyaṃ gahapatikule nibbatti, tassa nandakoti nāmaṃ akaṃsu. Jeṭṭhakabhātā panassa bharato nāma. Tassa pubbayogo anantaravatthusmiṃ āvibhavissati. Te ubhopi viññutaṃ patvā āyasmantaṃ soṇaṃ koḷivisaṃ pabbajitaṃ sutvā ‘‘soṇopi nāma tathāsukhumālo pabbaji, kimaṅgaṃ pana maya’’nti pabbajiṃsu. Tesu bharato nacirasseva vipassanaṃ vaḍḍhetvā chaḷabhiñño ahosi. Nandako pana kilesānaṃ balavabhāvena tāva vipassanaṃ ussukkāpetuṃ nāsakkhi, vipassanāya kammaṃ karoti eva. Athassa bharatatthero āsayaṃ ñatvā avassayo bhavitukāmo taṃ pacchāsamaṇaṃ katvā vihārato nikkhamitvā maggasamīpe nisinno vipassanākathaṃ kathesi.
తేన చ సమయేన సకటసత్థే గచ్ఛన్తే ఏకో సకటే యుత్తో గోణో చిక్ఖల్లట్ఠానే సకటం ఉద్ధరితుం అసక్కోన్తో పరిపతి. తతో నం సత్థవాహో సకటా మోచేత్వా తిణఞ్చ పానీయఞ్చ దత్వా పరిస్సమం అపనేత్వా పున ధురే యోజేసి. తతో గోణో వూపసన్తపరిస్సమో లద్ధబలో తం సకటం చిక్ఖల్లట్ఠానతో ఉద్ధరిత్వా థలే పతిట్ఠాపేసి. అథ భరతత్థేరో నన్దకస్స ‘‘పస్ససి నో త్వం, ఆవుసో నన్దక, ఇమస్స కమ్మ’’న్తి తం నిదస్సేత్వా తేన ‘‘పస్సామీ’’తి వుత్తే ‘‘ఇమమత్థం సుట్ఠు ఉపధారేహీ’’తి ఆహ. ఇతరో ‘‘యథాయం గోణో వూపసన్తపరిస్సమో పఙ్కట్ఠానతో భారం ఉబ్బహతి, ఏవం మయాపి సంసారపఙ్కతో అత్తా ఉద్ధరితబ్బో’’తి తమేవారమ్మణం కత్వా విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తో నచిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౪౮.౯౦-౯౫) –
Tena ca samayena sakaṭasatthe gacchante eko sakaṭe yutto goṇo cikkhallaṭṭhāne sakaṭaṃ uddharituṃ asakkonto paripati. Tato naṃ satthavāho sakaṭā mocetvā tiṇañca pānīyañca datvā parissamaṃ apanetvā puna dhure yojesi. Tato goṇo vūpasantaparissamo laddhabalo taṃ sakaṭaṃ cikkhallaṭṭhānato uddharitvā thale patiṭṭhāpesi. Atha bharatatthero nandakassa ‘‘passasi no tvaṃ, āvuso nandaka, imassa kamma’’nti taṃ nidassetvā tena ‘‘passāmī’’ti vutte ‘‘imamatthaṃ suṭṭhu upadhārehī’’ti āha. Itaro ‘‘yathāyaṃ goṇo vūpasantaparissamo paṅkaṭṭhānato bhāraṃ ubbahati, evaṃ mayāpi saṃsārapaṅkato attā uddharitabbo’’ti tamevārammaṇaṃ katvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.48.90-95) –
‘‘మిగలుద్దో పురే ఆసిం, అరఞ్ఞే కాననే అహం;
‘‘Migaluddo pure āsiṃ, araññe kānane ahaṃ;
వాతమిగం గవేసన్తో, చఙ్కమం అద్దసం అహం.
Vātamigaṃ gavesanto, caṅkamaṃ addasaṃ ahaṃ.
‘‘ఉచ్ఛఙ్గేన పులినం గయ్హ, చఙ్కమే ఓకిరిం అహం;
‘‘Ucchaṅgena pulinaṃ gayha, caṅkame okiriṃ ahaṃ;
పసన్నచిత్తో సుమనో, సుగతస్స సిరీమతో.
Pasannacitto sumano, sugatassa sirīmato.
‘‘ఏకతింసే ఇతో కప్పే, పులినం ఓకిరిం అహం;
‘‘Ekatiṃse ito kappe, pulinaṃ okiriṃ ahaṃ;
దుగ్గతిం నాభిజానామి, పులినస్స ఇదం ఫలం.
Duggatiṃ nābhijānāmi, pulinassa idaṃ phalaṃ.
‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
అరహత్తం పన పత్వా అత్తనో జేట్ఠభాతికస్స భరతత్థేరస్స సన్తికే అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో –
Arahattaṃ pana patvā attano jeṭṭhabhātikassa bharatattherassa santike aññaṃ byākaronto –
౧౭౩.
173.
‘‘యథాపి భద్దో ఆజఞ్ఞో, ఖలిత్వా పతితిట్ఠతి;
‘‘Yathāpi bhaddo ājañño, khalitvā patitiṭṭhati;
భియ్యో లద్ధాన సంవేగం, అదీనో వహతే ధురం.
Bhiyyo laddhāna saṃvegaṃ, adīno vahate dhuraṃ.
౧౭౪.
174.
‘‘ఏవం దస్సనసమ్పన్నం, సమ్మాసమ్బుద్ధసావకం;
‘‘Evaṃ dassanasampannaṃ, sammāsambuddhasāvakaṃ;
ఆజానీయం మం ధారేథ, పుత్తం బుద్ధస్స ఓరస’’న్తి. – గాథాద్వయం అభాసి;
Ājānīyaṃ maṃ dhāretha, puttaṃ buddhassa orasa’’nti. – gāthādvayaṃ abhāsi;
తత్థ భియ్యో లద్ధాన సంవేగం, అదీనో వహతే ధురన్తి ‘‘మయ్హం జాతిబలవీరియానం అననుచ్ఛవికమేతం యదిదం ఆగతస్స భారస్స అవహన’’న్తి సంవేగం లభిత్వా అదీనో అదీనమానసో అలీనచిత్తో. ‘‘అలీనో’’తి వా పాఠో, సో ఏవ అత్థో. భియ్యో పునప్పునం భియ్యోసోమత్తాయ అత్తనో ధురం భారం వహతే ఉబ్బహతి. సేసం హేట్ఠా రమణీయవిహారిత్థేరస్స గాథావణ్ణనాయం వుత్తనయమేవ.
Tattha bhiyyo laddhāna saṃvegaṃ, adīno vahate dhuranti ‘‘mayhaṃ jātibalavīriyānaṃ ananucchavikametaṃ yadidaṃ āgatassa bhārassa avahana’’nti saṃvegaṃ labhitvā adīno adīnamānaso alīnacitto. ‘‘Alīno’’ti vā pāṭho, so eva attho. Bhiyyo punappunaṃ bhiyyosomattāya attano dhuraṃ bhāraṃ vahate ubbahati. Sesaṃ heṭṭhā ramaṇīyavihārittherassa gāthāvaṇṇanāyaṃ vuttanayameva.
నన్దకత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Nandakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౭. నన్దకత్థేరగాథా • 7. Nandakattheragāthā