| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿ • Cūḷaniddesapāḷi |
੭. ਨਨ੍ਦਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ
7. Nandamāṇavapucchāniddeso
੪੬.
46.
ਸਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਮੁਨਯੋ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ]
Santiloke munayo, [iccāyasmā nando]
ਜਨਾ વਦਨ੍ਤਿ ਤਯਿਦਂ ਕਥਂਸੁ।
Janā vadanti tayidaṃ kathaṃsu;
ਞਾਣੂਪਪਨ੍ਨਂ ਮੁਨਿ ਨੋ વਦਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ વੇ ਜੀવਿਤੇਨੂਪਪਨ੍ਨਂ 1 ॥
Ñāṇūpapannaṃ muni no vadanti, udāhu ve jīvitenūpapannaṃ2.
ਸਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਮੁਨਯੋਤਿ। ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਨ੍ਤਿ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਉਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਲੋਕੇਤਿ ਅਪਾਯਲੋਕੇ…ਪੇ॰… ਆਯਤਨਲੋਕੇ। ਮੁਨਯੋਤਿ ਮੁਨਿਨਾਮਕਾ ਆਜੀવਕਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਜਟਿਲਾ ਤਾਪਸਾ । (ਦੇવਾ ਲੋਕੇ ਮੁਨਯੋਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਤੇ ਮੁਨਯੋ) 3 ਤਿ। ਸਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਮੁਨਯੋ। ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋਤਿ। ਇਚ੍ਚਾਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰…। ਆਯਸ੍ਮਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਂ…ਪੇ॰…। ਨਨ੍ਦੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਾਮਂ…ਪੇ॰… ਅਭਿਲਾਪੋਤਿ – ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ।
Santi loke munayoti. Santīti santi saṃvijjanti atthi upalabbhanti. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloke. Munayoti munināmakā ājīvakā nigaṇṭhā jaṭilā tāpasā . (Devā loke munayoti sañjānanti, na ca te munayo) 4 ti. Santi loke munayo. Iccāyasmā nandoti. Iccāti padasandhi…pe…. Āyasmāti piyavacanaṃ…pe…. Nandoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā nando.
ਜਨਾ વਦਨ੍ਤਿ ਤਯਿਦਂ ਕਥਂਸੂਤਿ। ਜਨਾਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ વੇਸ੍ਸਾ ਚ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚ ਗਹਟ੍ਠਾ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਚ ਦੇવਾ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ। વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤਿ। ਤਯਿਦਂ ਕਥਂਸੂਤਿ ਸਂਸਯਪੁਚ੍ਛਾ વਿਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ ਦ੍વੇਲ਼੍ਹਕਪੁਚ੍ਛਾ ਅਨੇਕਂਸਪੁਚ੍ਛਾ ‘‘ਏવਂ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ – ਜਨਾ વਦਨ੍ਤਿ ਤਯਿਦਂ ਕਥਂਸੁ।
Janāvadanti tayidaṃ kathaṃsūti. Janāti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca. Vadantīti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti. Tayidaṃ kathaṃsūti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti – janā vadanti tayidaṃ kathaṃsu.
ਞਾਣੂਪਪਨ੍ਨਂ ਮੁਨਿ ਨੋ વਦਨ੍ਤੀਤਿ । ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣੇਨ વਾ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ વਾ ਉਪੇਤਂ ਸਮੁਪੇਤਂ ਉਪਾਗਤਂ ਸਮੁਪਾਗਤਂ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ਸਮੁਪਪਨ੍ਨਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਮੁਨਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਞਾਣੂਪਪਨ੍ਨਂ ਮੁਨਿ ਨੋ વਦਨ੍ਤਿ।
Ñāṇūpapannaṃ muni no vadantīti . Aṭṭha samāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā upetaṃ samupetaṃ upāgataṃ samupāgataṃ upapannaṃ samupapannaṃ samannāgataṃ muniṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – ñāṇūpapannaṃ muni no vadanti.
ਉਦਾਹੁ વੇ ਜੀવਿਤੇਨੂਪਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਉਦਾਹੁ ਅਨੇਕવਿવਿਧਅਤਿਪਰਮਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਲੂਖਜੀવਿਤਾਨੁਯੋਗੇਨ ਉਪੇਤਂ ਸਮੁਪੇਤਂ ਉਪਾਗਤਂ ਸਮੁਪਾਗਤਂ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ਸਮੁਪਪਨ੍ਨਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਮੁਨਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਉਦਾਹੁ વੇ ਜੀવਿਤੇਨੂਪਪਨ੍ਨਂ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –
Udāhu ve jīvitenūpapannanti udāhu anekavividhaatiparamadukkarakārikalūkhajīvitānuyogena upetaṃ samupetaṃ upāgataṃ samupāgataṃ upapannaṃ samupapannaṃ samannāgataṃ muniṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – udāhu ve jīvitenūpapannaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਮੁਨਯੋ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ]
‘‘Santi loke munayo, [iccāyasmā nando]
ਜਨਾ વਦਨ੍ਤਿ ਤਯਿਦਂ ਕਥਂਸੁ।
Janā vadanti tayidaṃ kathaṃsu;
ਞਾਣੂਪਪਨ੍ਨਂ ਮੁਨਿ ਨੋ વਦਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ વੇ ਜੀવਿਤੇਨੂਪਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
Ñāṇūpapannaṃ muni no vadanti, udāhu ve jīvitenūpapanna’’nti.
੪੭.
47.
ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ,
Na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena,
ਮੁਨੀਧ ਨਨ੍ਦ ਕੁਸਲਾ વਦਨ੍ਤਿ।
Munīdha nanda kusalā vadanti;
વਿਸੇਨਿਕਤ੍વਾ 5 ਅਨੀਘਾ ਨਿਰਾਸਾ, ਚਰਨ੍ਤਿ ਯੇ ਤੇ ਮੁਨਯੋਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ॥
Visenikatvā6anīghā nirāsā, caranti ye te munayoti brūmi.
ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨਾਤਿ। ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਨ ਦਿਟ੍ਠਸੁਦ੍ਧਿਯਾ। ਨ ਸੁਤਿਯਾਤਿ ਨ ਸੁਤਸੁਦ੍ਧਿਯਾ। ਨ ਞਾਣੇਨਾਤਿ ਨਪਿ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣੇਨ ਨਪਿ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ਨਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣੇਨਾਤਿ – ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ।
Na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇenāti. Na diṭṭhiyāti na diṭṭhasuddhiyā. Na sutiyāti na sutasuddhiyā. Na ñāṇenāti napi aṭṭhasamāpattiñāṇena napi pañcābhiññāñāṇena napi micchāñāṇenāti – na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena.
ਮੁਨੀਧ ਨਨ੍ਦ ਕੁਸਲਾ વਦਨ੍ਤੀਤਿ। ਕੁਸਲਾਤਿ ਯੇ ਤੇ ਖਨ੍ਧਕੁਸਲਾ ਧਾਤੁਕੁਸਲਾ ਆਯਤਨਕੁਸਲਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕੁਸਲਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਾ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਕੁਸਲਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਕੁਸਲਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕੁਸਲਾ ਬਲਕੁਸਲਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਕੁਸਲਾ ਮਗ੍ਗਕੁਸਲਾ ਫਲਕੁਸਲਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਕੁਸਲਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਦ੍ਧਿਯਾ વਾ ਸੁਤਸੁਦ੍ਧਿਯਾ વਾ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣੇਨ વਾ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ વਾ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣੇਨ વਾ ਦਿਟ੍ਠੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਉਪੇਤਂ ਸਮੁਪੇਤਂ ਉਪਾਗਤਂ ਸਮੁਪਾਗਤਂ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ਸਮੁਪਪਨ੍ਨਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਮੁਨਿਂ ਨ વਦਨ੍ਤਿ ਨ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਨ ਭਣਨ੍ਤਿ ਨ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ ਨ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਮੁਨੀਧ ਨਨ੍ਦ ਕੁਸਲਾ વਦਨ੍ਤਿ।
Munīdha nanda kusalā vadantīti. Kusalāti ye te khandhakusalā dhātukusalā āyatanakusalā paṭiccasamuppādakusalā satipaṭṭhānakusalā sammappadhānakusalā iddhipādakusalā indriyakusalā balakusalā bojjhaṅgakusalā maggakusalā phalakusalā nibbānakusalā diṭṭhasuddhiyā vā sutasuddhiyā vā aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā micchāñāṇena vā diṭṭhena vā sutena vā upetaṃ samupetaṃ upāgataṃ samupāgataṃ upapannaṃ samupapannaṃ samannāgataṃ muniṃ na vadanti na kathenti na bhaṇanti na dīpayanti na voharantīti – munīdha nanda kusalā vadanti.
વਿਸੇਨਿਕਤ੍વਾ ਅਨੀਘਾ ਨਿਰਾਸਾ, ਚਰਨ੍ਤਿ ਯੇ ਤੇ ਮੁਨਯੋਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ ਸੇਨਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਾਰਸੇਨਾ, ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਾਰਸੇਨਾ, વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਾਰਸੇਨਾ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਾਰਸੇਨਾ, ਰਾਗੋ ਮਾਰਸੇਨਾ, ਦੋਸੋ ਮਾਰਸੇਨਾ, ਮੋਹੋ ਮਾਰਸੇਨਾ, ਕੋਧੋ…ਪੇ॰… ਉਪਨਾਹੋ… ਮਕ੍ਖੋ… ਪਲ਼ਾਸੋ… ਇਸ੍ਸਾ… ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ… ਮਾਯਾ… ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ… ਥਮ੍ਭੋ… ਸਾਰਮ੍ਭੋ… ਮਾਨੋ… ਅਤਿਮਾਨੋ… ਮਦੋ… ਪਮਾਦੋ… ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦਰਥਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਮਾਰਸੇਨਾ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ –
Visenikatvā anīghā nirāsā, caranti ye te munayoti brūmīti senā vuccati mārasenā, kāyaduccaritaṃ mārasenā, vacīduccaritaṃ mārasenā, manoduccaritaṃ mārasenā, rāgo mārasenā, doso mārasenā, moho mārasenā, kodho…pe… upanāho… makkho… paḷāso… issā… macchariyaṃ… māyā… sāṭheyyaṃ… thambho… sārambho… māno… atimāno… mado… pamādo… sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā mārasenā. Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘ਕਾਮਾ ਤੇ ਪਠਮਾ ਸੇਨਾ, ਦੁਤਿਯਾ ਅਰਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
‘‘Kāmā te paṭhamā senā, dutiyā arati vuccati;
ਤਤਿਯਾ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾ ਤੇ, ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਤਣ੍ਹਾ ਪવੁਚ੍ਚਤਿ॥
Tatiyā khuppipāsā te, catutthī taṇhā pavuccati.
‘‘ਪਞ੍ਚਮਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਤੇ, ਛਟ੍ਠਾ ਭੀਰੂ ਪવੁਚ੍ਚਤਿ।
‘‘Pañcamaṃ thinamiddhaṃ te, chaṭṭhā bhīrū pavuccati;
ਸਤ੍ਤਮੀ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਤੇ, ਮਕ੍ਖੋ ਥਮ੍ਭੋ ਤੇ ਅਟ੍ਠਮੋ।
Sattamī vicikicchā te, makkho thambho te aṭṭhamo;
ਲਾਭੋ ਸਿਲੋਕੋ ਸਕ੍ਕਾਰੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਲਦ੍ਧੋ ਚ ਯੋ ਯਸੋ॥
Lābho siloko sakkāro, micchāladdho ca yo yaso.
‘‘ਯੋ ਚਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੁਕ੍ਕਂਸੇ, ਪਰੇ ਚ ਅવਜਾਨਾਤਿ।
‘‘Yo cattānaṃ samukkaṃse, pare ca avajānāti;
ਨ ਨਂ ਅਸੂਰੋ ਜਿਨਾਤਿ, ਜੇਤ੍વਾ ਚ ਲਭਤੇ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ॥
Na naṃ asūro jināti, jetvā ca labhate sukha’’nti.
ਯਤੋ ਚਤੂਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਮਾਰਸੇਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਚ ਪਟਿਸੇਨਿਕਰਾ 9 ਕਿਲੇਸਾ ਜਿਤਾ ਚ ਪਰਾਜਿਤਾ ਚ ਭਗ੍ਗਾ વਿਪ੍ਪਲੁਗ੍ਗਾ 10 ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વਿਸੇਨਿਕਤ੍વਾ। ਅਨੀਘਾਤਿ ਰਾਗੋ ਨੀਘੋ, ਦੋਸੋ ਨੀਘੋ, ਮੋਹੋ ਨੀਘੋ, ਕੋਧੋ ਨੀਘੋ, ਉਪਨਾਹੋ ਨੀਘੋ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨੀਘਾ। ਯੇਸਂ ਏਤੇ ਨੀਘਾ ਪਹੀਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾ ਤੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਨੀਘਾ। ਨਿਰਾਸਾਤਿ ਆਸਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅવਿਜ੍ਜਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਯੇਸਂ ਏਸਾ ਆਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾ, ਤੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਨਿਰਾਸਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવਾ। વਿਸੇਨਿਕਤ੍વਾ ਅਨੀਘਾ ਨਿਰਾਸਾ, ਚਰਨ੍ਤਿ ਯੇ ਤੇ ਮੁਨਯੋਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ ਯੇ ਤੇ વਿਸੇਨਿਕਤ੍વਾવ ਅਨੀਘਾ ਚ ਨਿਰਾਸਾ ਚ ਚਰਨ੍ਤਿ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਇਰਿਯਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ ਪਾਲੇਨ੍ਤਿ ਯਪੇਨ੍ਤਿ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਲੋਕੇ ਮੁਨਯੋਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ ਦੇਸੇਮਿ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ ਪਟ੍ਠਪੇਮਿ વਿવਰਾਮਿ વਿਭਜਾਮਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਮਿ ਪਕਾਸੇਮੀਤਿ – વਿਸੇਨਿਕਤ੍વਾ ਅਨੀਘਾ ਨਿਰਾਸਾ, ਚਰਨ੍ਤਿ ਯੇ ਤੇ ਮੁਨਯੋਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Yato catūhi ariyamaggehi sabbā ca mārasenā sabbe ca paṭisenikarā 11 kilesā jitā ca parājitā ca bhaggā vippaluggā 12 parammukhā, tena vuccanti visenikatvā. Anīghāti rāgo nīgho, doso nīgho, moho nīgho, kodho nīgho, upanāho nīgho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā nīghā. Yesaṃ ete nīghā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā te vuccanti anīghā. Nirāsāti āsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… avijjā lobho akusalamūlaṃ. Yesaṃ esā āsā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, te vuccanti nirāsā arahanto khīṇāsavā. Visenikatvā anīghā nirāsā, caranti ye te munayoti brūmīti ye te visenikatvāva anīghā ca nirāsā ca caranti viharanti iriyanti vattenti pālenti yapenti yāpenti, te loke munayoti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – visenikatvā anīghā nirāsā, caranti ye te munayoti brūmi. Tenāha bhagavā –
‘‘ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ ਸੁਤਿਯਾ ਨ ਞਾਣੇਨ, ਮੁਨੀਧ ਨਨ੍ਦ ਕੁਸਲਾ વਦਨ੍ਤਿ।
‘‘Na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena, munīdha nanda kusalā vadanti;
વਿਸੇਨਿਕਤ੍વਾ ਅਨੀਘਾ ਨਿਰਾਸਾ, ਚਰਨ੍ਤਿ ਯੇ ਤੇ ਮੁਨਯੋਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ॥
Visenikatvā anīghā nirāsā, caranti ye te munayoti brūmī’’ti.
੪੮.
48.
ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ]
Ye kecime samaṇabrāhmaṇāse, [iccāyasmā nando]
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Diṭṭhassutenāpi vadanti suddhiṃ;
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ॥
Sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ, anekarūpena vadanti suddhiṃ.
ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸੁ ਤੇ ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥ ਯਤਾ ਚਰਨ੍ਤਾ, ਅਤਾਰੁ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ।
Kaccissu te bhagavā tattha yatā carantā, atāru jātiñca jarañca mārisa;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ॥
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ.
ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇਤਿ। ਯੇ ਕੇਚੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨવਚਨਮੇਤਂ – ਯੇ ਕੇਚੀਤਿ। ਸਮਣਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੂਪਗਤਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਮਾਪਨ੍ਨਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਭੋવਾਦਿਕਾਤਿ – ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ। ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋਤਿ। ਇਚ੍ਚਾਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰…। ਆਯਸ੍ਮਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਂ…ਪੇ॰…। ਨਨ੍ਦੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਾਮਂ…ਪੇ॰… ਅਭਿਲਾਪੋਤਿ – ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ।
Ye kecime samaṇabrāhmaṇāseti. Ye kecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – ye kecīti. Samaṇāti ye keci ito bahiddhā pabbajjūpagatā paribbājakasamāpannā. Brāhmaṇāti ye keci bhovādikāti – ye kecime samaṇabrāhmaṇāse. Iccāyasmā nandoti. Iccāti padasandhi…pe…. Āyasmāti piyavacanaṃ…pe…. Nandoti. Tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā nando.
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠੇਨਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤਿ ; ਸੁਤੇਨਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤਿ; ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Diṭṭhassutenāpi vadanti suddhinti diṭṭhenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti ; sutenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti; diṭṭhassutenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – diṭṭhassutenāpi vadanti suddhiṃ.
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਸੀਲੇਨਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤਿ; વਤੇਨਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤਿ; ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Sīlabbatenāpi vadanti suddhinti sīlenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti; vatenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti; sīlabbatenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ.
ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕવਿਧਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲੇਨ 13 ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Anekarūpena vadanti suddhinti anekavidhakotūhalamaṅgalena 14 suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – anekarūpena vadanti suddhiṃ.
ਕਚ੍ਚਿਸੁ ਤੇ ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥ ਯਤਾ ਚਰਨ੍ਤਾਤਿ। ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸੂਤਿ ਸਂਸਯਪੁਚ੍ਛਾ વਿਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ ਦ੍વੇਲ਼੍ਹਕਪੁਚ੍ਛਾ ਅਨੇਕਂਸਪੁਚ੍ਛਾ, ‘‘ਏવਂ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ – ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸੁ। ਤੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸੁ ਤੇ ਭਗવਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਤਾ ਚਰਨ੍ਤਾਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਸਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਕਾਯ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਕਾਯ ਰੁਚਿਯਾ ਸਕਾਯ ਲਦ੍ਧਿਯਾ। ਯਤਾਤਿ ਯਤ੍ਤਾ ਪਟਿਯਤ੍ਤਾ 15 ਗੁਤ੍ਤਾ ਗੋਪਿਤਾ ਰਕ੍ਖਿਤਾ ਸਂવੁਤਾ। ਚਰਨ੍ਤਾਤਿ ਚਰਨ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਾ ਇਰਿਯਨ੍ਤਾ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਾ ਪਾਲੇਨ੍ਤਾ ਯਪੇਨ੍ਤਾ ਯਾਪੇਨ੍ਤਾਤਿ – ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸੁ ਤੇ ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥ ਯਤਾ ਚਰਨ੍ਤਾ।
Kaccisu te bhagavā tattha yatā carantāti. Kaccissūti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā, ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti – kaccissu. Teti diṭṭhigatikā. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – kaccissu te bhagavā. Tattha yatā carantāti. Tatthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā. Yatāti yattā paṭiyattā 16 guttā gopitā rakkhitā saṃvutā. Carantāti carantā viharantā iriyantā vattentā pālentā yapentā yāpentāti – kaccissu te bhagavā tattha yatā carantā.
ਅਤਾਰੁ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ ਅਤਰਿਂਸੁ ਉਤ੍ਤਰਿਂਸੁ ਪਤਰਿਂਸੁ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ વੀਤਿવਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਂ ਗਰੁવਚਨਂ ਸਗਾਰવਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ – ਮਾਰਿਸਾਤਿ – ਅਤਾਰੁ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ।
Atāru jātiñca jarañca mārisāti jātijarāmaraṇaṃ atariṃsu uttariṃsu patariṃsu samatikkamiṃsu vītivattiṃsu. Mārisāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ – mārisāti – atāru jātiñca jarañca mārisa.
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਨ੍ਤਿ। ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਯਾਚਾਮਿ ਤਂ ਅਜ੍ਝੇਸਾਮਿ ਤਂ, ਕਥਯਸ੍ਸੁ ਮੇਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ। ਭਗવਾਤਿ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ। ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਹਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਹਿ ਦੇਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ ਪਟ੍ਠਪੇਹਿ વਿવਰਾਹਿ વਿਭਜਾਹਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਹਿ ਪਕਾਸੇਹੀਤਿ – ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metanti. Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ, kathayassu meti pucchāmi taṃ. Bhagavāti…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti. Brūhi metanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ]
‘‘Ye kecime samaṇabrāhmaṇāse, [iccāyasmā nando]
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Diṭṭhassutenāpi vadanti suddhiṃ;
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ॥
Sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ, anekarūpena vadanti suddhiṃ.
‘‘ਕਚ੍ਚਿਸ੍ਸੁ ਤੇ ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥ ਯਤਾ ਚਰਨ੍ਤਾ,
‘‘Kaccissu te bhagavā tattha yatā carantā,
ਅਤਾਰੁ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ।
Atāru jātiñca jarañca mārisa;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi meta’’nti.
੪੯.
49.
ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, [ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗવਾ]
Ye kecime samaṇabrāhmaṇāse, [nandāti bhagavā]
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Diṭṭhassutenāpivadanti suddhiṃ;
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ, anekarūpena vadanti suddhiṃ;
ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਯਤਾ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ॥
Kiñcāpi te tattha yatā caranti, nātariṃsu jātijaranti brūmi.
ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇਤਿ। ਯੇ ਕੇਚੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨવਚਨਮੇਤਂ – ਯੇ ਕੇਚੀਤਿ। ਸਮਣਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੂਪਗਤਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਮਾਪਨ੍ਨਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਭੋવਾਦਿਕਾਤਿ – ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ। ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗવਾਤਿ। ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗવਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਨਾਮੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗવਾ।
Ye kecime samaṇabrāhmaṇāseti. Ye kecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – ye kecīti. Samaṇāti ye keci ito bahiddhā pabbajjūpagatā paribbājakasamāpannā. Brāhmaṇāti ye keci bhovādikāti – ye kecime samaṇabrāhmaṇāse. Nandāti bhagavāti. Nandāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – nandāti bhagavā.
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠੇਨਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤਿ; ਸੁਤੇਨਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ…ਪੇ॰… ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Diṭṭhassutenāpi vadanti suddhinti diṭṭhenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti; sutenapi suddhiṃ…pe… diṭṭhassutenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – diṭṭhassutenāpi vadanti suddhiṃ.
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਸੀਲੇਨਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤਿ ; વਤੇਨਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ…ਪੇ॰… વੋਹਰਨ੍ਤਿ; ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Sīlabbatenāpi vadanti suddhinti sīlenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti ; vatenapi suddhiṃ…pe… voharanti; sīlabbatenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ.
ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕવਿਧਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Anekarūpena vadanti suddhinti anekavidhakotūhalamaṅgalena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – anekarūpena vadanti suddhiṃ.
ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਯਤਾ ਚਰਨ੍ਤੀਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪੀਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ ਪਦਸਂਸਗ੍ਗੋ ਪਦਪਾਰਿਪੂਰੀ ਅਕ੍ਖਰਸਮવਾਯੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾ ਪਦਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾਪੇਤਂ – ਕਿਞ੍ਚਾਪੀਤਿ। ਤੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਸਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਕਾਯ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਕਾਯ ਰੁਚਿਯਾ ਸਕਾਯ ਲਦ੍ਧਿਯਾ। ਯਤਾਤਿ ਯਤ੍ਤਾ ਪਟਿਯਤ੍ਤਾ ਗੁਤ੍ਤਾ ਗੋਪਿਤਾ ਰਕ੍ਖਿਤਾ ਸਂવੁਤਾ। ਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਚਰਨ੍ਤਿ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਇਰਿਯਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ ਪਾਲੇਨ੍ਤਿ ਯਪੇਨ੍ਤਿ ਯਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ – ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਯਤਾ ਚਰਨ੍ਤਿ।
Kiñcāpi te tattha yatā carantīti. Kiñcāpīti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – kiñcāpīti. Teti diṭṭhigatikā. Tatthāti sakāya diṭṭhiyā sakāya khantiyā sakāya ruciyā sakāya laddhiyā. Yatāti yattā paṭiyattā guttā gopitā rakkhitā saṃvutā. Carantīti caranti viharanti iriyanti vattenti pālenti yapenti yāpentīti – kiñcāpi te tattha yatā caranti.
ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ ਨ ਤਰਿਂਸੁ ਨ ਉਤ੍ਤਰਿਂਸੁ ਨ ਪਤਰਿਂਸੁ ਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ ਨ વੀਤਿવਤ੍ਤਿਂਸੁ, ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਅਨਿਸ੍ਸਟਾ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਅਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਅવੀਤਿવਤ੍ਤਾ, ਅਨ੍ਤੋਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣੇ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਸਂਸਾਰਪਥੇ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਜਾਤਿਯਾ ਅਨੁਗਤਾ, ਜਰਾਯ ਅਨੁਸਟਾ, ਬ੍ਯਾਧਿਨਾ ਅਭਿਭੂਤਾ, ਮਰਣੇਨ ਅਬ੍ਭਾਹਤਾ ਅਤਾਣਾ ਅਲੇਣਾ ਅਸਰਣਾ ਅਸਰਣੀਭੂਤਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ ਦੇਸੇਮਿ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ ਪਟ੍ਠਪੇਮਿ વਿવਰਾਮਿ વਿਭਜਾਮਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਮਿ ਪਕਾਸੇਮੀਤਿ – ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Nātariṃsu jātijaranti brūmīti jātijarāmaraṇaṃ na tariṃsu na uttariṃsu na patariṃsu na samatikkamiṃsu na vītivattiṃsu, jātijarāmaraṇā anikkhantā anissaṭā anatikkantā asamatikkantā avītivattā, antojātijarāmaraṇe parivattenti, antosaṃsārapathe parivattenti, jātiyā anugatā, jarāya anusaṭā, byādhinā abhibhūtā, maraṇena abbhāhatā atāṇā aleṇā asaraṇā asaraṇībhūtāti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – nātariṃsu jātijaranti brūmi. Tenāha bhagavā –
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, [ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗવਾ]
‘‘Ye kecime samaṇabrāhmaṇāse, [nandāti bhagavā]
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Diṭṭhassutenāpi vadanti suddhiṃ;
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ, anekarūpena vadanti suddhiṃ;
ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਯਤਾ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ॥
Kiñcāpi te tattha yatā caranti, nātariṃsu jātijaranti brūmī’’ti.
੫੦.
50.
ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ]
Ye kecime samaṇabrāhmaṇāse, [iccāyasmā nando]
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Diṭṭhassutenāpi vadanti suddhiṃ;
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ॥
Sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ, anekarūpena vadanti suddhiṃ.
ਤੇ ਚੇ ਮੁਨੀ ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਨੋਘਤਿਣ੍ਣੇ, ਅਥ ਕੋ ਚਰਹਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ।
Tece munī brūsi anoghatiṇṇe, atha ko carahi devamanussaloke;
ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ, ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ॥
Atāri jātiñca jarañca mārisa, pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ.
ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇਤਿ। ਯੇ ਕੇਚੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨવਚਨਮੇਤਂ – ਯੇ ਕੇਚੀਤਿ। ਸਮਣਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੂਪਗਤਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਮਾਪਨ੍ਨਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਭੋવਾਦਿਕਾਤਿ – ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ। ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋਤਿ। ਇਚ੍ਚਾਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰… ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ।
Ye kecime samaṇabrāhmaṇāseti. Ye kecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – ye kecīti. Samaṇāti ye keci ito bahiddhā pabbajjūpagatā paribbājakasamāpannā. Brāhmaṇāti ye keci bhovādikāti – ye kecime samaṇabrāhmaṇāse. Iccāyasmānandoti. Iccāti padasandhi…pe… iccāyasmā nando.
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠੇਨਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤਿ; ਸੁਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ…ਪੇ॰… ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Diṭṭhassutenāpi vadanti suddhinti diṭṭhenapi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti; sutenāpi suddhiṃ…pe… diṭṭhassutenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – diṭṭhassutenāpi vadanti suddhiṃ.
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਸੀਲੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤਿ; વਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ…ਪੇ॰… વੋਹਰਨ੍ਤਿ; ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Sīlabbatenāpi vadanti suddhinti sīlenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharanti; vatenāpi suddhiṃ…pe… voharanti; sīlabbatenāpi suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ.
ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕવਿਧਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪਯਨ੍ਤਿ વੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ – ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Anekarūpena vadanti suddhinti anekavidhakotūhalamaṅgalena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ vadanti kathenti bhaṇanti dīpayanti voharantīti – anekarūpena vadanti suddhiṃ.
ਤੇ ਚੇ ਮੁਨੀ ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਨੋਘਤਿਣ੍ਣੇਤਿ। ਤੇ ਚੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇ। ਮੁਨੀਤਿ ਮੋਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਞਾਣਂ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਗਜਾਲਮਤਿਚ੍ਚ ਸੋ ਮੁਨਿ । ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਨੋਘਤਿਣ੍ਣੇਤਿ ਕਾਮੋਘਂ ਭવੋਘਂ ਦਿਟ੍ਠੋਘਂ ਅવਿਜ੍ਜੋਘਂ ਅਤਿਣ੍ਣੇ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਅਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਅવੀਤਿવਤ੍ਤੇ ਅਨ੍ਤੋਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣੇ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇ ਅਨ੍ਤੋਸਂਸਾਰਪਥੇ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇ ਜਾਤਿਯਾ ਅਨੁਗਤੇ ਜਰਾਯ ਅਨੁਸਟੇ ਬ੍ਯਾਧਿਨਾ ਅਭਿਭੂਤੇ ਮਰਣੇਨ ਅਬ੍ਭਾਹਤੇ ਅਤਾਣੇ ਅਲੇਣੇ ਅਸਰਣੇ ਅਸਰਣੀਭੂਤੇ। ਬ੍ਰੂਸੀਤਿ ਬ੍ਰੂਸਿ ਆਚਿਕ੍ਖਸਿ ਦੇਸੇਸਿ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ વਿવਰਸਿ વਿਭਜਸਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਸਿ ਪਕਾਸੇਸੀਤਿ – ਤੇ ਚੇ ਮੁਨੀ ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਨੋਘਤਿਣ੍ਣੇ।
Te ce munī brūsi anoghatiṇṇeti. Te ceti diṭṭhigatike. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni . Brūsi anoghatiṇṇeti kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ atiṇṇe anatikkante asamatikkante avītivatte antojātijarāmaraṇe parivattente antosaṃsārapathe parivattente jātiyā anugate jarāya anusaṭe byādhinā abhibhūte maraṇena abbhāhate atāṇe aleṇe asaraṇe asaraṇībhūte. Brūsīti brūsi ācikkhasi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivarasi vibhajasi uttānīkarosi pakāsesīti – te ce munī brūsi anoghatiṇṇe.
ਅਥ ਕੋ ਚਰਹਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਅਥ ਕੋ ਏਸੋ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ ਅਤਰਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਤਰਿ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿ વੀਤਿવਤ੍ਤਯਿ। ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਂ ਗਰੁવਚਨਂ ਸਗਾਰવਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ ਮਾਰਿਸਾਤਿ – ਅਥ ਕੋ ਚਰਹਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ।
Atha ko carahi devamanussaloke, atāri jātiñca jarañca mārisāti atha ko eso sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya jātijarāmaraṇaṃ atari uttari patari samatikkami vītivattayi. Mārisāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ mārisāti – atha ko carahi devamanussaloke, atāri jātiñca jarañca mārisa.
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਨ੍ਤਿ। ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਯਾਚਾਮਿ ਤਂ ਅਜ੍ਝੇਸਾਮਿ ਤਂ ਪਸਾਦੇਮਿ ਤਂ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ। ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਹਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਹਿ ਦੇਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ ਪਟ੍ਠਪੇਹਿ વਿવਰਾਹਿ વਿਭਜਾਹਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਹਿ ਪਕਾਸੇਹੀਤਿ – ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metanti. Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti. Brūhi metanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ]
‘‘Ye kecime samaṇabrāhmaṇāse, [iccāyasmā nando]
ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੁਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ।
Diṭṭhassutenāpi vadanti suddhiṃ;
ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨਾਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਨੇਕਰੂਪੇਨ વਦਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ॥
Sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ, anekarūpena vadanti suddhiṃ.
ਤੇ ਚੇ ਮੁਨੀ ਬ੍ਰੂਸਿ ਅਨੋਘਤਿਣ੍ਣੇ, ਅਥ ਕੋ ਚਰਹਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ।
Te ce munī brūsi anoghatiṇṇe, atha ko carahi devamanussaloke;
ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ, ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Atāri jātiñca jarañca mārisa, pucchāmi taṃ bhagavā brūhi meta’’nti.
੫੧.
51.
ਨਾਹਂ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, [ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗવਾ]
Nāhaṃ sabbe samaṇabrāhmaṇāse, [nandāti bhagavā]
ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਨਿવੁਤਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ।
Jātijarāya nivutāti brūmi;
ਯੇ ਸੀਧ ਦਿਟ੍ਠਂ વ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ વਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ વਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ॥
Ye sīdha diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ.
ਅਨੇਕਰੂਪਮ੍ਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ, ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾਸੇ 17 ।
Anekarūpampi pahāya sabbaṃ, taṇhaṃ pariññāya anāsavāse18;
ਤੇ વੇ ਨਰਾ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ॥
Te ve narā oghatiṇṇāti brūmi.
ਨਾਹਂ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗવਾ ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਨਿવੁਤਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ ਨਾਹਂ, ਨਨ੍ਦ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਆવੁਤਾ ਨਿવੁਤਾ ਓવੁਤਾ ਪਿਹਿਤਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤਾਤਿ વਦਾਮਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯੇਸਂ ਜਾਤਿ ਚ ਜਰਾਮਰਣਞ੍ਚ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ ਦੇਸੇਮਿ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ ਪਟ੍ਠਪੇਮਿ વਿવਰਾਮਿ વਿਭਜਾਮਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਮਿ ਪਕਾਸੇਮੀਤਿ – ਨਾਹਂ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗવਾ ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਨਿવੁਤਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ।
Nāhaṃsabbe samaṇabrāhmaṇāse, nandāti bhagavā jātijarāya nivutāti brūmīti nāhaṃ, nanda, sabbe samaṇabrāhmaṇā jātijarāya āvutā nivutā ovutā pihitā paṭicchannā paṭikujjitāti vadāmi. Atthi te samaṇabrāhmaṇā yesaṃ jāti ca jarāmaraṇañca pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammāti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – nāhaṃ sabbe samaṇabrāhmaṇāse nandāti bhagavā jātijarāya nivutāti brūmi.
ਯੇ ਸੀਧ ਦਿਟ੍ਠਂ વ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ વਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ વਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਪਹਾਯ ਜਹਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾ। ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਸੁਤਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਪਹਾਯ…ਪੇ॰… ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਮੁਤਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਪਹਾਯ, ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਪਹਾਯ ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਸੀਲਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਪਹਾਯ, ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ વਤਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਪਹਾਯ, ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਪਹਾਯ ਜਹਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾਤਿ – ਯੇ ਸੀਧ ਦਿਟ੍ਠਂવ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ વਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ વਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ।
Ye sīdha diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbanti ye sabbā diṭṭhasuddhiyo pahāya jahitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā. Ye sabbā sutasuddhiyo pahāya…pe… ye sabbā mutasuddhiyo pahāya, ye sabbā diṭṭhasutamutasuddhiyo pahāya ye sabbā sīlasuddhiyo pahāya, ye sabbā vatasuddhiyo pahāya, ye sabbā sīlabbatasuddhiyo pahāya jahitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – ye sīdha diṭṭhaṃva sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ.
ਅਨੇਕਰੂਪਮ੍ਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕવਿਧਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਜਹਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾਤਿ – ਅਨੇਕਰੂਪਮ੍ਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ।
Anekarūpampi pahāya sabbanti anekavidhakotūhalamaṅgalena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ pahāya jahitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – anekarūpampi pahāya sabbaṃ.
ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾ ਸੇ, ਤੇ વੇ ਨਰਾ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ। ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਸਦ੍ਦਤਣ੍ਹਾ ਗਨ੍ਧਤਣ੍ਹਾ ਰਸਤਣ੍ਹਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ। ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਂ ਤੀਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਜਾਨਿਤ੍વਾ – ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਯ। ਕਤਮਾ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ? ਤਣ੍ਹਂ ਜਾਨਾਤਿ 19 ‘‘ਅਯਂ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਸਦ੍ਦਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਗਨ੍ਧਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਰਸਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਅਯਂ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ।
Taṇhaṃpariññāya anāsavā se, te ve narā oghatiṇṇāti brūmīti. Taṇhāti rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā. Taṇhaṃ pariññāyāti taṇhaṃ tīhi pariññāhi parijānitvā – ñātapariññāya, tīraṇapariññāya, pahānapariññāya. Katamā ñātapariññā? Taṇhaṃ jānāti 20 ‘‘ayaṃ rūpataṇhā, ayaṃ saddataṇhā, ayaṃ gandhataṇhā, ayaṃ rasataṇhā, ayaṃ phoṭṭhabbataṇhā, ayaṃ dhammataṇhā’’ti jānāti passati – ayaṃ ñātapariññā.
ਕਤਮਾ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ? ਏવਂ ਞਾਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤਣ੍ਹਂ ਤੀਰੇਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਰੋਗਤੋ ਗਣ੍ਡਤੋ…ਪੇ॰… ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਤੀਰੇਤਿ – ਅਯਂ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ।
Katamā tīraṇapariññā? Evaṃ ñātaṃ katvā taṇhaṃ tīreti aniccato dukkhato rogato gaṇḍato…pe… nissaraṇato tīreti – ayaṃ tīraṇapariññā.
ਕਤਮਾ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ? ਏવਂ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ ਤਣ੍ਹਂ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਤਂ ਪਜਹਥ। ਏવਂ ਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ’’। ਅਯਂ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ। ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਂ ਇਮਾਹਿ ਤੀਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਅਨਾਸવਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸવਾ – ਕਾਮਾਸવੋ, ਭવਾਸવੋ, ਦਿਟ੍ਠਾਸવੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ। ਯੇਸਂ ਇਮੇ ਆਸવਾ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਨਾਸવਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવਾ – ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾ।
Katamā pahānapariññā? Evaṃ tīrayitvā taṇhaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘yo, bhikkhave, taṇhāya chandarāgo taṃ pajahatha. Evaṃ sā taṇhā pahīnā bhavissati ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā’’. Ayaṃ pahānapariññā. Taṇhaṃ pariññāyāti taṇhaṃ imāhi tīhi pariññāhi parijānitvā. Anāsavāti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Yesaṃ ime āsavā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, te vuccanti anāsavā arahanto khīṇāsavā – taṇhaṃ pariññāya anāsavā.
ਤੇ વੇ ਨਰਾ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ ਯੇ ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾ, ਤੇ ਕਾਮੋਘਂ ਤਿਣ੍ਣਾ ਭવੋਘਂ ਤਿਣ੍ਣਾ ਦਿਟ੍ਠੋਘਂ ਤਿਣ੍ਣਾ ਅવਿਜ੍ਜੋਘਂ ਤਿਣ੍ਣਾ ਸਬ੍ਬਸਂਸਾਰਪਥਂ ਤਿਣ੍ਣਾ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾ ਨਿਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ વੀਤਿવਤ੍ਤਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ ਦੇਸੇਮਿ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ ਪਟ੍ਠਪੇਮਿ વਿવਰਾਮਿ વਿਭਜਾਮਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਮਿ ਪਕਾਸੇਮੀਤਿ – ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾਸੇ ਤੇ વੇ ਨਰਾ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Te ve narā oghatiṇṇāti brūmīti ye taṇhaṃ pariññāya anāsavā, te kāmoghaṃ tiṇṇā bhavoghaṃ tiṇṇā diṭṭhoghaṃ tiṇṇā avijjoghaṃ tiṇṇā sabbasaṃsārapathaṃ tiṇṇā uttiṇṇā nittiṇṇā atikkantā samatikkantā vītivattāti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – taṇhaṃ pariññāya anāsavāse te ve narā oghatiṇṇāti brūmi. Tenāha bhagavā –
‘‘ਨਾਹਂ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸੇ, [ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਭਗવਾ]
‘‘Nāhaṃ sabbe samaṇabrāhmaṇāse, [nandāti bhagavā]
ਜਾਤਿਜਰਾਯ ਨਿવੁਤਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ।
Jātijarāya nivutāti brūmi;
ਯੇ ਸੀਧ ਦਿਟ੍ਠਂ વ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ વਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ વਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ॥
Ye sīdha diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ.
ਅਨੇਕਰੂਪਮ੍ਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ, ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾਸੇ।
Anekarūpampi pahāya sabbaṃ, taṇhaṃ pariññāya anāsavāse;
ਤੇ વੇ ਨਰਾ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ॥
Te ve narā oghatiṇṇāti brūmī’’ti.
੫੨.
52.
ਏਤਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ વਚੋ ਮਹੇਸਿਨੋ, ਸੁਕਿਤ੍ਤਿਤਂ ਗੋਤਮਨੂਪਧੀਕਂ।
Etābhinandāmivaco mahesino, sukittitaṃ gotamanūpadhīkaṃ;
ਯੇ ਸੀਧ ਦਿਟ੍ਠਂ વ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ વਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ વਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ॥
Ye sīdha diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ.
ਅਨੇਕਰੂਪਮ੍ਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ, ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾਸੇ।
Anekarūpampi pahāya sabbaṃ, taṇhaṃ pariññāya anāsavāse;
ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ॥
Ahampi te oghatiṇṇāti brūmi.
ਏਤਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ વਚੋ ਮਹੇਸਿਨੋਤਿ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਤੁਯ੍ਹਂ વਚਨਂ ਬ੍ਯਪ੍ਪਥਂ ਦੇਸਨਂ ਅਨੁਸਾਸਨਂ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਨਨ੍ਦਾਮਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਮੋਦਾਮਿ ਅਨੁਮੋਦਾਮਿ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਸਾਦਿਯਾਮਿ ਪਤ੍ਥਯਾਮਿ ਪਿਹਯਾਮਿ ਅਭਿਜਪ੍ਪਾਮਿ। ਮਹੇਸਿਨੋਤਿ ਕਿਂ ਮਹੇਸਿ ਭਗવਾ? ਮਹਨ੍ਤਂ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਏਸੀ ਗવੇਸੀ ਪਰਿਯੇਸੀਤਿ ਮਹੇਸਿ…ਪੇ॰… ਕਹਂ ਨਰਾਸਭੋਤਿ ਮਹੇਸੀਤਿ – ਏਤਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ વਚੋ ਮਹੇਸਿਨੋ।
Etābhinandāmivaco mahesinoti. Etanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ nandāmi abhinandāmi modāmi anumodāmi icchāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmi. Mahesinoti kiṃ mahesi bhagavā? Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi…pe… kahaṃ narāsabhoti mahesīti – etābhinandāmi vaco mahesino.
ਸੁਕਿਤ੍ਤਿਤਂ ਗੋਤਮਨੂਪਧੀਕਨ੍ਤਿ। ਸੁਕਿਤ੍ਤਿਤਨ੍ਤਿ ਸੁਕਿਤ੍ਤਿਤਂ ਸੁਆਚਿਕ੍ਖਿਤਂ 21 ਸੁਦੇਸਿਤਂ ਸੁਪਞ੍ਞਪਿਤਂ ਸੁਪਟ੍ਠਪਿਤਂ ਸੁવਿવਟਂ ਸੁવਿਭਤ੍ਤਂ ਸੁਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤਂ ਸੁਪਕਾਸਿਤਂ। ਗੋਤਮਨੂਪਧੀਕਨ੍ਤਿ ਉਪਧੀ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਾ ਚ ਖਨ੍ਧਾ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ। ਉਪਧਿਪ੍ਪਹਾਨਂ ਉਪਧਿવੂਪਸਮਂ ਉਪਧਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਂ ਉਪਧਿਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਂ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ – ਸੁਕਿਤ੍ਤਿਤਂ ਗੋਤਮਨੂਪਧੀਕਂ।
Sukittitaṃgotamanūpadhīkanti. Sukittitanti sukittitaṃ suācikkhitaṃ 22 sudesitaṃ supaññapitaṃ supaṭṭhapitaṃ suvivaṭaṃ suvibhattaṃ suuttānīkataṃ supakāsitaṃ. Gotamanūpadhīkanti upadhī vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Upadhippahānaṃ upadhivūpasamaṃ upadhinissaggaṃ upadhipaṭippassaddhaṃ amataṃ nibbānanti – sukittitaṃ gotamanūpadhīkaṃ.
ਯੇ ਸੀਧ ਦਿਟ੍ਠਂ વ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ વਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ વਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਪਹਾਯ ਜਹਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾ। ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਸੁਤਸੁਦ੍ਧਿਯੋ…ਪੇ॰… ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਮੁਤਸੁਦ੍ਧਿਯੋ… ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤਸੁਦ੍ਧਿਯੋ… ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਸੀਲਸੁਦ੍ਧਿਯੋ… ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ વਤਸੁਦ੍ਧਿਯੋ… ਯੇ ਸਬ੍ਬਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਪਹਾਯ ਜਹਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾਤਿ – ਯੇ ਸੀਧ ਦਿਟ੍ਠਂ વ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ વਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ વਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ।
Ye sīdha diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbanti ye sabbā diṭṭhasuddhiyo pahāya jahitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvā. Ye sabbā sutasuddhiyo…pe… ye sabbā mutasuddhiyo… ye sabbā diṭṭhasutamutasuddhiyo… ye sabbā sīlasuddhiyo… ye sabbā vatasuddhiyo… ye sabbā sīlabbatasuddhiyo pahāya jahitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – ye sīdha diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ.
ਅਨੇਕਰੂਪਮ੍ਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕવਿਧਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਮੁਤ੍ਤਿਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਜਹਿਤ੍વਾ ਪਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾਤਿ – ਅਨੇਕਰੂਪਮ੍ਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ।
Anekarūpampi pahāya sabbanti anekavidhakotūhalamaṅgalena suddhiṃ visuddhiṃ parisuddhiṃ muttiṃ vimuttiṃ parimuttiṃ pahāya jahitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – anekarūpampi pahāya sabbaṃ.
ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾਸੇ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ। ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਸਦ੍ਦਤਣ੍ਹਾ ਗਨ੍ਧਤਣ੍ਹਾ ਰਸਤਣ੍ਹਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ। ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਂ ਤੀਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਜਾਨਿਤ੍વਾ – ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ 23, ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਯ। ਕਤਮਾ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ ? ਤਣ੍ਹਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਅਯਂ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਸਦ੍ਦਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਗਨ੍ਧਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਰਸਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾਤਿ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ – ਅਯਂ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ।
Taṇhaṃ pariññāya anāsavāse, ahampi te oghatiṇṇāti brūmīti. Taṇhāti rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā. Taṇhaṃ pariññāyāti taṇhaṃ tīhi pariññāhi parijānitvā – ñātapariññāya, tīraṇapariññāya 24, pahānapariññāya. Katamā ñātapariññā ? Taṇhaṃ jānāti – ayaṃ rūpataṇhā, ayaṃ saddataṇhā, ayaṃ gandhataṇhā, ayaṃ rasataṇhā, ayaṃ phoṭṭhabbataṇhā, ayaṃ dhammataṇhāti jānāti passati – ayaṃ ñātapariññā.
ਕਤਮਾ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ? ਏવਂ ਞਾਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤਣ੍ਹਂ ਤੀਰੇਤਿ 25 ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਰੋਗਤੋ ਗਣ੍ਡਤੋ ਸਲ੍ਲਤੋ ਅਘਤੋ ਆਬਾਧਤੋ ਪਰਤੋ ਪਲੋਕਤੋ ਈਤਿਤੋ ਉਪਦ੍ਦવਤੋ ਭਯਤੋ ਉਪਸਗ੍ਗਤੋ ਚਲਤੋ ਪਭਙ੍ਗੁਤੋ ਅਦ੍ਧੁવਤੋ ਅਤਾਣਤੋ ਅਲੇਣਤੋ ਅਸਰਣਤੋ ਅਸਰਣੀਭੂਤਤੋ ਰਿਤ੍ਤਤੋ ਤੁਚ੍ਛਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਆਦੀਨવਤੋ વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਤੋ ਅਸਾਰਕਤੋ ਅਘਮੂਲਤੋ વਧਕਤੋ વਿਭવਤੋ ਸਾਸવਤੋ ਸਙ੍ਖਤਤੋ ਮਾਰਾਮਿਸਤੋ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਤੋ ਜਰਾਧਮ੍ਮਤੋ ਬ੍ਯਾਧਿਧਮ੍ਮਤੋ ਮਰਣਧਮ੍ਮਤੋ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਧਮ੍ਮਤੋ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਤੋ ਸਮੁਦਯਤੋ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਤੋ ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ ਆਦੀਨવਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਤੀਰੇਤਿ – ਅਯਂ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ।
Katamā tīraṇapariññā? Evaṃ ñātaṃ katvā taṇhaṃ tīreti 26 aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato ītito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhaṅguto addhuvato atāṇato aleṇato asaraṇato asaraṇībhūtato rittato tucchato suññato anattato ādīnavato vipariṇāmadhammato asārakato aghamūlato vadhakato vibhavato sāsavato saṅkhatato mārāmisato jātidhammato jarādhammato byādhidhammato maraṇadhammato sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammato saṃkilesadhammato samudayato atthaṅgamato assādato ādīnavato nissaraṇato tīreti – ayaṃ tīraṇapariññā.
ਕਤਮਾ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ? ਏવਂ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ ਤਣ੍ਹਂ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤਿ – ਅਯਂ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ।
Katamā pahānapariññā? Evaṃ tīrayitvā taṇhaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti – ayaṃ pahānapariññā.
ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਂ ਇਮਾਹਿ ਤੀਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਅਨਾਸવਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸવਾ – ਕਾਮਾਸવੋ, ਭવਾਸવੋ, ਦਿਟ੍ਠਾਸવੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ। ਯੇਸਂ ਇਮੇ ਆਸવਾ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਨਾਸવਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવਾ। ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾਸੇ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ। ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ ਯੇ ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇ ਕਾਮੋਘਂ ਤਿਣ੍ਣਾ ਭવੋਘਂ ਤਿਣ੍ਣਾ ਦਿਟ੍ਠੋਘਂ ਤਿਣ੍ਣਾ ਅવਿਜ੍ਜੋਘਂ ਤਿਣ੍ਣਾ ਸਬ੍ਬਸਂਸਾਰਪਥਂ ਤਿਣ੍ਣਾ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾ ਨਿਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ વੀਤਿવਤ੍ਤਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ વਦਾਮਿਤਿ – ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾਸੇ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –
Taṇhaṃ pariññāyāti taṇhaṃ imāhi tīhi pariññāhi parijānitvā. Anāsavāti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Yesaṃ ime āsavā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, te vuccanti anāsavā arahanto khīṇāsavā. Taṇhaṃ pariññāya anāsavāse, ahampi te oghatiṇṇāti. Brūmīti ye taṇhaṃ pariññāya anāsavā, ahampi te kāmoghaṃ tiṇṇā bhavoghaṃ tiṇṇā diṭṭhoghaṃ tiṇṇā avijjoghaṃ tiṇṇā sabbasaṃsārapathaṃ tiṇṇā uttiṇṇā nittiṇṇā atikkantā samatikkantā vītivattāti brūmi vadāmiti – taṇhaṃ pariññāya anāsavāse, ahampi te oghatiṇṇāti brūmi. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ਏਤਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ વਚੋ ਮਹੇਸਿਨੋ, ਸੁਕਿਤ੍ਤਿਤਂ ਗੋਤਮਨੂਪਧੀਕਂ।
‘‘Etābhinandāmi vaco mahesino, sukittitaṃ gotamanūpadhīkaṃ;
ਯੇ ਸੀਧ ਦਿਟ੍ਠਂ વ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ વਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ વਾਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ॥
Ye sīdha diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā, sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ.
ਅਨੇਕਰੂਪਮ੍ਪਿ ਪਹਾਯ ਸਬ੍ਬਂ, ਤਣ੍ਹਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨਾਸવਾਸੇ।
Anekarūpampi pahāya sabbaṃ, taṇhaṃ pariññāya anāsavāse;
ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇ ਓਘਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ॥
Ahampi te oghatiṇṇāti brūmī’’ti.
ਨਨ੍ਦਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਸਤ੍ਤਮੋ।
Nandamāṇavapucchāniddeso sattamo.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ੭. ਨਨ੍ਦਮਾਣવਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 7. Nandamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā
