Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya |
౧౦. నన్దమాతాసుత్తం
10. Nandamātāsuttaṃ
తేన ఖో పన సమయేన వేస్సవణో మహారాజా ఉత్తరాయ దిసాయ దక్ఖిణం దిసం గచ్ఛతి కేనచిదేవ కరణీయేన. అస్సోసి ఖో వేస్సవణో మహారాజా నన్దమాతాయ ఉపాసికాయ పారాయనం సరేన భాసన్తియా, సుత్వా కథాపరియోసానం ఆగమయమానో అట్ఠాసి.
Tena kho pana samayena vessavaṇo mahārājā uttarāya disāya dakkhiṇaṃ disaṃ gacchati kenacideva karaṇīyena. Assosi kho vessavaṇo mahārājā nandamātāya upāsikāya pārāyanaṃ sarena bhāsantiyā, sutvā kathāpariyosānaṃ āgamayamāno aṭṭhāsi.
అథ ఖో నన్దమాతా ఉపాసికా పారాయనం సరేన భాసిత్వా తుణ్హీ అహోసి. అథ ఖో వేస్సవణో మహారాజా నన్దమాతాయ ఉపాసికాయ కథాపరియోసానం విదిత్వా అబ్భానుమోది – ‘‘సాధు భగిని, సాధు భగినీ’’తి! ‘‘కో పనేసో, భద్రముఖా’’తి? ‘‘అహం తే, భగిని, భాతా వేస్సవణో, మహారాజా’’తి. ‘‘సాధు, భద్రముఖ, తేన హి యో మే అయం ధమ్మపరియాయో భణితో ఇదం తే హోతు ఆతిథేయ్య’’న్తి. ‘‘సాధు, భగిని, ఏతఞ్చేవ మే హోతు ఆతిథేయ్యం. స్వేవ 5 సారిపుత్తమోగ్గల్లానప్పముఖో భిక్ఖుసఙ్ఘో అకతపాతరాసో వేళుకణ్డకం ఆగమిస్సతి, తఞ్చ భిక్ఖుసఙ్ఘం పరివిసిత్వా మమ దక్ఖిణం ఆదిసేయ్యాసి. ఏతఞ్చేవ 6 మే భవిస్సతి ఆతిథేయ్య’’న్తి.
Atha kho nandamātā upāsikā pārāyanaṃ sarena bhāsitvā tuṇhī ahosi. Atha kho vessavaṇo mahārājā nandamātāya upāsikāya kathāpariyosānaṃ viditvā abbhānumodi – ‘‘sādhu bhagini, sādhu bhaginī’’ti! ‘‘Ko paneso, bhadramukhā’’ti? ‘‘Ahaṃ te, bhagini, bhātā vessavaṇo, mahārājā’’ti. ‘‘Sādhu, bhadramukha, tena hi yo me ayaṃ dhammapariyāyo bhaṇito idaṃ te hotu ātitheyya’’nti. ‘‘Sādhu, bhagini, etañceva me hotu ātitheyyaṃ. Sveva 7 sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso veḷukaṇḍakaṃ āgamissati, tañca bhikkhusaṅghaṃ parivisitvā mama dakkhiṇaṃ ādiseyyāsi. Etañceva 8 me bhavissati ātitheyya’’nti.
అథ ఖో నన్దమాతా ఉపాసికా తస్సా రత్తియా అచ్చయేన సకే నివేసనే పణీతం ఖాదనీయం భోజనీయం పటియాదాపేసి. అథ ఖో సారిపుత్తమోగ్గల్లానప్పముఖో భిక్ఖుసఙ్ఘో అకతపాతరాసో యేన వేళుకణ్డకో తదవసరి. అథ ఖో నన్దమాతా ఉపాసికా అఞ్ఞతరం పురిసం ఆమన్తేసి – ‘‘ఏహి త్వం, అమ్భో పురిస, ఆరామం గన్త్వా భిక్ఖుసఙ్ఘస్స కాలం ఆరోచేహి – ‘కాలో, భన్తే, అయ్యాయ నన్దమాతుయా నివేసనే నిట్ఠితం భత్త’’’న్తి. ‘‘ఏవం, అయ్యే’’తి ఖో సో పురిసో నన్దమాతాయ ఉపాసికాయ పటిస్సుత్వా ఆరామం గన్త్వా భిక్ఖుసఙ్ఘస్స కాలం ఆరోచేసి – ‘‘కాలో, భన్తే, అయ్యాయ నన్దమాతుయా నివేసనే నిట్ఠితం భత్త’’న్తి. అథ ఖో సారిపుత్తమోగ్గల్లానప్పముఖో భిక్ఖుసఙ్ఘో పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ యేన నన్దమాతాయ ఉపాసికాయ నివేసనం తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది. అథ ఖో నన్దమాతా ఉపాసికా సారిపుత్తమోగ్గల్లానప్పముఖం భిక్ఖుసఙ్ఘం పణీతేన ఖాదనీయేన భోజనీయేన సహత్థా సన్తప్పేసి సమ్పవారేసి.
Atha kho nandamātā upāsikā tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpesi. Atha kho sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso yena veḷukaṇḍako tadavasari. Atha kho nandamātā upāsikā aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa, ārāmaṃ gantvā bhikkhusaṅghassa kālaṃ ārocehi – ‘kālo, bhante, ayyāya nandamātuyā nivesane niṭṭhitaṃ bhatta’’’nti. ‘‘Evaṃ, ayye’’ti kho so puriso nandamātāya upāsikāya paṭissutvā ārāmaṃ gantvā bhikkhusaṅghassa kālaṃ ārocesi – ‘‘kālo, bhante, ayyāya nandamātuyā nivesane niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena nandamātāya upāsikāya nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho nandamātā upāsikā sāriputtamoggallānappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
అథ ఖో నన్దమాతా ఉపాసికా ఆయస్మన్తం సారిపుత్తం భుత్తావిం ఓనీతపత్తపాణిం ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నం ఖో నన్దమాతరం ఉపాసికం ఆయస్మా సారిపుత్తో ఏతదవోచ – ‘‘కో పన తే, నన్దమాతే, భిక్ఖుసఙ్ఘస్స అబ్భాగమనం ఆరోచేసీ’’తి?
Atha kho nandamātā upāsikā āyasmantaṃ sāriputtaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho nandamātaraṃ upāsikaṃ āyasmā sāriputto etadavoca – ‘‘ko pana te, nandamāte, bhikkhusaṅghassa abbhāgamanaṃ ārocesī’’ti?
‘‘ఇధాహం, భన్తే , రత్తియా పచ్చూససమయం పచ్చుట్ఠాయ పారాయనం సరేన భాసిత్వా తుణ్హీ అహోసిం. అథ ఖో, భన్తే, వేస్సవణో మహారాజా మమ కథాపరియోసానం విదిత్వా అబ్భానుమోది – ‘సాధు, భగిని, సాధు, భగినీ’తి! ‘కో పనేసో, భద్రముఖా’తి? ‘అహం తే, భగిని, భాతా వేస్సవణో, మహారాజా’తి. ‘సాధు, భద్రముఖ, తేన హి యో మే అయం ధమ్మపరియాయో భణితో ఇదం తే హోతు ఆతిథేయ్య’న్తి. ‘సాధు, భగిని, ఏతఞ్చేవ మే హోతు ఆతిథేయ్యం. స్వేవ సారిపుత్తమోగ్గల్లానప్పముఖో భిక్ఖుసఙ్ఘో అకతపాతరాసో వేళుకణ్డకం ఆగమిస్సతి, తఞ్చ భిక్ఖుసఙ్ఘం పరివిసిత్వా మమ దక్ఖిణం ఆదిసేయ్యాసి. ఏతఞ్చేవ 9 మే భవిస్సతి ఆతిథేయ్య’న్తి. యదిదం 10, భన్తే, దానే 11 పుఞ్ఞఞ్చ పుఞ్ఞమహీ చ తం 12 వేస్సవణస్స మహారాజస్స సుఖాయ హోతూ’’తి.
‘‘Idhāhaṃ, bhante , rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya pārāyanaṃ sarena bhāsitvā tuṇhī ahosiṃ. Atha kho, bhante, vessavaṇo mahārājā mama kathāpariyosānaṃ viditvā abbhānumodi – ‘sādhu, bhagini, sādhu, bhaginī’ti! ‘Ko paneso, bhadramukhā’ti? ‘Ahaṃ te, bhagini, bhātā vessavaṇo, mahārājā’ti. ‘Sādhu, bhadramukha, tena hi yo me ayaṃ dhammapariyāyo bhaṇito idaṃ te hotu ātitheyya’nti. ‘Sādhu, bhagini, etañceva me hotu ātitheyyaṃ. Sveva sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso veḷukaṇḍakaṃ āgamissati, tañca bhikkhusaṅghaṃ parivisitvā mama dakkhiṇaṃ ādiseyyāsi. Etañceva 13 me bhavissati ātitheyya’nti. Yadidaṃ 14, bhante, dāne 15 puññañca puññamahī ca taṃ 16 vessavaṇassa mahārājassa sukhāya hotū’’ti.
‘‘అచ్ఛరియం, నన్దమాతే, అబ్భుతం, నన్దమాతే! యత్ర హి నామ వేస్సవణేన మహారాజేన ఏవంమహిద్ధికేన ఏవంమహేసక్ఖేన దేవపుత్తేన సమ్ముఖా సల్లపిస్ససీ’’తి.
‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte! Yatra hi nāma vessavaṇena mahārājena evaṃmahiddhikena evaṃmahesakkhena devaputtena sammukhā sallapissasī’’ti.
‘‘న ఖో మే, భన్తే, ఏసేవ అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. అత్థి మే అఞ్ఞోపి అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. ఇధ మే, భన్తే, నన్దో నామ ఏకపుత్తకో పియో మనాపో. తం రాజానో కిస్మిఞ్చిదేవ పకరణే ఓకస్స పసయ్హ జీవితా వోరోపేసుం. తస్మిం ఖో పనాహం, భన్తే, దారకే గహితే వా గయ్హమానే వా వధే వా వజ్ఝమానే వా హతే వా హఞ్ఞమానే వా నాభిజానామి చిత్తస్స అఞ్ఞథత్త’’న్తి. ‘‘అచ్ఛరియం, నన్దమాతే, అబ్భుతం నన్దమాతే! యత్ర హి నామ చిత్తుప్పాదమ్పి 17 పరిసోధేస్ససీ’’తి.
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Idha me, bhante, nando nāma ekaputtako piyo manāpo. Taṃ rājāno kismiñcideva pakaraṇe okassa pasayha jīvitā voropesuṃ. Tasmiṃ kho panāhaṃ, bhante, dārake gahite vā gayhamāne vā vadhe vā vajjhamāne vā hate vā haññamāne vā nābhijānāmi cittassa aññathatta’’nti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ nandamāte! Yatra hi nāma cittuppādampi 18 parisodhessasī’’ti.
‘‘న ఖో మే, భన్తే , ఏసేవ అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. అత్థి మే అఞ్ఞోపి అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. ఇధ మే, భన్తే, సామికో కాలఙ్కతో అఞ్ఞతరం యక్ఖయోనిం ఉపపన్నో. సో మే తేనేవ పురిమేన అత్తభావేన ఉద్దస్సేసి. న ఖో పనాహం, భన్తే, అభిజానామి తతోనిదానం చిత్తస్స అఞ్ఞథత్త’’న్తి. ‘‘అచ్ఛరియం, నన్దమాతే, అబ్భుతం, నన్దమాతే! యత్ర హి నామ చిత్తుప్పాదమ్పి పరిసోధేస్ససీ’’తి.
‘‘Na kho me, bhante , eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Idha me, bhante, sāmiko kālaṅkato aññataraṃ yakkhayoniṃ upapanno. So me teneva purimena attabhāvena uddassesi. Na kho panāhaṃ, bhante, abhijānāmi tatonidānaṃ cittassa aññathatta’’nti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte! Yatra hi nāma cittuppādampi parisodhessasī’’ti.
‘‘న ఖో మే, భన్తే, ఏసేవ అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. అత్థి మే అఞ్ఞోపి అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. యతోహం, భన్తే, సామికస్స దహరస్సేవ దహరా ఆనీతా నాభిజానామి సామికం మనసాపి అతిచరితా 19, కుతో పన కాయేనా’’తి! ‘‘అచ్ఛరియం, నన్దమాతే, అబ్భుతం, నన్దమాతే! యత్ర హి నామ చిత్తుప్పాదమ్పి పరిసోధేస్ససీ’’తి.
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Yatohaṃ, bhante, sāmikassa daharasseva daharā ānītā nābhijānāmi sāmikaṃ manasāpi aticaritā 20, kuto pana kāyenā’’ti! ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte! Yatra hi nāma cittuppādampi parisodhessasī’’ti.
‘‘న ఖో మే, భన్తే, ఏసేవ అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. అత్థి మే అఞ్ఞోపి అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. యదాహం, భన్తే, ఉపాసికా పటిదేసితా నాభిజానామి కిఞ్చి సిక్ఖాపదం సఞ్చిచ్చ వీతిక్కమితా’’తి. ‘‘అచ్ఛరియం, నన్దమాతే, అబ్భుతం, నన్దమాతే’’తి!
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Yadāhaṃ, bhante, upāsikā paṭidesitā nābhijānāmi kiñci sikkhāpadaṃ sañcicca vītikkamitā’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte’’ti!
‘‘న ఖో మే, భన్తే, ఏసేవ అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. అత్థి మే అఞ్ఞోపి అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. ఇధాహం, భన్తే, యావదేవ 21 ఆకఙ్ఖామి వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖికా చ విహరామి సతా చ సమ్పజానా సుఖఞ్చ కాయే పటిసంవేదేమి, యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి – ‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’తి తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామి. సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరామీ’’తి. ‘‘అచ్ఛరియం, నన్దమాతే, అబ్భుతం, నన్దమాతే’’తి!
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Idhāhaṃ, bhante, yāvadeva 22 ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Pītiyā ca virāgā upekkhikā ca viharāmi satā ca sampajānā sukhañca kāye paṭisaṃvedemi, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmī’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte’’ti!
‘‘న ఖో మే, భన్తే, ఏసేవ అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. అత్థి మే అఞ్ఞోపి అచ్ఛరియో అబ్భుతో ధమ్మో. యానిమాని, భన్తే, భగవతా దేసితాని పఞ్చోరమ్భాగియాని సంయోజనాని నాహం తేసం కిఞ్చి అత్తని అప్పహీనం సమనుపస్సామీ’’తి. ‘‘అచ్ఛరియం, నన్దమాతే, అబ్భుతం, నన్దమాతే’’తి!
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Yānimāni, bhante, bhagavatā desitāni pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni nāhaṃ tesaṃ kiñci attani appahīnaṃ samanupassāmī’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte’’ti!
అథ ఖో ఆయస్మా సారిపుత్తో నన్దమాతరం ఉపాసికం ధమ్మియా కథాయ సన్దస్సేత్వా సమాదపేత్వా సముత్తేజేత్వా సమ్పహంసేత్వా ఉట్ఠాయాసనా పక్కామీతి. దసమం.
Atha kho āyasmā sāriputto nandamātaraṃ upāsikaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti. Dasamaṃ.
మహాయఞ్ఞవగ్గో పఞ్చమో.
Mahāyaññavaggo pañcamo.
తస్సుద్దానం –
Tassuddānaṃ –
ఠితి చ పరిక్ఖారం ద్వే, అగ్గీ సఞ్ఞా చ ద్వే పరా;
Ṭhiti ca parikkhāraṃ dve, aggī saññā ca dve parā;
మేథునా సంయోగో దానం, నన్దమాతేన తే దసాతి.
Methunā saṃyogo dānaṃ, nandamātena te dasāti.
పఠమపణ్ణాసకం సమత్తం.
Paṭhamapaṇṇāsakaṃ samattaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౧౦. నన్దమాతాసుత్తవణ్ణనా • 10. Nandamātāsuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౧౦. నన్దమాతాసుత్తవణ్ణనా • 10. Nandamātāsuttavaṇṇanā