| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
១០. នន្ទមាតាសុត្តំ
10. Nandamātāsuttaṃ
តេន ខោ បន សមយេន វេស្សវណោ មហារាជា ឧត្តរាយ ទិសាយ ទក្ខិណំ ទិសំ គច្ឆតិ កេនចិទេវ ករណីយេន។ អស្សោសិ ខោ វេស្សវណោ មហារាជា នន្ទមាតាយ ឧបាសិកាយ បារាយនំ សរេន ភាសន្តិយា, សុត្វា កថាបរិយោសានំ អាគមយមានោ អដ្ឋាសិ។
Tena kho pana samayena vessavaṇo mahārājā uttarāya disāya dakkhiṇaṃ disaṃ gacchati kenacideva karaṇīyena. Assosi kho vessavaṇo mahārājā nandamātāya upāsikāya pārāyanaṃ sarena bhāsantiyā, sutvā kathāpariyosānaṃ āgamayamāno aṭṭhāsi.
អថ ខោ នន្ទមាតា ឧបាសិកា បារាយនំ សរេន ភាសិត្វា តុណ្ហី អហោសិ។ អថ ខោ វេស្សវណោ មហារាជា នន្ទមាតាយ ឧបាសិកាយ កថាបរិយោសានំ វិទិត្វា អព្ភានុមោទិ – ‘‘សាធុ ភគិនិ, សាធុ ភគិនី’’តិ! ‘‘កោ បនេសោ, ភទ្រមុខា’’តិ? ‘‘អហំ តេ, ភគិនិ, ភាតា វេស្សវណោ, មហារាជា’’តិ។ ‘‘សាធុ, ភទ្រមុខ, តេន ហិ យោ មេ អយំ ធម្មបរិយាយោ ភណិតោ ឥទំ តេ ហោតុ អាតិថេយ្យ’’ន្តិ។ ‘‘សាធុ, ភគិនិ, ឯតញ្ចេវ មេ ហោតុ អាតិថេយ្យំ។ ស្វេវ 5 សារិបុត្តមោគ្គល្លានប្បមុខោ ភិក្ខុសង្ឃោ អកតបាតរាសោ វេឡុកណ្ឌកំ អាគមិស្សតិ, តញ្ច ភិក្ខុសង្ឃំ បរិវិសិត្វា មម ទក្ខិណំ អាទិសេយ្យាសិ។ ឯតញ្ចេវ 6 មេ ភវិស្សតិ អាតិថេយ្យ’’ន្តិ។
Atha kho nandamātā upāsikā pārāyanaṃ sarena bhāsitvā tuṇhī ahosi. Atha kho vessavaṇo mahārājā nandamātāya upāsikāya kathāpariyosānaṃ viditvā abbhānumodi – ‘‘sādhu bhagini, sādhu bhaginī’’ti! ‘‘Ko paneso, bhadramukhā’’ti? ‘‘Ahaṃ te, bhagini, bhātā vessavaṇo, mahārājā’’ti. ‘‘Sādhu, bhadramukha, tena hi yo me ayaṃ dhammapariyāyo bhaṇito idaṃ te hotu ātitheyya’’nti. ‘‘Sādhu, bhagini, etañceva me hotu ātitheyyaṃ. Sveva 7 sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso veḷukaṇḍakaṃ āgamissati, tañca bhikkhusaṅghaṃ parivisitvā mama dakkhiṇaṃ ādiseyyāsi. Etañceva 8 me bhavissati ātitheyya’’nti.
អថ ខោ នន្ទមាតា ឧបាសិកា តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន សកេ និវេសនេ បណីតំ ខាទនីយំ ភោជនីយំ បដិយាទាបេសិ។ អថ ខោ សារិបុត្តមោគ្គល្លានប្បមុខោ ភិក្ខុសង្ឃោ អកតបាតរាសោ យេន វេឡុកណ្ឌកោ តទវសរិ។ អថ ខោ នន្ទមាតា ឧបាសិកា អញ្ញតរំ បុរិសំ អាមន្តេសិ – ‘‘ឯហិ ត្វំ, អម្ភោ បុរិស, អារាមំ គន្ត្វា ភិក្ខុសង្ឃស្ស កាលំ អារោចេហិ – ‘កាលោ, ភន្តេ, អយ្យាយ នន្ទមាតុយា និវេសនេ និដ្ឋិតំ ភត្ត’’’ន្តិ។ ‘‘ឯវំ, អយ្យេ’’តិ ខោ សោ បុរិសោ នន្ទមាតាយ ឧបាសិកាយ បដិស្សុត្វា អារាមំ គន្ត្វា ភិក្ខុសង្ឃស្ស កាលំ អារោចេសិ – ‘‘កាលោ, ភន្តេ, អយ្យាយ នន្ទមាតុយា និវេសនេ និដ្ឋិតំ ភត្ត’’ន្តិ។ អថ ខោ សារិបុត្តមោគ្គល្លានប្បមុខោ ភិក្ខុសង្ឃោ បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ យេន នន្ទមាតាយ ឧបាសិកាយ និវេសនំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ។ អថ ខោ នន្ទមាតា ឧបាសិកា សារិបុត្តមោគ្គល្លានប្បមុខំ ភិក្ខុសង្ឃំ បណីតេន ខាទនីយេន ភោជនីយេន សហត្ថា សន្តប្បេសិ សម្បវារេសិ។
Atha kho nandamātā upāsikā tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpesi. Atha kho sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso yena veḷukaṇḍako tadavasari. Atha kho nandamātā upāsikā aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa, ārāmaṃ gantvā bhikkhusaṅghassa kālaṃ ārocehi – ‘kālo, bhante, ayyāya nandamātuyā nivesane niṭṭhitaṃ bhatta’’’nti. ‘‘Evaṃ, ayye’’ti kho so puriso nandamātāya upāsikāya paṭissutvā ārāmaṃ gantvā bhikkhusaṅghassa kālaṃ ārocesi – ‘‘kālo, bhante, ayyāya nandamātuyā nivesane niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena nandamātāya upāsikāya nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho nandamātā upāsikā sāriputtamoggallānappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
អថ ខោ នន្ទមាតា ឧបាសិកា អាយស្មន្តំ សារិបុត្តំ ភុត្តាវិំ ឱនីតបត្តបាណិំ ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ នន្ទមាតរំ ឧបាសិកំ អាយស្មា សារិបុត្តោ ឯតទវោច – ‘‘កោ បន តេ, នន្ទមាតេ, ភិក្ខុសង្ឃស្ស អព្ភាគមនំ អារោចេសី’’តិ?
Atha kho nandamātā upāsikā āyasmantaṃ sāriputtaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho nandamātaraṃ upāsikaṃ āyasmā sāriputto etadavoca – ‘‘ko pana te, nandamāte, bhikkhusaṅghassa abbhāgamanaṃ ārocesī’’ti?
‘‘ឥធាហំ, ភន្តេ , រត្តិយា បច្ចូសសមយំ បច្ចុដ្ឋាយ បារាយនំ សរេន ភាសិត្វា តុណ្ហី អហោសិំ។ អថ ខោ, ភន្តេ, វេស្សវណោ មហារាជា មម កថាបរិយោសានំ វិទិត្វា អព្ភានុមោទិ – ‘សាធុ, ភគិនិ, សាធុ, ភគិនី’តិ! ‘កោ បនេសោ, ភទ្រមុខា’តិ? ‘អហំ តេ, ភគិនិ, ភាតា វេស្សវណោ, មហារាជា’តិ។ ‘សាធុ, ភទ្រមុខ, តេន ហិ យោ មេ អយំ ធម្មបរិយាយោ ភណិតោ ឥទំ តេ ហោតុ អាតិថេយ្យ’ន្តិ។ ‘សាធុ, ភគិនិ, ឯតញ្ចេវ មេ ហោតុ អាតិថេយ្យំ។ ស្វេវ សារិបុត្តមោគ្គល្លានប្បមុខោ ភិក្ខុសង្ឃោ អកតបាតរាសោ វេឡុកណ្ឌកំ អាគមិស្សតិ, តញ្ច ភិក្ខុសង្ឃំ បរិវិសិត្វា មម ទក្ខិណំ អាទិសេយ្យាសិ។ ឯតញ្ចេវ 9 មេ ភវិស្សតិ អាតិថេយ្យ’ន្តិ។ យទិទំ 10, ភន្តេ, ទានេ 11 បុញ្ញញ្ច បុញ្ញមហី ច តំ 12 វេស្សវណស្ស មហារាជស្ស សុខាយ ហោតូ’’តិ។
‘‘Idhāhaṃ, bhante , rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya pārāyanaṃ sarena bhāsitvā tuṇhī ahosiṃ. Atha kho, bhante, vessavaṇo mahārājā mama kathāpariyosānaṃ viditvā abbhānumodi – ‘sādhu, bhagini, sādhu, bhaginī’ti! ‘Ko paneso, bhadramukhā’ti? ‘Ahaṃ te, bhagini, bhātā vessavaṇo, mahārājā’ti. ‘Sādhu, bhadramukha, tena hi yo me ayaṃ dhammapariyāyo bhaṇito idaṃ te hotu ātitheyya’nti. ‘Sādhu, bhagini, etañceva me hotu ātitheyyaṃ. Sveva sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso veḷukaṇḍakaṃ āgamissati, tañca bhikkhusaṅghaṃ parivisitvā mama dakkhiṇaṃ ādiseyyāsi. Etañceva 13 me bhavissati ātitheyya’nti. Yadidaṃ 14, bhante, dāne 15 puññañca puññamahī ca taṃ 16 vessavaṇassa mahārājassa sukhāya hotū’’ti.
‘‘អច្ឆរិយំ, នន្ទមាតេ, អព្ភុតំ, នន្ទមាតេ! យត្រ ហិ នាម វេស្សវណេន មហារាជេន ឯវំមហិទ្ធិកេន ឯវំមហេសក្ខេន ទេវបុត្តេន សម្មុខា សល្លបិស្សសី’’តិ។
‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte! Yatra hi nāma vessavaṇena mahārājena evaṃmahiddhikena evaṃmahesakkhena devaputtena sammukhā sallapissasī’’ti.
‘‘ន ខោ មេ, ភន្តេ, ឯសេវ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ អត្ថិ មេ អញ្ញោបិ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ ឥធ មេ, ភន្តេ, នន្ទោ នាម ឯកបុត្តកោ បិយោ មនាបោ។ តំ រាជានោ កិស្មិញ្ចិទេវ បករណេ ឱកស្ស បសយ្ហ ជីវិតា វោរោបេសុំ។ តស្មិំ ខោ បនាហំ, ភន្តេ, ទារកេ គហិតេ វា គយ្ហមានេ វា វធេ វា វជ្ឈមានេ វា ហតេ វា ហញ្ញមានេ វា នាភិជានាមិ ចិត្តស្ស អញ្ញថត្ត’’ន្តិ។ ‘‘អច្ឆរិយំ, នន្ទមាតេ, អព្ភុតំ នន្ទមាតេ! យត្រ ហិ នាម ចិត្តុប្បាទម្បិ 17 បរិសោធេស្សសី’’តិ។
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Idha me, bhante, nando nāma ekaputtako piyo manāpo. Taṃ rājāno kismiñcideva pakaraṇe okassa pasayha jīvitā voropesuṃ. Tasmiṃ kho panāhaṃ, bhante, dārake gahite vā gayhamāne vā vadhe vā vajjhamāne vā hate vā haññamāne vā nābhijānāmi cittassa aññathatta’’nti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ nandamāte! Yatra hi nāma cittuppādampi 18 parisodhessasī’’ti.
‘‘ន ខោ មេ, ភន្តេ , ឯសេវ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ អត្ថិ មេ អញ្ញោបិ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ ឥធ មេ, ភន្តេ, សាមិកោ កាលង្កតោ អញ្ញតរំ យក្ខយោនិំ ឧបបន្នោ។ សោ មេ តេនេវ បុរិមេន អត្តភាវេន ឧទ្ទស្សេសិ។ ន ខោ បនាហំ, ភន្តេ, អភិជានាមិ តតោនិទានំ ចិត្តស្ស អញ្ញថត្ត’’ន្តិ។ ‘‘អច្ឆរិយំ, នន្ទមាតេ, អព្ភុតំ, នន្ទមាតេ! យត្រ ហិ នាម ចិត្តុប្បាទម្បិ បរិសោធេស្សសី’’តិ។
‘‘Na kho me, bhante , eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Idha me, bhante, sāmiko kālaṅkato aññataraṃ yakkhayoniṃ upapanno. So me teneva purimena attabhāvena uddassesi. Na kho panāhaṃ, bhante, abhijānāmi tatonidānaṃ cittassa aññathatta’’nti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte! Yatra hi nāma cittuppādampi parisodhessasī’’ti.
‘‘ន ខោ មេ, ភន្តេ, ឯសេវ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ អត្ថិ មេ អញ្ញោបិ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ យតោហំ, ភន្តេ, សាមិកស្ស ទហរស្សេវ ទហរា អានីតា នាភិជានាមិ សាមិកំ មនសាបិ អតិចរិតា 19, កុតោ បន កាយេនា’’តិ! ‘‘អច្ឆរិយំ, នន្ទមាតេ, អព្ភុតំ, នន្ទមាតេ! យត្រ ហិ នាម ចិត្តុប្បាទម្បិ បរិសោធេស្សសី’’តិ។
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Yatohaṃ, bhante, sāmikassa daharasseva daharā ānītā nābhijānāmi sāmikaṃ manasāpi aticaritā 20, kuto pana kāyenā’’ti! ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte! Yatra hi nāma cittuppādampi parisodhessasī’’ti.
‘‘ន ខោ មេ, ភន្តេ, ឯសេវ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ អត្ថិ មេ អញ្ញោបិ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ យទាហំ, ភន្តេ, ឧបាសិកា បដិទេសិតា នាភិជានាមិ កិញ្ចិ សិក្ខាបទំ សញ្ចិច្ច វីតិក្កមិតា’’តិ។ ‘‘អច្ឆរិយំ, នន្ទមាតេ, អព្ភុតំ, នន្ទមាតេ’’តិ!
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Yadāhaṃ, bhante, upāsikā paṭidesitā nābhijānāmi kiñci sikkhāpadaṃ sañcicca vītikkamitā’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte’’ti!
‘‘ន ខោ មេ, ភន្តេ, ឯសេវ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ អត្ថិ មេ អញ្ញោបិ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ ឥធាហំ, ភន្តេ, យាវទេវ 21 អាកង្ខាមិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ សវិតក្កំ សវិចារំ វិវេកជំ បីតិសុខំ បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរាមិ។ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា អជ្ឈត្តំ សម្បសាទនំ ចេតសោ ឯកោទិភាវំ អវិតក្កំ អវិចារំ វិវេកជំ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរាមិ។ បីតិយា ច វិរាគា ឧបេក្ខិកា ច វិហរាមិ សតា ច សម្បជានា សុខញ្ច កាយេ បដិសំវេទេមិ, យំ តំ អរិយា អាចិក្ខន្តិ – ‘ឧបេក្ខកោ សតិមា សុខវិហារី’តិ តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរាមិ។ សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា បុព្ពេវ សោមនស្សទោមនស្សានំ អត្ថង្គមា អទុក្ខមសុខំ ឧបេក្ខាសតិបារិសុទ្ធិំ ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរាមី’’តិ។ ‘‘អច្ឆរិយំ, នន្ទមាតេ, អព្ភុតំ, នន្ទមាតេ’’តិ!
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Idhāhaṃ, bhante, yāvadeva 22 ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Pītiyā ca virāgā upekkhikā ca viharāmi satā ca sampajānā sukhañca kāye paṭisaṃvedemi, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmī’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte’’ti!
‘‘ន ខោ មេ, ភន្តេ, ឯសេវ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ អត្ថិ មេ អញ្ញោបិ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ។ យានិមានិ, ភន្តេ, ភគវតា ទេសិតានិ បញ្ចោរម្ភាគិយានិ សំយោជនានិ នាហំ តេសំ កិញ្ចិ អត្តនិ អប្បហីនំ សមនុបស្សាមី’’តិ។ ‘‘អច្ឆរិយំ, នន្ទមាតេ, អព្ភុតំ, នន្ទមាតេ’’តិ!
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Yānimāni, bhante, bhagavatā desitāni pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni nāhaṃ tesaṃ kiñci attani appahīnaṃ samanupassāmī’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte’’ti!
អថ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ នន្ទមាតរំ ឧបាសិកំ ធម្មិយា កថាយ សន្ទស្សេត្វា សមាទបេត្វា សមុត្តេជេត្វា សម្បហំសេត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កាមីតិ។ ទសមំ។
Atha kho āyasmā sāriputto nandamātaraṃ upāsikaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti. Dasamaṃ.
មហាយញ្ញវគ្គោ បញ្ចមោ។
Mahāyaññavaggo pañcamo.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
ឋិតិ ច បរិក្ខារំ ទ្វេ, អគ្គី សញ្ញា ច ទ្វេ បរា;
Ṭhiti ca parikkhāraṃ dve, aggī saññā ca dve parā;
មេថុនា សំយោគោ ទានំ, នន្ទមាតេន តេ ទសាតិ។
Methunā saṃyogo dānaṃ, nandamātena te dasāti.
បឋមបណ្ណាសកំ សមត្តំ។
Paṭhamapaṇṇāsakaṃ samattaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១០. នន្ទមាតាសុត្តវណ្ណនា • 10. Nandamātāsuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១០. នន្ទមាតាសុត្តវណ្ណនា • 10. Nandamātāsuttavaṇṇanā
