Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya |
൧൦. നന്ദമാതാസുത്തം
10. Nandamātāsuttaṃ
തേന ഖോ പന സമയേന വേസ്സവണോ മഹാരാജാ ഉത്തരായ ദിസായ ദക്ഖിണം ദിസം ഗച്ഛതി കേനചിദേവ കരണീയേന. അസ്സോസി ഖോ വേസ്സവണോ മഹാരാജാ നന്ദമാതായ ഉപാസികായ പാരായനം സരേന ഭാസന്തിയാ, സുത്വാ കഥാപരിയോസാനം ആഗമയമാനോ അട്ഠാസി.
Tena kho pana samayena vessavaṇo mahārājā uttarāya disāya dakkhiṇaṃ disaṃ gacchati kenacideva karaṇīyena. Assosi kho vessavaṇo mahārājā nandamātāya upāsikāya pārāyanaṃ sarena bhāsantiyā, sutvā kathāpariyosānaṃ āgamayamāno aṭṭhāsi.
അഥ ഖോ നന്ദമാതാ ഉപാസികാ പാരായനം സരേന ഭാസിത്വാ തുണ്ഹീ അഹോസി. അഥ ഖോ വേസ്സവണോ മഹാരാജാ നന്ദമാതായ ഉപാസികായ കഥാപരിയോസാനം വിദിത്വാ അബ്ഭാനുമോദി – ‘‘സാധു ഭഗിനി, സാധു ഭഗിനീ’’തി! ‘‘കോ പനേസോ, ഭദ്രമുഖാ’’തി? ‘‘അഹം തേ, ഭഗിനി, ഭാതാ വേസ്സവണോ, മഹാരാജാ’’തി. ‘‘സാധു, ഭദ്രമുഖ, തേന ഹി യോ മേ അയം ധമ്മപരിയായോ ഭണിതോ ഇദം തേ ഹോതു ആതിഥേയ്യ’’ന്തി. ‘‘സാധു, ഭഗിനി, ഏതഞ്ചേവ മേ ഹോതു ആതിഥേയ്യം. സ്വേവ 5 സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനപ്പമുഖോ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ അകതപാതരാസോ വേളുകണ്ഡകം ആഗമിസ്സതി, തഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘം പരിവിസിത്വാ മമ ദക്ഖിണം ആദിസേയ്യാസി. ഏതഞ്ചേവ 6 മേ ഭവിസ്സതി ആതിഥേയ്യ’’ന്തി.
Atha kho nandamātā upāsikā pārāyanaṃ sarena bhāsitvā tuṇhī ahosi. Atha kho vessavaṇo mahārājā nandamātāya upāsikāya kathāpariyosānaṃ viditvā abbhānumodi – ‘‘sādhu bhagini, sādhu bhaginī’’ti! ‘‘Ko paneso, bhadramukhā’’ti? ‘‘Ahaṃ te, bhagini, bhātā vessavaṇo, mahārājā’’ti. ‘‘Sādhu, bhadramukha, tena hi yo me ayaṃ dhammapariyāyo bhaṇito idaṃ te hotu ātitheyya’’nti. ‘‘Sādhu, bhagini, etañceva me hotu ātitheyyaṃ. Sveva 7 sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso veḷukaṇḍakaṃ āgamissati, tañca bhikkhusaṅghaṃ parivisitvā mama dakkhiṇaṃ ādiseyyāsi. Etañceva 8 me bhavissati ātitheyya’’nti.
അഥ ഖോ നന്ദമാതാ ഉപാസികാ തസ്സാ രത്തിയാ അച്ചയേന സകേ നിവേസനേ പണീതം ഖാദനീയം ഭോജനീയം പടിയാദാപേസി. അഥ ഖോ സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനപ്പമുഖോ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ അകതപാതരാസോ യേന വേളുകണ്ഡകോ തദവസരി. അഥ ഖോ നന്ദമാതാ ഉപാസികാ അഞ്ഞതരം പുരിസം ആമന്തേസി – ‘‘ഏഹി ത്വം, അമ്ഭോ പുരിസ, ആരാമം ഗന്ത്വാ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ കാലം ആരോചേഹി – ‘കാലോ, ഭന്തേ, അയ്യായ നന്ദമാതുയാ നിവേസനേ നിട്ഠിതം ഭത്ത’’’ന്തി. ‘‘ഏവം, അയ്യേ’’തി ഖോ സോ പുരിസോ നന്ദമാതായ ഉപാസികായ പടിസ്സുത്വാ ആരാമം ഗന്ത്വാ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ കാലം ആരോചേസി – ‘‘കാലോ, ഭന്തേ, അയ്യായ നന്ദമാതുയാ നിവേസനേ നിട്ഠിതം ഭത്ത’’ന്തി. അഥ ഖോ സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനപ്പമുഖോ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ യേന നന്ദമാതായ ഉപാസികായ നിവേസനം തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ നിസീദി. അഥ ഖോ നന്ദമാതാ ഉപാസികാ സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനപ്പമുഖം ഭിക്ഖുസങ്ഘം പണീതേന ഖാദനീയേന ഭോജനീയേന സഹത്ഥാ സന്തപ്പേസി സമ്പവാരേസി.
Atha kho nandamātā upāsikā tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpesi. Atha kho sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso yena veḷukaṇḍako tadavasari. Atha kho nandamātā upāsikā aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa, ārāmaṃ gantvā bhikkhusaṅghassa kālaṃ ārocehi – ‘kālo, bhante, ayyāya nandamātuyā nivesane niṭṭhitaṃ bhatta’’’nti. ‘‘Evaṃ, ayye’’ti kho so puriso nandamātāya upāsikāya paṭissutvā ārāmaṃ gantvā bhikkhusaṅghassa kālaṃ ārocesi – ‘‘kālo, bhante, ayyāya nandamātuyā nivesane niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena nandamātāya upāsikāya nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho nandamātā upāsikā sāriputtamoggallānappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
അഥ ഖോ നന്ദമാതാ ഉപാസികാ ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം ഭുത്താവിം ഓനീതപത്തപാണിം ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ നന്ദമാതരം ഉപാസികം ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ഏതദവോച – ‘‘കോ പന തേ, നന്ദമാതേ, ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ അബ്ഭാഗമനം ആരോചേസീ’’തി?
Atha kho nandamātā upāsikā āyasmantaṃ sāriputtaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho nandamātaraṃ upāsikaṃ āyasmā sāriputto etadavoca – ‘‘ko pana te, nandamāte, bhikkhusaṅghassa abbhāgamanaṃ ārocesī’’ti?
‘‘ഇധാഹം, ഭന്തേ , രത്തിയാ പച്ചൂസസമയം പച്ചുട്ഠായ പാരായനം സരേന ഭാസിത്വാ തുണ്ഹീ അഹോസിം. അഥ ഖോ, ഭന്തേ, വേസ്സവണോ മഹാരാജാ മമ കഥാപരിയോസാനം വിദിത്വാ അബ്ഭാനുമോദി – ‘സാധു, ഭഗിനി, സാധു, ഭഗിനീ’തി! ‘കോ പനേസോ, ഭദ്രമുഖാ’തി? ‘അഹം തേ, ഭഗിനി, ഭാതാ വേസ്സവണോ, മഹാരാജാ’തി. ‘സാധു, ഭദ്രമുഖ, തേന ഹി യോ മേ അയം ധമ്മപരിയായോ ഭണിതോ ഇദം തേ ഹോതു ആതിഥേയ്യ’ന്തി. ‘സാധു, ഭഗിനി, ഏതഞ്ചേവ മേ ഹോതു ആതിഥേയ്യം. സ്വേവ സാരിപുത്തമോഗ്ഗല്ലാനപ്പമുഖോ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ അകതപാതരാസോ വേളുകണ്ഡകം ആഗമിസ്സതി, തഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘം പരിവിസിത്വാ മമ ദക്ഖിണം ആദിസേയ്യാസി. ഏതഞ്ചേവ 9 മേ ഭവിസ്സതി ആതിഥേയ്യ’ന്തി. യദിദം 10, ഭന്തേ, ദാനേ 11 പുഞ്ഞഞ്ച പുഞ്ഞമഹീ ച തം 12 വേസ്സവണസ്സ മഹാരാജസ്സ സുഖായ ഹോതൂ’’തി.
‘‘Idhāhaṃ, bhante , rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya pārāyanaṃ sarena bhāsitvā tuṇhī ahosiṃ. Atha kho, bhante, vessavaṇo mahārājā mama kathāpariyosānaṃ viditvā abbhānumodi – ‘sādhu, bhagini, sādhu, bhaginī’ti! ‘Ko paneso, bhadramukhā’ti? ‘Ahaṃ te, bhagini, bhātā vessavaṇo, mahārājā’ti. ‘Sādhu, bhadramukha, tena hi yo me ayaṃ dhammapariyāyo bhaṇito idaṃ te hotu ātitheyya’nti. ‘Sādhu, bhagini, etañceva me hotu ātitheyyaṃ. Sveva sāriputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso veḷukaṇḍakaṃ āgamissati, tañca bhikkhusaṅghaṃ parivisitvā mama dakkhiṇaṃ ādiseyyāsi. Etañceva 13 me bhavissati ātitheyya’nti. Yadidaṃ 14, bhante, dāne 15 puññañca puññamahī ca taṃ 16 vessavaṇassa mahārājassa sukhāya hotū’’ti.
‘‘അച്ഛരിയം, നന്ദമാതേ, അബ്ഭുതം, നന്ദമാതേ! യത്ര ഹി നാമ വേസ്സവണേന മഹാരാജേന ഏവംമഹിദ്ധികേന ഏവംമഹേസക്ഖേന ദേവപുത്തേന സമ്മുഖാ സല്ലപിസ്സസീ’’തി.
‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte! Yatra hi nāma vessavaṇena mahārājena evaṃmahiddhikena evaṃmahesakkhena devaputtena sammukhā sallapissasī’’ti.
‘‘ന ഖോ മേ, ഭന്തേ, ഏസേവ അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. അത്ഥി മേ അഞ്ഞോപി അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. ഇധ മേ, ഭന്തേ, നന്ദോ നാമ ഏകപുത്തകോ പിയോ മനാപോ. തം രാജാനോ കിസ്മിഞ്ചിദേവ പകരണേ ഓകസ്സ പസയ്ഹ ജീവിതാ വോരോപേസും. തസ്മിം ഖോ പനാഹം, ഭന്തേ, ദാരകേ ഗഹിതേ വാ ഗയ്ഹമാനേ വാ വധേ വാ വജ്ഝമാനേ വാ ഹതേ വാ ഹഞ്ഞമാനേ വാ നാഭിജാനാമി ചിത്തസ്സ അഞ്ഞഥത്ത’’ന്തി. ‘‘അച്ഛരിയം, നന്ദമാതേ, അബ്ഭുതം നന്ദമാതേ! യത്ര ഹി നാമ ചിത്തുപ്പാദമ്പി 17 പരിസോധേസ്സസീ’’തി.
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Idha me, bhante, nando nāma ekaputtako piyo manāpo. Taṃ rājāno kismiñcideva pakaraṇe okassa pasayha jīvitā voropesuṃ. Tasmiṃ kho panāhaṃ, bhante, dārake gahite vā gayhamāne vā vadhe vā vajjhamāne vā hate vā haññamāne vā nābhijānāmi cittassa aññathatta’’nti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ nandamāte! Yatra hi nāma cittuppādampi 18 parisodhessasī’’ti.
‘‘ന ഖോ മേ, ഭന്തേ , ഏസേവ അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. അത്ഥി മേ അഞ്ഞോപി അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. ഇധ മേ, ഭന്തേ, സാമികോ കാലങ്കതോ അഞ്ഞതരം യക്ഖയോനിം ഉപപന്നോ. സോ മേ തേനേവ പുരിമേന അത്തഭാവേന ഉദ്ദസ്സേസി. ന ഖോ പനാഹം, ഭന്തേ, അഭിജാനാമി തതോനിദാനം ചിത്തസ്സ അഞ്ഞഥത്ത’’ന്തി. ‘‘അച്ഛരിയം, നന്ദമാതേ, അബ്ഭുതം, നന്ദമാതേ! യത്ര ഹി നാമ ചിത്തുപ്പാദമ്പി പരിസോധേസ്സസീ’’തി.
‘‘Na kho me, bhante , eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Idha me, bhante, sāmiko kālaṅkato aññataraṃ yakkhayoniṃ upapanno. So me teneva purimena attabhāvena uddassesi. Na kho panāhaṃ, bhante, abhijānāmi tatonidānaṃ cittassa aññathatta’’nti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte! Yatra hi nāma cittuppādampi parisodhessasī’’ti.
‘‘ന ഖോ മേ, ഭന്തേ, ഏസേവ അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. അത്ഥി മേ അഞ്ഞോപി അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. യതോഹം, ഭന്തേ, സാമികസ്സ ദഹരസ്സേവ ദഹരാ ആനീതാ നാഭിജാനാമി സാമികം മനസാപി അതിചരിതാ 19, കുതോ പന കായേനാ’’തി! ‘‘അച്ഛരിയം, നന്ദമാതേ, അബ്ഭുതം, നന്ദമാതേ! യത്ര ഹി നാമ ചിത്തുപ്പാദമ്പി പരിസോധേസ്സസീ’’തി.
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Yatohaṃ, bhante, sāmikassa daharasseva daharā ānītā nābhijānāmi sāmikaṃ manasāpi aticaritā 20, kuto pana kāyenā’’ti! ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte! Yatra hi nāma cittuppādampi parisodhessasī’’ti.
‘‘ന ഖോ മേ, ഭന്തേ, ഏസേവ അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. അത്ഥി മേ അഞ്ഞോപി അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. യദാഹം, ഭന്തേ, ഉപാസികാ പടിദേസിതാ നാഭിജാനാമി കിഞ്ചി സിക്ഖാപദം സഞ്ചിച്ച വീതിക്കമിതാ’’തി. ‘‘അച്ഛരിയം, നന്ദമാതേ, അബ്ഭുതം, നന്ദമാതേ’’തി!
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Yadāhaṃ, bhante, upāsikā paṭidesitā nābhijānāmi kiñci sikkhāpadaṃ sañcicca vītikkamitā’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte’’ti!
‘‘ന ഖോ മേ, ഭന്തേ, ഏസേവ അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. അത്ഥി മേ അഞ്ഞോപി അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. ഇധാഹം, ഭന്തേ, യാവദേവ 21 ആകങ്ഖാമി വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി സവിതക്കം സവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമി. വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ അജ്ഝത്തം സമ്പസാദനം ചേതസോ ഏകോദിഭാവം അവിതക്കം അവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമി. പീതിയാ ച വിരാഗാ ഉപേക്ഖികാ ച വിഹരാമി സതാ ച സമ്പജാനാ സുഖഞ്ച കായേ പടിസംവേദേമി, യം തം അരിയാ ആചിക്ഖന്തി – ‘ഉപേക്ഖകോ സതിമാ സുഖവിഹാരീ’തി തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമി. സുഖസ്സ ച പഹാനാ ദുക്ഖസ്സ ച പഹാനാ പുബ്ബേവ സോമനസ്സദോമനസ്സാനം അത്ഥങ്ഗമാ അദുക്ഖമസുഖം ഉപേക്ഖാസതിപാരിസുദ്ധിം ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരാമീ’’തി. ‘‘അച്ഛരിയം, നന്ദമാതേ, അബ്ഭുതം, നന്ദമാതേ’’തി!
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Idhāhaṃ, bhante, yāvadeva 22 ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Pītiyā ca virāgā upekkhikā ca viharāmi satā ca sampajānā sukhañca kāye paṭisaṃvedemi, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmī’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte’’ti!
‘‘ന ഖോ മേ, ഭന്തേ, ഏസേവ അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. അത്ഥി മേ അഞ്ഞോപി അച്ഛരിയോ അബ്ഭുതോ ധമ്മോ. യാനിമാനി, ഭന്തേ, ഭഗവതാ ദേസിതാനി പഞ്ചോരമ്ഭാഗിയാനി സംയോജനാനി നാഹം തേസം കിഞ്ചി അത്തനി അപ്പഹീനം സമനുപസ്സാമീ’’തി. ‘‘അച്ഛരിയം, നന്ദമാതേ, അബ്ഭുതം, നന്ദമാതേ’’തി!
‘‘Na kho me, bhante, eseva acchariyo abbhuto dhammo. Atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo. Yānimāni, bhante, bhagavatā desitāni pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni nāhaṃ tesaṃ kiñci attani appahīnaṃ samanupassāmī’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, nandamāte, abbhutaṃ, nandamāte’’ti!
അഥ ഖോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ നന്ദമാതരം ഉപാസികം ധമ്മിയാ കഥായ സന്ദസ്സേത്വാ സമാദപേത്വാ സമുത്തേജേത്വാ സമ്പഹംസേത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമീതി. ദസമം.
Atha kho āyasmā sāriputto nandamātaraṃ upāsikaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti. Dasamaṃ.
മഹായഞ്ഞവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.
Mahāyaññavaggo pañcamo.
തസ്സുദ്ദാനം –
Tassuddānaṃ –
ഠിതി ച പരിക്ഖാരം ദ്വേ, അഗ്ഗീ സഞ്ഞാ ച ദ്വേ പരാ;
Ṭhiti ca parikkhāraṃ dve, aggī saññā ca dve parā;
മേഥുനാ സംയോഗോ ദാനം, നന്ദമാതേന തേ ദസാതി.
Methunā saṃyogo dānaṃ, nandamātena te dasāti.
പഠമപണ്ണാസകം സമത്തം.
Paṭhamapaṇṇāsakaṃ samattaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൧൦. നന്ദമാതാസുത്തവണ്ണനാ • 10. Nandamātāsuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൧൦. നന്ദമാതാസുത്തവണ്ണനാ • 10. Nandamātāsuttavaṇṇanā