| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
၁၀. နန္ဒမာတာသုတ္တဝဏ္ဏနာ
10. Nandamātāsuttavaṇṇanā
၅၃. ဒသမံ အတ္ထုပ္ပတ္တိဝသေန ဒေသိတံ။ သတ္ထာ ကိရ ဝုတ္ထဝသ္သော ပဝာရေတ္ဝာ ဒ္ဝေ အဂ္ဂသာဝကေ ဩဟာယ ‘‘ဒက္ခိဏာဂိရိံ စာရိကံ ဂမိသ္သာမီ’’တိ နိက္ခမိ, ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော, အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ, ဝိသာခာ မဟာဥပာသိကာ, အညေ စ ဗဟုဇနာ ဒသဗလံ နိဝတ္တေတုံ နာသက္ခိံသု။ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ‘‘သတ္ထာရံ နိဝတ္တေတုံ နာသက္ခိ’’န္တိ ရဟော စိန္တယမာနော နိသီဒိ။ အထ နံ ပုဏ္ဏာ နာမ ဒာသီ ဒိသ္ဝာ ‘‘ကိံ နု ခော တေ, သာမိ, န ပုဗ္ဗေ ဝိယ ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဝိပ္ပသန္နာနီ’’တိ ပုစ္ဆိ။ အာမ, ပုဏ္ဏေ, သတ္ထာ စာရိကံ ပက္ကန္တော, တမဟံ နိဝတ္တေတုံ နာသက္ခိံ။ န ခော ပန သက္ကာ ဇာနိတုံ ပုန သီဃံ အာဂစ္ဆေယ္ယ ဝာ န ဝာ, တေနာဟံ စိန္တယမာနော နိသိန္နောတိ။ သစာဟံ ဒသဗလံ နိဝတ္တေယ္ယံ, ကိံ မေ ကရေယ္ယာသီတိ? ဘုဇိသ္သံ တံ ကရိသ္သာမီတိ။ သာ ဂန္တ္ဝာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ‘‘နိဝတ္တထ, ဘန္တေ’’တိ အာဟ။ မမ နိဝတ္တနပစ္စယာ တ္ဝံ ကိံ ကရိသ္သသီတိ? တုမ္ဟေ, ဘန္တေ, မမ ပရာဓီနဘာဝံ ဇာနာထ, အညံ ကိဉ္စိ ကာတုံ န သက္ကောမိ, သရဏေသု ပန ပတိဋ္ဌာယ ပဉ္စ သီလာနိ ရက္ခိသ္သာမီတိ။ သာဓု သာဓု ပုဏ္ဏေတိ, သတ္ထာ ဓမ္မဂာရဝေန ဧကပဒသ္မိညေဝ နိဝတ္တိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ – ‘‘ဓမ္မဂရု, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော ဓမ္မဂာရဝော’’တိ (အ. နိ. ၅.၉၉)။
53. Dasamaṃ atthuppattivasena desitaṃ. Satthā kira vutthavasso pavāretvā dve aggasāvake ohāya ‘‘dakkhiṇāgiriṃ cārikaṃ gamissāmī’’ti nikkhami, rājā pasenadi kosalo, anāthapiṇḍiko gahapati, visākhā mahāupāsikā, aññe ca bahujanā dasabalaṃ nivattetuṃ nāsakkhiṃsu. Anāthapiṇḍiko gahapati ‘‘satthāraṃ nivattetuṃ nāsakkhi’’nti raho cintayamāno nisīdi. Atha naṃ puṇṇā nāma dāsī disvā ‘‘kiṃ nu kho te, sāmi, na pubbe viya indriyāni vippasannānī’’ti pucchi. Āma, puṇṇe, satthā cārikaṃ pakkanto, tamahaṃ nivattetuṃ nāsakkhiṃ. Na kho pana sakkā jānituṃ puna sīghaṃ āgaccheyya vā na vā, tenāhaṃ cintayamāno nisinnoti. Sacāhaṃ dasabalaṃ nivatteyyaṃ, kiṃ me kareyyāsīti? Bhujissaṃ taṃ karissāmīti. Sā gantvā satthāraṃ vanditvā ‘‘nivattatha, bhante’’ti āha. Mama nivattanapaccayā tvaṃ kiṃ karissasīti? Tumhe, bhante, mama parādhīnabhāvaṃ jānātha, aññaṃ kiñci kātuṃ na sakkomi, saraṇesu pana patiṭṭhāya pañca sīlāni rakkhissāmīti. Sādhu sādhu puṇṇeti, satthā dhammagāravena ekapadasmiññeva nivatti. Vuttañhetaṃ – ‘‘dhammagaru, bhikkhave, tathāgato dhammagāravo’’ti (a. ni. 5.99).
သတ္ထာ နိဝတ္တိတ္ဝာ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရံ ပာဝိသိ။ မဟာဇနော ပုဏ္ဏာယ သာဓုကာရသဟသ္သာနိ အဒာသိ။ သတ္ထာ တသ္မိံ သမာဂမေ ဓမ္မံ ဒေသေသိ, စတုရာသီတိပာဏသဟသ္သာနိ အမတပာနံ ပိဝိံသု။ ပုဏ္ဏာပိ သေဋ္ဌိနာ အနုညာတာ ဘိက္ခုနိဥပသ္သယံ ဂန္တ္ဝာ ပဗ္ဗဇိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေ အာမန္တေတ္ဝာ ‘‘အဟံ ယံ ဒိသံ စာရိကာယ နိက္ခန္တော, တတ္ထ န ဂစ္ဆာမိ။ တုမ္ဟေ တုမ္ဟာကံ ပရိသာယ သဒ္ဓိံ တံ ဒိသံ စာရိကံ ဂစ္ဆထာ’’တိ ဝတ္ဝာ ဥယ္ယောဇေသိ။ ဣမိသ္သံ အတ္ထုပ္ပတ္တိယံ ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တောတိအာဒိ ဝုတ္တံ။
Satthā nivattitvā jetavanamahāvihāraṃ pāvisi. Mahājano puṇṇāya sādhukārasahassāni adāsi. Satthā tasmiṃ samāgame dhammaṃ desesi, caturāsītipāṇasahassāni amatapānaṃ piviṃsu. Puṇṇāpi seṭṭhinā anuññātā bhikkhuniupassayaṃ gantvā pabbaji. Sammāsambuddho sāriputtamoggallāne āmantetvā ‘‘ahaṃ yaṃ disaṃ cārikāya nikkhanto, tattha na gacchāmi. Tumhe tumhākaṃ parisāya saddhiṃ taṃ disaṃ cārikaṃ gacchathā’’ti vatvā uyyojesi. Imissaṃ atthuppattiyaṃ ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputtotiādi vuttaṃ.
တတ္ထ ဝေဠုကဏ္ဍကီတိ ဝေဠုကဏ္ဋကနဂရဝာသိနီ။ တသ္သ ကိရ နဂရသ္သ ပာကာရဂုတ္တတ္ထာယ ပာကာရပရိယန္တေန ဝေဠူ ရောပိတာ, တေနသ္သ ဝေဠုကဏ္ဋကန္တေဝ နာမံ ဇာတံ။ ပာရာယနန္တိ နိဗ္ဗာနသင္ခာတပာရံ အယနတော ပာရာယနန္တိ လဒ္ဓဝောဟာရံ ဓမ္မံ။ သရေန ဘာသတီတိ သတ္တဘူမိကသ္သ ပာသာဒသ္သ ဥပရိမတလေ သုသံဝိဟိတာရက္ခဋ္ဌာနေ နိသိန္နာ သမာပတ္တိဗလေန ရတ္တိဘာဂံ ဝီတိနာမေတ္ဝာ သမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ ‘‘ဣမံ ရတ္တာဝသေသံ ကတရာယ ရတိယာ ဝီတိနာမေသ္သာမီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ ‘‘ဓမ္မရတိယာ’’တိ ကတသန္နိဋ္ဌာနာ တီဏိ ဖလာနိ ပတ္တာ အရိယသာဝိကာ အဍ္ဎတေယ္ယဂာထာသတပရိမာဏံ ပာရာယနသုတ္တံ မဓုရေန သရဘညေန ဘာသတိ။ အသ္သောသိ ခောတိ အာကာသဋ္ဌကဝိမာနာနိ ပရိဟရိတ္ဝာ တသ္သ ပာသာဒသ္သ ဥပရိဘာဂံ ဂတေန မဂ္ဂေန နရဝာဟနယာနံ အာရုယ္ဟ ဂစ္ဆမာနော အသ္သောသိ။ ကထာပရိယောသာနံ အာဂမယမာနော အဋ္ဌာသီတိ ‘‘ကိံ သဒ္ဒော ဧသ ဘဏေ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘နန္ဒမာတာယ ဥပာသိကာယ သရဘညသဒ္ဒော’’တိ ဝုတ္တေ ဩတရိတ္ဝာ ‘‘ဣဒမဝောစာ’’တိ ဣဒံ ဒေသနာပရိယောသာနံ ဩလောကေန္တော အဝိဒူရဋ္ဌာနေ အာကာသေ အဋ္ဌာသိ။
Tattha veḷukaṇḍakīti veḷukaṇṭakanagaravāsinī. Tassa kira nagarassa pākāraguttatthāya pākārapariyantena veḷū ropitā, tenassa veḷukaṇṭakanteva nāmaṃ jātaṃ. Pārāyananti nibbānasaṅkhātapāraṃ ayanato pārāyananti laddhavohāraṃ dhammaṃ. Sarena bhāsatīti sattabhūmikassa pāsādassa uparimatale susaṃvihitārakkhaṭṭhāne nisinnā samāpattibalena rattibhāgaṃ vītināmetvā samāpattito vuṭṭhāya ‘‘imaṃ rattāvasesaṃ katarāya ratiyā vītināmessāmī’’ti cintetvā ‘‘dhammaratiyā’’ti katasanniṭṭhānā tīṇi phalāni pattā ariyasāvikā aḍḍhateyyagāthāsataparimāṇaṃ pārāyanasuttaṃ madhurena sarabhaññena bhāsati. Assosi khoti ākāsaṭṭhakavimānāni pariharitvā tassa pāsādassa uparibhāgaṃ gatena maggena naravāhanayānaṃ āruyha gacchamāno assosi. Kathāpariyosānaṃ āgamayamāno aṭṭhāsīti ‘‘kiṃ saddo esa bhaṇe’’ti pucchitvā ‘‘nandamātāya upāsikāya sarabhaññasaddo’’ti vutte otaritvā ‘‘idamavocā’’ti idaṃ desanāpariyosānaṃ olokento avidūraṭṭhāne ākāse aṭṭhāsi.
သာဓု ဘဂိနိ, သာဓု ဘဂိနီတိ ‘‘သုဂ္ဂဟိတာ တေ ဘဂိနိ ဓမ္မဒေသနာ သုကထိတာ, ပာသာဏကစေတိယေ နိသီဒိတ္ဝာ သောဠသန္နံ ပာရာယနိကဗ္ရာဟ္မဏာနံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ကထိတဒိဝသေ စ အဇ္ဇ စ န ကိဉ္စိ အန္တရံ ပသ္သာမိ, မဇ္ဈေ ဘိန္နသုဝဏ္ဏံ ဝိယ တေ သတ္ထု ကထိတေန သဒ္ဓိံ သဒိသမေဝ ကထိတ’’န္တိ ဝတ္ဝာ သာဓုကာရံ ဒဒန္တော ဧဝမာဟ။ ကော ပနေသော ဘဒ္ရမုခာတိ ဣမသ္မိံ သုသံဝိဟိတာရက္ခဋ္ဌာနေ ဧဝံ မဟန္တေန သဒ္ဒေန ကော နာမေသ, ဘဒ္ရမုခ, လဒ္ဓမုခ, ကိံ နာဂော သုပဏ္ဏော ဒေဝော မာရော ဗ္ရဟ္မာတိ သုဝဏ္ဏပဋ္ဋဝဏ္ဏံ ဝာတပာနံ ဝိဝရိတ္ဝာ ဝိဂတသာရဇ္ဇာ တီဏိ ဖလာနိ ပတ္တာ အရိယသာဝိကာ ဝေသ္သဝဏေန သဒ္ဓိံ ကထယမာနာ ဧဝမာဟ။ အဟံ တေ ဘဂိနိ ဘာတာတိ သယံ သောတာပန္နတ္တာ အနာဂာမိအရိယသာဝိကံ ဇေဋ္ဌိကံ မညမာနော ‘‘ဘဂိနီ’’တိ ဝတ္ဝာ ပုန တံ ပဌမဝယေ ဌိတတ္တာ အတ္တနော ကနိဋ္ဌံ, အတ္တာနံ ပန နဝုတိဝသ္သသတသဟသ္သာယုကတ္တာ မဟလ္လကတရံ မညမာနော ‘‘ဘာတာ’’တိ အာဟ။ သာဓု ဘဒ္ရမုခာတိ, ဘဒ္ရမုခ, သာဓု သုန္ဒရံ, သ္ဝာဂမနံ တေ အာဂမနံ, အာဂန္တုံ ယုတ္တဋ္ဌာနမေဝသိ အာဂတောတိ အတ္ထော။ ဣဒံ တေ ဟောတု အာတိထေယ္ယန္တိ ဣဒမေဝ ဓမ္မဘဏနံ တဝ အတိထိပဏ္ဏာကာရော ဟောတု, န ဟိ တေ အညံ ဣတော ဥတ္တရိတရံ ဒာတဗ္ဗံ ပသ္သာမီတိ အဓိပ္ပာယော ။ ဧဝဉ္စေဝ မေ ဘဝိသ္သတိ အာတိထေယ္ယန္တိ ဧဝံ အတ္တနော ပတ္တိဒာနံ ယာစိတ္ဝာ ‘‘အယံ တေ ဓမ္မကထိကသက္ကာရော’’တိ အဍ္ဎတေဠသာနိ ကောဋ္ဌသတာနိ ရတ္တသာလီနံ ပူရေတ္ဝာ ‘‘ယာဝာယံ ဥပာသိကာ စရတိ, တာဝ မာ ခယံ ဂမိံသူ’’တိ အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ ယာဝ ဥပာသိကာ အဋ္ဌာသိ, တာဝ ကောဋ္ဌာနံ ဟေဋ္ဌိမတလံ နာမ ဒဋ္ဌုံ နာသက္ခိံသု။ တတော ပဋ္ဌာယ ‘‘နန္ဒမာတာယ ကောဋ္ဌာဂာရံ ဝိယာ’’တိ ဝောဟာရော ဥဒပာဒိ။
Sādhu bhagini, sādhu bhaginīti ‘‘suggahitā te bhagini dhammadesanā sukathitā, pāsāṇakacetiye nisīditvā soḷasannaṃ pārāyanikabrāhmaṇānaṃ sammāsambuddhena kathitadivase ca ajja ca na kiñci antaraṃ passāmi, majjhe bhinnasuvaṇṇaṃ viya te satthu kathitena saddhiṃ sadisameva kathita’’nti vatvā sādhukāraṃ dadanto evamāha. Ko paneso bhadramukhāti imasmiṃ susaṃvihitārakkhaṭṭhāne evaṃ mahantena saddena ko nāmesa, bhadramukha, laddhamukha, kiṃ nāgo supaṇṇo devo māro brahmāti suvaṇṇapaṭṭavaṇṇaṃ vātapānaṃ vivaritvā vigatasārajjā tīṇi phalāni pattā ariyasāvikā vessavaṇena saddhiṃ kathayamānā evamāha. Ahaṃ te bhagini bhātāti sayaṃ sotāpannattā anāgāmiariyasāvikaṃ jeṭṭhikaṃ maññamāno ‘‘bhaginī’’ti vatvā puna taṃ paṭhamavaye ṭhitattā attano kaniṭṭhaṃ, attānaṃ pana navutivassasatasahassāyukattā mahallakataraṃ maññamāno ‘‘bhātā’’ti āha. Sādhu bhadramukhāti, bhadramukha, sādhu sundaraṃ, svāgamanaṃ te āgamanaṃ, āgantuṃ yuttaṭṭhānamevasi āgatoti attho. Idaṃ te hotu ātitheyyanti idameva dhammabhaṇanaṃ tava atithipaṇṇākāro hotu, na hi te aññaṃ ito uttaritaraṃ dātabbaṃ passāmīti adhippāyo . Evañceva me bhavissati ātitheyyanti evaṃ attano pattidānaṃ yācitvā ‘‘ayaṃ te dhammakathikasakkāro’’ti aḍḍhateḷasāni koṭṭhasatāni rattasālīnaṃ pūretvā ‘‘yāvāyaṃ upāsikā carati, tāva mā khayaṃ gamiṃsū’’ti adhiṭṭhahitvā pakkāmi. Yāva upāsikā aṭṭhāsi, tāva koṭṭhānaṃ heṭṭhimatalaṃ nāma daṭṭhuṃ nāsakkhiṃsu. Tato paṭṭhāya ‘‘nandamātāya koṭṭhāgāraṃ viyā’’ti vohāro udapādi.
အကတပာတရာသောတိ အဘုတ္တပာတရာသော။ ပုညန္တိ ပုဗ္ဗစေတနာ စ မုဉ္စနစေတနာ စ။ ပုညမဟီတိ အပရစေတနာ။ သုခာယ ဟောတူတိ သုခတ္ထာယ ဟိတတ္ထာယ ဟောတု။ ဧဝံ အတ္တနော ဒာနေ ဝေသ္သဝဏသ္သ ပတ္တိံ အဒာသိ။
Akatapātarāsoti abhuttapātarāso. Puññanti pubbacetanā ca muñcanacetanā ca. Puññamahīti aparacetanā. Sukhāya hotūti sukhatthāya hitatthāya hotu. Evaṃ attano dāne vessavaṇassa pattiṃ adāsi.
ပကရဏေတိ ကာရဏေ။ ဩက္ကသ္သ ပသယ္ဟာတိ အာကဍ္ဎိတ္ဝာ အဘိဘဝိတ္ဝာ။ ယက္ခယောနိန္တိ ဘုမ္မဒေဝတာဘာဝံ။ တေနေဝ ပုရိမေန အတ္တဘာဝေန ဥဒ္ဒသ္သေတီတိ ပုရိမသရီရသဒိသမေဝ သရီရံ မာပေတ္ဝာ အလင္ကတပဋိယတ္တော သိရိဂဗ္ဘသယနတလေ အတ္တာနံ ဒသ္သေတိ။ ဥပာသိကာ ပဋိဒေသိတာတိ ဥပာသိကာ အဟန္တိ ဧဝံ ဥပာသိကာဘာဝံ ဒေသေသိံ။ ယာဝဒေတိ ယာဝဒေဝ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝာတိ။
Pakaraṇeti kāraṇe. Okkassa pasayhāti ākaḍḍhitvā abhibhavitvā. Yakkhayoninti bhummadevatābhāvaṃ. Teneva purimena attabhāvena uddassetīti purimasarīrasadisameva sarīraṃ māpetvā alaṅkatapaṭiyatto sirigabbhasayanatale attānaṃ dasseti. Upāsikā paṭidesitāti upāsikā ahanti evaṃ upāsikābhāvaṃ desesiṃ. Yāvadeti yāvadeva. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
မဟာယညဝဂ္ဂော ပဉ္စမော။
Mahāyaññavaggo pañcamo.
ပဏ္ဏာသကံ နိဋ္ဌိတံ။
Paṇṇāsakaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၁၀. နန္ဒမာတာသုတ္တံ • 10. Nandamātāsuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၁၀. နန္ဒမာတာသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Nandamātāsuttavaṇṇanā
