| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
༡༠. ནནྡམཱཏཱསུཏྟཝཎྞནཱ
10. Nandamātāsuttavaṇṇanā
༥༣. དསམཾ ཨཏྠུཔྤཏྟིཝསེན དེསིཏཾ། སཏྠཱ ཀིར ཝུཏྠཝསྶོ པཝཱརེཏྭཱ དྭེ ཨགྒསཱཝཀེ ཨོཧཱཡ ‘‘དཀྑིཎཱགིརིཾ ཙཱརིཀཾ གམིསྶཱམཱི’’ཏི ནིཀྑམི, རཱཛཱ པསེནདི ཀོསལོ, ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི, ཝིསཱཁཱ མཧཱཨུཔཱསིཀཱ, ཨཉྙེ ཙ བཧུཛནཱ དསབལཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑིཾསུ། ཨནཱཐཔིཎྜིཀོ གཧཔཏི ‘‘སཏྠཱརཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑི’’ནྟི རཧོ ཙིནྟཡམཱནོ ནིསཱིདི། ཨཐ ནཾ པུཎྞཱ ནཱམ དཱསཱི དིསྭཱ ‘‘ཀིཾ ནུ ཁོ ཏེ, སཱམི, ན པུབྦེ ཝིཡ ཨིནྡྲིཡཱནི ཝིཔྤསནྣཱནཱི’’ཏི པུཙྪི། ཨཱམ, པུཎྞེ, སཏྠཱ ཙཱརིཀཾ པཀྐནྟོ, ཏམཧཾ ནིཝཏྟེཏུཾ ནཱསཀྑིཾ། ན ཁོ པན སཀྐཱ ཛཱནིཏུཾ པུན སཱིགྷཾ ཨཱགཙྪེཡྻ ཝཱ ན ཝཱ, ཏེནཱཧཾ ཙིནྟཡམཱནོ ནིསིནྣོཏི། སཙཱཧཾ དསབལཾ ནིཝཏྟེཡྻཾ, ཀིཾ མེ ཀརེཡྻཱསཱིཏི? བྷུཛིསྶཾ ཏཾ ཀརིསྶཱམཱིཏི། སཱ གནྟྭཱ སཏྠཱརཾ ཝནྡིཏྭཱ ‘‘ནིཝཏྟཐ, བྷནྟེ’’ཏི ཨཱཧ། མམ ནིཝཏྟནཔཙྩཡཱ ཏྭཾ ཀིཾ ཀརིསྶསཱིཏི? ཏུམྷེ, བྷནྟེ, མམ པརཱདྷཱིནབྷཱཝཾ ཛཱནཱཐ, ཨཉྙཾ ཀིཉྩི ཀཱཏུཾ ན སཀྐོམི, སརཎེསུ པན པཏིཊྛཱཡ པཉྩ སཱིལཱནི རཀྑིསྶཱམཱིཏི། སཱདྷུ སཱདྷུ པུཎྞེཏི, སཏྠཱ དྷམྨགཱརཝེན ཨེཀཔདསྨིཉྙེཝ ནིཝཏྟི། ཝུཏྟཉྷེཏཾ – ‘‘དྷམྨགརུ, བྷིཀྑཝེ, ཏཐཱགཏོ དྷམྨགཱརཝོ’’ཏི (ཨ॰ ནི॰ ༥.༩༩)།
53. Dasamaṃ atthuppattivasena desitaṃ. Satthā kira vutthavasso pavāretvā dve aggasāvake ohāya ‘‘dakkhiṇāgiriṃ cārikaṃ gamissāmī’’ti nikkhami, rājā pasenadi kosalo, anāthapiṇḍiko gahapati, visākhā mahāupāsikā, aññe ca bahujanā dasabalaṃ nivattetuṃ nāsakkhiṃsu. Anāthapiṇḍiko gahapati ‘‘satthāraṃ nivattetuṃ nāsakkhi’’nti raho cintayamāno nisīdi. Atha naṃ puṇṇā nāma dāsī disvā ‘‘kiṃ nu kho te, sāmi, na pubbe viya indriyāni vippasannānī’’ti pucchi. Āma, puṇṇe, satthā cārikaṃ pakkanto, tamahaṃ nivattetuṃ nāsakkhiṃ. Na kho pana sakkā jānituṃ puna sīghaṃ āgaccheyya vā na vā, tenāhaṃ cintayamāno nisinnoti. Sacāhaṃ dasabalaṃ nivatteyyaṃ, kiṃ me kareyyāsīti? Bhujissaṃ taṃ karissāmīti. Sā gantvā satthāraṃ vanditvā ‘‘nivattatha, bhante’’ti āha. Mama nivattanapaccayā tvaṃ kiṃ karissasīti? Tumhe, bhante, mama parādhīnabhāvaṃ jānātha, aññaṃ kiñci kātuṃ na sakkomi, saraṇesu pana patiṭṭhāya pañca sīlāni rakkhissāmīti. Sādhu sādhu puṇṇeti, satthā dhammagāravena ekapadasmiññeva nivatti. Vuttañhetaṃ – ‘‘dhammagaru, bhikkhave, tathāgato dhammagāravo’’ti (a. ni. 5.99).
སཏྠཱ ནིཝཏྟིཏྭཱ ཛེཏཝནམཧཱཝིཧཱརཾ པཱཝིསི། མཧཱཛནོ པུཎྞཱཡ སཱདྷུཀཱརསཧསྶཱནི ཨདཱསི། སཏྠཱ ཏསྨིཾ སམཱགམེ དྷམྨཾ དེསེསི, ཙཏུརཱསཱིཏིཔཱཎསཧསྶཱནི ཨམཏཔཱནཾ པིཝིཾསུ། པུཎྞཱཔི སེཊྛིནཱ ཨནུཉྙཱཏཱ བྷིཀྑུནིཨུཔསྶཡཾ གནྟྭཱ པབྦཛི། སམྨཱསམྦུདྡྷོ སཱརིཔུཏྟམོགྒལླཱནེ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘ཨཧཾ ཡཾ དིསཾ ཙཱརིཀཱཡ ནིཀྑནྟོ, ཏཏྠ ན གཙྪཱམི། ཏུམྷེ ཏུམྷཱཀཾ པརིསཱཡ སདྡྷིཾ ཏཾ དིསཾ ཙཱརིཀཾ གཙྪཐཱ’’ཏི ཝཏྭཱ ཨུཡྻོཛེསི། ཨིམིསྶཾ ཨཏྠུཔྤཏྟིཡཾ ཨེཀཾ སམཡཾ ཨཱཡསྨཱ སཱརིཔུཏྟོཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ།
Satthā nivattitvā jetavanamahāvihāraṃ pāvisi. Mahājano puṇṇāya sādhukārasahassāni adāsi. Satthā tasmiṃ samāgame dhammaṃ desesi, caturāsītipāṇasahassāni amatapānaṃ piviṃsu. Puṇṇāpi seṭṭhinā anuññātā bhikkhuniupassayaṃ gantvā pabbaji. Sammāsambuddho sāriputtamoggallāne āmantetvā ‘‘ahaṃ yaṃ disaṃ cārikāya nikkhanto, tattha na gacchāmi. Tumhe tumhākaṃ parisāya saddhiṃ taṃ disaṃ cārikaṃ gacchathā’’ti vatvā uyyojesi. Imissaṃ atthuppattiyaṃ ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputtotiādi vuttaṃ.
ཏཏྠ ཝེལུ༹ཀཎྜཀཱིཏི ཝེལུ༹ཀཎྚཀནགརཝཱསིནཱི། ཏསྶ ཀིར ནགརསྶ པཱཀཱརགུཏྟཏྠཱཡ པཱཀཱརཔརིཡནྟེན ཝེལཱུ༹ རོཔིཏཱ, ཏེནསྶ ཝེལུ༹ཀཎྚཀནྟེཝ ནཱམཾ ཛཱཏཾ། པཱརཱཡནནྟི ནིབྦཱནསངྑཱཏཔཱརཾ ཨཡནཏོ པཱརཱཡནནྟི ལདྡྷཝོཧཱརཾ དྷམྨཾ། སརེན བྷཱསཏཱིཏི སཏྟབྷཱུམིཀསྶ པཱསཱདསྶ ཨུཔརིམཏལེ སུསཾཝིཧིཏཱརཀྑཊྛཱནེ ནིསིནྣཱ སམཱཔཏྟིབལེན རཏྟིབྷཱགཾ ཝཱིཏིནཱམེཏྭཱ སམཱཔཏྟིཏོ ཝུཊྛཱཡ ‘‘ཨིམཾ རཏྟཱཝསེསཾ ཀཏརཱཡ རཏིཡཱ ཝཱིཏིནཱམེསྶཱམཱི’’ཏི ཙིནྟེཏྭཱ ‘‘དྷམྨརཏིཡཱ’’ཏི ཀཏསནྣིཊྛཱནཱ ཏཱིཎི ཕལཱནི པཏྟཱ ཨརིཡསཱཝིཀཱ ཨཌྜྷཏེཡྻགཱཐཱསཏཔརིམཱཎཾ པཱརཱཡནསུཏྟཾ མདྷུརེན སརབྷཉྙེན བྷཱསཏི། ཨསྶོསི ཁོཏི ཨཱཀཱསཊྛཀཝིམཱནཱནི པརིཧརིཏྭཱ ཏསྶ པཱསཱདསྶ ཨུཔརིབྷཱགཾ གཏེན མགྒེན ནརཝཱཧནཡཱནཾ ཨཱརུཡ྄ཧ གཙྪམཱནོ ཨསྶོསི། ཀཐཱཔརིཡོསཱནཾ ཨཱགམཡམཱནོ ཨཊྛཱསཱིཏི ‘‘ཀིཾ སདྡོ ཨེས བྷཎེ’’ཏི པུཙྪིཏྭཱ ‘‘ནནྡམཱཏཱཡ ཨུཔཱསིཀཱཡ སརབྷཉྙསདྡོ’’ཏི ཝུཏྟེ ཨོཏརིཏྭཱ ‘‘ཨིདམཝོཙཱ’’ཏི ཨིདཾ དེསནཱཔརིཡོསཱནཾ ཨོལོཀེནྟོ ཨཝིདཱུརཊྛཱནེ ཨཱཀཱསེ ཨཊྛཱསི།
Tattha veḷukaṇḍakīti veḷukaṇṭakanagaravāsinī. Tassa kira nagarassa pākāraguttatthāya pākārapariyantena veḷū ropitā, tenassa veḷukaṇṭakanteva nāmaṃ jātaṃ. Pārāyananti nibbānasaṅkhātapāraṃ ayanato pārāyananti laddhavohāraṃ dhammaṃ. Sarena bhāsatīti sattabhūmikassa pāsādassa uparimatale susaṃvihitārakkhaṭṭhāne nisinnā samāpattibalena rattibhāgaṃ vītināmetvā samāpattito vuṭṭhāya ‘‘imaṃ rattāvasesaṃ katarāya ratiyā vītināmessāmī’’ti cintetvā ‘‘dhammaratiyā’’ti katasanniṭṭhānā tīṇi phalāni pattā ariyasāvikā aḍḍhateyyagāthāsataparimāṇaṃ pārāyanasuttaṃ madhurena sarabhaññena bhāsati. Assosi khoti ākāsaṭṭhakavimānāni pariharitvā tassa pāsādassa uparibhāgaṃ gatena maggena naravāhanayānaṃ āruyha gacchamāno assosi. Kathāpariyosānaṃ āgamayamāno aṭṭhāsīti ‘‘kiṃ saddo esa bhaṇe’’ti pucchitvā ‘‘nandamātāya upāsikāya sarabhaññasaddo’’ti vutte otaritvā ‘‘idamavocā’’ti idaṃ desanāpariyosānaṃ olokento avidūraṭṭhāne ākāse aṭṭhāsi.
སཱདྷུ བྷགིནི, སཱདྷུ བྷགིནཱིཏི ‘‘སུགྒཧིཏཱ ཏེ བྷགིནི དྷམྨདེསནཱ སུཀཐིཏཱ, པཱསཱཎཀཙེཏིཡེ ནིསཱིདིཏྭཱ སོལ༹སནྣཾ པཱརཱཡནིཀབྲཱཧྨཎཱནཾ སམྨཱསམྦུདྡྷེན ཀཐིཏདིཝསེ ཙ ཨཛྫ ཙ ན ཀིཉྩི ཨནྟརཾ པསྶཱམི, མཛ྄ཛྷེ བྷིནྣསུཝཎྞཾ ཝིཡ ཏེ སཏྠུ ཀཐིཏེན སདྡྷིཾ སདིསམེཝ ཀཐིཏ’’ནྟི ཝཏྭཱ སཱདྷུཀཱརཾ དདནྟོ ཨེཝམཱཧ། ཀོ པནེསོ བྷདྲམུཁཱཏི ཨིམསྨིཾ སུསཾཝིཧིཏཱརཀྑཊྛཱནེ ཨེཝཾ མཧནྟེན སདྡེན ཀོ ནཱམེས, བྷདྲམུཁ, ལདྡྷམུཁ, ཀིཾ ནཱགོ སུཔཎྞོ དེཝོ མཱརོ བྲཧྨཱཏི སུཝཎྞཔཊྚཝཎྞཾ ཝཱཏཔཱནཾ ཝིཝརིཏྭཱ ཝིགཏསཱརཛྫཱ ཏཱིཎི ཕལཱནི པཏྟཱ ཨརིཡསཱཝིཀཱ ཝེསྶཝཎེན སདྡྷིཾ ཀཐཡམཱནཱ ཨེཝམཱཧ། ཨཧཾ ཏེ བྷགིནི བྷཱཏཱཏི སཡཾ སོཏཱཔནྣཏྟཱ ཨནཱགཱམིཨརིཡསཱཝིཀཾ ཛེཊྛིཀཾ མཉྙམཱནོ ‘‘བྷགིནཱི’’ཏི ཝཏྭཱ པུན ཏཾ པཋམཝཡེ ཋིཏཏྟཱ ཨཏྟནོ ཀནིཊྛཾ, ཨཏྟཱནཾ པན ནཝུཏིཝསྶསཏསཧསྶཱཡུཀཏྟཱ མཧལླཀཏརཾ མཉྙམཱནོ ‘‘བྷཱཏཱ’’ཏི ཨཱཧ། སཱདྷུ བྷདྲམུཁཱཏི, བྷདྲམུཁ, སཱདྷུ སུནྡརཾ, སྭཱགམནཾ ཏེ ཨཱགམནཾ, ཨཱགནྟུཾ ཡུཏྟཊྛཱནམེཝསི ཨཱགཏོཏི ཨཏྠོ། ཨིདཾ ཏེ ཧོཏུ ཨཱཏིཐེཡྻནྟི ཨིདམེཝ དྷམྨབྷཎནཾ ཏཝ ཨཏིཐིཔཎྞཱཀཱརོ ཧོཏུ, ན ཧི ཏེ ཨཉྙཾ ཨིཏོ ཨུཏྟརིཏརཾ དཱཏབྦཾ པསྶཱམཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ ། ཨེཝཉྩེཝ མེ བྷཝིསྶཏི ཨཱཏིཐེཡྻནྟི ཨེཝཾ ཨཏྟནོ པཏྟིདཱནཾ ཡཱཙིཏྭཱ ‘‘ཨཡཾ ཏེ དྷམྨཀཐིཀསཀྐཱརོ’’ཏི ཨཌྜྷཏེལ༹སཱནི ཀོཊྛསཏཱནི རཏྟསཱལཱིནཾ པཱུརེཏྭཱ ‘‘ཡཱཝཱཡཾ ཨུཔཱསིཀཱ ཙརཏི, ཏཱཝ མཱ ཁཡཾ གམིཾསཱུ’’ཏི ཨདྷིཊྛཧིཏྭཱ པཀྐཱམི། ཡཱཝ ཨུཔཱསིཀཱ ཨཊྛཱསི, ཏཱཝ ཀོཊྛཱནཾ ཧེཊྛིམཏལཾ ནཱམ དཊྛུཾ ནཱསཀྑིཾསུ། ཏཏོ པཊྛཱཡ ‘‘ནནྡམཱཏཱཡ ཀོཊྛཱགཱརཾ ཝིཡཱ’’ཏི ཝོཧཱརོ ཨུདཔཱདི།
Sādhu bhagini, sādhu bhaginīti ‘‘suggahitā te bhagini dhammadesanā sukathitā, pāsāṇakacetiye nisīditvā soḷasannaṃ pārāyanikabrāhmaṇānaṃ sammāsambuddhena kathitadivase ca ajja ca na kiñci antaraṃ passāmi, majjhe bhinnasuvaṇṇaṃ viya te satthu kathitena saddhiṃ sadisameva kathita’’nti vatvā sādhukāraṃ dadanto evamāha. Ko paneso bhadramukhāti imasmiṃ susaṃvihitārakkhaṭṭhāne evaṃ mahantena saddena ko nāmesa, bhadramukha, laddhamukha, kiṃ nāgo supaṇṇo devo māro brahmāti suvaṇṇapaṭṭavaṇṇaṃ vātapānaṃ vivaritvā vigatasārajjā tīṇi phalāni pattā ariyasāvikā vessavaṇena saddhiṃ kathayamānā evamāha. Ahaṃ te bhagini bhātāti sayaṃ sotāpannattā anāgāmiariyasāvikaṃ jeṭṭhikaṃ maññamāno ‘‘bhaginī’’ti vatvā puna taṃ paṭhamavaye ṭhitattā attano kaniṭṭhaṃ, attānaṃ pana navutivassasatasahassāyukattā mahallakataraṃ maññamāno ‘‘bhātā’’ti āha. Sādhu bhadramukhāti, bhadramukha, sādhu sundaraṃ, svāgamanaṃ te āgamanaṃ, āgantuṃ yuttaṭṭhānamevasi āgatoti attho. Idaṃ te hotu ātitheyyanti idameva dhammabhaṇanaṃ tava atithipaṇṇākāro hotu, na hi te aññaṃ ito uttaritaraṃ dātabbaṃ passāmīti adhippāyo . Evañceva me bhavissati ātitheyyanti evaṃ attano pattidānaṃ yācitvā ‘‘ayaṃ te dhammakathikasakkāro’’ti aḍḍhateḷasāni koṭṭhasatāni rattasālīnaṃ pūretvā ‘‘yāvāyaṃ upāsikā carati, tāva mā khayaṃ gamiṃsū’’ti adhiṭṭhahitvā pakkāmi. Yāva upāsikā aṭṭhāsi, tāva koṭṭhānaṃ heṭṭhimatalaṃ nāma daṭṭhuṃ nāsakkhiṃsu. Tato paṭṭhāya ‘‘nandamātāya koṭṭhāgāraṃ viyā’’ti vohāro udapādi.
ཨཀཏཔཱཏརཱསོཏི ཨབྷུཏྟཔཱཏརཱསོ། པུཉྙནྟི པུབྦཙེཏནཱ ཙ མུཉྩནཙེཏནཱ ཙ། པུཉྙམཧཱིཏི ཨཔརཙེཏནཱ། སུཁཱཡ ཧོཏཱུཏི སུཁཏྠཱཡ ཧིཏཏྠཱཡ ཧོཏུ། ཨེཝཾ ཨཏྟནོ དཱནེ ཝེསྶཝཎསྶ པཏྟིཾ ཨདཱསི།
Akatapātarāsoti abhuttapātarāso. Puññanti pubbacetanā ca muñcanacetanā ca. Puññamahīti aparacetanā. Sukhāya hotūti sukhatthāya hitatthāya hotu. Evaṃ attano dāne vessavaṇassa pattiṃ adāsi.
པཀརཎེཏི ཀཱརཎེ། ཨོཀྐསྶ པསཡ྄ཧཱཏི ཨཱཀཌྜྷིཏྭཱ ཨབྷིབྷཝིཏྭཱ། ཡཀྑཡོནིནྟི བྷུམྨདེཝཏཱབྷཱཝཾ། ཏེནེཝ པུརིམེན ཨཏྟབྷཱཝེན ཨུདྡསྶེཏཱིཏི པུརིམསརཱིརསདིསམེཝ སརཱིརཾ མཱཔེཏྭཱ ཨལངྐཏཔཊིཡཏྟོ སིརིགབྦྷསཡནཏལེ ཨཏྟཱནཾ དསྶེཏི། ཨུཔཱསིཀཱ པཊིདེསིཏཱཏི ཨུཔཱསིཀཱ ཨཧནྟི ཨེཝཾ ཨུཔཱསིཀཱབྷཱཝཾ དེསེསིཾ། ཡཱཝདེཏི ཡཱཝདེཝ། སེསཾ སབྦཏྠ ཨུཏྟཱནམེཝཱཏི།
Pakaraṇeti kāraṇe. Okkassa pasayhāti ākaḍḍhitvā abhibhavitvā. Yakkhayoninti bhummadevatābhāvaṃ. Teneva purimena attabhāvena uddassetīti purimasarīrasadisameva sarīraṃ māpetvā alaṅkatapaṭiyatto sirigabbhasayanatale attānaṃ dasseti. Upāsikā paṭidesitāti upāsikā ahanti evaṃ upāsikābhāvaṃ desesiṃ. Yāvadeti yāvadeva. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
མཧཱཡཉྙཝགྒོ པཉྩམོ།
Mahāyaññavaggo pañcamo.
པཎྞཱསཀཾ ནིཊྛིཏཾ།
Paṇṇāsakaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ • Aṅguttaranikāya / ༡༠. ནནྡམཱཏཱསུཏྟཾ • 10. Nandamātāsuttaṃ
ཊཱིཀཱ • Tīkā / སུཏྟཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ༡༠. ནནྡམཱཏཱསུཏྟཝཎྞནཱ • 10. Nandamātāsuttavaṇṇanā
