| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២. នន្ទនវគ្គោ
2. Nandanavaggo
១. នន្ទនសុត្តវណ្ណនា
1. Nandanasuttavaṇṇanā
១១. នន្ទនវគ្គស្ស បឋមេ តត្រាតិ តស្មិំ អារាមេ។ ខោតិ ព្យញ្ជនសិលិដ្ឋតាវសេន និបាតមត្តំ។ ភិក្ខូ អាមន្តេសីតិ បរិសជេដ្ឋកេ ភិក្ខូ ជានាបេសិ។ ភិក្ខវោតិ តេសំ អាមន្តនាការទីបនំ។ ភទន្តេតិ បតិវចនទានំ។ តេ ភិក្ខូតិ យេ តត្ថ សម្មុខីភូតា ធម្មបដិគ្គាហកា ភិក្ខូ។ ភគវតោ បច្ចស្សោសុន្តិ ភគវតោ វចនំ បតិអស្សោសុំ, អភិមុខា ហុត្វា សុណិំសុ សម្បដិច្ឆិំសូតិ អត្ថោ។ ឯតទវោចាតិ ឯតំ ឥទានិ វត្តព្ពំ ‘‘ភូតបុព្ព’’ន្តិអាទិវចនំ អវោច។ តត្ថ តាវតិំសកាយិកាតិ តាវតិំសកាយេ និព្ពត្តា។ តាវតិំសកាយោ នាម ទុតិយទេវលោកោ វុច្ចតិ។ មឃេន មាណវេន សទ្ធិំ មចលគាមេ កាលំ កត្វា តត្ថ ឧប្បន្នេ តេត្តិំស ទេវបុត្តេ ឧបាទាយ កិរ តស្ស ទេវលោកស្ស អយំ បណ្ណត្តិ ជាតាតិ វទន្តិ។ យស្មា បន សេសចក្កវាឡេសុបិ ឆ កាមាវចរទេវលោកា អត្ថិ។ វុត្តម្បិ ចេតំ ‘‘សហស្សំ ចាតុមហារាជិកានំ សហស្សំ តាវតិំសាន’’ន្តិ (អ. និ. ១០.២៩), តស្មា នាមបណ្ណត្តិយេវេសា តស្ស ទេវលោកស្សាតិ វេទិតព្ពា។ ឯវញ្ហិ និទ្ទោសំ បទំ ហោតិ។
11. Nandanavaggassa paṭhame tatrāti tasmiṃ ārāme. Khoti byañjanasiliṭṭhatāvasena nipātamattaṃ. Bhikkhū āmantesīti parisajeṭṭhake bhikkhū jānāpesi. Bhikkhavoti tesaṃ āmantanākāradīpanaṃ. Bhadanteti pativacanadānaṃ. Te bhikkhūti ye tattha sammukhībhūtā dhammapaṭiggāhakā bhikkhū. Bhagavato paccassosunti bhagavato vacanaṃ patiassosuṃ, abhimukhā hutvā suṇiṃsu sampaṭicchiṃsūti attho. Etadavocāti etaṃ idāni vattabbaṃ ‘‘bhūtapubba’’ntiādivacanaṃ avoca. Tattha tāvatiṃsakāyikāti tāvatiṃsakāye nibbattā. Tāvatiṃsakāyo nāma dutiyadevaloko vuccati. Maghena māṇavena saddhiṃ macalagāme kālaṃ katvā tattha uppanne tettiṃsa devaputte upādāya kira tassa devalokassa ayaṃ paṇṇatti jātāti vadanti. Yasmā pana sesacakkavāḷesupi cha kāmāvacaradevalokā atthi. Vuttampi cetaṃ ‘‘sahassaṃ cātumahārājikānaṃ sahassaṃ tāvatiṃsāna’’nti (a. ni. 10.29), tasmā nāmapaṇṇattiyevesā tassa devalokassāti veditabbā. Evañhi niddosaṃ padaṃ hoti.
នន្ទនេ វនេតិ ឯត្ថ តំ វនំ បវិដ្ឋេ បវិដ្ឋេ នន្ទយតិ តោសេតីតិ នន្ទនំ។ បញ្ចសុ ហិ មរណនិមិត្តេសុ ឧប្បន្នេសុ ‘‘សម្បត្តិំ បហាយ ចវិស្សាមា’’តិ បរិទេវមានា ទេវតា សក្កោ ទេវានមិន្ទោ ‘‘មា បរិទេវិត្ថ, អភិជ្ជនធម្មា នាម សង្ខារា នត្ថី’’តិ ឱវទិត្វា តត្ថ បវេសាបេតិ។ តាសំ អញ្ញាហិ ទេវតាហិ ពាហាសុ គហេត្វា បវេសិតានម្បិ តស្ស សម្បត្តិំ ទិស្វាវ មរណសោកោ វូបសម្មតិ, បីតិបាមោជ្ជមេវ ឧប្បជ្ជតិ។ អថ តស្មិំ កីឡមានា ឯវ ឧណ្ហសន្តត្តោ ហិមបិណ្ឌោ វិយ វិលីយន្តិ, វាតាបហតទីបសិខា វិយ វិជ្ឈាយន្តីតិ ឯវំ យំកិញ្ចិ អន្តោ បវិដ្ឋំ នន្ទយតិ តោសេតិយេវាតិ នន្ទនំ, តស្មិំ នន្ទនេ។ អច្ឆរាសង្ឃបរិវុតាតិ អច្ឆរាតិ ទេវធីតានំ នាមំ, តាសំ សមូហេន បរិវុតា។
Nandane vaneti ettha taṃ vanaṃ paviṭṭhe paviṭṭhe nandayati tosetīti nandanaṃ. Pañcasu hi maraṇanimittesu uppannesu ‘‘sampattiṃ pahāya cavissāmā’’ti paridevamānā devatā sakko devānamindo ‘‘mā paridevittha, abhijjanadhammā nāma saṅkhārā natthī’’ti ovaditvā tattha pavesāpeti. Tāsaṃ aññāhi devatāhi bāhāsu gahetvā pavesitānampi tassa sampattiṃ disvāva maraṇasoko vūpasammati, pītipāmojjameva uppajjati. Atha tasmiṃ kīḷamānā eva uṇhasantatto himapiṇḍo viya vilīyanti, vātāpahatadīpasikhā viya vijjhāyantīti evaṃ yaṃkiñci anto paviṭṭhaṃ nandayati tosetiyevāti nandanaṃ, tasmiṃ nandane. Accharāsaṅghaparivutāti accharāti devadhītānaṃ nāmaṃ, tāsaṃ samūhena parivutā.
ទិព្ពេហីតិ ទេវលោកេ និព្ពត្តេហិ។ បញ្ចហិ កាមគុណេហីតិ មនាបិយរូបសទ្ទគន្ធរសផោដ្ឋព្ពសង្ខាតេហិ បញ្ចហិ កាមពន្ធនេហិ កាមកោដ្ឋាសេហិ វា ។ សមប្បិតាតិ ឧបេតា។ ឥតរំ តស្សេវ វេវចនំ។ បរិចារយមានាតិ រមមានា, តេសុ តេសុ វា រូបាទីសុ ឥន្ទ្រិយានិ សញ្ចារយមានា។ តាយំ វេលាយន្តិ តស្មិំ បរិចារណកាលេ។ សោ បនស្ស ទេវបុត្តស្ស អធុនា អភិនិព្ពត្តកាលោ វេទិតព្ពោ។ តស្ស ហិ បដិសន្ធិក្ខណេយេវ រត្តសុវណ្ណក្ខន្ធោ វិយ វិរោចយមានោ តិគាវុតប្បមាណោ អត្តភាវោ និព្ពត្តិ។ សោ ទិព្ពវត្ថនិវត្ថោ ទិព្ពាលង្ការបដិមណ្ឌិតោ ទិព្ពមាលាវិលេបនធរោ ទិព្ពេហិ ចន្ទនចុណ្ណេហិ សមំ វិកិរិយមានោ ទិព្ពេហិ បញ្ចហិ កាមគុណេហិ ឱវុតោ និវុតោ បរិយោនទ្ធោ លោភាភិភូតោ ហុត្វា លោភនិស្សរណំ និព្ពានំ អបស្សន្តោ អាសភិំ វាចំ ភាសន្តោ វិយ មហាសទ្ទេន ‘‘ន តេ សុខំ បជានន្តី’’តិ ឥមំ គាថំ គាយមានោ នន្ទនវនេ វិចរិ។ តេន វុត្តំ – ‘‘តាយំ វេលាយំ ឥមំ គាថំ អភាសី’’តិ។
Dibbehīti devaloke nibbattehi. Pañcahi kāmaguṇehīti manāpiyarūpasaddagandharasaphoṭṭhabbasaṅkhātehi pañcahi kāmabandhanehi kāmakoṭṭhāsehi vā . Samappitāti upetā. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Paricārayamānāti ramamānā, tesu tesu vā rūpādīsu indriyāni sañcārayamānā. Tāyaṃ velāyanti tasmiṃ paricāraṇakāle. So panassa devaputtassa adhunā abhinibbattakālo veditabbo. Tassa hi paṭisandhikkhaṇeyeva rattasuvaṇṇakkhandho viya virocayamāno tigāvutappamāṇo attabhāvo nibbatti. So dibbavatthanivattho dibbālaṅkārapaṭimaṇḍito dibbamālāvilepanadharo dibbehi candanacuṇṇehi samaṃ vikiriyamāno dibbehi pañcahi kāmaguṇehi ovuto nivuto pariyonaddho lobhābhibhūto hutvā lobhanissaraṇaṃ nibbānaṃ apassanto āsabhiṃ vācaṃ bhāsanto viya mahāsaddena ‘‘na te sukhaṃ pajānantī’’ti imaṃ gāthaṃ gāyamāno nandanavane vicari. Tena vuttaṃ – ‘‘tāyaṃ velāyaṃ imaṃ gāthaṃ abhāsī’’ti.
យេ ន បស្សន្តិ នន្ទនន្តិ យេ តត្រ បញ្ចកាមគុណានុភវនវសេន នន្ទនវនំ ន បស្សន្តិ។ នរទេវានន្តិ ទេវនរានំ, ទេវបុរិសានន្តិ អត្ថោ។ តិទសានន្តិ តិក្ខត្តុំ ទសន្នំ។ យសស្សិនន្តិ បរិវារសង្ខាតេន យសេន សម្បន្នានំ។
Ye na passanti nandananti ye tatra pañcakāmaguṇānubhavanavasena nandanavanaṃ na passanti. Naradevānanti devanarānaṃ, devapurisānanti attho. Tidasānanti tikkhattuṃ dasannaṃ. Yasassinanti parivārasaṅkhātena yasena sampannānaṃ.
អញ្ញតរា ទេវតាតិ ឯកា អរិយសាវិកា ទេវតា។ បច្ចភាសីតិ ‘‘អយំ ពាលទេវតា ឥមំ សម្បត្តិំ និច្ចំ អចលំ មញ្ញតិ, នាស្សា ឆេទនភេទនវិទ្ធំសនធម្មតំ ជានាតី’’តិ អធិប្បាយំ វិវដ្ដេត្វា ទស្សេន្តី ‘‘ន ត្វំ ពាលេ’’តិ ឥមាយ គាថាយ បតិអភាសិ។ យថា អរហតំ វចោតិ យថា អរហន្តានំ វចនំ, តថា ត្វំ ន ជានាសីតិ។ ឯវំ តស្សា អធិប្បាយំ បដិក្ខិបិត្វា ឥទានិ អរហន្តានំ វចនំ ទស្សេន្តី អនិច្ចាតិអាទិមាហ។ តត្ថ អនិច្ចា វត សង្ខារាតិ សព្ពេ តេភូមកសង្ខារា ហុត្វា អភាវត្ថេន អនិច្ចា។ ឧប្បាទវយធម្មិនោតិ ឧប្បាទវយសភាវា។ ឧប្បជ្ជិត្វា និរុជ្ឈន្តីតិ ឥទំ បុរិមស្សេវ វេវចនំ។ យស្មា វា ឧប្បជ្ជិត្វា និរុជ្ឈន្តិ, តស្មា ឧប្បាទវយធម្មិនោតិ។ ឧប្បាទវយគ្គហណេន ចេត្ថ តទនន្តរា វេមជ្ឈដ្ឋានំ គហិតមេវ ហោតិ។ តេសំ វូបសមោ សុខោតិ តេសំ សង្ខារានំ វូបសមសង្ខាតំ និព្ពានមេវ សុខំ។ ឥទំ អរហតំ វចោតិ។
Aññatarā devatāti ekā ariyasāvikā devatā. Paccabhāsīti ‘‘ayaṃ bāladevatā imaṃ sampattiṃ niccaṃ acalaṃ maññati, nāssā chedanabhedanaviddhaṃsanadhammataṃ jānātī’’ti adhippāyaṃ vivaṭṭetvā dassentī ‘‘na tvaṃ bāle’’ti imāya gāthāya patiabhāsi. Yathā arahataṃ vacoti yathā arahantānaṃ vacanaṃ, tathā tvaṃ na jānāsīti. Evaṃ tassā adhippāyaṃ paṭikkhipitvā idāni arahantānaṃ vacanaṃ dassentī aniccātiādimāha. Tattha aniccā vata saṅkhārāti sabbe tebhūmakasaṅkhārā hutvā abhāvatthena aniccā. Uppādavayadhamminoti uppādavayasabhāvā. Uppajjitvā nirujjhantīti idaṃ purimasseva vevacanaṃ. Yasmā vā uppajjitvā nirujjhanti, tasmā uppādavayadhamminoti. Uppādavayaggahaṇena cettha tadanantarā vemajjhaṭṭhānaṃ gahitameva hoti. Tesaṃ vūpasamo sukhoti tesaṃ saṅkhārānaṃ vūpasamasaṅkhātaṃ nibbānameva sukhaṃ. Idaṃ arahataṃ vacoti.
នន្ទនសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Nandanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. នន្ទនសុត្តំ • 1. Nandanasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១. នន្ទនសុត្តវណ្ណនា • 1. Nandanasuttavaṇṇanā
