| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
២. នន្ទនវគ្គោ
2. Nandanavaggo
១. នន្ទនសុត្តវណ្ណនា
1. Nandanasuttavaṇṇanā
១១. ‘‘តត្រ ភគវា’’តិ វុត្តេ ន តថា ព្យញ្ជនានំ សិលិដ្ឋតា, យថា ‘‘តត្រ ខោ ភគវា’’តិ វុត្តេតិ អាហ ‘‘ព្យញ្ជនសិលិដ្ឋតាវសេនា’’តិ។ បរិសជេដ្ឋកេតិ បរិសាយ ជេដ្ឋកេ, យេ តស្សា ទេសនាយ វិសេសតោ ភាជនភូតា។ បរិសជេដ្ឋកេ ភិក្ខូតិ ចតុបរិសជេដ្ឋកេ ភិក្ខូ។ ចតុន្នំ ហិ បរិសានំ ជេដ្ឋា ភិក្ខុបរិសា បឋមុប្បន្នត្តា។ អាមន្តេសីតិ សម្ពោធេសិ, សម្ពោធនញ្ច ជានាបនន្តិ អាហ ‘‘ជានាបេសី’’តិ។ ភទន្តេតិ គរុគារវសប្បតិស្សវវចនមេតំ, អត្ថតោ បន ភទន្តេតិ ភទ្ទំ តវ ហោតុ អត្តនោ និដ្ឋានបរិយោសានត្តា បរេសញ្ច សន្តតាវហត្តា។ ភគវតោ បច្ចស្សោសុន្តិ ឯត្ថ ភគវតោតិ សាមិវចនំ អាមន្តនមេវ សម្ពន្ធិអត្ថបទំ អបេក្ខតីតិ អធិប្បាយេនាហ ‘‘ភគវតោ វចនំ បតិអស្សោសុ’’ន្តិ។ ភគវតោតិ បន ឥទំ បតិស្សវនសម្ពន្ធេន សម្បទានវចនំ យថា ‘‘ទេវទត្តស្ស បដិស្សុណាតី’’តិ។ យំ បនេត្ថ វត្តព្ពំ, តំ និទានវគ្គស្ស អាទិសុត្តវណ្ណនាយំ អាគមិស្សតិ។
11. ‘‘Tatra bhagavā’’ti vutte na tathā byañjanānaṃ siliṭṭhatā, yathā ‘‘tatra kho bhagavā’’ti vutteti āha ‘‘byañjanasiliṭṭhatāvasenā’’ti. Parisajeṭṭhaketi parisāya jeṭṭhake, ye tassā desanāya visesato bhājanabhūtā. Parisajeṭṭhake bhikkhūti catuparisajeṭṭhake bhikkhū. Catunnaṃ hi parisānaṃ jeṭṭhā bhikkhuparisā paṭhamuppannattā. Āmantesīti sambodhesi, sambodhanañca jānāpananti āha ‘‘jānāpesī’’ti. Bhadanteti garugāravasappatissavavacanametaṃ, atthato pana bhadanteti bhaddaṃ tava hotu attano niṭṭhānapariyosānattā paresañca santatāvahattā. Bhagavato paccassosunti ettha bhagavatoti sāmivacanaṃ āmantanameva sambandhiatthapadaṃ apekkhatīti adhippāyenāha ‘‘bhagavato vacanaṃ patiassosu’’nti. Bhagavatoti pana idaṃ patissavanasambandhena sampadānavacanaṃ yathā ‘‘devadattassa paṭissuṇātī’’ti. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ nidānavaggassa ādisuttavaṇṇanāyaṃ āgamissati.
តាវតិំសកាយោតិ តាវតិំសសញ្ញិតោ ទេវនិកាយោ។ ទុតិយទេវលោកោតិ ឆសុ កាមលោកេសុ ទុតិយោ ទេវលោកោ។ តេត្តិំស ជនា សហបុញ្ញការិនោ តត្ថ ឧប្បន្នា, តំសហចរិតដ្ឋានំ តាវតិំសំ , តន្និវាសិនោបិ តាវតិំសនាមកា សហចរណញាយេនាតិ អាហ ‘‘មឃេន មាណវេនា’’តិអាទិ។ អយំ បន កេចិវាទោ ព្យាបន្នោ ហោតីតិ តំ អរោចេន្តេន ‘‘វទន្តី’’តិ វុត្តំ។ ព្យាបន្នតំ ទស្សេន្តោ ‘‘យស្មា បនា’’តិអាទិមាហ។ តថា ហិ វក្ខតិ ‘‘ឯវំ ហិ និទ្ទោសំ បទំ ហោតី’’តិ។ នាមបណ្ណត្តិយេវាតិ អត្ថនិរបេក្ខត្តា និរុឡ្ហសមញ្ញា ឯវ។
Tāvatiṃsakāyoti tāvatiṃsasaññito devanikāyo. Dutiyadevalokoti chasu kāmalokesu dutiyo devaloko. Tettiṃsa janā sahapuññakārino tattha uppannā, taṃsahacaritaṭṭhānaṃ tāvatiṃsaṃ, tannivāsinopi tāvatiṃsanāmakā sahacaraṇañāyenāti āha ‘‘maghena māṇavenā’’tiādi. Ayaṃ pana kecivādo byāpanno hotīti taṃ arocentena ‘‘vadantī’’ti vuttaṃ. Byāpannataṃ dassento ‘‘yasmā panā’’tiādimāha. Tathā hi vakkhati ‘‘evaṃ hi niddosaṃ padaṃ hotī’’ti. Nāmapaṇṇattiyevāti atthanirapekkhattā niruḷhasamaññā eva.
តំ វនន្តិ តំ ឧបវនំ។ បវិដ្ឋេ បវិដ្ឋេ ទុក្ខប្បត្តេបិ អត្តនោ សម្បត្តិយា នន្ទយតិ, បគេវ អទុក្ខប្បត្តេតិ ទស្សេតុំ ‘‘បញ្ចសុ ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ បវេសិតានន្តិ បកោដ្ឋវារេន បវេសិតានម្បីតិ អធិប្បាយោ។ ចវនកាលេយេវ ថោកំ ទិស្សមានវិការា ហុត្វា ចវន្តិ, តេ សន្ធាយ ‘‘ហិមបិណ្ឌោ វិយ វិលីយន្តី’’តិ វុត្តំ។ យេ បន អទិស្សមានវិការា សហសា អន្តរធាយន្តិ, តេ សន្ធាយ ‘‘ទីបសិខា វិយ វិជ្ឈាយន្តី’’តិ វុត្តន្តិ វទន្តិ។ នន្ទយតិ បកតិយា សោមនស្សិតំ ទោមនស្សិតញ្ច។ នន្ទនេតិ ឯវំអន្វត្ថនាមកេ ឧយ្យានេ។ បរិវុតាតិ ‘‘ទេវតា’’តិ វចនំ ឧបាទាយ ឥត្ថិលិង្គវសេន វុត្តំ។ ទេវបុត្តោ ហិ សោ។
Taṃ vananti taṃ upavanaṃ. Paviṭṭhe paviṭṭhe dukkhappattepi attano sampattiyā nandayati, pageva adukkhappatteti dassetuṃ ‘‘pañcasu hī’’tiādi vuttaṃ. Pavesitānanti pakoṭṭhavārena pavesitānampīti adhippāyo. Cavanakāleyeva thokaṃ dissamānavikārā hutvā cavanti, te sandhāya ‘‘himapiṇḍo viya vilīyantī’’ti vuttaṃ. Ye pana adissamānavikārā sahasā antaradhāyanti, te sandhāya ‘‘dīpasikhā viya vijjhāyantī’’ti vuttanti vadanti. Nandayati pakatiyā somanassitaṃ domanassitañca. Nandaneti evaṃanvatthanāmake uyyāne. Parivutāti ‘‘devatā’’ti vacanaṃ upādāya itthiliṅgavasena vuttaṃ. Devaputto hi so.
ទិវិ ភវត្តា ទិព្ពាតិ អាហ ‘‘ទេវលោកេ និព្ពត្តេហី’’តិ។ កាមេតព្ពតាយ កាមពន្ធនេហិ, តថា អញ្ញមញ្ញំ អសំកិណ្ណសភាវតាយ កាមកោដ្ឋាសេហិ។ ឧបេតាតិ ឧបគតា សមន្នាគតា។ បរិចារយមានាតិ បរិរមមានា។ ឥទញ្ហិ បទំ អបេក្ខិត្វា ‘‘កាមគុណេហី’’តិ កត្តរិ ករណវចនំ, បុរិមានិ អបេក្ខិត្វា សហយោគេ។ រមមានា ចរន្តីតិ កត្វា វុត្តំ ‘‘រមមានា’’តិ។ បរិចារយមានាតិ វា បរិតោ សមន្តតោ ចារយមានាតិ អត្ថោតិ អាហ ‘‘ឥន្ទ្រិយានិ សញ្ចារយមានា’’តិ។ បឋមនយេ ហិ អនុភវនត្ថោ បរិចរណសទ្ទោ, ទុតិយនយេ បរិវត្តនត្ថោ។ សោ បនាតិ ‘‘តាយំ វេលាយ’’ន្តិ វុត្តកាលោ។ អធុនាតិ សម្បតិ។ សោ វិចរីតិ សម្ពន្ធោ។ កាមគុណេហីតិ ហេតុម្ហិ ករណវចនំ។ ឱវុតោតិ យថា តំ ន ញាយតិ, ឯវំ បិហិតចិត្តោ។ និវុតោ បរិយោនទ្ធោតិ តស្សេវ វេវចនំ។ តេនាហ ‘‘លោកាភិភូតោ’’តិ។ អាសភិន្តិ សេដ្ឋំ ‘‘អគ្គោហមស្មិ លោកស្សា’’តិអាទិនា (ទី. និ. ២.៣១; ម. និ. ៣.២០៧) ភាសន្តោ ពោធិសត្តោ វិយ។
Divi bhavattā dibbāti āha ‘‘devaloke nibbattehī’’ti. Kāmetabbatāya kāmabandhanehi, tathā aññamaññaṃ asaṃkiṇṇasabhāvatāya kāmakoṭṭhāsehi. Upetāti upagatā samannāgatā. Paricārayamānāti pariramamānā. Idañhi padaṃ apekkhitvā ‘‘kāmaguṇehī’’ti kattari karaṇavacanaṃ, purimāni apekkhitvā sahayoge. Ramamānā carantīti katvā vuttaṃ ‘‘ramamānā’’ti. Paricārayamānāti vā parito samantato cārayamānāti atthoti āha ‘‘indriyāni sañcārayamānā’’ti. Paṭhamanaye hi anubhavanattho paricaraṇasaddo, dutiyanaye parivattanattho. So panāti ‘‘tāyaṃ velāya’’nti vuttakālo. Adhunāti sampati. So vicarīti sambandho. Kāmaguṇehīti hetumhi karaṇavacanaṃ. Ovutoti yathā taṃ na ñāyati, evaṃ pihitacitto. Nivuto pariyonaddhoti tasseva vevacanaṃ. Tenāha ‘‘lokābhibhūto’’ti. Āsabhinti seṭṭhaṃ ‘‘aggohamasmi lokassā’’tiādinā (dī. ni. 2.31; ma. ni. 3.207) bhāsanto bodhisatto viya.
កេវលំ ទស្សនំ កិមត្ថិយន្តិ អាហ – ‘‘យេ…បេ.… វសេនា’’តិ, តស្មិំ នន្ទនវនេ អវដ្ឋិតកាមភាគានុភវនវសេនាតិ អត្ថោ។ នរទេវានន្តិ បុរិសភូតទេវតានំ។ តេនាហ ‘‘ទេវបុរិសាន’’ន្តិ។ អប្បកំ អធិកំ ឩនំ វា គណនូបគំ នាម ន ហោតីតិ ‘‘តិក្ខត្តុំ ទសន្ន’’ន្តិ វុត្តំ។ ‘‘តេត្តិំសាន’’ន្តិ ហិ វត្តព្ពេ អយំ រុឡ្ហី។ បរិវារសង្ខាតេន, ន កិត្តិសង្ខាតេនាតិ អធិប្បាយោ។ សីលាចារាទិគុណនេមិត្តិកា ហិ កិត្តិ។ ‘‘តាវតិំសា ទេវា ទីឃាយុកា វណ្ណវន្តោ សុខពហុលា’’តិ ឯវមាទិវចនេន យសេ ឥច្ឆិតេ អវិសេសេត្វាវ ‘‘យសេន សម្បន្នាន’’ន្តិ សក្កា វត្តុំ។
Kevalaṃ dassanaṃ kimatthiyanti āha – ‘‘ye…pe… vasenā’’ti, tasmiṃ nandanavane avaṭṭhitakāmabhāgānubhavanavasenāti attho. Naradevānanti purisabhūtadevatānaṃ. Tenāha ‘‘devapurisāna’’nti. Appakaṃ adhikaṃ ūnaṃ vā gaṇanūpagaṃ nāma na hotīti ‘‘tikkhattuṃ dasanna’’nti vuttaṃ. ‘‘Tettiṃsāna’’nti hi vattabbe ayaṃ ruḷhī. Parivārasaṅkhātena, na kittisaṅkhātenāti adhippāyo. Sīlācārādiguṇanemittikā hi kitti. ‘‘Tāvatiṃsā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’’ti evamādivacanena yase icchite avisesetvāva ‘‘yasena sampannāna’’nti sakkā vattuṃ.
អរិយសាវិកាតិ សោតាបន្នា។ ‘‘សកទាគាមិនី’’តិ កេចិ។ អធិប្បាយំ វិវដ្ដេត្វាតិ យថា ត្វំ អន្ធពាលេ មញ្ញសិ, ធម្មសភាវោ ឯវំ ន ហោតីតិ តស្សា ទេវតាយ អធិប្បាយំ វិបរិវត្តេត្វា។ ឯកន្តតោ សុខំ នាម និព្ពានមេវ។ កាមា ហិ ទុក្ខា វិបរិណាមធម្មាតិ ឥមិនា អធិប្បាយេន តស្សា អធិប្បាយំ បដិក្ខិបិត្វា។ កាមំ ចតុត្ថភូមកាបិ សង្ខារា អនិច្ចា ឯវ, តេ បន សម្មសនូបគា ន ហោន្តីតិ តេភូមកគ្គហណំ សម្មសនយោគ្គេន។ ហុត្វាតិ បុព្ពេ អវិជ្ជមានា បច្ចយសមវាយេន ភវិត្វា ឧប្បជ្ជិត្វា។ ឯតេន នេសំ ភាវភាគោ ទស្សិតោ។ អភាវត្ថេនាតិ សរសនិរោធភូតេន វិទ្ធំសនភាវេន។
Ariyasāvikāti sotāpannā. ‘‘Sakadāgāminī’’ti keci. Adhippāyaṃ vivaṭṭetvāti yathā tvaṃ andhabāle maññasi, dhammasabhāvo evaṃ na hotīti tassā devatāya adhippāyaṃ viparivattetvā. Ekantato sukhaṃ nāma nibbānameva. Kāmā hi dukkhā vipariṇāmadhammāti iminā adhippāyena tassā adhippāyaṃ paṭikkhipitvā. Kāmaṃ catutthabhūmakāpi saṅkhārā aniccā eva, te pana sammasanūpagā na hontīti tebhūmakaggahaṇaṃ sammasanayoggena. Hutvāti pubbe avijjamānā paccayasamavāyena bhavitvā uppajjitvā. Etena nesaṃ bhāvabhāgo dassito. Abhāvatthenāti sarasanirodhabhūtena viddhaṃsanabhāvena.
អនិច្ចា អទ្ធុវា, តតោ ឯវ ‘‘មយ្ហំ ឥមេ សុខា’’តិ វា ន ឥច្ចាតិ អនិច្ចា។ ឧប្បាទវយសភាវាតិ ខណេ ខណេ ឧប្បជ្ជននិរុជ្ឈនសភាវា។ តេនាហ ‘‘ឧប្ប…បេ.… វេវចន’’ន្តិ។ បុរិមស្ស វា បច្ឆិមំ ការណវេវចនន្តិ អាហ ‘‘យស្មា វា’’តិអាទិ។ តទនន្តរាតិ តេសំ ឧប្បាទវយានំ អន្តរេ។ វេមជ្ឈដ្ឋានន្តិ ឋិតិក្ខណំ វទតិ។ យេ បន ‘‘សង្ខារានំ ឋិតិ នត្ថី’’តិ វទន្តិ, តេសំ តំ មិច្ឆា។ យថា ហិ តស្សេវ ធម្មស្ស ឧប្បាទាវត្ថាយ ភិន្នា ភង្គាវត្ថា ឥច្ឆិតា, អញ្ញថា អញ្ញំ ឧប្បជ្ជតិ, អញ្ញំ និរុជ្ឈតីតិ អាបជ្ជតិ, ឯវំ ឧប្បន្នស្ស ភង្គាភិមុខាវត្ថា ឥច្ឆិតព្ពា, សាវ ឋិតិក្ខណោ។ ន ហិ ឧប្បជ្ជមានោ ភិជ្ជតីតិ សក្កា វិញ្ញាតុន្តិ។ វូបសមសង្ខាតន្តិ អច្ចន្តំ វូបសមសង្ខាតំ និព្ពានមេវ សុខំ, ន តយា អធិប្បេតា កាមាតិ អធិប្បាយោ។
Aniccā addhuvā, tato eva ‘‘mayhaṃ ime sukhā’’ti vā na iccāti aniccā. Uppādavayasabhāvāti khaṇe khaṇe uppajjananirujjhanasabhāvā. Tenāha ‘‘uppa…pe… vevacana’’nti. Purimassa vā pacchimaṃ kāraṇavevacananti āha ‘‘yasmā vā’’tiādi. Tadanantarāti tesaṃ uppādavayānaṃ antare. Vemajjhaṭṭhānanti ṭhitikkhaṇaṃ vadati. Ye pana ‘‘saṅkhārānaṃ ṭhiti natthī’’ti vadanti, tesaṃ taṃ micchā. Yathā hi tasseva dhammassa uppādāvatthāya bhinnā bhaṅgāvatthā icchitā, aññathā aññaṃ uppajjati, aññaṃ nirujjhatīti āpajjati, evaṃ uppannassa bhaṅgābhimukhāvatthā icchitabbā, sāva ṭhitikkhaṇo. Na hi uppajjamāno bhijjatīti sakkā viññātunti. Vūpasamasaṅkhātanti accantaṃ vūpasamasaṅkhātaṃ nibbānameva sukhaṃ, na tayā adhippetā kāmāti adhippāyo.
នន្ទនសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Nandanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. នន្ទនសុត្តំ • 1. Nandanasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១. នន្ទនសុត្តវណ្ណនា • 1. Nandanasuttavaṇṇanā
