| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
2. නන්‌දනවග්‌ගො
2. Nandanavaggo
1. නන්‌දනසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Nandanasuttavaṇṇanā
11. නන්‌දනවග්‌ගස්‌ස පඨමෙ තත්‍රාති තස්‌මිං ආරාමෙ. ඛොති බ්‍යඤ්‌ජනසිලිට්‌ඨතාවසෙන නිපාතමත්‌තං. භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසීති පරිසජෙට්‌ඨකෙ භික්‌ඛූ ජානාපෙසි. භික්‌ඛවොති තෙසං ආමන්‌තනාකාරදීපනං. භදන්‌තෙති පතිවචනදානං. තෙ භික්‌ඛූති යෙ තත්‌ථ සම්‌මුඛීභූතා ධම්‌මපටිග්‌ගාහකා භික්‌ඛූ. භගවතො පච්‌චස්‌සොසුන්‌ති භගවතො වචනං පතිඅස්‌සොසුං, අභිමුඛා හුත්‌වා සුණිංසු සම්‌පටිච්‌ඡිංසූති අත්‌ථො. එතදවොචාති එතං ඉදානි වත්‌තබ්‌බං ‘‘භූතපුබ්‌බ’’න්‌තිආදිවචනං අවොච. තත්‌ථ තාවතිංසකායිකාති තාවතිංසකායෙ නිබ්‌බත්‌තා. තාවතිංසකායො නාම දුතියදෙවලොකො වුච්‌චති. මඝෙන මාණවෙන සද්‌ධිං මචලගාමෙ කාලං කත්‌වා තත්‌ථ උප්‌පන්‌නෙ තෙත්‌තිංස දෙවපුත්‌තෙ උපාදාය කිර තස්‌ස දෙවලොකස්‌ස අයං පණ්‌ණත්‌ති ජාතාති වදන්‌ති. යස්‌මා පන සෙසචක්‌කවාළෙසුපි ඡ කාමාවචරදෙවලොකා අත්‌ථි. වුත්‌තම්‌පි චෙතං ‘‘සහස්‌සං චාතුමහාරාජිකානං සහස්‌සං තාවතිංසාන’’න්‌ති (අ. නි. 10.29), තස්‌මා නාමපණ්‌ණත්‌තියෙවෙසා තස්‌ස දෙවලොකස්‌සාති වෙදිතබ්‌බා. එවඤ්‌හි නිද්‌දොසං පදං හොති.
11. Nandanavaggassa paṭhame tatrāti tasmiṃ ārāme. Khoti byañjanasiliṭṭhatāvasena nipātamattaṃ. Bhikkhū āmantesīti parisajeṭṭhake bhikkhū jānāpesi. Bhikkhavoti tesaṃ āmantanākāradīpanaṃ. Bhadanteti pativacanadānaṃ. Te bhikkhūti ye tattha sammukhībhūtā dhammapaṭiggāhakā bhikkhū. Bhagavato paccassosunti bhagavato vacanaṃ patiassosuṃ, abhimukhā hutvā suṇiṃsu sampaṭicchiṃsūti attho. Etadavocāti etaṃ idāni vattabbaṃ ‘‘bhūtapubba’’ntiādivacanaṃ avoca. Tattha tāvatiṃsakāyikāti tāvatiṃsakāye nibbattā. Tāvatiṃsakāyo nāma dutiyadevaloko vuccati. Maghena māṇavena saddhiṃ macalagāme kālaṃ katvā tattha uppanne tettiṃsa devaputte upādāya kira tassa devalokassa ayaṃ paṇṇatti jātāti vadanti. Yasmā pana sesacakkavāḷesupi cha kāmāvacaradevalokā atthi. Vuttampi cetaṃ ‘‘sahassaṃ cātumahārājikānaṃ sahassaṃ tāvatiṃsāna’’nti (a. ni. 10.29), tasmā nāmapaṇṇattiyevesā tassa devalokassāti veditabbā. Evañhi niddosaṃ padaṃ hoti.
නන්‌දනෙ වනෙති එත්‌ථ තං වනං පවිට්‌ඨෙ පවිට්‌ඨෙ නන්‌දයති තොසෙතීති නන්‌දනං. පඤ්‌චසු හි මරණනිමිත්‌තෙසු උප්‌පන්‌නෙසු ‘‘සම්‌පත්‌තිං පහාය චවිස්‌සාමා’’ති පරිදෙවමානා දෙවතා සක්‌කො දෙවානමින්‌දො ‘‘මා පරිදෙවිත්‌ථ, අභිජ්‌ජනධම්‌මා නාම සඞ්‌ඛාරා නත්‌ථී’’ති ඔවදිත්‌වා තත්‌ථ පවෙසාපෙති. තාසං අඤ්‌ඤාහි දෙවතාහි බාහාසු ගහෙත්‌වා පවෙසිතානම්‌පි තස්‌ස සම්‌පත්‌තිං දිස්‌වාව මරණසොකො වූපසම්‌මති, පීතිපාමොජ්‌ජමෙව උප්‌පජ්‌ජති. අථ තස්‌මිං කීළමානා එව උණ්‌හසන්‌තත්‌තො හිමපිණ්‌ඩො විය විලීයන්‌ති, වාතාපහතදීපසිඛා විය විජ්‌ඣායන්‌තීති එවං යංකිඤ්‌චි අන්‌තො පවිට්‌ඨං නන්‌දයති තොසෙතියෙවාති නන්‌දනං, තස්‌මිං නන්‌දනෙ. අච්‌ඡරාසඞ්‌ඝපරිවුතාති අච්‌ඡරාති දෙවධීතානං නාමං, තාසං සමූහෙන පරිවුතා.
Nandane vaneti ettha taṃ vanaṃ paviṭṭhe paviṭṭhe nandayati tosetīti nandanaṃ. Pañcasu hi maraṇanimittesu uppannesu ‘‘sampattiṃ pahāya cavissāmā’’ti paridevamānā devatā sakko devānamindo ‘‘mā paridevittha, abhijjanadhammā nāma saṅkhārā natthī’’ti ovaditvā tattha pavesāpeti. Tāsaṃ aññāhi devatāhi bāhāsu gahetvā pavesitānampi tassa sampattiṃ disvāva maraṇasoko vūpasammati, pītipāmojjameva uppajjati. Atha tasmiṃ kīḷamānā eva uṇhasantatto himapiṇḍo viya vilīyanti, vātāpahatadīpasikhā viya vijjhāyantīti evaṃ yaṃkiñci anto paviṭṭhaṃ nandayati tosetiyevāti nandanaṃ, tasmiṃ nandane. Accharāsaṅghaparivutāti accharāti devadhītānaṃ nāmaṃ, tāsaṃ samūhena parivutā.
දිබ්‌බෙහීති දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තෙහි. පඤ්‌චහි කාමගුණෙහීති මනාපියරූපසද්‌දගන්‌ධරසඵොට්‌ඨබ්‌බසඞ්‌ඛාතෙහි පඤ්‌චහි කාමබන්‌ධනෙහි කාමකොට්‌ඨාසෙහි වා . සමප්‌පිතාති උපෙතා. ඉතරං තස්‌සෙව වෙවචනං. පරිචාරයමානාති රමමානා, තෙසු තෙසු වා රූපාදීසු ඉන්‌ද්‍රියානි සඤ්‌චාරයමානා. තායං වෙලායන්‌ති තස්‌මිං පරිචාරණකාලෙ. සො පනස්‌ස දෙවපුත්‌තස්‌ස අධුනා අභිනිබ්‌බත්‌තකාලො වෙදිතබ්‌බො. තස්‌ස හි පටිසන්‌ධික්‌ඛණෙයෙව රත්‌තසුවණ්‌ණක්‌ඛන්‌ධො විය විරොචයමානො තිගාවුතප්‌පමාණො අත්‌තභාවො නිබ්‌බත්‌ති. සො දිබ්‌බවත්‌ථනිවත්‌ථො දිබ්‌බාලඞ්‌කාරපටිමණ්‌ඩිතො දිබ්‌බමාලාවිලෙපනධරො දිබ්‌බෙහි චන්‌දනචුණ්‌ණෙහි සමං විකිරියමානො දිබ්‌බෙහි පඤ්‌චහි කාමගුණෙහි ඔවුතො නිවුතො පරියොනද්‌ධො ලොභාභිභූතො හුත්‌වා ලොභනිස්‌සරණං නිබ්‌බානං අපස්‌සන්‌තො ආසභිං වාචං භාසන්‌තො විය මහාසද්‌දෙන ‘‘න තෙ සුඛං පජානන්‌තී’’ති ඉමං ගාථං ගායමානො නන්‌දනවනෙ විචරි. තෙන වුත්‌තං – ‘‘තායං වෙලායං ඉමං ගාථං අභාසී’’ති.
Dibbehīti devaloke nibbattehi. Pañcahi kāmaguṇehīti manāpiyarūpasaddagandharasaphoṭṭhabbasaṅkhātehi pañcahi kāmabandhanehi kāmakoṭṭhāsehi vā . Samappitāti upetā. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Paricārayamānāti ramamānā, tesu tesu vā rūpādīsu indriyāni sañcārayamānā. Tāyaṃ velāyanti tasmiṃ paricāraṇakāle. So panassa devaputtassa adhunā abhinibbattakālo veditabbo. Tassa hi paṭisandhikkhaṇeyeva rattasuvaṇṇakkhandho viya virocayamāno tigāvutappamāṇo attabhāvo nibbatti. So dibbavatthanivattho dibbālaṅkārapaṭimaṇḍito dibbamālāvilepanadharo dibbehi candanacuṇṇehi samaṃ vikiriyamāno dibbehi pañcahi kāmaguṇehi ovuto nivuto pariyonaddho lobhābhibhūto hutvā lobhanissaraṇaṃ nibbānaṃ apassanto āsabhiṃ vācaṃ bhāsanto viya mahāsaddena ‘‘na te sukhaṃ pajānantī’’ti imaṃ gāthaṃ gāyamāno nandanavane vicari. Tena vuttaṃ – ‘‘tāyaṃ velāyaṃ imaṃ gāthaṃ abhāsī’’ti.
යෙ න පස්‌සන්‌ති නන්‌දනන්‌ති යෙ තත්‍ර පඤ්‌චකාමගුණානුභවනවසෙන නන්‌දනවනං න පස්‌සන්‌ති. නරදෙවානන්‌ති දෙවනරානං, දෙවපුරිසානන්‌ති අත්‌ථො. තිදසානන්‌ති තික්‌ඛත්‌තුං දසන්‌නං. යසස්‌සිනන්‌ති පරිවාරසඞ්‌ඛාතෙන යසෙන සම්‌පන්‌නානං.
Ye na passanti nandananti ye tatra pañcakāmaguṇānubhavanavasena nandanavanaṃ na passanti. Naradevānanti devanarānaṃ, devapurisānanti attho. Tidasānanti tikkhattuṃ dasannaṃ. Yasassinanti parivārasaṅkhātena yasena sampannānaṃ.
අඤ්‌ඤතරා දෙවතාති එකා අරියසාවිකා දෙවතා. පච්‌චභාසීති ‘‘අයං බාලදෙවතා ඉමං සම්‌පත්‌තිං නිච්‌චං අචලං මඤ්‌ඤති, නාස්‌සා ඡෙදනභෙදනවිද්‌ධංසනධම්‌මතං ජානාතී’’ති අධිප්‌පායං විවට්‌ටෙත්‌වා දස්‌සෙන්‌තී ‘‘න ත්‌වං බාලෙ’’ති ඉමාය ගාථාය පතිඅභාසි. යථා අරහතං වචොති යථා අරහන්‌තානං වචනං, තථා ත්‌වං න ජානාසීති. එවං තස්‌සා අධිප්‌පායං පටික්‌ඛිපිත්‌වා ඉදානි අරහන්‌තානං වචනං දස්‌සෙන්‌තී අනිච්‌චාතිආදිමාහ. තත්‌ථ අනිච්‌චා වත සඞ්‌ඛාරාති සබ්‌බෙ තෙභූමකසඞ්‌ඛාරා හුත්‌වා අභාවත්‌ථෙන අනිච්‌චා. උප්‌පාදවයධම්‌මිනොති උප්‌පාදවයසභාවා. උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා නිරුජ්‌ඣන්‌තීති ඉදං පුරිමස්‌සෙව වෙවචනං. යස්‌මා වා උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා නිරුජ්‌ඣන්‌ති, තස්‌මා උප්‌පාදවයධම්‌මිනොති. උප්‌පාදවයග්‌ගහණෙන චෙත්‌ථ තදනන්‌තරා වෙමජ්‌ඣට්‌ඨානං ගහිතමෙව හොති. තෙසං වූපසමො සුඛොති තෙසං සඞ්‌ඛාරානං වූපසමසඞ්‌ඛාතං නිබ්‌බානමෙව සුඛං. ඉදං අරහතං වචොති.
Aññatarā devatāti ekā ariyasāvikā devatā. Paccabhāsīti ‘‘ayaṃ bāladevatā imaṃ sampattiṃ niccaṃ acalaṃ maññati, nāssā chedanabhedanaviddhaṃsanadhammataṃ jānātī’’ti adhippāyaṃ vivaṭṭetvā dassentī ‘‘na tvaṃ bāle’’ti imāya gāthāya patiabhāsi. Yathā arahataṃ vacoti yathā arahantānaṃ vacanaṃ, tathā tvaṃ na jānāsīti. Evaṃ tassā adhippāyaṃ paṭikkhipitvā idāni arahantānaṃ vacanaṃ dassentī aniccātiādimāha. Tattha aniccā vata saṅkhārāti sabbe tebhūmakasaṅkhārā hutvā abhāvatthena aniccā. Uppādavayadhamminoti uppādavayasabhāvā. Uppajjitvā nirujjhantīti idaṃ purimasseva vevacanaṃ. Yasmā vā uppajjitvā nirujjhanti, tasmā uppādavayadhamminoti. Uppādavayaggahaṇena cettha tadanantarā vemajjhaṭṭhānaṃ gahitameva hoti. Tesaṃ vūpasamo sukhoti tesaṃ saṅkhārānaṃ vūpasamasaṅkhātaṃ nibbānameva sukhaṃ. Idaṃ arahataṃ vacoti.
නන්‌දනසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Nandanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 1. නන්‌දනසුත්‌තං • 1. Nandanasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 1. නන්‌දනසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Nandanasuttavaṇṇanā
