| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੨. ਨਨ੍ਦਨવਗ੍ਗੋ
2. Nandanavaggo
੧. ਨਨ੍ਦਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Nandanasuttavaṇṇanā
੧੧. ਨਨ੍ਦਨવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਰਾਮੇ। ਖੋਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾવਸੇਨ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਪਰਿਸਜੇਟ੍ਠਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਜਾਨਾਪੇਸਿ। ਭਿਕ੍ਖવੋਤਿ ਤੇਸਂ ਆਮਨ੍ਤਨਾਕਾਰਦੀਪਨਂ। ਭਦਨ੍ਤੇਤਿ ਪਤਿવਚਨਦਾਨਂ। ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਯੇ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ। ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਨ੍ਤਿ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਪਤਿਅਸ੍ਸੋਸੁਂ, ਅਭਿਮੁਖਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸੁਣਿਂਸੁ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਏਤਂ ਇਦਾਨਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨਂ ਅવੋਚ। ਤਤ੍ਥ ਤਾવਤਿਂਸਕਾਯਿਕਾਤਿ ਤਾવਤਿਂਸਕਾਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਤਾવਤਿਂਸਕਾਯੋ ਨਾਮ ਦੁਤਿਯਦੇવਲੋਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਮਘੇਨ ਮਾਣવੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਚਲਗਾਮੇ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੇ ਉਪਾਦਾਯ ਕਿਰ ਤਸ੍ਸ ਦੇવਲੋਕਸ੍ਸ ਅਯਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਜਾਤਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੇਸਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇਸੁਪਿ ਛ ਕਾਮਾવਚਰਦੇવਲੋਕਾ ਅਤ੍ਥਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਸਹਸ੍ਸਂ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧੦.੨੯), ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਮਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯੇવੇਸਾ ਤਸ੍ਸ ਦੇવਲੋਕਸ੍ਸਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਏવਞ੍ਹਿ ਨਿਦ੍ਦੋਸਂ ਪਦਂ ਹੋਤਿ।
11. Nandanavaggassa paṭhame tatrāti tasmiṃ ārāme. Khoti byañjanasiliṭṭhatāvasena nipātamattaṃ. Bhikkhū āmantesīti parisajeṭṭhake bhikkhū jānāpesi. Bhikkhavoti tesaṃ āmantanākāradīpanaṃ. Bhadanteti pativacanadānaṃ. Te bhikkhūti ye tattha sammukhībhūtā dhammapaṭiggāhakā bhikkhū. Bhagavato paccassosunti bhagavato vacanaṃ patiassosuṃ, abhimukhā hutvā suṇiṃsu sampaṭicchiṃsūti attho. Etadavocāti etaṃ idāni vattabbaṃ ‘‘bhūtapubba’’ntiādivacanaṃ avoca. Tattha tāvatiṃsakāyikāti tāvatiṃsakāye nibbattā. Tāvatiṃsakāyo nāma dutiyadevaloko vuccati. Maghena māṇavena saddhiṃ macalagāme kālaṃ katvā tattha uppanne tettiṃsa devaputte upādāya kira tassa devalokassa ayaṃ paṇṇatti jātāti vadanti. Yasmā pana sesacakkavāḷesupi cha kāmāvacaradevalokā atthi. Vuttampi cetaṃ ‘‘sahassaṃ cātumahārājikānaṃ sahassaṃ tāvatiṃsāna’’nti (a. ni. 10.29), tasmā nāmapaṇṇattiyevesā tassa devalokassāti veditabbā. Evañhi niddosaṃ padaṃ hoti.
ਨਨ੍ਦਨੇ વਨੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਂ વਨਂ ਪવਿਟ੍ਠੇ ਪવਿਟ੍ਠੇ ਨਨ੍ਦਯਤਿ ਤੋਸੇਤੀਤਿ ਨਨ੍ਦਨਂ। ਪਞ੍ਚਸੁ ਹਿ ਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ‘‘ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਚવਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪਰਿਦੇવਮਾਨਾ ਦੇવਤਾ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ‘‘ਮਾ ਪਰਿਦੇવਿਤ੍ਥ, ਅਭਿਜ੍ਜਨਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪવੇਸਾਪੇਤਿ। ਤਾਸਂ ਅਞ੍ਞਾਹਿ ਦੇવਤਾਹਿ ਬਾਹਾਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪવੇਸਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਮਰਣਸੋਕੋ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਮੇવ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਥ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੀਲ਼ਮਾਨਾ ਏવ ਉਣ੍ਹਸਨ੍ਤਤ੍ਤੋ ਹਿਮਪਿਣ੍ਡੋ વਿਯ વਿਲੀਯਨ੍ਤਿ, વਾਤਾਪਹਤਦੀਪਸਿਖਾ વਿਯ વਿਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਏવਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਨਨ੍ਦਯਤਿ ਤੋਸੇਤਿਯੇવਾਤਿ ਨਨ੍ਦਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਨ੍ਦਨੇ। ਅਚ੍ਛਰਾਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤਾਤਿ ਅਚ੍ਛਰਾਤਿ ਦੇવਧੀਤਾਨਂ ਨਾਮਂ, ਤਾਸਂ ਸਮੂਹੇਨ ਪਰਿવੁਤਾ।
Nandane vaneti ettha taṃ vanaṃ paviṭṭhe paviṭṭhe nandayati tosetīti nandanaṃ. Pañcasu hi maraṇanimittesu uppannesu ‘‘sampattiṃ pahāya cavissāmā’’ti paridevamānā devatā sakko devānamindo ‘‘mā paridevittha, abhijjanadhammā nāma saṅkhārā natthī’’ti ovaditvā tattha pavesāpeti. Tāsaṃ aññāhi devatāhi bāhāsu gahetvā pavesitānampi tassa sampattiṃ disvāva maraṇasoko vūpasammati, pītipāmojjameva uppajjati. Atha tasmiṃ kīḷamānā eva uṇhasantatto himapiṇḍo viya vilīyanti, vātāpahatadīpasikhā viya vijjhāyantīti evaṃ yaṃkiñci anto paviṭṭhaṃ nandayati tosetiyevāti nandanaṃ, tasmiṃ nandane. Accharāsaṅghaparivutāti accharāti devadhītānaṃ nāmaṃ, tāsaṃ samūhena parivutā.
ਦਿਬ੍ਬੇਹੀਤਿ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਹਿ। ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹੀਤਿ ਮਨਾਪਿਯਰੂਪਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਕਾਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇਹਿ વਾ । ਸਮਪ੍ਪਿਤਾਤਿ ਉਪੇਤਾ। ਇਤਰਂ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨਾਤਿ ਰਮਮਾਨਾ, ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ વਾ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਞ੍ਚਾਰਯਮਾਨਾ। ਤਾਯਂ વੇਲਾਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਚਾਰਣਕਾਲੇ। ਸੋ ਪਨਸ੍ਸ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧੁਨਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾਲੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਰਤ੍ਤਸੁવਣ੍ਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વਿਯ વਿਰੋਚਯਮਾਨੋ ਤਿਗਾવੁਤਪ੍ਪਮਾਣੋ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸੋ ਦਿਬ੍ਬવਤ੍ਥਨਿવਤ੍ਥੋ ਦਿਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਦਿਬ੍ਬਮਾਲਾવਿਲੇਪਨਧਰੋ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਚਨ੍ਦਨਚੁਣ੍ਣੇਹਿ ਸਮਂ વਿਕਿਰਿਯਮਾਨੋ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਓવੁਤੋ ਨਿવੁਤੋ ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧੋ ਲੋਭਾਭਿਭੂਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਲੋਭਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਆਸਭਿਂ વਾਚਂ ਭਾਸਨ੍ਤੋ વਿਯ ਮਹਾਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਨ ਤੇ ਸੁਖਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਗਾਯਮਾਨੋ ਨਨ੍ਦਨવਨੇ વਿਚਰਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤਾਯਂ વੇਲਾਯਂ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸੀ’’ਤਿ।
Dibbehīti devaloke nibbattehi. Pañcahi kāmaguṇehīti manāpiyarūpasaddagandharasaphoṭṭhabbasaṅkhātehi pañcahi kāmabandhanehi kāmakoṭṭhāsehi vā . Samappitāti upetā. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Paricārayamānāti ramamānā, tesu tesu vā rūpādīsu indriyāni sañcārayamānā. Tāyaṃ velāyanti tasmiṃ paricāraṇakāle. So panassa devaputtassa adhunā abhinibbattakālo veditabbo. Tassa hi paṭisandhikkhaṇeyeva rattasuvaṇṇakkhandho viya virocayamāno tigāvutappamāṇo attabhāvo nibbatti. So dibbavatthanivattho dibbālaṅkārapaṭimaṇḍito dibbamālāvilepanadharo dibbehi candanacuṇṇehi samaṃ vikiriyamāno dibbehi pañcahi kāmaguṇehi ovuto nivuto pariyonaddho lobhābhibhūto hutvā lobhanissaraṇaṃ nibbānaṃ apassanto āsabhiṃ vācaṃ bhāsanto viya mahāsaddena ‘‘na te sukhaṃ pajānantī’’ti imaṃ gāthaṃ gāyamāno nandanavane vicari. Tena vuttaṃ – ‘‘tāyaṃ velāyaṃ imaṃ gāthaṃ abhāsī’’ti.
ਯੇ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਯੇ ਤਤ੍ਰ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਾਨੁਭવਨવਸੇਨ ਨਨ੍ਦਨવਨਂ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਨਰਦੇવਾਨਨ੍ਤਿ ਦੇવਨਰਾਨਂ, ਦੇવਪੁਰਿਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਿਦਸਾਨਨ੍ਤਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦਸਨ੍ਨਂ। ਯਸਸ੍ਸਿਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿવਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਯਸੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ।
Ye na passanti nandananti ye tatra pañcakāmaguṇānubhavanavasena nandanavanaṃ na passanti. Naradevānanti devanarānaṃ, devapurisānanti attho. Tidasānanti tikkhattuṃ dasannaṃ. Yasassinanti parivārasaṅkhātena yasena sampannānaṃ.
ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਦੇવਤਾਤਿ ਏਕਾ ਅਰਿਯਸਾવਿਕਾ ਦੇવਤਾ। ਪਚ੍ਚਭਾਸੀਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਬਾਲਦੇવਤਾ ਇਮਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਅਚਲਂ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਨਾਸ੍ਸਾ ਛੇਦਨਭੇਦਨવਿਦ੍ਧਂਸਨਧਮ੍ਮਤਂ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ વਿવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਬਾਲੇ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਪਤਿਅਭਾਸਿ। ਯਥਾ ਅਰਹਤਂ વਚੋਤਿ ਯਥਾ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ વਚਨਂ, ਤਥਾ ਤ੍વਂ ਨ ਜਾਨਾਸੀਤਿ। ਏવਂ ਤਸ੍ਸਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ વਚਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚਾ વਤ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇਭੂਮਕਸਙ੍ਖਾਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਭਾવਤ੍ਥੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਾ। ਉਪ੍ਪਾਦવਯਧਮ੍ਮਿਨੋਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦવਯਸਭਾવਾ। ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਯਸ੍ਮਾ વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦવਯਧਮ੍ਮਿਨੋਤਿ। ਉਪ੍ਪਾਦવਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਤਦਨਨ੍ਤਰਾ વੇਮਜ੍ਝਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤੇਸਂ વੂਪਸਮੋ ਸੁਖੋਤਿ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ ਸੁਖਂ। ਇਦਂ ਅਰਹਤਂ વਚੋਤਿ।
Aññatarā devatāti ekā ariyasāvikā devatā. Paccabhāsīti ‘‘ayaṃ bāladevatā imaṃ sampattiṃ niccaṃ acalaṃ maññati, nāssā chedanabhedanaviddhaṃsanadhammataṃ jānātī’’ti adhippāyaṃ vivaṭṭetvā dassentī ‘‘na tvaṃ bāle’’ti imāya gāthāya patiabhāsi. Yathā arahataṃ vacoti yathā arahantānaṃ vacanaṃ, tathā tvaṃ na jānāsīti. Evaṃ tassā adhippāyaṃ paṭikkhipitvā idāni arahantānaṃ vacanaṃ dassentī aniccātiādimāha. Tattha aniccā vata saṅkhārāti sabbe tebhūmakasaṅkhārā hutvā abhāvatthena aniccā. Uppādavayadhamminoti uppādavayasabhāvā. Uppajjitvā nirujjhantīti idaṃ purimasseva vevacanaṃ. Yasmā vā uppajjitvā nirujjhanti, tasmā uppādavayadhamminoti. Uppādavayaggahaṇena cettha tadanantarā vemajjhaṭṭhānaṃ gahitameva hoti. Tesaṃ vūpasamo sukhoti tesaṃ saṅkhārānaṃ vūpasamasaṅkhātaṃ nibbānameva sukhaṃ. Idaṃ arahataṃ vacoti.
ਨਨ੍ਦਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Nandanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧. ਨਨ੍ਦਨਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Nandanasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੧. ਨਨ੍ਦਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Nandanasuttavaṇṇanā
