Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဥဒာန-အဋ္ဌကထာ • Udāna-aṭṭhakathā

    ၂. နန္ဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ

    2. Nandasuttavaṇṇanā

    ၂၂. ဒုတိယေ နန္ဒောတိ တသ္သ နာမံ။ သော ဟိ စက္ကဝတ္တိလက္ခဏူပေတတ္တာ မာတာပိတရော သပရိဇနံ သကလဉ္စ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ နန္ဒယန္တော ဇာတောတိ ‘‘နန္ဒော’’တိ နာမံ လဘိ။ ဘဂဝတော ဘာတာတိ ဘဂဝတော ဧကပိတုပုတ္တတာယ ဘာတာ။ န ဟိ ဘဂဝတော သဟောဒရာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, တေန ဝုတ္တံ ‘‘မာတုစ္ဆာပုတ္တော’’တိ, စူဠမာတုပုတ္တောတိ အတ္ထော။ မဟာပဇာပတိဂောတမိယာ ဟိ သော ပုတ္တော။ အနဘိရတောတိ န အဘိရတော။ ဗ္ရဟ္မစရိယန္တိ ဗ္ရဟ္မံ သေဋ္ဌံ ဥတ္တမံ စရိယံ ဧကာသနံ ဧကသေယ္ယံ မေထုနဝိရတိံ။ သန္ဓာရေတုန္တိ ပဌမစိတ္တတော ယာဝစရိမကစိတ္တံ သမ္မာ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဓာရေတုံ ပဝတ္တေတုံ။ ဒုတိယေန စေတ္ထ ဗ္ရဟ္မစရိယပဒေန မဂ္ဂဗ္ရဟ္မစရိယသ္သာပိ သင္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယာတိ ဥပသမ္ပဒကာလေ ဘိက္ခုဘာဝေန သဒ္ဓိံ သမာဒိန္နံ နိဗ္ဗတ္တေတဗ္ဗဘာဝေန အနုဋ္ဌိတံ တိဝိဓမ္ပိ သိက္ခံ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ, ဝိသ္သဇ္ဇေတ္ဝာတိ အတ္ထော။ ဟီနာယာတိ ဂိဟိဘာဝာယ။ အာဝတ္တိသ္သာမီတိ နိဝတ္တိသ္သာမိ။

    22. Dutiye nandoti tassa nāmaṃ. So hi cakkavattilakkhaṇūpetattā mātāpitaro saparijanaṃ sakalañca ñātiparivaṭṭaṃ nandayanto jātoti ‘‘nando’’ti nāmaṃ labhi. Bhagavato bhātāti bhagavato ekapituputtatāya bhātā. Na hi bhagavato sahodarā uppajjanti, tena vuttaṃ ‘‘mātucchāputto’’ti, cūḷamātuputtoti attho. Mahāpajāpatigotamiyā hi so putto. Anabhiratoti na abhirato. Brahmacariyanti brahmaṃ seṭṭhaṃ uttamaṃ cariyaṃ ekāsanaṃ ekaseyyaṃ methunaviratiṃ. Sandhāretunti paṭhamacittato yāvacarimakacittaṃ sammā paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ dhāretuṃ pavattetuṃ. Dutiyena cettha brahmacariyapadena maggabrahmacariyassāpi saṅgaho veditabbo. Sikkhaṃ paccakkhāyāti upasampadakāle bhikkhubhāvena saddhiṃ samādinnaṃ nibbattetabbabhāvena anuṭṭhitaṃ tividhampi sikkhaṃ paṭikkhipitvā, vissajjetvāti attho. Hīnāyāti gihibhāvāya. Āvattissāmīti nivattissāmi.

    ကသ္မာ ပနာယံ ဧဝမာရောစေသီတိ? ဧတ္ထာယံ အနုပုဗ္ဗိကထာ – ဘဂဝာ ပဝတ္တဝရဓမ္မစက္ကော ရာဇဂဟံ ဂန္တ္ဝာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တော ‘‘ပုတ္တံ မေ အာနေတ္ဝာ ဒသ္သေထာ’’တိ သုဒ္ဓောဒနမဟာရာဇေန ပေသိတေသု သဟသ္သသဟသ္သပရိဝာရေသု ဒသသု ဒူတေသု သဟ ပရိဝာရေန အရဟတ္တံ ပတ္တေသု သဗ္ဗပစ္ဆာ ဂန္တ္ဝာ အရဟတ္တပ္ပတ္တေန ကာဠုဒာယိတ္ထေရေန ဂမနကာလံ ဉတ္ဝာ မဂ္ဂဝဏ္ဏနံ ဝဏ္ဏေတ္ဝာ ဇာတိဘူမိဂမနာယ ယာစိတော ဝီသတိသဟသ္သခီဏာသဝပရိဝုတ္တော ကပိလဝတ္ထုနဂရံ ဂန္တ္ဝာ ဉာတိသမာဂမေ ပောက္ခရဝသ္သံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတ္ဝာ ဝေသ္သန္တရဇာတကံ (ဇာ. ၂.၂၂.၁၆၅၅ အာဒယော) ကထေတ္ဝာ ပုနဒိဝသေ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော ‘‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ (ဓ. ပ. ၁၆၈) ဂာထာယ ပိတရံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ နိဝေသနံ ဂန္တ္ဝာ ‘‘ဓမ္မဉ္စရေ’’တိ (ဓ. ပ. ၁၆၉) ဂာထာယ မဟာပဇာပတိံ သောတာပတ္တိဖလေ, ရာဇာနံ သကဒာဂာမိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။

    Kasmā panāyaṃ evamārocesīti? Etthāyaṃ anupubbikathā – bhagavā pavattavaradhammacakko rājagahaṃ gantvā veḷuvane viharanto ‘‘puttaṃ me ānetvā dassethā’’ti suddhodanamahārājena pesitesu sahassasahassaparivāresu dasasu dūtesu saha parivārena arahattaṃ pattesu sabbapacchā gantvā arahattappattena kāḷudāyittherena gamanakālaṃ ñatvā maggavaṇṇanaṃ vaṇṇetvā jātibhūmigamanāya yācito vīsatisahassakhīṇāsavaparivutto kapilavatthunagaraṃ gantvā ñātisamāgame pokkharavassaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā vessantarajātakaṃ (jā. 2.22.1655 ādayo) kathetvā punadivase piṇḍāya paviṭṭho ‘‘uttiṭṭhe nappamajjeyyā’’ti (dha. pa. 168) gāthāya pitaraṃ sotāpattiphale patiṭṭhāpetvā nivesanaṃ gantvā ‘‘dhammañcare’’ti (dha. pa. 169) gāthāya mahāpajāpatiṃ sotāpattiphale, rājānaṃ sakadāgāmiphale patiṭṭhāpesi.

    ဘတ္တကိစ္စာဝသာနေ ပန ရာဟုလမာတုဂုဏကထံ နိသ္သာယ စန္ဒကိန္နရီဇာတကံ (ဇာ. ၁.၁၄.၁၈ အာဒယော) ကထေတ္ဝာ တတိယဒိဝသေ နန္ဒကုမာရသ္သ အဘိသေကဂေဟပ္ပဝေသနဝိဝာဟမင္ဂလေသု ဝတ္တမာနေသု ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတ္ဝာ နန္ဒကုမာရသ္သ ဟတ္ထေ ပတ္တံ ဒတ္ဝာ မင္ဂလံ ဝတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမန္တော ကုမာရသ္သ ဟတ္ထတော ပတ္တံ န ဂဏ္ဟိ။ သောပိ တထာဂတေ ဂာရဝေန ‘‘ပတ္တံ တေ, ဘန္တေ, ဂဏ္ဟထာ’’တိ ဝတ္တုံ နာသက္ခိ။ ဧဝံ ပန စိန္တေသိ, ‘‘သောပာနသီသေ ပတ္တံ ဂဏ္ဟိသ္သတီ’’တိ, သတ္ထာ တသ္မိံ ဌာနေ န ဂဏ္ဟိ။ ဣတရော ‘‘သောပာနမူလေ ဂဏ္ဟိသ္သတီ’’တိ စိန္တေသိ, သတ္ထာ တတ္ထပိ န ဂဏ္ဟိ။ ဣတရော ‘‘ရာဇင္ဂဏေ ဂဏ္ဟိသ္သတီ’’တိ စိန္တေသိ, သတ္ထာ တတ္ထပိ န ဂဏ္ဟိ။ ကုမာရော နိဝတ္တိတုကာမော အနိစ္ဆာယ ဂစ္ဆန္တော ဂာရဝေန ‘‘ပတ္တံ ဂဏ္ဟထာ’’တိ ဝတ္တုံ န သက္ကောတိ, ‘‘ဣဓ ဂဏ္ဟိသ္သတိ, ဧတ္ထ ဂဏ္ဟိသ္သတီ’’တိ စိန္တေန္တော ဂစ္ဆတိ။

    Bhattakiccāvasāne pana rāhulamātuguṇakathaṃ nissāya candakinnarījātakaṃ (jā. 1.14.18 ādayo) kathetvā tatiyadivase nandakumārassa abhisekagehappavesanavivāhamaṅgalesu vattamānesu piṇḍāya pavisitvā nandakumārassa hatthe pattaṃ datvā maṅgalaṃ vatvā uṭṭhāyāsanā pakkamanto kumārassa hatthato pattaṃ na gaṇhi. Sopi tathāgate gāravena ‘‘pattaṃ te, bhante, gaṇhathā’’ti vattuṃ nāsakkhi. Evaṃ pana cintesi, ‘‘sopānasīse pattaṃ gaṇhissatī’’ti, satthā tasmiṃ ṭhāne na gaṇhi. Itaro ‘‘sopānamūle gaṇhissatī’’ti cintesi, satthā tatthapi na gaṇhi. Itaro ‘‘rājaṅgaṇe gaṇhissatī’’ti cintesi, satthā tatthapi na gaṇhi. Kumāro nivattitukāmo anicchāya gacchanto gāravena ‘‘pattaṃ gaṇhathā’’ti vattuṃ na sakkoti, ‘‘idha gaṇhissati, ettha gaṇhissatī’’ti cintento gacchati.

    တသ္မိံ ခဏေ ဇနပဒကလ္ယာဏိယာ အာစိက္ခိံသု, ‘‘အယ္ယေ ဘဂဝာ, နန္ဒရာဇာနံ ဂဟေတ္ဝာ ဂစ္ဆတိ, တုမ္ဟေဟိ ဝိနာ ကရိသ္သတီ’’တိ။ သာ ဥဒကဗိန္ဒူဟိ ပဂ္ဃရန္တေဟိ အဍ္ဎုလ္လိခိတေဟိ ကေသေဟိ ဝေဂေန ပာသာဒံ အာရုယ္ဟ သီဟပဉ္ဇရဒ္ဝာရေ ဌတ္ဝာ ‘‘တုဝဋံ ခော, အယ္ယပုတ္တ, အာဂစ္ဆေယ္ယာသီ’’တိ အာဟ။ တံ တသ္သာ ဝစနံ တသ္သ ဟဒယေ တိရိယံ ပတိတ္ဝာ ဝိယ ဌိတံ။ သတ္ထာပိသ္သ ဟတ္ထတော ပတ္တံ အဂ္ဂဟေတ္ဝာဝ တံ ဝိဟာရံ နေတ္ဝာ ‘‘ပဗ္ဗဇိသ္သသိ နန္ဒာ’’တိ အာဟ။ သော ဗုဒ္ဓဂာရဝေန ‘‘န ပဗ္ဗဇိသ္သာမီ’’တိ အဝတ္ဝာ, ‘‘အာမ, ပဗ္ဗဇိသ္သာမီ’’တိ အာဟ။ သတ္ထာ တေန ဟိ နန္ဒံ ပဗ္ဗာဇေထာတိ ကပိလဝတ္ထုပုရံ ဂန္တ္ဝာ တတိယဒိဝသေ တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။ သတ္တမေ ဒိဝသေ မာတရာ အလင္ကရိတ္ဝာ ပေသိတံ ‘‘ဒာယဇ္ဇံ မေ, သမဏ, ဒေဟီ’’တိ ဝတ္ဝာ အတ္တနာ သဒ္ဓိံ အာရာမာဂတံ ရာဟုလကုမာရံ ပဗ္ဗာဇေသိ။ ပုနေကဒိဝသံ မဟာဓမ္မပာလဇာတကံ (ဇာ. ၁.၁၀.၉၂ အာဒယော) ကထေတ္ဝာ ရာဇာနံ အနာဂာမိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။

    Tasmiṃ khaṇe janapadakalyāṇiyā ācikkhiṃsu, ‘‘ayye bhagavā, nandarājānaṃ gahetvā gacchati, tumhehi vinā karissatī’’ti. Sā udakabindūhi paggharantehi aḍḍhullikhitehi kesehi vegena pāsādaṃ āruyha sīhapañjaradvāre ṭhatvā ‘‘tuvaṭaṃ kho, ayyaputta, āgaccheyyāsī’’ti āha. Taṃ tassā vacanaṃ tassa hadaye tiriyaṃ patitvā viya ṭhitaṃ. Satthāpissa hatthato pattaṃ aggahetvāva taṃ vihāraṃ netvā ‘‘pabbajissasi nandā’’ti āha. So buddhagāravena ‘‘na pabbajissāmī’’ti avatvā, ‘‘āma, pabbajissāmī’’ti āha. Satthā tena hi nandaṃ pabbājethāti kapilavatthupuraṃ gantvā tatiyadivase taṃ pabbājesi. Sattame divase mātarā alaṅkaritvā pesitaṃ ‘‘dāyajjaṃ me, samaṇa, dehī’’ti vatvā attanā saddhiṃ ārāmāgataṃ rāhulakumāraṃ pabbājesi. Punekadivasaṃ mahādhammapālajātakaṃ (jā. 1.10.92 ādayo) kathetvā rājānaṃ anāgāmiphale patiṭṭhāpesi.

    ဣတိ ဘဂဝာ မဟာပဇာပတိံ သောတာပတ္တိဖလေ, ပိတရံ တီသု ဖလေသု ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဘိက္ခုသင္ဃပရိဝုတော ပုနဒေဝ ရာဇဂဟံ ဂန္တ္ဝာ တတော အနာထပိဏ္ဍိကေန သာဝတ္ထိံ အာဂမနတ္ထာယ ဂဟိတပဋိညော နိဋ္ဌိတေ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရေ တတ္ထ ဂန္တ္ဝာ ဝာသံ ကပ္ပေသိ။ ဧဝံ သတ္ထရိ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တေ အာယသ္မာ နန္ဒော အတ္တနော အနိစ္ဆာယ ပဗ္ဗဇိတော ကာမေသု အနာဒီနဝဒသ္သာဝီ ဇနပဒကလ္ယာဏိယာ ဝုတ္တဝစနမနုသ္သရန္တော ဥက္ကဏ္ဌိတော ဟုတ္ဝာ ဘိက္ခူနံ အတ္တနော အနဘိရတိံ အာရောစေသိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ နန္ဒော။ပေ.။ ဟီနာယာဝတ္တိသ္သာမီ’’တိ။

    Iti bhagavā mahāpajāpatiṃ sotāpattiphale, pitaraṃ tīsu phalesu patiṭṭhāpetvā bhikkhusaṅghaparivuto punadeva rājagahaṃ gantvā tato anāthapiṇḍikena sāvatthiṃ āgamanatthāya gahitapaṭiñño niṭṭhite jetavanamahāvihāre tattha gantvā vāsaṃ kappesi. Evaṃ satthari jetavane viharante āyasmā nando attano anicchāya pabbajito kāmesu anādīnavadassāvī janapadakalyāṇiyā vuttavacanamanussaranto ukkaṇṭhito hutvā bhikkhūnaṃ attano anabhiratiṃ ārocesi. Tena vuttaṃ ‘‘tena kho pana samayena āyasmā nando…pe… hīnāyāvattissāmī’’ti.

    ကသ္မာ ပန နံ ဘဂဝာ ဧဝံ ပဗ္ဗာဇေသီတိ? ‘‘ပုရေတရမေဝ အာဒီနဝံ ဒသ္သေတ္ဝာ ကာမေဟိ နံ ဝိဝေစေတုံ န သက္ကာ, ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ ပန ဥပာယေန တတော ဝိဝေစေတ္ဝာ ဥပရိဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေသ္သာမီ’’တိ ဝေနေယ္ယဒမနကုသလော သတ္ထာ ဧဝံ နံ ပဌမံ ပဗ္ဗာဇေသိ။

    Kasmā pana naṃ bhagavā evaṃ pabbājesīti? ‘‘Puretarameva ādīnavaṃ dassetvā kāmehi naṃ vivecetuṃ na sakkā, pabbājetvā pana upāyena tato vivecetvā uparivisesaṃ nibbattessāmī’’ti veneyyadamanakusalo satthā evaṃ naṃ paṭhamaṃ pabbājesi.

    သာကိယာနီတိ သက္ယရာဇဓီတာ။ ဇနပဒကလ္ယာဏီတိ ဇနပဒမ္ဟိ ကလ္ယာဏီ ရူပေန ဥတ္တမာ ဆသရီရဒောသရဟိတာ, ပဉ္စကလ္ယာဏသမန္နာဂတာ။ သာ ဟိ ယသ္မာ နာတိဒီဃာ နာတိရသ္သာ နာတိကိသာ နာတိထူလာ နာတိကာဠိကာ နစ္စောဒာတာ အတိက္ကန္တာ မာနုသကဝဏ္ဏံ အပ္ပတ္တာ ဒိဗ္ဗဝဏ္ဏံ, တသ္မာ ဆသရီရဒောသရဟိတာ။ ဆဝိကလ္ယာဏံ မံသကလ္ယာဏံ နခကလ္ယာဏံ အဋ္ဌိကလ္ယာဏံ ဝယကလ္ယာဏန္တိ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ကလ္ယာဏေဟိ သမန္နာဂတာ။

    Sākiyānīti sakyarājadhītā. Janapadakalyāṇīti janapadamhi kalyāṇī rūpena uttamā chasarīradosarahitā, pañcakalyāṇasamannāgatā. Sā hi yasmā nātidīghā nātirassā nātikisā nātithūlā nātikāḷikā naccodātā atikkantā mānusakavaṇṇaṃ appattā dibbavaṇṇaṃ, tasmā chasarīradosarahitā. Chavikalyāṇaṃ maṃsakalyāṇaṃ nakhakalyāṇaṃ aṭṭhikalyāṇaṃ vayakalyāṇanti imehi pañcahi kalyāṇehi samannāgatā.

    တတ္ထ အတ္တနော သရီရောဘာသေန ဒသဒ္ဝာဒသဟတ္ထေ ဌာနေ အာလောကံ ကရောတိ, ပိယင္ဂုသမာ ဝာ သုဝဏ္ဏသမာ ဝာ ဟောတိ, အယမသ္သာ ဆဝိကလ္ယာဏတာ။ စတ္တာရော ပနသ္သာ ဟတ္ထပာဒာ မုခပရိယောသာနဉ္စ လာခာရသပရိကမ္မကတံ ဝိယ ရတ္တပဝာဠရတ္တကမ္ဗလေန သဒိသံ ဟောတိ, အယမသ္သာ မံသကလ္ယာဏတာ။ ဝီသတိ နခပတ္တာနိ မံသတော အမုတ္တဋ္ဌာနေ လာခာရသပရိကိတာနိ ဝိယ မုတ္တဋ္ဌာနေ ခီရဓာရာသဒိသာနိ ဟောန္တိ, အယမသ္သာ နခကလ္ယာဏတာ။ ဒ္ဝတ္တိံသဒန္တာ သုဖုသိတာ ပရိသုဒ္ဓပဝာဠပန္တိသဒိသာ ဝဇိရပန္တီ ဝိယ ခာယန္တိ, အယမသ္သာ အဋ္ဌိကလ္ယာဏတာ။ ဝီသတိဝသ္သသတိကာပိ သမာနာ သောဠသဝသ္သုဒ္ဒေသိကာ ဝိယ ဟောတိ နိပ္ပလိတာ, အယမသ္သာ ဝယကလ္ယာဏတာ။ သုန္ဒရီ စ ဟောတိ ဧဝရူပဂုဏသမန္နာဂတာ, တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဇနပဒကလ္ယာဏီ’’တိ။

    Tattha attano sarīrobhāsena dasadvādasahatthe ṭhāne ālokaṃ karoti, piyaṅgusamā vā suvaṇṇasamā vā hoti, ayamassā chavikalyāṇatā. Cattāro panassā hatthapādā mukhapariyosānañca lākhārasaparikammakataṃ viya rattapavāḷarattakambalena sadisaṃ hoti, ayamassā maṃsakalyāṇatā. Vīsati nakhapattāni maṃsato amuttaṭṭhāne lākhārasaparikitāni viya muttaṭṭhāne khīradhārāsadisāni honti, ayamassā nakhakalyāṇatā. Dvattiṃsadantā suphusitā parisuddhapavāḷapantisadisā vajirapantī viya khāyanti, ayamassā aṭṭhikalyāṇatā. Vīsativassasatikāpi samānā soḷasavassuddesikā viya hoti nippalitā, ayamassā vayakalyāṇatā. Sundarī ca hoti evarūpaguṇasamannāgatā, tena vuttaṃ ‘‘janapadakalyāṇī’’ti.

    ဃရာ နိက္ခမန္တသ္သာတိ အနာဒရေ သာမိဝစနံ, ဃရတော နိက္ခမတောတိ အတ္ထော။ ‘‘ဃရာ နိက္ခမန္တ’’န္တိပိ ပဌန္တိ။ ဥပဍ္ဎုလ္လိခိတေဟိ ကေသေဟီတိ ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏေ ကရဏဝစနံ, ဝိပ္ပကတုလ္လိခိတေဟိ ကေသေဟိ ဥပလက္ခိတာတိ အတ္ထော။ ‘‘အဍ္ဎုလ္လိခိတေဟီ’’တိပိ ပဌန္တိ။ ဥလ္လိခနန္တိ စ ဖဏကာဒီဟိ ကေသသဏ္ဌာပနံ, ‘‘အဍ္ဎကာရဝိဓာန’’န္တိပိ ဝဒန္တိ။ အပလောကေတ္ဝာတိ သိနေဟရသဝိပ္ဖာရသံသူစကေန အဍ္ဎက္ခိနာ အာဗန္ဓန္တီ ဝိယ ဩလောကေတ္ဝာ။ မံ, ဘန္တေတိ ပုဗ္ဗေပိ ‘‘မ’’န္တိ ဝတ္ဝာ ဥက္ကဏ္ဌာကုလစိတ္တတာယ ပုန ‘‘မံ ဧတဒဝောစာ’’တိ အာဟ။ တုဝဋန္တိ သီဃံ။ တမနုသ္သရမာနောတိ တံ တသ္သာ ဝစနံ, တံ ဝာ တသ္သာ အာကာရသဟိတံ ဝစနံ အနုသ္သရန္တော။

    Gharā nikkhamantassāti anādare sāmivacanaṃ, gharato nikkhamatoti attho. ‘‘Gharā nikkhamanta’’ntipi paṭhanti. Upaḍḍhullikhitehikesehīti itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ, vippakatullikhitehi kesehi upalakkhitāti attho. ‘‘Aḍḍhullikhitehī’’tipi paṭhanti. Ullikhananti ca phaṇakādīhi kesasaṇṭhāpanaṃ, ‘‘aḍḍhakāravidhāna’’ntipi vadanti. Apaloketvāti sineharasavipphārasaṃsūcakena aḍḍhakkhinā ābandhantī viya oloketvā. Maṃ, bhanteti pubbepi ‘‘ma’’nti vatvā ukkaṇṭhākulacittatāya puna ‘‘maṃ etadavocā’’ti āha. Tuvaṭanti sīghaṃ. Tamanussaramānoti taṃ tassā vacanaṃ, taṃ vā tassā ākārasahitaṃ vacanaṃ anussaranto.

    ဘဂဝာ တသ္သ ဝစနံ သုတ္ဝာ ‘‘ဥပာယေနသ္သ ရာဂံ ဝူပသမေသ္သာမီ’’တိ ဣဒ္ဓိဗလေန နံ တာဝတိံသဘဝနံ နေန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ဧကသ္မိံ ဈာမခေတ္တေ ဈာမခာဏုမတ္ထကေ နိသိန္နံ ဆိန္နကဏ္ဏနာသာနင္ဂုဋ္ဌံ ဧကံ ပလုဋ္ဌမက္ကဋိံ ဒသ္သေတ္ဝာ တာဝတိံသဘဝနံ နေသိ။ ပာဠိယံ ပန ဧကက္ခဏေနေဝ သတ္ထာရာ တာဝတိံသဘဝနံ ဂတံ ဝိယ ဝုတ္တံ, တံ ဂမနံ အဝတ္ဝာ တာဝတိံသဘဝနံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဂစ္ဆန္တောယေဝ ဟိ ဘဂဝာ အာယသ္မတော နန္ဒသ္သ အန္တရာမဂ္ဂေ တံ ပလုဋ္ဌမက္ကဋိံ ဒသ္သေတိ။ ယဒိ ဧဝံ ကထံ သမိဉ္ဇနာဒိနိဒသ္သနံ? တံ အန္တရဓာနနိဒသ္သနန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သတ္ထာ တံ တာဝတိံသဘဝနံ နေတ္ဝာ သက္ကသ္သ ဒေဝရညော ဥပဋ္ဌာနံ အာဂတာနိ ကကုဋပာဒာနိ ပဉ္စ အစ္ဆရာသတာနိ အတ္တာနံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဌိတာနိ ဒသ္သေတ္ဝာ ဇနပဒကလ္ယာဏိယာ တာသံ ပဉ္စန္နံ အစ္ဆရာသတာနံ ရူပသမ္ပတ္တိံ ပဋိစ္စ ဝိသေသံ ပုစ္ဆိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ နန္ဒံ ဗာဟာယံ ဂဟေတ္ဝာ။ပေ.။ ကကုဋပာဒာနီ’’တိ။

    Bhagavā tassa vacanaṃ sutvā ‘‘upāyenassa rāgaṃ vūpasamessāmī’’ti iddhibalena naṃ tāvatiṃsabhavanaṃ nento antarāmagge ekasmiṃ jhāmakhette jhāmakhāṇumatthake nisinnaṃ chinnakaṇṇanāsānaṅguṭṭhaṃ ekaṃ paluṭṭhamakkaṭiṃ dassetvā tāvatiṃsabhavanaṃ nesi. Pāḷiyaṃ pana ekakkhaṇeneva satthārā tāvatiṃsabhavanaṃ gataṃ viya vuttaṃ, taṃ gamanaṃ avatvā tāvatiṃsabhavanaṃ sandhāya vuttaṃ. Gacchantoyeva hi bhagavā āyasmato nandassa antarāmagge taṃ paluṭṭhamakkaṭiṃ dasseti. Yadi evaṃ kathaṃ samiñjanādinidassanaṃ? Taṃ antaradhānanidassananti gahetabbaṃ. Evaṃ satthā taṃ tāvatiṃsabhavanaṃ netvā sakkassa devarañño upaṭṭhānaṃ āgatāni kakuṭapādāni pañca accharāsatāni attānaṃ vanditvā ṭhitāni dassetvā janapadakalyāṇiyā tāsaṃ pañcannaṃ accharāsatānaṃ rūpasampattiṃ paṭicca visesaṃ pucchi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandaṃ bāhāyaṃ gahetvā…pe… kakuṭapādānī’’ti.

    တတ္ထ ဗာဟာယံ ဂဟေတ္ဝာတိ ဗာဟုမ္ဟိ ဂဟေတ္ဝာ ဝိယ။ ဘဂဝာ ဟိ တဒာ တာဒိသံ ဣဒ္ဓာဘိသင္ခာရံ အဘိသင္ခာရေသိ, ယထာ အာယသ္မာ နန္ဒော ဘုဇေ ဂဟေတ္ဝာ ဘဂဝတာ နီယမာနော ဝိယ အဟောသိ။ တတ္ထ စ ဘဂဝတာ သစေ တသ္သ အာယသ္မတော တာဝတိံသဒေဝလောကသ္သ ဒသ္သနံ ပဝေသနမေဝ ဝာ ဣစ္ဆိတံ သိယာ, ယထာနိသိန္နသ္သေဝ တသ္သ တံ ဒေဝလောကံ ဒသ္သေယ္ယ လောကဝိဝရဏိဒ္ဓိကာလေ ဝိယ, တမေဝ ဝာ ဣဒ္ဓိယာ တတ္ထ ပေသေယ္ယ။ ယသ္မာ ပနသ္သ ဒိဗ္ဗတ္တဘာဝတော မနုသ္သတ္တဘာဝသ္သ ယော နိဟီနဇိဂုစ္ဆနီယဘာဝော, တသ္သ သုခဂ္ဂဟဏတ္ထံ အန္တရာမဂ္ဂေ တံ မက္ကဋိံ ဒသ္သေတုကာမော, ဒေဝလောကသိရိဝိဘဝသမ္ပတ္တိယော စ ဩဂာဟေတ္ဝာ ဒသ္သေတုကာမော အဟောသိ, တသ္မာ တံ ဂဟေတ္ဝာ တတ္ထ နေသိ။ ဧဝဉ္ဟိသ္သ တဒတ္ထံ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသေ ဝိသေသတော အဘိရတိ ဘဝိသ္သတီတိ။

    Tattha bāhāyaṃ gahetvāti bāhumhi gahetvā viya. Bhagavā hi tadā tādisaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāresi, yathā āyasmā nando bhuje gahetvā bhagavatā nīyamāno viya ahosi. Tattha ca bhagavatā sace tassa āyasmato tāvatiṃsadevalokassa dassanaṃ pavesanameva vā icchitaṃ siyā, yathānisinnasseva tassa taṃ devalokaṃ dasseyya lokavivaraṇiddhikāle viya, tameva vā iddhiyā tattha peseyya. Yasmā panassa dibbattabhāvato manussattabhāvassa yo nihīnajigucchanīyabhāvo, tassa sukhaggahaṇatthaṃ antarāmagge taṃ makkaṭiṃ dassetukāmo, devalokasirivibhavasampattiyo ca ogāhetvā dassetukāmo ahosi, tasmā taṃ gahetvā tattha nesi. Evañhissa tadatthaṃ brahmacariyavāse visesato abhirati bhavissatīti.

    ကကုဋပာဒာနီတိ ရတ္တဝဏ္ဏတာယ ပာရာဝတသဒိသပာဒာနိ။ တာ ကိရ သဗ္ဗာပိ ကသ္သပသ္သ ဘဂဝတော သာဝကာနံ ပာဒမက္ခနတေလဒာနေန တာဒိသာ သုကုမာရပာဒာ အဟေသုံ။ ပသ္သသိ နောတိ ပသ္သသိ နု။ အဘိရူပတရာတိ ဝိသိဋ္ဌရူပတရာ။ ဒသ္သနီယတရာတိ ဒိဝသမ္ပိ ပသ္သန္တာနံ အတိတ္တိကရဏဋ္ဌေန ပသ္သိတဗ္ဗတရာ။ ပာသာဒိကတရာတိ သဗ္ဗာဝယဝသောဘာယ သမန္တတော ပသာဒာဝဟတရာ။

    Kakuṭapādānīti rattavaṇṇatāya pārāvatasadisapādāni. Tā kira sabbāpi kassapassa bhagavato sāvakānaṃ pādamakkhanateladānena tādisā sukumārapādā ahesuṃ. Passasi noti passasi nu. Abhirūpatarāti visiṭṭharūpatarā. Dassanīyatarāti divasampi passantānaṃ atittikaraṇaṭṭhena passitabbatarā. Pāsādikatarāti sabbāvayavasobhāya samantato pasādāvahatarā.

    ကသ္မာ ပန ဘဂဝာ အဝသ္သုတစိတ္တံ အာယသ္မန္တံ နန္ဒံ အစ္ဆရာယော ဩလောကာပေသိ? သုခေနေဝသ္သ ကိလေသေ နီဟရိတုံ။ ယထာ ဟိ ကုသလော ဝေဇ္ဇော ဥသ္သန္နဒောသံ ပုဂ္ဂလံ တိကိစ္ဆန္တော သိနေဟပာနာဒိနာ ပဌမံ ဒောသေ ဥက္ကိလေဒေတ္ဝာ ပစ္ဆာ ဝမနဝိရေစနေဟိ သမ္မဒေဝ နီဟရာပေတိ, ဧဝံ ဝိနေယ္ယဒမနကုသလော ဘဂဝာ ဥသ္သန္နရာဂံ အာယသ္မန္တံ နန္ဒံ ဒေဝစ္ဆရာယော ဒသ္သေတ္ဝာ ဥက္ကိလေဒေသိ အရိယမဂ္ဂဘေသဇ္ဇေန အနဝသေသတော နီဟရိတုကာမောတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    Kasmā pana bhagavā avassutacittaṃ āyasmantaṃ nandaṃ accharāyo olokāpesi? Sukhenevassa kilese nīharituṃ. Yathā hi kusalo vejjo ussannadosaṃ puggalaṃ tikicchanto sinehapānādinā paṭhamaṃ dose ukkiledetvā pacchā vamanavirecanehi sammadeva nīharāpeti, evaṃ vineyyadamanakusalo bhagavā ussannarāgaṃ āyasmantaṃ nandaṃ devaccharāyo dassetvā ukkiledesi ariyamaggabhesajjena anavasesato nīharitukāmoti veditabbaṃ.

    ပလုဋ္ဌမက္ကဋီတိ ဈာမင္ဂပစ္စင္ဂမက္ကဋီ။ ဧဝမေဝ ခောတိ ယထာ သာ, ဘန္တေ, တုမ္ဟေဟိ မယ္ဟံ ဒသ္သိတာ ဆိန္နကဏ္ဏနာသာ ပလုဋ္ဌမက္ကဋီ ဇနပဒကလ္ယာဏိံ ဥပာဒာယ , ဧဝမေဝ ဇနပဒကလ္ယာဏီ ဣမာနိ ပဉ္စ အစ္ဆရာသတာနိ ဥပာဒာယာတိ အတ္ထော။ ပဉ္စန္နံ အစ္ဆရာသတာနန္တိ ဥပယောဂေ သာမိဝစနံ, ပဉ္စ အစ္ဆရာသတာနီတိ အတ္ထော။ အဝယဝသမ္ဗန္ဓေ ဝာ ဧတံ သာမိဝစနံ, တေန ပဉ္စန္နံ အစ္ဆရာသတာနံ ရူပသမ္ပတ္တိံ ဥပနိဓာယာတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥပနိဓာယာတိ စ သမီပေ ဌပေတ္ဝာ, ဥပာဒာယာတိ အတ္ထော။ သင္ခ္ယန္တိ ဣတ္ထီတိ ဂဏနံ။ ကလဘာဂန္တိ ကလာယပိ ဘာဂံ, ဧကံ သောဠသကောဋ္ဌာသေ ကတ္ဝာ တတော ဧကကောဋ္ဌာသံ ဂဟေတ္ဝာ သောဠသဓာ ဂဏိတေ တတ္ထ ယော ဧကေကော ကောဋ္ဌာသော, သော ကလဘာဂောတိ အဓိပ္ပေတော, တမ္ပိ ကလဘာဂံ န ဥပေတီတိ ဝဒတိ။ ဥပနိဓိန္တိ ‘‘ဣမာယ အယံ သဒိသီ’’တိ ဥပမာဘာဝေန ဂဟေတ္ဝာ သမီပေ ဌပနမ္ပိ။

    Paluṭṭhamakkaṭīti jhāmaṅgapaccaṅgamakkaṭī. Evameva khoti yathā sā, bhante, tumhehi mayhaṃ dassitā chinnakaṇṇanāsā paluṭṭhamakkaṭī janapadakalyāṇiṃ upādāya , evameva janapadakalyāṇī imāni pañca accharāsatāni upādāyāti attho. Pañcannaṃ accharāsatānanti upayoge sāmivacanaṃ, pañca accharāsatānīti attho. Avayavasambandhe vā etaṃ sāmivacanaṃ, tena pañcannaṃ accharāsatānaṃ rūpasampattiṃ upanidhāyāti adhippāyo. Upanidhāyāti ca samīpe ṭhapetvā, upādāyāti attho. Saṅkhyanti itthīti gaṇanaṃ. Kalabhāganti kalāyapi bhāgaṃ, ekaṃ soḷasakoṭṭhāse katvā tato ekakoṭṭhāsaṃ gahetvā soḷasadhā gaṇite tattha yo ekeko koṭṭhāso, so kalabhāgoti adhippeto, tampi kalabhāgaṃ na upetīti vadati. Upanidhinti ‘‘imāya ayaṃ sadisī’’ti upamābhāvena gahetvā samīpe ṭhapanampi.

    ယတ္ထာယံ အနဘိရတော, တံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ ပာကဋဉ္စာတိ တံ အနာမသိတ္ဝာ တတ္ထ အဘိရတိယံ အာဒရဇနနတ္ထံ အဘိရမ, နန္ဒ, အဘိရမ, နန္ဒာ’’တိ အာမေဍိတဝသေန ဝုတ္တံ။ အဟံ တေ ပာဋိဘောဂောတိ ကသ္မာ ဘဂဝာ တသ္သ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသံ ဣစ္ဆန္တော အဗ္ရဟ္မစရိယဝာသသ္သ ပာဋိဘောဂံ ဥပဂဉ္ဆိ? ယတ္ထသ္သ အာရမ္မဏေ ရာဂော ဒဠ္ဟံ နိပတိ, တံ အာဂန္တုကာရမ္မဏေ သင္ကာမေတ္ဝာ သုခေန သက္ကာ ဇဟာပေတုန္တိ ပာဋိဘောဂံ ဥပဂဉ္ဆိ။ အနုပုဗ္ဗိကထာယံ သဂ္ဂကထာ ဣမသ္သ အတ္ထသ္သ နိဒသ္သနံ။

    Yatthāyaṃ anabhirato, taṃ brahmacariyaṃ pubbe vuttaṃ pākaṭañcāti taṃ anāmasitvā tattha abhiratiyaṃ ādarajananatthaṃ abhirama, nanda, abhirama, nandā’’ti āmeḍitavasena vuttaṃ. Ahaṃ te pāṭibhogoti kasmā bhagavā tassa brahmacariyavāsaṃ icchanto abrahmacariyavāsassa pāṭibhogaṃ upagañchi? Yatthassa ārammaṇe rāgo daḷhaṃ nipati, taṃ āgantukārammaṇe saṅkāmetvā sukhena sakkā jahāpetunti pāṭibhogaṃ upagañchi. Anupubbikathāyaṃ saggakathā imassa atthassa nidassanaṃ.

    အသ္သောသုန္တိ ကထမသ္သောသုံ? ဘဂဝာ ဟိ တဒာ အာယသ္မန္တေ နန္ဒေ ဝတ္တံ ဒသ္သေတ္ဝာ အတ္တနော ဒိဝာဋ္ဌာနံ ဂတေ ဥပဋ္ဌာနံ အာဂတာနံ ဘိက္ခူနံ တံ ပဝတ္တိံ ကထေတ္ဝာ ယထာ နာမ ကုသလော ပုရိသော အနိက္ခန္တံ အာဏိံ အညာယ အာဏိယာ နီဟရိတ္ဝာ ပုန တံ ဟတ္ထာဒီဟိ သဉ္စာလေတ္ဝာ အပနေတိ, ဧဝမေဝ အာစိဏ္ဏဝိသယေ တသ္သ ရာဂံ အာဂန္တုကဝိသယေန နီဟရိတ္ဝာ ပုန တဒပိ ဗ္ရဟ္မစရိယမဂ္ဂဟေတုံ ကတ္ဝာ အပနေတုကာမော ‘‘ဧထ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒံ ဘိက္ခုံ ဘတကဝာဒေန စ ဥပက္ကိတကဝာဒေန စ သမုဒာစရထာ’’တိ အာဏာပေသိ, ဧဝံ ဘိက္ခူ အသ္သောသုံ။ ကေစိ ပန ‘‘ဘဂဝာ တထာရူပံ ဣဒ္ဓာဘိသင္ခာရံ အဘိသင္ခာရေသိ, ယထာ တေ ဘိက္ခူ တမတ္ထံ ဇာနိံသူ’’တိ ဝဒန္တိ။

    Assosunti kathamassosuṃ? Bhagavā hi tadā āyasmante nande vattaṃ dassetvā attano divāṭṭhānaṃ gate upaṭṭhānaṃ āgatānaṃ bhikkhūnaṃ taṃ pavattiṃ kathetvā yathā nāma kusalo puriso anikkhantaṃ āṇiṃ aññāya āṇiyā nīharitvā puna taṃ hatthādīhi sañcāletvā apaneti, evameva āciṇṇavisaye tassa rāgaṃ āgantukavisayena nīharitvā puna tadapi brahmacariyamaggahetuṃ katvā apanetukāmo ‘‘etha tumhe, bhikkhave, nandaṃ bhikkhuṃ bhatakavādena ca upakkitakavādena ca samudācarathā’’ti āṇāpesi, evaṃ bhikkhū assosuṃ. Keci pana ‘‘bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāresi, yathā te bhikkhū tamatthaṃ jāniṃsū’’ti vadanti.

    ဘတကဝာဒေနာတိ ဘတကောတိ ဝာဒေန။ ယော ဟိ ဘတိယာ ကမ္မံ ကရောတိ, သော ဘတကောတိ ဝုစ္စတိ, အယမ္ပိ အာယသ္မာ အစ္ဆရာသမ္ဘောဂနိမိတ္တံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တော ဘတကော ဝိယ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဘတကဝာဒေနာ’’တိ ။ ဥပက္ကိတကဝာဒေနာတိ ယော ကဟာပဏာဒီဟိ ကိဉ္စိ ကိဏာတိ, သော ဥပက္ကိတကောတိ ဝုစ္စတိ, အယမ္ပိ အာယသ္မာ အစ္ဆရာနံ ဟေတု အတ္တနော ဗ္ရဟ္မစရိယံ ကိဏာတိ, တသ္မာ ‘‘ဥပက္ကိတကော’’တိ ဧဝံ ဝစနေန။ အထ ဝာ ဘဂဝတော အာဏာယ အစ္ဆရာသမ္ဘောဂသင္ခာတာယ ဘတိယာ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသသင္ခာတံ ဇီဝိတံ ပဝတ္တေန္တော တာယ ဘတိယာ ယာပနေ ဘဂဝတာ ဘရိယမာနော ဝိယ ဟောတီတိ ‘‘ဘတကော’’တိ ဝုတ္တော, တထာ အစ္ဆရာသမ္ဘောဂသင္ခာတံ ဝိက္ကယံ အာဒာတဗ္ဗံ ကတ္ဝာ ဘဂဝတော အာဏတ္တိယံ တိဋ္ဌန္တော တေန ဝိက္ကယေန ဘဂဝတာ ဥပက္ကိတော ဝိယ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘ဥပက္ကိတကော’’တိ။

    Bhatakavādenāti bhatakoti vādena. Yo hi bhatiyā kammaṃ karoti, so bhatakoti vuccati, ayampi āyasmā accharāsambhoganimittaṃ brahmacariyaṃ caranto bhatako viya hotīti vuttaṃ ‘‘bhatakavādenā’’ti . Upakkitakavādenāti yo kahāpaṇādīhi kiñci kiṇāti, so upakkitakoti vuccati, ayampi āyasmā accharānaṃ hetu attano brahmacariyaṃ kiṇāti, tasmā ‘‘upakkitako’’ti evaṃ vacanena. Atha vā bhagavato āṇāya accharāsambhogasaṅkhātāya bhatiyā brahmacariyavāsasaṅkhātaṃ jīvitaṃ pavattento tāya bhatiyā yāpane bhagavatā bhariyamāno viya hotīti ‘‘bhatako’’ti vutto, tathā accharāsambhogasaṅkhātaṃ vikkayaṃ ādātabbaṃ katvā bhagavato āṇattiyaṃ tiṭṭhanto tena vikkayena bhagavatā upakkito viya hotīti vuttaṃ ‘‘upakkitako’’ti.

    အဋ္ဋီယမာနောတိ ပီဠိယမာနော ဒုက္ခာပိယမာနော။ ဟရာယမာနောတိ လဇ္ဇမာနော။ ဇိဂုစ္ဆမာနောတိ ပာဋိကုလ္ယတော ဒဟန္တော။ ဧကောတိ အသဟာယော။ ဝူပကဋ္ဌောတိ ဝတ္ထုကာမေဟိ ကိလေသကာမေဟိ စ ကာယေန စေဝ စိတ္တေန စ ဝူပကဋ္ဌော။ အပ္ပမတ္တောတိ ကမ္မဋ္ဌာနေ သတိံ အဝိဇဟန္တော။ အာတာပီတိ ကာယိကစေတသိကဝီရိယာတာပေန အာတာပဝာ, အာတာပေတိ ကိလေသေတိ အာတာပော, ဝီရိယံ။ ပဟိတတ္တောတိ ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ အနပေက္ခတာယ ပေသိတတ္တော ဝိသ္သဋ္ဌအတ္တဘာဝော, နိဗ္ဗာနေ ဝာ ပေသိတစိတ္တော။ န စိရသ္သေဝာတိ ကမ္မဋ္ဌာနာရမ္ဘတော န စိရေနေဝ။ ယသ္သတ္ထာယာတိ ယသ္သ အတ္ထာယ။ ကုလပုတ္တာတိ ဒုဝိဓာ ကုလပုတ္တာ ဇာတိကုလပုတ္တာ စ အာစာရကုလပုတ္တာ စ, အယံ ပန ဥဘယထာပိ ကုလပုတ္တော။ သမ္မဒေဝာတိ ဟေတုနာ စ ကာရဏေန စ။ အဂာရသ္မာတိ ဃရတော။ အနဂာရိယန္တိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ။ ကသိဝဏိဇ္ဇာဒိကမ္မဉ္ဟိ အဂာရသ္သ ဟိတန္တိ အဂာရိယံ နာမ, တံ ဧတ္ထ နတ္ထီတိ ပဗ္ဗဇ္ဇာ အနဂာရိယာတိ ဝုစ္စတိ။ ပဗ္ဗဇန္တီတိ ဥပဂစ္ဆန္တိ။ တဒနုတ္တရန္တိ တံ အနုတ္တရံ။ ဗ္ရဟ္မစရိယပရိယောသာနန္တိ မဂ္ဂဗ္ရဟ္မစရိယသ္သ ပရိယောသာနဘူတံ အရဟတ္တဖလံ။ တသ္သ ဟိ အတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ ဣဓ ပဗ္ဗဇန္တိ။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ တသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာတိ အတ္တနာယေဝ ပညာယ ပစ္စက္ခံ ကတ္ဝာ, အပရပ္ပစ္စယေန ဉတ္ဝာတိ အတ္ထော။ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသီတိ ပာပုဏိတ္ဝာ သမ္ပာဒေတ္ဝာ ဝာ ဝိဟာသိ။ ဧဝံ ဝိဟရန္တောဝ ခီဏာ ဇာတိ။ပေ.။ အဗ္ဘညာသီတိ။ ဣမိနာ အသ္သ ပစ္စဝေက္ခဏဘူမိ ဒသ္သိတာ။

    Aṭṭīyamānoti pīḷiyamāno dukkhāpiyamāno. Harāyamānoti lajjamāno. Jigucchamānoti pāṭikulyato dahanto. Ekoti asahāyo. Vūpakaṭṭhoti vatthukāmehi kilesakāmehi ca kāyena ceva cittena ca vūpakaṭṭho. Appamattoti kammaṭṭhāne satiṃ avijahanto. Ātāpīti kāyikacetasikavīriyātāpena ātāpavā, ātāpeti kileseti ātāpo, vīriyaṃ. Pahitattoti kāye ca jīvite ca anapekkhatāya pesitatto vissaṭṭhaattabhāvo, nibbāne vā pesitacitto. Na cirassevāti kammaṭṭhānārambhato na cireneva. Yassatthāyāti yassa atthāya. Kulaputtāti duvidhā kulaputtā jātikulaputtā ca ācārakulaputtā ca, ayaṃ pana ubhayathāpi kulaputto. Sammadevāti hetunā ca kāraṇena ca. Agārasmāti gharato. Anagāriyanti pabbajjaṃ. Kasivaṇijjādikammañhi agārassa hitanti agāriyaṃ nāma, taṃ ettha natthīti pabbajjā anagāriyāti vuccati. Pabbajantīti upagacchanti. Tadanuttaranti taṃ anuttaraṃ. Brahmacariyapariyosānanti maggabrahmacariyassa pariyosānabhūtaṃ arahattaphalaṃ. Tassa hi atthāya kulaputtā idha pabbajanti. Diṭṭheva dhammeti tasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanāyeva paññāya paccakkhaṃ katvā, aparappaccayena ñatvāti attho. Upasampajja vihāsīti pāpuṇitvā sampādetvā vā vihāsi. Evaṃ viharantova khīṇā jāti…pe… abbhaññāsīti. Iminā assa paccavekkhaṇabhūmi dassitā.

    တတ္ထ ခီဏာ ဇာတီတိ န တာဝသ္သ အတီတာ ဇာတိ ခီဏာ ပုဗ္ဗေဝ ခီဏတ္တာ, န အနာဂတာ အနာဂတတ္တာ ဧဝ, န ပစ္စုပ္ပန္နာ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ။ မဂ္ဂသ္သ ပန အဘာဝိတတ္တာ ယာ ဧကစတုပဉ္စဝောကာရဘဝေသု ဧကစတုပဉ္စက္ခန္ဓပ္ပဘေဒာ ဇာတိ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယ, သာ မဂ္ဂသ္သ ဘာဝိတတ္တာ အနုပ္ပာဒဓမ္မတံ အာပဇ္ဇနေန ခီဏာ။ တံ သော မဂ္ဂဘာဝနာယ ပဟီနကိလေသေ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ ကိလေသာဘာဝေန ဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ကမ္မံ အာယတိံ အပ္ပဋိသန္ဓိကံ ဟောတီတိ ဇာနနေန အဗ္ဘညာသိ။ ဝုသိတန္တိ ဝုတ္ထံ ပရိဝုတ္ထံ ကတံ စရိတံ, နိဋ္ဌာပိတန္တိ အတ္ထော။ ဗ္ရဟ္မစရိယန္တိ မဂ္ဂဗ္ရဟ္မစရိယံ။ ပုထုဇ္ဇနကလ္ယာဏကေန ဟိ သဒ္ဓိံ သတ္တ သေက္ခာ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသံ ဝသန္တိ နာမ, ခီဏာသဝော ဝုတ္ထဝာသော, တသ္မာ သော အတ္တနော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသံ ပစ္စဝေက္ခန္တော ‘‘ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယ’’န္တိ အဗ္ဘညာသိ။ ကတံ ကရဏီယန္တိ စတူသု သစ္စေသု စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ပရိညာပဟာနသစ္ဆိကိရိယာဘာဝနာဝသေန သောဠသဝိဓမ္ပိ ကိစ္စံ နိဋ္ဌာပိတံ။ ပုထုဇ္ဇနကလ္ယာဏကာဒယော ဟိ တံ ကိစ္စံ ကရောန္တိ နာမ, ခီဏာသဝော ကတကရဏီယော, တသ္မာ သော အတ္တနော ကရဏီယံ ပစ္စဝေက္ခန္တော ‘‘ကတံ ကရဏီယ’’န္တိ အဗ္ဘညာသိ။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ‘‘ဣဒာနိ ပုန ဣတ္ထဘာဝာယ ဧဝံ သောဠသကိစ္စဘာဝာယ ကိလေသက္ခယာယ ဝာ မဂ္ဂဘာဝနာယ ကိစ္စံ မေ နတ္ထီ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ဝာ ‘‘ဣတ္ထဘာဝတော ဣမသ္မာ ဧဝံပကာရာ ဝတ္တမာနက္ခန္ဓသန္တာနာ အပရံ ခန္ဓသန္တာနံ မယ္ဟံ နတ္ထိ, ဣမေ ပန ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပရိညာတာ တိဋ္ဌန္တိ ဆိန္နမူလကာ ဝိယ ရုက္ခာ, တေ စရိမကစိတ္တနိရောဓေန အနုပာဒာနော ဝိယ ဇာတဝေဒော နိဗ္ဗာယိသ္သန္တိ, အပဏ္ဏတ္တိကဘာဝံ ဂမိသ္သန္တီ’’တိ အဗ္ဘညာသိ။ အညတရောတိ ဧကော။ အရဟတန္တိ ဘဂဝတော သာဝကာနံ အရဟန္တာနံ အဗ္ဘန္တရော ဧကော မဟာသာဝကော အဟောသီတိ အတ္ထော။

    Tattha khīṇā jātīti na tāvassa atītā jāti khīṇā pubbeva khīṇattā, na anāgatā anāgatattā eva, na paccuppannā vijjamānattā. Maggassa pana abhāvitattā yā ekacatupañcavokārabhavesu ekacatupañcakkhandhappabhedā jāti uppajjeyya, sā maggassa bhāvitattā anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā. Taṃ so maggabhāvanāya pahīnakilese paccavekkhitvā kilesābhāvena vijjamānampi kammaṃ āyatiṃ appaṭisandhikaṃ hotīti jānanena abbhaññāsi. Vusitanti vutthaṃ parivutthaṃ kataṃ caritaṃ, niṭṭhāpitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ. Puthujjanakalyāṇakena hi saddhiṃ satta sekkhā brahmacariyavāsaṃ vasanti nāma, khīṇāsavo vutthavāso, tasmā so attano brahmacariyavāsaṃ paccavekkhanto ‘‘vusitaṃ brahmacariya’’nti abbhaññāsi. Kataṃ karaṇīyanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahānasacchikiriyābhāvanāvasena soḷasavidhampi kiccaṃ niṭṭhāpitaṃ. Puthujjanakalyāṇakādayo hi taṃ kiccaṃ karonti nāma, khīṇāsavo katakaraṇīyo, tasmā so attano karaṇīyaṃ paccavekkhanto ‘‘kataṃ karaṇīya’’nti abbhaññāsi. Nāparaṃ itthattāyāti ‘‘idāni puna itthabhāvāya evaṃ soḷasakiccabhāvāya kilesakkhayāya vā maggabhāvanāya kiccaṃ me natthī’’ti abbhaññāsi. Nāparaṃ itthattāyāti vā ‘‘itthabhāvato imasmā evaṃpakārā vattamānakkhandhasantānā aparaṃ khandhasantānaṃ mayhaṃ natthi, ime pana pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlakā viya rukkhā, te carimakacittanirodhena anupādāno viya jātavedo nibbāyissanti, apaṇṇattikabhāvaṃ gamissantī’’ti abbhaññāsi. Aññataroti eko. Arahatanti bhagavato sāvakānaṃ arahantānaṃ abbhantaro eko mahāsāvako ahosīti attho.

    အညတရာ ဒေဝတာတိ အဓိဂတမဂ္ဂာ ဧကာ ဗ္ရဟ္မဒေဝတာ။ သာ ဟိ သယံ အသေက္ခတ္တာ အသေက္ခဝိသယံ အဗ္ဘညာသိ။ သေက္ခာ ဟိ တံ တံ သေက္ခဝိသယံ, ပုထုဇ္ဇနာ စ အတ္တနော ပုထုဇ္ဇနဝိသယမေဝ ဇာနန္တိ။ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာတိ ပရိက္ခီဏာယ ရတ္တိယာ, မဇ္ဈိမယာမေတိ အတ္ထော။ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာတိ အတိဥတ္တမဝဏ္ဏာ။ ကေဝလကပ္ပန္တိ အနဝသေသေန သမန္တတော။ ဩဘာသေတ္ဝာတိ အတ္တနော ပဘာယ စန္ဒော ဝိယ သူရိယော ဝိယ စ ဇေတဝနံ ဧကောဘာသံ ကတ္ဝာ။ တေနုပသင္ကမီတိ အာယသ္မတော နန္ဒသ္သ အရဟတ္တပ္ပတ္တိံ ဝိဒိတ္ဝာ ပီတိသောမနသ္သဇာတာ ‘‘တံ ဘဂဝတော ပဋိဝေဒေသ္သာမီ’’တိ ဥပသင္ကမိ။

    Aññatarā devatāti adhigatamaggā ekā brahmadevatā. Sā hi sayaṃ asekkhattā asekkhavisayaṃ abbhaññāsi. Sekkhā hi taṃ taṃ sekkhavisayaṃ, puthujjanā ca attano puthujjanavisayameva jānanti. Abhikkantāya rattiyāti parikkhīṇāya rattiyā, majjhimayāmeti attho. Abhikkantavaṇṇāti atiuttamavaṇṇā. Kevalakappanti anavasesena samantato. Obhāsetvāti attano pabhāya cando viya sūriyo viya ca jetavanaṃ ekobhāsaṃ katvā. Tenupasaṅkamīti āyasmato nandassa arahattappattiṃ viditvā pītisomanassajātā ‘‘taṃ bhagavato paṭivedessāmī’’ti upasaṅkami.

    အာသဝာနံ ခယာတိ ဧတ္ထ အာသဝန္တီတိ အာသဝာ, စက္ခုဒ္ဝာရာဒီဟိ ပဝတ္တန္တီတိ အတ္ထော။ အထ ဝာ အာဂောတ္ရဘုံ အာဘဝဂ္ဂံ ဝာ သဝန္တီတိ အာသဝာ, ဧတေ ဓမ္မေ ဧတဉ္စ ဩကာသံ အန္တော ကရိတ္ဝာ ပဝတ္တန္တီတိ အတ္ထော။ စိရပာရိဝာသိယဋ္ဌေန မဒိရာဒိအာသဝာ ဝိယာတိ အာသဝာ။ ‘‘ပုရိမာ, ဘိက္ခဝေ, ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာယာ’’တိအာဒိဝစနေဟိ (အ. နိ. ၁၀.၆၁) နေသံ စိရပာရိဝာသိယတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အထ ဝာ အာယတံ သံသာရဒုက္ခံ သဝန္တိ ပသဝန္တီတိပိ, အာသဝာ။ ပုရိမော စေတ္ထ အတ္ထော ကိလေသေသု ယုဇ္ဇတိ, ပစ္ဆိမော ကမ္မေပိ။ န ကေဝလဉ္စ ကမ္မကိလေသာ ဧဝ အာသဝာ, အထ ခော နာနပ္ပကာရာ ဥပဒ္ဒဝာပိ။ တထာ ဟိ ‘‘နာဟံ, စုန္ဒ , ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံယေဝ အာသဝာနံ သံဝရာယ ဓမ္မံ ဒေသေမီ’’တိ ဧတ္ထ (ဒီ. နိ. ၃.၁၈၂) ဝိဝာဒမူလဘူတာ ကိလေသာ အာသဝာတိ အာဂတာ။

    Āsavānaṃ khayāti ettha āsavantīti āsavā, cakkhudvārādīhi pavattantīti attho. Atha vā āgotrabhuṃ ābhavaggaṃ vā savantīti āsavā, ete dhamme etañca okāsaṃ anto karitvā pavattantīti attho. Cirapārivāsiyaṭṭhena madirādiāsavā viyāti āsavā. ‘‘Purimā, bhikkhave, koṭi na paññāyati avijjāyā’’tiādivacanehi (a. ni. 10.61) nesaṃ cirapārivāsiyatā veditabbā. Atha vā āyataṃ saṃsāradukkhaṃ savanti pasavantītipi, āsavā. Purimo cettha attho kilesesu yujjati, pacchimo kammepi. Na kevalañca kammakilesā eva āsavā, atha kho nānappakārā upaddavāpi. Tathā hi ‘‘nāhaṃ, cunda , diṭṭhadhammikānaṃyeva āsavānaṃ saṃvarāya dhammaṃ desemī’’ti ettha (dī. ni. 3.182) vivādamūlabhūtā kilesā āsavāti āgatā.

    ‘‘ယေန ဒေဝူပပတ္ယသ္သ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော ဝာ ဝိဟင္ဂမော။

    ‘‘Yena devūpapatyassa, gandhabbo vā vihaṅgamo;

    ယက္ခတ္တံ ယေန ဂစ္ဆေယ္ယ၊ မနုသ္သတ္တဉ္စ အဗ္ဗဇေ။

    Yakkhattaṃ yena gaccheyya, manussattañca abbaje;

    တေ မယ္ဟံ အာသဝာ ခီဏာ၊ ဝိဒ္ဓသ္တာ ဝိနလီကတာ’’တိ။ (အ. နိ. ၄.၃၆) –

    Te mayhaṃ āsavā khīṇā, viddhastā vinalīkatā’’ti. (a. ni. 4.36) –

    ဧတ္ထ တေဘူမိကံ ကမ္မံ အဝသေသာ စ အကုသလာ ဓမ္မာ အာသဝာတိ အာဂတာ။ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ အာသဝာနံ သံဝရာယ, သမ္ပရာယိကာနံ အာသဝာနံ ပဋိဃာတာယာ’’တိ (ပာရာ. ၃၉) ပရူပဃာတဝိပ္ပဋိသာရဝဓဗန္ဓာဒယော စေဝ အပာယဒုက္ခဘူတာ စ နာနပ္ပကာရာ ဥပဒ္ဒဝာ။

    Ettha tebhūmikaṃ kammaṃ avasesā ca akusalā dhammā āsavāti āgatā. ‘‘Diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya, samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyā’’ti (pārā. 39) parūpaghātavippaṭisāravadhabandhādayo ceva apāyadukkhabhūtā ca nānappakārā upaddavā.

    တေ ပနေတေ အာသဝာ ဝိနယေ – ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ အာသဝာနံ သံဝရာယ သမ္ပရာယိကာနံ အာသဝာနံ ပဋိဃာတာယာ’’တိ (ပာရာ. ၃၉) ဒ္ဝိဓာ အာဂတာ။ သဠာယတနေ ‘‘တယောမေ, အာဝုသော, အာသဝာ – ကာမာသဝော, ဘဝာသဝော, အဝိဇ္ဇာသဝော’’တိ (ဒီ. နိ. ၃.၃၀၅) တိဓာ အာဂတာ, တထာ အညေသု စ သုတ္တန္တေသု။ အဘိဓမ္မေ တေယေဝ ဒိဋ္ဌာသဝေန သဒ္ဓိံ စတုဓာ အာဂတာ။ နိဗ္ဗေဓိကပရိယာယေ ‘‘အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝာ နိရယဂာမိနိယာ’’တိအာဒိနာ (အ. နိ. ၆.၆၃) ပဉ္စဓာ အာဂတာ။ ဆက္ကနိပာတေ ‘‘အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝာ သံဝရာယ ပဟာတဗ္ဗာ’’တိအာဒိနာ (အ. နိ. ၆.၅၈) နယေန ဆဓာ အာဂတာ။ သဗ္ဗာသဝပရိယာယေ (မ. နိ. ၁.၂၂) တေယေဝ ဒသ္သနပဟာတဗ္ဗေဟိ သဒ္ဓိံ သတ္တဓာ အာဂတာ။ ဣဓ ပန အဘိဓမ္မနယေန စတ္တာရော အာသဝာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Te panete āsavā vinaye – ‘‘diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyā’’ti (pārā. 39) dvidhā āgatā. Saḷāyatane ‘‘tayome, āvuso, āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, avijjāsavo’’ti (dī. ni. 3.305) tidhā āgatā, tathā aññesu ca suttantesu. Abhidhamme teyeva diṭṭhāsavena saddhiṃ catudhā āgatā. Nibbedhikapariyāye ‘‘atthi, bhikkhave, āsavā nirayagāminiyā’’tiādinā (a. ni. 6.63) pañcadhā āgatā. Chakkanipāte ‘‘atthi, bhikkhave, āsavā saṃvarāya pahātabbā’’tiādinā (a. ni. 6.58) nayena chadhā āgatā. Sabbāsavapariyāye (ma. ni. 1.22) teyeva dassanapahātabbehi saddhiṃ sattadhā āgatā. Idha pana abhidhammanayena cattāro āsavā veditabbā.

    ခယာတိ ဧတ္ထ ပန ‘‘ယော အာသဝာနံ ခယော ဘေဒော ပရိဘေဒော’’တိအာဒီသု အာသဝာနံ သရသဘေဒော အာသဝက္ခယောတိ ဝုတ္တော။ ‘‘ဇာနတော အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ပသ္သတော အာသဝာနံ ခယံ ဝဒာမီ’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၁၅) အာသဝာနံ အာယတိံ အနုပ္ပာဒော အာသဝက္ခယောတိ ဝုတ္တော။

    Khayāti ettha pana ‘‘yo āsavānaṃ khayo bhedo paribhedo’’tiādīsu āsavānaṃ sarasabhedo āsavakkhayoti vutto. ‘‘Jānato ahaṃ, bhikkhave, passato āsavānaṃ khayaṃ vadāmī’’tiādīsu (ma. ni. 1.15) āsavānaṃ āyatiṃ anuppādo āsavakkhayoti vutto.

    ‘‘သေက္ခသ္သ သိက္ခမာနသ္သ၊ ဥဇုမဂ္ဂာနုသာရိနော။

    ‘‘Sekkhassa sikkhamānassa, ujumaggānusārino;

    ခယသ္မိံ ပဌမံ ဉာဏံ၊ တတော အညာ အနန္တရာ’’တိ။ (ဣတိဝု. ၆၂) –

    Khayasmiṃ paṭhamaṃ ñāṇaṃ, tato aññā anantarā’’ti. (itivu. 62) –

    အာဒီသု မဂ္ဂော အာသဝက္ခယောတိ ဝုတ္တော။ ‘‘အာသဝာနံ ခယာ သမဏော ဟောတီ’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၄၃၈) ဖလံ။

    Ādīsu maggo āsavakkhayoti vutto. ‘‘Āsavānaṃ khayā samaṇo hotī’’tiādīsu (ma. ni. 1.438) phalaṃ.

    ‘‘ပရဝဇ္ဇာနုပသ္သိသ္သ၊ နိစ္စံ ဥဇ္ဈာနသညိနော။

    ‘‘Paravajjānupassissa, niccaṃ ujjhānasaññino;

    အာသဝာ တသ္သ ဝဍ္ဎန္တိ၊ အာရာ သော အာသဝက္ခယာ’’တိ။ –

    Āsavā tassa vaḍḍhanti, ārā so āsavakkhayā’’ti. –

    အာဒီသု (ဓ. ပ. ၂၅၃) နိဗ္ဗာနံ။ ဣဓ ပန အာသဝာနံ အစ္စန္တခယော အနုပ္ပာဒော ဝာ မဂ္ဂော ဝာ ‘‘အာသဝာနံ ခယော’’တိ ဝုတ္တော။

    Ādīsu (dha. pa. 253) nibbānaṃ. Idha pana āsavānaṃ accantakhayo anuppādo vā maggo vā ‘‘āsavānaṃ khayo’’ti vutto.

    အနာသဝန္တိ ပဋိပသ္သဒ္ဓိဝသေန သဗ္ဗသော ပဟီနာသဝံ။ စေတောဝိမုတ္တိန္တိ အရဟတ္တဖလသမာဓိံ။ ပညာဝိမုတ္တိန္တိ အရဟတ္တဖလပညံ။ ဥဘယဝစနံ မဂ္ဂေ ဝိယ ဖလေပိ သမထဝိပသ္သနာနံ ယုဂနန္ဓဘာဝဒသ္သနတ္ထံ။ ဉာဏန္တိ သဗ္ဗညုတညာဏံ။ ဒေဝတာယ ဝစနသမနန္တရမေဝ ‘‘ကထံ နု ခော’’တိ အာဝဇ္ဇေန္တသ္သ ဘဂဝတော ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇိ ‘‘နန္ဒေန အရဟတ္တံ သစ္ဆိကတ’’န္တိ။ သော ဟိ အာယသ္မာ သဟာယဘိက္ခူဟိ တထာ ဥပ္ပဏ္ဍိယမာနော ‘‘ဘာရိယံ ဝတ မယာ ကတံ, ယောဟံ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အစ္ဆရာနံ ပဋိလာဘာယ သတ္ထာရံ ပာဋိဘောဂံ အကာသိ’’န္တိ ဥပ္ပန္နသံဝေဂော ဟိရောတ္တပ္ပံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတ္ဝာ ဃဋေန္တော ဝာယမန္တော အရဟတ္တံ ပတ္ဝာ စိန္တေသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ ဘဂဝန္တံ ဧတသ္မာ ပဋိသ္သဝာ မောစေယ္ယ’’န္တိ။ သော ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အတ္တနော အဓိပ္ပာယံ သတ္ထု အာရောစေသိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အထ ခော အာယသ္မာ နန္ဒော။ပေ.။ ဧတသ္မာ ပဋိသ္သဝာ’’တိ။ တတ္ထ ပဋိသ္သဝာတိ ပာဋိဘောဂပ္ပဋိသ္သဝာ, ‘‘အစ္ဆရာနံ ပဋိလာဘာယ အဟံ ပဋိဘူတော’’တိ ပဋိညာယ။

    Anāsavanti paṭipassaddhivasena sabbaso pahīnāsavaṃ. Cetovimuttinti arahattaphalasamādhiṃ. Paññāvimuttinti arahattaphalapaññaṃ. Ubhayavacanaṃ magge viya phalepi samathavipassanānaṃ yuganandhabhāvadassanatthaṃ. Ñāṇanti sabbaññutaññāṇaṃ. Devatāya vacanasamanantarameva ‘‘kathaṃ nu kho’’ti āvajjentassa bhagavato ñāṇaṃ uppajji ‘‘nandena arahattaṃ sacchikata’’nti. So hi āyasmā sahāyabhikkhūhi tathā uppaṇḍiyamāno ‘‘bhāriyaṃ vata mayā kataṃ, yohaṃ evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā accharānaṃ paṭilābhāya satthāraṃ pāṭibhogaṃ akāsi’’nti uppannasaṃvego hirottappaṃ paccupaṭṭhapetvā ghaṭento vāyamanto arahattaṃ patvā cintesi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ bhagavantaṃ etasmā paṭissavā moceyya’’nti. So bhagavantaṃ upasaṅkamitvā attano adhippāyaṃ satthu ārocesi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmā nando…pe… etasmā paṭissavā’’ti. Tattha paṭissavāti pāṭibhogappaṭissavā, ‘‘accharānaṃ paṭilābhāya ahaṃ paṭibhūto’’ti paṭiññāya.

    အထသ္သ ဘဂဝာ ‘‘ယသ္မာ တယာ အညာ အာရာဓိတာတိ ဉာတမေတံ မယာ, ဒေဝတာပိ မေ အာရောစေသိ, တသ္မာ နာဟံ ပဋိသ္သဝာ ဣဒာနိ မောစေတဗ္ဗော အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာဝ မောစိတတ္တာ’’တိ အာဟ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယဒေဝ ခော တေ နန္ဒာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ယဒေဝာတိ ယဒာ ဧဝ။ တေတိ တဝ။ မုတ္တောတိ ပမုတ္တော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယသ္မိံယေဝ ကာလေ အာသဝေဟိ တဝ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ, အထ အနန္တရမေဝာဟံ တတော ပာဋိဘောဂတော မုတ္တောတိ။

    Athassa bhagavā ‘‘yasmā tayā aññā ārādhitāti ñātametaṃ mayā, devatāpi me ārocesi, tasmā nāhaṃ paṭissavā idāni mocetabbo arahattappattiyāva mocitattā’’ti āha. Tena vuttaṃ ‘‘yadeva kho te nandā’’tiādi. Tattha yadevāti yadā eva. Teti tava. Muttoti pamutto. Idaṃ vuttaṃ hoti – yasmiṃyeva kāle āsavehi tava cittaṃ vimuttaṃ, atha anantaramevāhaṃ tato pāṭibhogato muttoti.

    သောပိ အာယသ္မာ ဝိပသ္သနာကာလေယေဝ ‘‘ယဒေဝာဟံ ဣန္ဒ္ရိယာသံဝရံ နိသ္သာယ ဣမံ ဝိပ္ပကာရံ ပတ္တော, တမေဝ သုဋ္ဌု နိဂ္ဂဟေသ္သာမီ’’တိ ဥသ္သာဟဇာတော ဗလဝဟိရောတ္တပ္ပော တတ္ထ စ ကတာဓိကာရတ္တာ ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေ ဥက္ကဋ္ဌပဋိပဒမ္ပိ အဂမာသိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ –

    Sopi āyasmā vipassanākāleyeva ‘‘yadevāhaṃ indriyāsaṃvaraṃ nissāya imaṃ vippakāraṃ patto, tameva suṭṭhu niggahessāmī’’ti ussāhajāto balavahirottappo tattha ca katādhikārattā indriyasaṃvare ukkaṭṭhapaṭipadampi agamāsi. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘သစေ , ဘိက္ခဝေ, နန္ဒသ္သ ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ အာလောကေတဗ္ဗာ ဟောတိ, သဗ္ဗံ စေတသော သမန္နာဟရိတ္ဝာ နန္ဒော ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ အာလောကေတိ ‘ဧဝံ မေ ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ အာလောကယတော န အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယု’န္တိ, ဣတိဟ တတ္ထ သမ္ပဇာနော ဟောတိ။

    ‘‘Sace , bhikkhave, nandassa puratthimā disā āloketabbā hoti, sabbaṃ cetaso samannāharitvā nando puratthimaṃ disaṃ āloketi ‘evaṃ me puratthimaṃ disaṃ ālokayato na abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyu’nti, itiha tattha sampajāno hoti.

    ‘‘သစေ, ဘိက္ခဝေ, နန္ဒသ္သ ပစ္ဆိမာ။ပေ.။ ဥတ္တရာ။ ဒက္ခိဏာ။ ဥဒ္ဓံ။ အဓော။ အနုဒိသာ အာလောကေတဗ္ဗာ ဟောတိ, သဗ္ဗံ စေတသော သမန္နာဟရိတ္ဝာ နန္ဒော အနုဒိသံ အာလောကေတိ ‘ဧဝံ မေ။ပေ.။ သမ္ပဇာနော ဟောတီ’’’တိ (အ. နိ. ၈.၉)။

    ‘‘Sace, bhikkhave, nandassa pacchimā…pe… uttarā… dakkhiṇā… uddhaṃ… adho… anudisā āloketabbā hoti, sabbaṃ cetaso samannāharitvā nando anudisaṃ āloketi ‘evaṃ me…pe… sampajāno hotī’’’ti (a. ni. 8.9).

    တေနေဝ တံ အာယသ္မန္တံ သတ္ထာ ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရာနံ ယဒိဒံ နန္ဒော’’တိ (အ. နိ. ၁.၂၃၀) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။

    Teneva taṃ āyasmantaṃ satthā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ indriyesu guttadvārānaṃ yadidaṃ nando’’ti (a. ni. 1.230) etadagge ṭhapesi.

    ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာတိ ဧတံ အာယသ္မတော နန္ဒသ္သ သဗ္ဗာသဝေ ခေပေတ္ဝာ သုခာဒီသု တာဒိဘာဝပ္ပတ္တိသင္ခာတံ အတ္ထံ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတ္ဝာ။ ဣမံ ဥဒာနန္တိ တဒတ္ထဝိဘာဝနံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ။

    Etamatthaṃ viditvāti etaṃ āyasmato nandassa sabbāsave khepetvā sukhādīsu tādibhāvappattisaṅkhātaṃ atthaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti tadatthavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.

    တတ္ထ ယသ္သ နိတ္တိဏ္ဏော ပင္ကောတိ ယေန အရိယပုဂ္ဂလေန အရိယမဂ္ဂသေတုနာ သဗ္ဗော ဒိဋ္ဌိပင္ကော သံသာရပင္ကော ဧဝ ဝာ နိဗ္ဗာနပာရဂမနေန တိဏ္ဏော။ မဒ္ဒိတော ကာမကဏ္ဍကောတိ ယေန သတ္တာနံ ဝိဇ္ဈနတော။ ‘‘ကာမကဏ္ဍကော’’တိ လဒ္ဓနာမော သဗ္ဗော ကိလေသကာမော သဗ္ဗော ကာမဝိသူကော အဂ္ဂဉာဏဒဏ္ဍေန မဒ္ဒိတော ဘဂ္ဂော အနဝသေသတော မထိတော။ မောဟက္ခယံ အနုပ္ပတ္တောတိ ဧဝံဘူတော စ ဒုက္ခာဒိဝိသယသ္သ သဗ္ဗသ္သ သမ္မောဟသ္သ ခေပနေန မောဟက္ခယံ ပတ္တော, အရဟတ္တဖလံ နိဗ္ဗာနဉ္စ အနုပ္ပတ္တော။ သုခဒုက္ခေသု န ဝေဓတီ သ ဘိက္ခူတိ သော ဘိန္နကိလေသော ဘိက္ခု ဣဋ္ဌာရမ္မဏသမာယောဂတော ဥပ္ပန္နေသု သုခေသု အနိဋ္ဌာရမ္မဏသမာယောဂတော ဥပ္ပန္နေသု ဒုက္ခေသု စ န ဝေဓတိ န ကမ္ပတိ, တံ နိမိတ္တံ စိတ္တဝိကာရံ နာပဇ္ဇတိ။ ‘‘သုခဒုက္ခေသူ’’တိ စ ဒေသနာမတ္တံ, သဗ္ဗေသုပိ လောကဓမ္မေသု န ဝေဓတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    Tattha yassa nittiṇṇo paṅkoti yena ariyapuggalena ariyamaggasetunā sabbo diṭṭhipaṅko saṃsārapaṅko eva vā nibbānapāragamanena tiṇṇo. Maddito kāmakaṇḍakoti yena sattānaṃ vijjhanato. ‘‘Kāmakaṇḍako’’ti laddhanāmo sabbo kilesakāmo sabbo kāmavisūko aggañāṇadaṇḍena maddito bhaggo anavasesato mathito. Mohakkhayaṃ anuppattoti evaṃbhūto ca dukkhādivisayassa sabbassa sammohassa khepanena mohakkhayaṃ patto, arahattaphalaṃ nibbānañca anuppatto. Sukhadukkhesu na vedhatī sa bhikkhūti so bhinnakileso bhikkhu iṭṭhārammaṇasamāyogato uppannesu sukhesu aniṭṭhārammaṇasamāyogato uppannesu dukkhesu ca na vedhati na kampati, taṃ nimittaṃ cittavikāraṃ nāpajjati. ‘‘Sukhadukkhesū’’ti ca desanāmattaṃ, sabbesupi lokadhammesu na vedhatīti veditabbaṃ.

    ဒုတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဥဒာနပာဠိ • Udānapāḷi / ၂. နန္ဒသုတ္တံ • 2. Nandasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact