| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೨. ನನ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Nandasuttavaṇṇanā
೨೨. ದುತಿಯೇ ನನ್ದೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಸೋ ಹಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಲಕ್ಖಣೂಪೇತತ್ತಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸಪರಿಜನಂ ಸಕಲಞ್ಚ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಂ ನನ್ದಯನ್ತೋ ಜಾತೋತಿ ‘‘ನನ್ದೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ಲಭಿ। ಭಗವತೋ ಭಾತಾತಿ ಭಗವತೋ ಏಕಪಿತುಪುತ್ತತಾಯ ಭಾತಾ। ನ ಹಿ ಭಗವತೋ ಸಹೋದರಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮಾತುಚ್ಛಾಪುತ್ತೋ’’ತಿ, ಚೂಳಮಾತುಪುತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಹಾಪಜಾಪತಿಗೋತಮಿಯಾ ಹಿ ಸೋ ಪುತ್ತೋ। ಅನಭಿರತೋತಿ ನ ಅಭಿರತೋ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಬ್ರಹ್ಮಂ ಸೇಟ್ಠಂ ಉತ್ತಮಂ ಚರಿಯಂ ಏಕಾಸನಂ ಏಕಸೇಯ್ಯಂ ಮೇಥುನವಿರತಿಂ। ಸನ್ಧಾರೇತುನ್ತಿ ಪಠಮಚಿತ್ತತೋ ಯಾವಚರಿಮಕಚಿತ್ತಂ ಸಮ್ಮಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಧಾರೇತುಂ ಪವತ್ತೇತುಂ। ದುತಿಯೇನ ಚೇತ್ಥ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪದೇನ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸಾಪಿ ಸಙ್ಗಹೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯಾತಿ ಉಪಸಮ್ಪದಕಾಲೇ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮಾದಿನ್ನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಬ್ಬಭಾವೇನ ಅನುಟ್ಠಿತಂ ತಿವಿಧಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ, ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಹೀನಾಯಾತಿ ಗಿಹಿಭಾವಾಯ। ಆವತ್ತಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ನಿವತ್ತಿಸ್ಸಾಮಿ।
22. Dutiye nandoti tassa nāmaṃ. So hi cakkavattilakkhaṇūpetattā mātāpitaro saparijanaṃ sakalañca ñātiparivaṭṭaṃ nandayanto jātoti ‘‘nando’’ti nāmaṃ labhi. Bhagavato bhātāti bhagavato ekapituputtatāya bhātā. Na hi bhagavato sahodarā uppajjanti, tena vuttaṃ ‘‘mātucchāputto’’ti, cūḷamātuputtoti attho. Mahāpajāpatigotamiyā hi so putto. Anabhiratoti na abhirato. Brahmacariyanti brahmaṃ seṭṭhaṃ uttamaṃ cariyaṃ ekāsanaṃ ekaseyyaṃ methunaviratiṃ. Sandhāretunti paṭhamacittato yāvacarimakacittaṃ sammā paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ dhāretuṃ pavattetuṃ. Dutiyena cettha brahmacariyapadena maggabrahmacariyassāpi saṅgaho veditabbo. Sikkhaṃ paccakkhāyāti upasampadakāle bhikkhubhāvena saddhiṃ samādinnaṃ nibbattetabbabhāvena anuṭṭhitaṃ tividhampi sikkhaṃ paṭikkhipitvā, vissajjetvāti attho. Hīnāyāti gihibhāvāya. Āvattissāmīti nivattissāmi.
ಕಸ್ಮಾ ಪನಾಯಂ ಏವಮಾರೋಚೇಸೀತಿ? ಏತ್ಥಾಯಂ ಅನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾ – ಭಗವಾ ಪವತ್ತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೋ ರಾಜಗಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ‘‘ಪುತ್ತಂ ಮೇ ಆನೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಥಾ’’ತಿ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜೇನ ಪೇಸಿತೇಸು ಸಹಸ್ಸಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರೇಸು ದಸಸು ದೂತೇಸು ಸಹ ಪರಿವಾರೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತೇಸು ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತೇನ ಕಾಳುದಾಯಿತ್ಥೇರೇನ ಗಮನಕಾಲಂ ಞತ್ವಾ ಮಗ್ಗವಣ್ಣನಂ ವಣ್ಣೇತ್ವಾ ಜಾತಿಭೂಮಿಗಮನಾಯ ಯಾಚಿತೋ ವೀಸತಿಸಹಸ್ಸಖೀಣಾಸವಪರಿವುತ್ತೋ ಕಪಿಲವತ್ಥುನಗರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಞಾತಿಸಮಾಗಮೇ ಪೋಕ್ಖರವಸ್ಸಂ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಕತ್ವಾ ವೇಸ್ಸನ್ತರಜಾತಕಂ (ಜಾ॰ ೨.೨೨.೧೬೫೫ ಆದಯೋ) ಕಥೇತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠೋ ‘‘ಉತ್ತಿಟ್ಠೇ ನಪ್ಪಮಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೧೬೮) ಗಾಥಾಯ ಪಿತರಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ನಿವೇಸನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಧಮ್ಮಞ್ಚರೇ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೧೬೯) ಗಾಥಾಯ ಮಹಾಪಜಾಪತಿಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ, ರಾಜಾನಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ।
Kasmā panāyaṃ evamārocesīti? Etthāyaṃ anupubbikathā – bhagavā pavattavaradhammacakko rājagahaṃ gantvā veḷuvane viharanto ‘‘puttaṃ me ānetvā dassethā’’ti suddhodanamahārājena pesitesu sahassasahassaparivāresu dasasu dūtesu saha parivārena arahattaṃ pattesu sabbapacchā gantvā arahattappattena kāḷudāyittherena gamanakālaṃ ñatvā maggavaṇṇanaṃ vaṇṇetvā jātibhūmigamanāya yācito vīsatisahassakhīṇāsavaparivutto kapilavatthunagaraṃ gantvā ñātisamāgame pokkharavassaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā vessantarajātakaṃ (jā. 2.22.1655 ādayo) kathetvā punadivase piṇḍāya paviṭṭho ‘‘uttiṭṭhe nappamajjeyyā’’ti (dha. pa. 168) gāthāya pitaraṃ sotāpattiphale patiṭṭhāpetvā nivesanaṃ gantvā ‘‘dhammañcare’’ti (dha. pa. 169) gāthāya mahāpajāpatiṃ sotāpattiphale, rājānaṃ sakadāgāmiphale patiṭṭhāpesi.
ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಾವಸಾನೇ ಪನ ರಾಹುಲಮಾತುಗುಣಕಥಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಚನ್ದಕಿನ್ನರೀಜಾತಕಂ (ಜಾ॰ ೧.೧೪.೧೮ ಆದಯೋ) ಕಥೇತ್ವಾ ತತಿಯದಿವಸೇ ನನ್ದಕುಮಾರಸ್ಸ ಅಭಿಸೇಕಗೇಹಪ್ಪವೇಸನವಿವಾಹಮಙ್ಗಲೇಸು ವತ್ತಮಾನೇಸು ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನನ್ದಕುಮಾರಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಪತ್ತಂ ದತ್ವಾ ಮಙ್ಗಲಂ ವತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಮನ್ತೋ ಕುಮಾರಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಪತ್ತಂ ನ ಗಣ್ಹಿ। ಸೋಪಿ ತಥಾಗತೇ ಗಾರವೇನ ‘‘ಪತ್ತಂ ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ಏವಂ ಪನ ಚಿನ್ತೇಸಿ, ‘‘ಸೋಪಾನಸೀಸೇ ಪತ್ತಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ, ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ನ ಗಣ್ಹಿ। ಇತರೋ ‘‘ಸೋಪಾನಮೂಲೇ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ, ಸತ್ಥಾ ತತ್ಥಪಿ ನ ಗಣ್ಹಿ। ಇತರೋ ‘‘ರಾಜಙ್ಗಣೇ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ, ಸತ್ಥಾ ತತ್ಥಪಿ ನ ಗಣ್ಹಿ। ಕುಮಾರೋ ನಿವತ್ತಿತುಕಾಮೋ ಅನಿಚ್ಛಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಗಾರವೇನ ‘‘ಪತ್ತಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ‘‘ಇಧ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸತಿ, ಏತ್ಥ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ಗಚ್ಛತಿ।
Bhattakiccāvasāne pana rāhulamātuguṇakathaṃ nissāya candakinnarījātakaṃ (jā. 1.14.18 ādayo) kathetvā tatiyadivase nandakumārassa abhisekagehappavesanavivāhamaṅgalesu vattamānesu piṇḍāya pavisitvā nandakumārassa hatthe pattaṃ datvā maṅgalaṃ vatvā uṭṭhāyāsanā pakkamanto kumārassa hatthato pattaṃ na gaṇhi. Sopi tathāgate gāravena ‘‘pattaṃ te, bhante, gaṇhathā’’ti vattuṃ nāsakkhi. Evaṃ pana cintesi, ‘‘sopānasīse pattaṃ gaṇhissatī’’ti, satthā tasmiṃ ṭhāne na gaṇhi. Itaro ‘‘sopānamūle gaṇhissatī’’ti cintesi, satthā tatthapi na gaṇhi. Itaro ‘‘rājaṅgaṇe gaṇhissatī’’ti cintesi, satthā tatthapi na gaṇhi. Kumāro nivattitukāmo anicchāya gacchanto gāravena ‘‘pattaṃ gaṇhathā’’ti vattuṃ na sakkoti, ‘‘idha gaṇhissati, ettha gaṇhissatī’’ti cintento gacchati.
ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖಿಂಸು, ‘‘ಅಯ್ಯೇ ಭಗವಾ, ನನ್ದರಾಜಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ತುಮ್ಹೇಹಿ ವಿನಾ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಸಾ ಉದಕಬಿನ್ದೂಹಿ ಪಗ್ಘರನ್ತೇಹಿ ಅಡ್ಢುಲ್ಲಿಖಿತೇಹಿ ಕೇಸೇಹಿ ವೇಗೇನ ಪಾಸಾದಂ ಆರುಯ್ಹ ಸೀಹಪಞ್ಜರದ್ವಾರೇ ಠತ್ವಾ ‘‘ತುವಟಂ ಖೋ, ಅಯ್ಯಪುತ್ತ, ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ಆಹ। ತಂ ತಸ್ಸಾ ವಚನಂ ತಸ್ಸ ಹದಯೇ ತಿರಿಯಂ ಪತಿತ್ವಾ ವಿಯ ಠಿತಂ। ಸತ್ಥಾಪಿಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಪತ್ತಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾವ ತಂ ವಿಹಾರಂ ನೇತ್ವಾ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಸಿ ನನ್ದಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ಬುದ್ಧಗಾರವೇನ ‘‘ನ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ, ‘‘ಆಮ, ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ಸತ್ಥಾ ತೇನ ಹಿ ನನ್ದಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಥಾತಿ ಕಪಿಲವತ್ಥುಪುರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತಿಯದಿವಸೇ ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ। ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಮಾತರಾ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ಪೇಸಿತಂ ‘‘ದಾಯಜ್ಜಂ ಮೇ, ಸಮಣ, ದೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಆರಾಮಾಗತಂ ರಾಹುಲಕುಮಾರಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ। ಪುನೇಕದಿವಸಂ ಮಹಾಧಮ್ಮಪಾಲಜಾತಕಂ (ಜಾ॰ ೧.೧೦.೯೨ ಆದಯೋ) ಕಥೇತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ।
Tasmiṃ khaṇe janapadakalyāṇiyā ācikkhiṃsu, ‘‘ayye bhagavā, nandarājānaṃ gahetvā gacchati, tumhehi vinā karissatī’’ti. Sā udakabindūhi paggharantehi aḍḍhullikhitehi kesehi vegena pāsādaṃ āruyha sīhapañjaradvāre ṭhatvā ‘‘tuvaṭaṃ kho, ayyaputta, āgaccheyyāsī’’ti āha. Taṃ tassā vacanaṃ tassa hadaye tiriyaṃ patitvā viya ṭhitaṃ. Satthāpissa hatthato pattaṃ aggahetvāva taṃ vihāraṃ netvā ‘‘pabbajissasi nandā’’ti āha. So buddhagāravena ‘‘na pabbajissāmī’’ti avatvā, ‘‘āma, pabbajissāmī’’ti āha. Satthā tena hi nandaṃ pabbājethāti kapilavatthupuraṃ gantvā tatiyadivase taṃ pabbājesi. Sattame divase mātarā alaṅkaritvā pesitaṃ ‘‘dāyajjaṃ me, samaṇa, dehī’’ti vatvā attanā saddhiṃ ārāmāgataṃ rāhulakumāraṃ pabbājesi. Punekadivasaṃ mahādhammapālajātakaṃ (jā. 1.10.92 ādayo) kathetvā rājānaṃ anāgāmiphale patiṭṭhāpesi.
ಇತಿ ಭಗವಾ ಮಹಾಪಜಾಪತಿಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ, ಪಿತರಂ ತೀಸು ಫಲೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ಪುನದೇವ ರಾಜಗಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತೋ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೇನ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಆಗಮನತ್ಥಾಯ ಗಹಿತಪಟಿಞ್ಞೋ ನಿಟ್ಠಿತೇ ಜೇತವನಮಹಾವಿಹಾರೇ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ಏವಂ ಸತ್ಥರಿ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಆಯಸ್ಮಾ ನನ್ದೋ ಅತ್ತನೋ ಅನಿಚ್ಛಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಕಾಮೇಸು ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಾವೀ ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣಿಯಾ ವುತ್ತವಚನಮನುಸ್ಸರನ್ತೋ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ ಹುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ತನೋ ಅನಭಿರತಿಂ ಆರೋಚೇಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ನನ್ದೋ…ಪೇ॰… ಹೀನಾಯಾವತ್ತಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ।
Iti bhagavā mahāpajāpatiṃ sotāpattiphale, pitaraṃ tīsu phalesu patiṭṭhāpetvā bhikkhusaṅghaparivuto punadeva rājagahaṃ gantvā tato anāthapiṇḍikena sāvatthiṃ āgamanatthāya gahitapaṭiñño niṭṭhite jetavanamahāvihāre tattha gantvā vāsaṃ kappesi. Evaṃ satthari jetavane viharante āyasmā nando attano anicchāya pabbajito kāmesu anādīnavadassāvī janapadakalyāṇiyā vuttavacanamanussaranto ukkaṇṭhito hutvā bhikkhūnaṃ attano anabhiratiṃ ārocesi. Tena vuttaṃ ‘‘tena kho pana samayena āyasmā nando…pe… hīnāyāvattissāmī’’ti.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ನಂ ಭಗವಾ ಏವಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸೀತಿ? ‘‘ಪುರೇತರಮೇವ ಆದೀನವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಕಾಮೇಹಿ ನಂ ವಿವೇಚೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಪನ ಉಪಾಯೇನ ತತೋ ವಿವೇಚೇತ್ವಾ ಉಪರಿವಿಸೇಸಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವೇನೇಯ್ಯದಮನಕುಸಲೋ ಸತ್ಥಾ ಏವಂ ನಂ ಪಠಮಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ।
Kasmā pana naṃ bhagavā evaṃ pabbājesīti? ‘‘Puretarameva ādīnavaṃ dassetvā kāmehi naṃ vivecetuṃ na sakkā, pabbājetvā pana upāyena tato vivecetvā uparivisesaṃ nibbattessāmī’’ti veneyyadamanakusalo satthā evaṃ naṃ paṭhamaṃ pabbājesi.
ಸಾಕಿಯಾನೀತಿ ಸಕ್ಯರಾಜಧೀತಾ। ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣೀತಿ ಜನಪದಮ್ಹಿ ಕಲ್ಯಾಣೀ ರೂಪೇನ ಉತ್ತಮಾ ಛಸರೀರದೋಸರಹಿತಾ, ಪಞ್ಚಕಲ್ಯಾಣಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಸಾ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ನಾತಿದೀಘಾ ನಾತಿರಸ್ಸಾ ನಾತಿಕಿಸಾ ನಾತಿಥೂಲಾ ನಾತಿಕಾಳಿಕಾ ನಚ್ಚೋದಾತಾ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಮಾನುಸಕವಣ್ಣಂ ಅಪ್ಪತ್ತಾ ದಿಬ್ಬವಣ್ಣಂ, ತಸ್ಮಾ ಛಸರೀರದೋಸರಹಿತಾ। ಛವಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಂಸಕಲ್ಯಾಣಂ ನಖಕಲ್ಯಾಣಂ ಅಟ್ಠಿಕಲ್ಯಾಣಂ ವಯಕಲ್ಯಾಣನ್ತಿ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಲ್ಯಾಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ।
Sākiyānīti sakyarājadhītā. Janapadakalyāṇīti janapadamhi kalyāṇī rūpena uttamā chasarīradosarahitā, pañcakalyāṇasamannāgatā. Sā hi yasmā nātidīghā nātirassā nātikisā nātithūlā nātikāḷikā naccodātā atikkantā mānusakavaṇṇaṃ appattā dibbavaṇṇaṃ, tasmā chasarīradosarahitā. Chavikalyāṇaṃ maṃsakalyāṇaṃ nakhakalyāṇaṃ aṭṭhikalyāṇaṃ vayakalyāṇanti imehi pañcahi kalyāṇehi samannāgatā.
ತತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ಸರೀರೋಭಾಸೇನ ದಸದ್ವಾದಸಹತ್ಥೇ ಠಾನೇ ಆಲೋಕಂ ಕರೋತಿ, ಪಿಯಙ್ಗುಸಮಾ ವಾ ಸುವಣ್ಣಸಮಾ ವಾ ಹೋತಿ, ಅಯಮಸ್ಸಾ ಛವಿಕಲ್ಯಾಣತಾ। ಚತ್ತಾರೋ ಪನಸ್ಸಾ ಹತ್ಥಪಾದಾ ಮುಖಪರಿಯೋಸಾನಞ್ಚ ಲಾಖಾರಸಪರಿಕಮ್ಮಕತಂ ವಿಯ ರತ್ತಪವಾಳರತ್ತಕಮ್ಬಲೇನ ಸದಿಸಂ ಹೋತಿ, ಅಯಮಸ್ಸಾ ಮಂಸಕಲ್ಯಾಣತಾ। ವೀಸತಿ ನಖಪತ್ತಾನಿ ಮಂಸತೋ ಅಮುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಲಾಖಾರಸಪರಿಕಿತಾನಿ ವಿಯ ಮುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಖೀರಧಾರಾಸದಿಸಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಅಯಮಸ್ಸಾ ನಖಕಲ್ಯಾಣತಾ। ದ್ವತ್ತಿಂಸದನ್ತಾ ಸುಫುಸಿತಾ ಪರಿಸುದ್ಧಪವಾಳಪನ್ತಿಸದಿಸಾ ವಜಿರಪನ್ತೀ ವಿಯ ಖಾಯನ್ತಿ, ಅಯಮಸ್ಸಾ ಅಟ್ಠಿಕಲ್ಯಾಣತಾ। ವೀಸತಿವಸ್ಸಸತಿಕಾಪಿ ಸಮಾನಾ ಸೋಳಸವಸ್ಸುದ್ದೇಸಿಕಾ ವಿಯ ಹೋತಿ ನಿಪ್ಪಲಿತಾ, ಅಯಮಸ್ಸಾ ವಯಕಲ್ಯಾಣತಾ। ಸುನ್ದರೀ ಚ ಹೋತಿ ಏವರೂಪಗುಣಸಮನ್ನಾಗತಾ, ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣೀ’’ತಿ।
Tattha attano sarīrobhāsena dasadvādasahatthe ṭhāne ālokaṃ karoti, piyaṅgusamā vā suvaṇṇasamā vā hoti, ayamassā chavikalyāṇatā. Cattāro panassā hatthapādā mukhapariyosānañca lākhārasaparikammakataṃ viya rattapavāḷarattakambalena sadisaṃ hoti, ayamassā maṃsakalyāṇatā. Vīsati nakhapattāni maṃsato amuttaṭṭhāne lākhārasaparikitāni viya muttaṭṭhāne khīradhārāsadisāni honti, ayamassā nakhakalyāṇatā. Dvattiṃsadantā suphusitā parisuddhapavāḷapantisadisā vajirapantī viya khāyanti, ayamassā aṭṭhikalyāṇatā. Vīsativassasatikāpi samānā soḷasavassuddesikā viya hoti nippalitā, ayamassā vayakalyāṇatā. Sundarī ca hoti evarūpaguṇasamannāgatā, tena vuttaṃ ‘‘janapadakalyāṇī’’ti.
ಘರಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅನಾದರೇ ಸಾಮಿವಚನಂ, ಘರತೋ ನಿಕ್ಖಮತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಘರಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ। ಉಪಡ್ಢುಲ್ಲಿಖಿತೇಹಿ ಕೇಸೇಹೀತಿ ಇತ್ಥಮ್ಭೂತಲಕ್ಖಣೇ ಕರಣವಚನಂ, ವಿಪ್ಪಕತುಲ್ಲಿಖಿತೇಹಿ ಕೇಸೇಹಿ ಉಪಲಕ್ಖಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಅಡ್ಢುಲ್ಲಿಖಿತೇಹೀ’’ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ। ಉಲ್ಲಿಖನನ್ತಿ ಚ ಫಣಕಾದೀಹಿ ಕೇಸಸಣ್ಠಾಪನಂ, ‘‘ಅಡ್ಢಕಾರವಿಧಾನ’’ನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಅಪಲೋಕೇತ್ವಾತಿ ಸಿನೇಹರಸವಿಪ್ಫಾರಸಂಸೂಚಕೇನ ಅಡ್ಢಕ್ಖಿನಾ ಆಬನ್ಧನ್ತೀ ವಿಯ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ। ಮಂ, ಭನ್ತೇತಿ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ‘‘ಮ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಉಕ್ಕಣ್ಠಾಕುಲಚಿತ್ತತಾಯ ಪುನ ‘‘ಮಂ ಏತದವೋಚಾ’’ತಿ ಆಹ। ತುವಟನ್ತಿ ಸೀಘಂ। ತಮನುಸ್ಸರಮಾನೋತಿ ತಂ ತಸ್ಸಾ ವಚನಂ, ತಂ ವಾ ತಸ್ಸಾ ಆಕಾರಸಹಿತಂ ವಚನಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತೋ।
Gharā nikkhamantassāti anādare sāmivacanaṃ, gharato nikkhamatoti attho. ‘‘Gharā nikkhamanta’’ntipi paṭhanti. Upaḍḍhullikhitehikesehīti itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ, vippakatullikhitehi kesehi upalakkhitāti attho. ‘‘Aḍḍhullikhitehī’’tipi paṭhanti. Ullikhananti ca phaṇakādīhi kesasaṇṭhāpanaṃ, ‘‘aḍḍhakāravidhāna’’ntipi vadanti. Apaloketvāti sineharasavipphārasaṃsūcakena aḍḍhakkhinā ābandhantī viya oloketvā. Maṃ, bhanteti pubbepi ‘‘ma’’nti vatvā ukkaṇṭhākulacittatāya puna ‘‘maṃ etadavocā’’ti āha. Tuvaṭanti sīghaṃ. Tamanussaramānoti taṃ tassā vacanaṃ, taṃ vā tassā ākārasahitaṃ vacanaṃ anussaranto.
ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಉಪಾಯೇನಸ್ಸ ರಾಗಂ ವೂಪಸಮೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಇದ್ಧಿಬಲೇನ ನಂ ತಾವತಿಂಸಭವನಂ ನೇನ್ತೋ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಝಾಮಖೇತ್ತೇ ಝಾಮಖಾಣುಮತ್ಥಕೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ಛಿನ್ನಕಣ್ಣನಾಸಾನಙ್ಗುಟ್ಠಂ ಏಕಂ ಪಲುಟ್ಠಮಕ್ಕಟಿಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನಂ ನೇಸಿ। ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ಏಕಕ್ಖಣೇನೇವ ಸತ್ಥಾರಾ ತಾವತಿಂಸಭವನಂ ಗತಂ ವಿಯ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಗಮನಂ ಅವತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಗಚ್ಛನ್ತೋಯೇವ ಹಿ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ನನ್ದಸ್ಸ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ತಂ ಪಲುಟ್ಠಮಕ್ಕಟಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯದಿ ಏವಂ ಕಥಂ ಸಮಿಞ್ಜನಾದಿನಿದಸ್ಸನಂ? ತಂ ಅನ್ತರಧಾನನಿದಸ್ಸನನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಸತ್ಥಾ ತಂ ತಾವತಿಂಸಭವನಂ ನೇತ್ವಾ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ದೇವರಞ್ಞೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಆಗತಾನಿ ಕಕುಟಪಾದಾನಿ ಪಞ್ಚ ಅಚ್ಛರಾಸತಾನಿ ಅತ್ತಾನಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಠಿತಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣಿಯಾ ತಾಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅಚ್ಛರಾಸತಾನಂ ರೂಪಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವಿಸೇಸಂ ಪುಚ್ಛಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನನ್ದಂ ಬಾಹಾಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಕಕುಟಪಾದಾನೀ’’ತಿ।
Bhagavā tassa vacanaṃ sutvā ‘‘upāyenassa rāgaṃ vūpasamessāmī’’ti iddhibalena naṃ tāvatiṃsabhavanaṃ nento antarāmagge ekasmiṃ jhāmakhette jhāmakhāṇumatthake nisinnaṃ chinnakaṇṇanāsānaṅguṭṭhaṃ ekaṃ paluṭṭhamakkaṭiṃ dassetvā tāvatiṃsabhavanaṃ nesi. Pāḷiyaṃ pana ekakkhaṇeneva satthārā tāvatiṃsabhavanaṃ gataṃ viya vuttaṃ, taṃ gamanaṃ avatvā tāvatiṃsabhavanaṃ sandhāya vuttaṃ. Gacchantoyeva hi bhagavā āyasmato nandassa antarāmagge taṃ paluṭṭhamakkaṭiṃ dasseti. Yadi evaṃ kathaṃ samiñjanādinidassanaṃ? Taṃ antaradhānanidassananti gahetabbaṃ. Evaṃ satthā taṃ tāvatiṃsabhavanaṃ netvā sakkassa devarañño upaṭṭhānaṃ āgatāni kakuṭapādāni pañca accharāsatāni attānaṃ vanditvā ṭhitāni dassetvā janapadakalyāṇiyā tāsaṃ pañcannaṃ accharāsatānaṃ rūpasampattiṃ paṭicca visesaṃ pucchi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandaṃ bāhāyaṃ gahetvā…pe… kakuṭapādānī’’ti.
ತತ್ಥ ಬಾಹಾಯಂ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಬಾಹುಮ್ಹಿ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಯ। ಭಗವಾ ಹಿ ತದಾ ತಾದಿಸಂ ಇದ್ಧಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರೇಸಿ, ಯಥಾ ಆಯಸ್ಮಾ ನನ್ದೋ ಭುಜೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಗವತಾ ನೀಯಮಾನೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ತತ್ಥ ಚ ಭಗವತಾ ಸಚೇ ತಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮತೋ ತಾವತಿಂಸದೇವಲೋಕಸ್ಸ ದಸ್ಸನಂ ಪವೇಸನಮೇವ ವಾ ಇಚ್ಛಿತಂ ಸಿಯಾ, ಯಥಾನಿಸಿನ್ನಸ್ಸೇವ ತಸ್ಸ ತಂ ದೇವಲೋಕಂ ದಸ್ಸೇಯ್ಯ ಲೋಕವಿವರಣಿದ್ಧಿಕಾಲೇ ವಿಯ, ತಮೇವ ವಾ ಇದ್ಧಿಯಾ ತತ್ಥ ಪೇಸೇಯ್ಯ। ಯಸ್ಮಾ ಪನಸ್ಸ ದಿಬ್ಬತ್ತಭಾವತೋ ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಯೋ ನಿಹೀನಜಿಗುಚ್ಛನೀಯಭಾವೋ, ತಸ್ಸ ಸುಖಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ತಂ ಮಕ್ಕಟಿಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ, ದೇವಲೋಕಸಿರಿವಿಭವಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಚ ಓಗಾಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ನೇಸಿ। ಏವಞ್ಹಿಸ್ಸ ತದತ್ಥಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೇ ವಿಸೇಸತೋ ಅಭಿರತಿ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ।
Tattha bāhāyaṃ gahetvāti bāhumhi gahetvā viya. Bhagavā hi tadā tādisaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāresi, yathā āyasmā nando bhuje gahetvā bhagavatā nīyamāno viya ahosi. Tattha ca bhagavatā sace tassa āyasmato tāvatiṃsadevalokassa dassanaṃ pavesanameva vā icchitaṃ siyā, yathānisinnasseva tassa taṃ devalokaṃ dasseyya lokavivaraṇiddhikāle viya, tameva vā iddhiyā tattha peseyya. Yasmā panassa dibbattabhāvato manussattabhāvassa yo nihīnajigucchanīyabhāvo, tassa sukhaggahaṇatthaṃ antarāmagge taṃ makkaṭiṃ dassetukāmo, devalokasirivibhavasampattiyo ca ogāhetvā dassetukāmo ahosi, tasmā taṃ gahetvā tattha nesi. Evañhissa tadatthaṃ brahmacariyavāse visesato abhirati bhavissatīti.
ಕಕುಟಪಾದಾನೀತಿ ರತ್ತವಣ್ಣತಾಯ ಪಾರಾವತಸದಿಸಪಾದಾನಿ। ತಾ ಕಿರ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಾನಂ ಪಾದಮಕ್ಖನತೇಲದಾನೇನ ತಾದಿಸಾ ಸುಕುಮಾರಪಾದಾ ಅಹೇಸುಂ। ಪಸ್ಸಸಿ ನೋತಿ ಪಸ್ಸಸಿ ನು। ಅಭಿರೂಪತರಾತಿ ವಿಸಿಟ್ಠರೂಪತರಾ। ದಸ್ಸನೀಯತರಾತಿ ದಿವಸಮ್ಪಿ ಪಸ್ಸನ್ತಾನಂ ಅತಿತ್ತಿಕರಣಟ್ಠೇನ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬತರಾ। ಪಾಸಾದಿಕತರಾತಿ ಸಬ್ಬಾವಯವಸೋಭಾಯ ಸಮನ್ತತೋ ಪಸಾದಾವಹತರಾ।
Kakuṭapādānīti rattavaṇṇatāya pārāvatasadisapādāni. Tā kira sabbāpi kassapassa bhagavato sāvakānaṃ pādamakkhanateladānena tādisā sukumārapādā ahesuṃ. Passasi noti passasi nu. Abhirūpatarāti visiṭṭharūpatarā. Dassanīyatarāti divasampi passantānaṃ atittikaraṇaṭṭhena passitabbatarā. Pāsādikatarāti sabbāvayavasobhāya samantato pasādāvahatarā.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ಅವಸ್ಸುತಚಿತ್ತಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನನ್ದಂ ಅಚ್ಛರಾಯೋ ಓಲೋಕಾಪೇಸಿ? ಸುಖೇನೇವಸ್ಸ ಕಿಲೇಸೇ ನೀಹರಿತುಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಕುಸಲೋ ವೇಜ್ಜೋ ಉಸ್ಸನ್ನದೋಸಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ತಿಕಿಚ್ಛನ್ತೋ ಸಿನೇಹಪಾನಾದಿನಾ ಪಠಮಂ ದೋಸೇ ಉಕ್ಕಿಲೇದೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಮನವಿರೇಚನೇಹಿ ಸಮ್ಮದೇವ ನೀಹರಾಪೇತಿ, ಏವಂ ವಿನೇಯ್ಯದಮನಕುಸಲೋ ಭಗವಾ ಉಸ್ಸನ್ನರಾಗಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನನ್ದಂ ದೇವಚ್ಛರಾಯೋ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಉಕ್ಕಿಲೇದೇಸಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಭೇಸಜ್ಜೇನ ಅನವಸೇಸತೋ ನೀಹರಿತುಕಾಮೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Kasmā pana bhagavā avassutacittaṃ āyasmantaṃ nandaṃ accharāyo olokāpesi? Sukhenevassa kilese nīharituṃ. Yathā hi kusalo vejjo ussannadosaṃ puggalaṃ tikicchanto sinehapānādinā paṭhamaṃ dose ukkiledetvā pacchā vamanavirecanehi sammadeva nīharāpeti, evaṃ vineyyadamanakusalo bhagavā ussannarāgaṃ āyasmantaṃ nandaṃ devaccharāyo dassetvā ukkiledesi ariyamaggabhesajjena anavasesato nīharitukāmoti veditabbaṃ.
ಪಲುಟ್ಠಮಕ್ಕಟೀತಿ ಝಾಮಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಮಕ್ಕಟೀ। ಏವಮೇವ ಖೋತಿ ಯಥಾ ಸಾ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹೇಹಿ ಮಯ್ಹಂ ದಸ್ಸಿತಾ ಛಿನ್ನಕಣ್ಣನಾಸಾ ಪಲುಟ್ಠಮಕ್ಕಟೀ ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣಿಂ ಉಪಾದಾಯ , ಏವಮೇವ ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣೀ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಅಚ್ಛರಾಸತಾನಿ ಉಪಾದಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅಚ್ಛರಾಸತಾನನ್ತಿ ಉಪಯೋಗೇ ಸಾಮಿವಚನಂ, ಪಞ್ಚ ಅಚ್ಛರಾಸತಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅವಯವಸಮ್ಬನ್ಧೇ ವಾ ಏತಂ ಸಾಮಿವಚನಂ, ತೇನ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅಚ್ಛರಾಸತಾನಂ ರೂಪಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಉಪನಿಧಾಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಉಪನಿಧಾಯಾತಿ ಚ ಸಮೀಪೇ ಠಪೇತ್ವಾ, ಉಪಾದಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಙ್ಖ್ಯನ್ತಿ ಇತ್ಥೀತಿ ಗಣನಂ। ಕಲಭಾಗನ್ತಿ ಕಲಾಯಪಿ ಭಾಗಂ, ಏಕಂ ಸೋಳಸಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕತ್ವಾ ತತೋ ಏಕಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸೋಳಸಧಾ ಗಣಿತೇ ತತ್ಥ ಯೋ ಏಕೇಕೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ, ಸೋ ಕಲಭಾಗೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ, ತಮ್ಪಿ ಕಲಭಾಗಂ ನ ಉಪೇತೀತಿ ವದತಿ। ಉಪನಿಧಿನ್ತಿ ‘‘ಇಮಾಯ ಅಯಂ ಸದಿಸೀ’’ತಿ ಉಪಮಾಭಾವೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮೀಪೇ ಠಪನಮ್ಪಿ।
Paluṭṭhamakkaṭīti jhāmaṅgapaccaṅgamakkaṭī. Evameva khoti yathā sā, bhante, tumhehi mayhaṃ dassitā chinnakaṇṇanāsā paluṭṭhamakkaṭī janapadakalyāṇiṃ upādāya , evameva janapadakalyāṇī imāni pañca accharāsatāni upādāyāti attho. Pañcannaṃ accharāsatānanti upayoge sāmivacanaṃ, pañca accharāsatānīti attho. Avayavasambandhe vā etaṃ sāmivacanaṃ, tena pañcannaṃ accharāsatānaṃ rūpasampattiṃ upanidhāyāti adhippāyo. Upanidhāyāti ca samīpe ṭhapetvā, upādāyāti attho. Saṅkhyanti itthīti gaṇanaṃ. Kalabhāganti kalāyapi bhāgaṃ, ekaṃ soḷasakoṭṭhāse katvā tato ekakoṭṭhāsaṃ gahetvā soḷasadhā gaṇite tattha yo ekeko koṭṭhāso, so kalabhāgoti adhippeto, tampi kalabhāgaṃ na upetīti vadati. Upanidhinti ‘‘imāya ayaṃ sadisī’’ti upamābhāvena gahetvā samīpe ṭhapanampi.
ಯತ್ಥಾಯಂ ಅನಭಿರತೋ, ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಂ ಪಾಕಟಞ್ಚಾತಿ ತಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಭಿರತಿಯಂ ಆದರಜನನತ್ಥಂ ಅಭಿರಮ, ನನ್ದ, ಅಭಿರಮ, ನನ್ದಾ’’ತಿ ಆಮೇಡಿತವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಅಹಂ ತೇ ಪಾಟಿಭೋಗೋತಿ ಕಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಂ ಇಚ್ಛನ್ತೋ ಅಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಸ್ಸ ಪಾಟಿಭೋಗಂ ಉಪಗಞ್ಛಿ? ಯತ್ಥಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣೇ ರಾಗೋ ದಳ್ಹಂ ನಿಪತಿ, ತಂ ಆಗನ್ತುಕಾರಮ್ಮಣೇ ಸಙ್ಕಾಮೇತ್ವಾ ಸುಖೇನ ಸಕ್ಕಾ ಜಹಾಪೇತುನ್ತಿ ಪಾಟಿಭೋಗಂ ಉಪಗಞ್ಛಿ। ಅನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾಯಂ ಸಗ್ಗಕಥಾ ಇಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ನಿದಸ್ಸನಂ।
Yatthāyaṃ anabhirato, taṃ brahmacariyaṃ pubbe vuttaṃ pākaṭañcāti taṃ anāmasitvā tattha abhiratiyaṃ ādarajananatthaṃ abhirama, nanda, abhirama, nandā’’ti āmeḍitavasena vuttaṃ. Ahaṃ te pāṭibhogoti kasmā bhagavā tassa brahmacariyavāsaṃ icchanto abrahmacariyavāsassa pāṭibhogaṃ upagañchi? Yatthassa ārammaṇe rāgo daḷhaṃ nipati, taṃ āgantukārammaṇe saṅkāmetvā sukhena sakkā jahāpetunti pāṭibhogaṃ upagañchi. Anupubbikathāyaṃ saggakathā imassa atthassa nidassanaṃ.
ಅಸ್ಸೋಸುನ್ತಿ ಕಥಮಸ್ಸೋಸುಂ? ಭಗವಾ ಹಿ ತದಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತೇ ನನ್ದೇ ವತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ದಿವಾಟ್ಠಾನಂ ಗತೇ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಆಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಯಥಾ ನಾಮ ಕುಸಲೋ ಪುರಿಸೋ ಅನಿಕ್ಖನ್ತಂ ಆಣಿಂ ಅಞ್ಞಾಯ ಆಣಿಯಾ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪುನ ತಂ ಹತ್ಥಾದೀಹಿ ಸಞ್ಚಾಲೇತ್ವಾ ಅಪನೇತಿ, ಏವಮೇವ ಆಚಿಣ್ಣವಿಸಯೇ ತಸ್ಸ ರಾಗಂ ಆಗನ್ತುಕವಿಸಯೇನ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪುನ ತದಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಮಗ್ಗಹೇತುಂ ಕತ್ವಾ ಅಪನೇತುಕಾಮೋ ‘‘ಏಥ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನನ್ದಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭತಕವಾದೇನ ಚ ಉಪಕ್ಕಿತಕವಾದೇನ ಚ ಸಮುದಾಚರಥಾ’’ತಿ ಆಣಾಪೇಸಿ, ಏವಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಸ್ಸೋಸುಂ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಭಗವಾ ತಥಾರೂಪಂ ಇದ್ಧಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರೇಸಿ, ಯಥಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ತಮತ್ಥಂ ಜಾನಿಂಸೂ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
Assosunti kathamassosuṃ? Bhagavā hi tadā āyasmante nande vattaṃ dassetvā attano divāṭṭhānaṃ gate upaṭṭhānaṃ āgatānaṃ bhikkhūnaṃ taṃ pavattiṃ kathetvā yathā nāma kusalo puriso anikkhantaṃ āṇiṃ aññāya āṇiyā nīharitvā puna taṃ hatthādīhi sañcāletvā apaneti, evameva āciṇṇavisaye tassa rāgaṃ āgantukavisayena nīharitvā puna tadapi brahmacariyamaggahetuṃ katvā apanetukāmo ‘‘etha tumhe, bhikkhave, nandaṃ bhikkhuṃ bhatakavādena ca upakkitakavādena ca samudācarathā’’ti āṇāpesi, evaṃ bhikkhū assosuṃ. Keci pana ‘‘bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāresi, yathā te bhikkhū tamatthaṃ jāniṃsū’’ti vadanti.
ಭತಕವಾದೇನಾತಿ ಭತಕೋತಿ ವಾದೇನ। ಯೋ ಹಿ ಭತಿಯಾ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ಸೋ ಭತಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಅಯಮ್ಪಿ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಚ್ಛರಾಸಮ್ಭೋಗನಿಮಿತ್ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತೋ ಭತಕೋ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಭತಕವಾದೇನಾ’’ತಿ । ಉಪಕ್ಕಿತಕವಾದೇನಾತಿ ಯೋ ಕಹಾಪಣಾದೀಹಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಿಣಾತಿ, ಸೋ ಉಪಕ್ಕಿತಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಅಯಮ್ಪಿ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಚ್ಛರಾನಂ ಹೇತು ಅತ್ತನೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಕಿಣಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಉಪಕ್ಕಿತಕೋ’’ತಿ ಏವಂ ವಚನೇನ। ಅಥ ವಾ ಭಗವತೋ ಆಣಾಯ ಅಚ್ಛರಾಸಮ್ಭೋಗಸಙ್ಖಾತಾಯ ಭತಿಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಸಙ್ಖಾತಂ ಜೀವಿತಂ ಪವತ್ತೇನ್ತೋ ತಾಯ ಭತಿಯಾ ಯಾಪನೇ ಭಗವತಾ ಭರಿಯಮಾನೋ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ‘‘ಭತಕೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ, ತಥಾ ಅಚ್ಛರಾಸಮ್ಭೋಗಸಙ್ಖಾತಂ ವಿಕ್ಕಯಂ ಆದಾತಬ್ಬಂ ಕತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಆಣತ್ತಿಯಂ ತಿಟ್ಠನ್ತೋ ತೇನ ವಿಕ್ಕಯೇನ ಭಗವತಾ ಉಪಕ್ಕಿತೋ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಪಕ್ಕಿತಕೋ’’ತಿ।
Bhatakavādenāti bhatakoti vādena. Yo hi bhatiyā kammaṃ karoti, so bhatakoti vuccati, ayampi āyasmā accharāsambhoganimittaṃ brahmacariyaṃ caranto bhatako viya hotīti vuttaṃ ‘‘bhatakavādenā’’ti . Upakkitakavādenāti yo kahāpaṇādīhi kiñci kiṇāti, so upakkitakoti vuccati, ayampi āyasmā accharānaṃ hetu attano brahmacariyaṃ kiṇāti, tasmā ‘‘upakkitako’’ti evaṃ vacanena. Atha vā bhagavato āṇāya accharāsambhogasaṅkhātāya bhatiyā brahmacariyavāsasaṅkhātaṃ jīvitaṃ pavattento tāya bhatiyā yāpane bhagavatā bhariyamāno viya hotīti ‘‘bhatako’’ti vutto, tathā accharāsambhogasaṅkhātaṃ vikkayaṃ ādātabbaṃ katvā bhagavato āṇattiyaṃ tiṭṭhanto tena vikkayena bhagavatā upakkito viya hotīti vuttaṃ ‘‘upakkitako’’ti.
ಅಟ್ಟೀಯಮಾನೋತಿ ಪೀಳಿಯಮಾನೋ ದುಕ್ಖಾಪಿಯಮಾನೋ। ಹರಾಯಮಾನೋತಿ ಲಜ್ಜಮಾನೋ। ಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೋತಿ ಪಾಟಿಕುಲ್ಯತೋ ದಹನ್ತೋ। ಏಕೋತಿ ಅಸಹಾಯೋ। ವೂಪಕಟ್ಠೋತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇಹಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇಹಿ ಚ ಕಾಯೇನ ಚೇವ ಚಿತ್ತೇನ ಚ ವೂಪಕಟ್ಠೋ। ಅಪ್ಪಮತ್ತೋತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇ ಸತಿಂ ಅವಿಜಹನ್ತೋ। ಆತಾಪೀತಿ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕವೀರಿಯಾತಾಪೇನ ಆತಾಪವಾ, ಆತಾಪೇತಿ ಕಿಲೇಸೇತಿ ಆತಾಪೋ, ವೀರಿಯಂ। ಪಹಿತತ್ತೋತಿ ಕಾಯೇ ಚ ಜೀವಿತೇ ಚ ಅನಪೇಕ್ಖತಾಯ ಪೇಸಿತತ್ತೋ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಅತ್ತಭಾವೋ, ನಿಬ್ಬಾನೇ ವಾ ಪೇಸಿತಚಿತ್ತೋ। ನ ಚಿರಸ್ಸೇವಾತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾರಮ್ಭತೋ ನ ಚಿರೇನೇವ। ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯಾತಿ ಯಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ। ಕುಲಪುತ್ತಾತಿ ದುವಿಧಾ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಜಾತಿಕುಲಪುತ್ತಾ ಚ ಆಚಾರಕುಲಪುತ್ತಾ ಚ, ಅಯಂ ಪನ ಉಭಯಥಾಪಿ ಕುಲಪುತ್ತೋ। ಸಮ್ಮದೇವಾತಿ ಹೇತುನಾ ಚ ಕಾರಣೇನ ಚ। ಅಗಾರಸ್ಮಾತಿ ಘರತೋ। ಅನಗಾರಿಯನ್ತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ। ಕಸಿವಣಿಜ್ಜಾದಿಕಮ್ಮಞ್ಹಿ ಅಗಾರಸ್ಸ ಹಿತನ್ತಿ ಅಗಾರಿಯಂ ನಾಮ, ತಂ ಏತ್ಥ ನತ್ಥೀತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಅನಗಾರಿಯಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಬ್ಬಜನ್ತೀತಿ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತದನುತ್ತರನ್ತಿ ತಂ ಅನುತ್ತರಂ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನನ್ತಿ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ಪರಿಯೋಸಾನಭೂತಂ ಅರಹತ್ತಫಲಂ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಅತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಇಧ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ। ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇತಿ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ। ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ತನಾಯೇವ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ, ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯೇನ ಞತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸೀತಿ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ವಾ ವಿಹಾಸಿ। ಏವಂ ವಿಹರನ್ತೋವ ಖೀಣಾ ಜಾತಿ…ಪೇ॰… ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸೀತಿ। ಇಮಿನಾ ಅಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಭೂಮಿ ದಸ್ಸಿತಾ।
Aṭṭīyamānoti pīḷiyamāno dukkhāpiyamāno. Harāyamānoti lajjamāno. Jigucchamānoti pāṭikulyato dahanto. Ekoti asahāyo. Vūpakaṭṭhoti vatthukāmehi kilesakāmehi ca kāyena ceva cittena ca vūpakaṭṭho. Appamattoti kammaṭṭhāne satiṃ avijahanto. Ātāpīti kāyikacetasikavīriyātāpena ātāpavā, ātāpeti kileseti ātāpo, vīriyaṃ. Pahitattoti kāye ca jīvite ca anapekkhatāya pesitatto vissaṭṭhaattabhāvo, nibbāne vā pesitacitto. Na cirassevāti kammaṭṭhānārambhato na cireneva. Yassatthāyāti yassa atthāya. Kulaputtāti duvidhā kulaputtā jātikulaputtā ca ācārakulaputtā ca, ayaṃ pana ubhayathāpi kulaputto. Sammadevāti hetunā ca kāraṇena ca. Agārasmāti gharato. Anagāriyanti pabbajjaṃ. Kasivaṇijjādikammañhi agārassa hitanti agāriyaṃ nāma, taṃ ettha natthīti pabbajjā anagāriyāti vuccati. Pabbajantīti upagacchanti. Tadanuttaranti taṃ anuttaraṃ. Brahmacariyapariyosānanti maggabrahmacariyassa pariyosānabhūtaṃ arahattaphalaṃ. Tassa hi atthāya kulaputtā idha pabbajanti. Diṭṭheva dhammeti tasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanāyeva paññāya paccakkhaṃ katvā, aparappaccayena ñatvāti attho. Upasampajja vihāsīti pāpuṇitvā sampādetvā vā vihāsi. Evaṃ viharantova khīṇā jāti…pe… abbhaññāsīti. Iminā assa paccavekkhaṇabhūmi dassitā.
ತತ್ಥ ಖೀಣಾ ಜಾತೀತಿ ನ ತಾವಸ್ಸ ಅತೀತಾ ಜಾತಿ ಖೀಣಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಖೀಣತ್ತಾ, ನ ಅನಾಗತಾ ಅನಾಗತತ್ತಾ ಏವ, ನ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾ ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ। ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಪನ ಅಭಾವಿತತ್ತಾ ಯಾ ಏಕಚತುಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೇಸು ಏಕಚತುಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಪ್ಪಭೇದಾ ಜಾತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಸಾ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವಿತತ್ತಾ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮತಂ ಆಪಜ್ಜನೇನ ಖೀಣಾ। ತಂ ಸೋ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ ಪಹೀನಕಿಲೇಸೇ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಕಿಲೇಸಾಭಾವೇನ ವಿಜ್ಜಮಾನಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ಆಯತಿಂ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ಜಾನನೇನ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ವುಸಿತನ್ತಿ ವುತ್ಥಂ ಪರಿವುತ್ಥಂ ಕತಂ ಚರಿತಂ, ನಿಟ್ಠಾಪಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ। ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕೇನ ಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತ ಸೇಕ್ಖಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಂ ವಸನ್ತಿ ನಾಮ, ಖೀಣಾಸವೋ ವುತ್ಥವಾಸೋ, ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ‘‘ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯ’’ನ್ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಕತಂ ಕರಣೀಯನ್ತಿ ಚತೂಸು ಸಚ್ಚೇಸು ಚತೂಹಿ ಮಗ್ಗೇಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾಪಹಾನಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಭಾವನಾವಸೇನ ಸೋಳಸವಿಧಮ್ಪಿ ಕಿಚ್ಚಂ ನಿಟ್ಠಾಪಿತಂ। ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕಾದಯೋ ಹಿ ತಂ ಕಿಚ್ಚಂ ಕರೋನ್ತಿ ನಾಮ, ಖೀಣಾಸವೋ ಕತಕರಣೀಯೋ, ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಕರಣೀಯಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ‘‘ಕತಂ ಕರಣೀಯ’’ನ್ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ‘‘ಇದಾನಿ ಪುನ ಇತ್ಥಭಾವಾಯ ಏವಂ ಸೋಳಸಕಿಚ್ಚಭಾವಾಯ ಕಿಲೇಸಕ್ಖಯಾಯ ವಾ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ ಕಿಚ್ಚಂ ಮೇ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ವಾ ‘‘ಇತ್ಥಭಾವತೋ ಇಮಸ್ಮಾ ಏವಂಪಕಾರಾ ವತ್ತಮಾನಕ್ಖನ್ಧಸನ್ತಾನಾ ಅಪರಂ ಖನ್ಧಸನ್ತಾನಂ ಮಯ್ಹಂ ನತ್ಥಿ, ಇಮೇ ಪನ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಛಿನ್ನಮೂಲಕಾ ವಿಯ ರುಕ್ಖಾ, ತೇ ಚರಿಮಕಚಿತ್ತನಿರೋಧೇನ ಅನುಪಾದಾನೋ ವಿಯ ಜಾತವೇದೋ ನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಪಣ್ಣತ್ತಿಕಭಾವಂ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಞ್ಞತರೋತಿ ಏಕೋ। ಅರಹತನ್ತಿ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಾನಂ ಅರಹನ್ತಾನಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೋ ಏಕೋ ಮಹಾಸಾವಕೋ ಅಹೋಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha khīṇā jātīti na tāvassa atītā jāti khīṇā pubbeva khīṇattā, na anāgatā anāgatattā eva, na paccuppannā vijjamānattā. Maggassa pana abhāvitattā yā ekacatupañcavokārabhavesu ekacatupañcakkhandhappabhedā jāti uppajjeyya, sā maggassa bhāvitattā anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā. Taṃ so maggabhāvanāya pahīnakilese paccavekkhitvā kilesābhāvena vijjamānampi kammaṃ āyatiṃ appaṭisandhikaṃ hotīti jānanena abbhaññāsi. Vusitanti vutthaṃ parivutthaṃ kataṃ caritaṃ, niṭṭhāpitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ. Puthujjanakalyāṇakena hi saddhiṃ satta sekkhā brahmacariyavāsaṃ vasanti nāma, khīṇāsavo vutthavāso, tasmā so attano brahmacariyavāsaṃ paccavekkhanto ‘‘vusitaṃ brahmacariya’’nti abbhaññāsi. Kataṃ karaṇīyanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahānasacchikiriyābhāvanāvasena soḷasavidhampi kiccaṃ niṭṭhāpitaṃ. Puthujjanakalyāṇakādayo hi taṃ kiccaṃ karonti nāma, khīṇāsavo katakaraṇīyo, tasmā so attano karaṇīyaṃ paccavekkhanto ‘‘kataṃ karaṇīya’’nti abbhaññāsi. Nāparaṃ itthattāyāti ‘‘idāni puna itthabhāvāya evaṃ soḷasakiccabhāvāya kilesakkhayāya vā maggabhāvanāya kiccaṃ me natthī’’ti abbhaññāsi. Nāparaṃ itthattāyāti vā ‘‘itthabhāvato imasmā evaṃpakārā vattamānakkhandhasantānā aparaṃ khandhasantānaṃ mayhaṃ natthi, ime pana pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlakā viya rukkhā, te carimakacittanirodhena anupādāno viya jātavedo nibbāyissanti, apaṇṇattikabhāvaṃ gamissantī’’ti abbhaññāsi. Aññataroti eko. Arahatanti bhagavato sāvakānaṃ arahantānaṃ abbhantaro eko mahāsāvako ahosīti attho.
ಅಞ್ಞತರಾ ದೇವತಾತಿ ಅಧಿಗತಮಗ್ಗಾ ಏಕಾ ಬ್ರಹ್ಮದೇವತಾ। ಸಾ ಹಿ ಸಯಂ ಅಸೇಕ್ಖತ್ತಾ ಅಸೇಕ್ಖವಿಸಯಂ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಸೇಕ್ಖಾ ಹಿ ತಂ ತಂ ಸೇಕ್ಖವಿಸಯಂ, ಪುಥುಜ್ಜನಾ ಚ ಅತ್ತನೋ ಪುಥುಜ್ಜನವಿಸಯಮೇವ ಜಾನನ್ತಿ। ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಾಯ ರತ್ತಿಯಾತಿ ಪರಿಕ್ಖೀಣಾಯ ರತ್ತಿಯಾ, ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಭಿಕ್ಕನ್ತವಣ್ಣಾತಿ ಅತಿಉತ್ತಮವಣ್ಣಾ। ಕೇವಲಕಪ್ಪನ್ತಿ ಅನವಸೇಸೇನ ಸಮನ್ತತೋ। ಓಭಾಸೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಭಾಯ ಚನ್ದೋ ವಿಯ ಸೂರಿಯೋ ವಿಯ ಚ ಜೇತವನಂ ಏಕೋಭಾಸಂ ಕತ್ವಾ। ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ನನ್ದಸ್ಸ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತಾ ‘‘ತಂ ಭಗವತೋ ಪಟಿವೇದೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ।
Aññatarā devatāti adhigatamaggā ekā brahmadevatā. Sā hi sayaṃ asekkhattā asekkhavisayaṃ abbhaññāsi. Sekkhā hi taṃ taṃ sekkhavisayaṃ, puthujjanā ca attano puthujjanavisayameva jānanti. Abhikkantāya rattiyāti parikkhīṇāya rattiyā, majjhimayāmeti attho. Abhikkantavaṇṇāti atiuttamavaṇṇā. Kevalakappanti anavasesena samantato. Obhāsetvāti attano pabhāya cando viya sūriyo viya ca jetavanaṃ ekobhāsaṃ katvā. Tenupasaṅkamīti āyasmato nandassa arahattappattiṃ viditvā pītisomanassajātā ‘‘taṃ bhagavato paṭivedessāmī’’ti upasaṅkami.
ಆಸವಾನಂ ಖಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಆಸವನ್ತೀತಿ ಆಸವಾ, ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಾದೀಹಿ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಆಗೋತ್ರಭುಂ ಆಭವಗ್ಗಂ ವಾ ಸವನ್ತೀತಿ ಆಸವಾ, ಏತೇ ಧಮ್ಮೇ ಏತಞ್ಚ ಓಕಾಸಂ ಅನ್ತೋ ಕರಿತ್ವಾ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚಿರಪಾರಿವಾಸಿಯಟ್ಠೇನ ಮದಿರಾದಿಆಸವಾ ವಿಯಾತಿ ಆಸವಾ। ‘‘ಪುರಿಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕೋಟಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿಆದಿವಚನೇಹಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧೦.೬೧) ನೇಸಂ ಚಿರಪಾರಿವಾಸಿಯತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಥ ವಾ ಆಯತಂ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖಂ ಸವನ್ತಿ ಪಸವನ್ತೀತಿಪಿ, ಆಸವಾ। ಪುರಿಮೋ ಚೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ಕಿಲೇಸೇಸು ಯುಜ್ಜತಿ, ಪಚ್ಛಿಮೋ ಕಮ್ಮೇಪಿ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಕಮ್ಮಕಿಲೇಸಾ ಏವ ಆಸವಾ, ಅಥ ಖೋ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾ ಉಪದ್ದವಾಪಿ। ತಥಾ ಹಿ ‘‘ನಾಹಂ, ಚುನ್ದ , ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾನಂಯೇವ ಆಸವಾನಂ ಸಂವರಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೧೮೨) ವಿವಾದಮೂಲಭೂತಾ ಕಿಲೇಸಾ ಆಸವಾತಿ ಆಗತಾ।
Āsavānaṃ khayāti ettha āsavantīti āsavā, cakkhudvārādīhi pavattantīti attho. Atha vā āgotrabhuṃ ābhavaggaṃ vā savantīti āsavā, ete dhamme etañca okāsaṃ anto karitvā pavattantīti attho. Cirapārivāsiyaṭṭhena madirādiāsavā viyāti āsavā. ‘‘Purimā, bhikkhave, koṭi na paññāyati avijjāyā’’tiādivacanehi (a. ni. 10.61) nesaṃ cirapārivāsiyatā veditabbā. Atha vā āyataṃ saṃsāradukkhaṃ savanti pasavantītipi, āsavā. Purimo cettha attho kilesesu yujjati, pacchimo kammepi. Na kevalañca kammakilesā eva āsavā, atha kho nānappakārā upaddavāpi. Tathā hi ‘‘nāhaṃ, cunda , diṭṭhadhammikānaṃyeva āsavānaṃ saṃvarāya dhammaṃ desemī’’ti ettha (dī. ni. 3.182) vivādamūlabhūtā kilesā āsavāti āgatā.
‘‘ಯೇನ ದೇವೂಪಪತ್ಯಸ್ಸ, ಗನ್ಧಬ್ಬೋ ವಾ ವಿಹಙ್ಗಮೋ।
‘‘Yena devūpapatyassa, gandhabbo vā vihaṅgamo;
ಯಕ್ಖತ್ತಂ ಯೇನ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಮನುಸ್ಸತ್ತಞ್ಚ ಅಬ್ಬಜೇ।
Yakkhattaṃ yena gaccheyya, manussattañca abbaje;
ತೇ ಮಯ್ಹಂ ಆಸವಾ ಖೀಣಾ, ವಿದ್ಧಸ್ತಾ ವಿನಲೀಕತಾ’’ತಿ॥ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೩೬) –
Te mayhaṃ āsavā khīṇā, viddhastā vinalīkatā’’ti. (a. ni. 4.36) –
ಏತ್ಥ ತೇಭೂಮಿಕಂ ಕಮ್ಮಂ ಅವಸೇಸಾ ಚ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಆಸವಾತಿ ಆಗತಾ। ‘‘ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಸಂವರಾಯ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೩೯) ಪರೂಪಘಾತವಿಪ್ಪಟಿಸಾರವಧಬನ್ಧಾದಯೋ ಚೇವ ಅಪಾಯದುಕ್ಖಭೂತಾ ಚ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾ ಉಪದ್ದವಾ।
Ettha tebhūmikaṃ kammaṃ avasesā ca akusalā dhammā āsavāti āgatā. ‘‘Diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya, samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyā’’ti (pārā. 39) parūpaghātavippaṭisāravadhabandhādayo ceva apāyadukkhabhūtā ca nānappakārā upaddavā.
ತೇ ಪನೇತೇ ಆಸವಾ ವಿನಯೇ – ‘‘ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಸಂವರಾಯ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೩೯) ದ್ವಿಧಾ ಆಗತಾ। ಸಳಾಯತನೇ ‘‘ತಯೋಮೇ, ಆವುಸೋ, ಆಸವಾ – ಕಾಮಾಸವೋ, ಭವಾಸವೋ, ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೦೫) ತಿಧಾ ಆಗತಾ, ತಥಾ ಅಞ್ಞೇಸು ಚ ಸುತ್ತನ್ತೇಸು। ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ತೇಯೇವ ದಿಟ್ಠಾಸವೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಚತುಧಾ ಆಗತಾ। ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪರಿಯಾಯೇ ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ನಿರಯಗಾಮಿನಿಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಅ॰ ನಿ॰ ೬.೬೩) ಪಞ್ಚಧಾ ಆಗತಾ। ಛಕ್ಕನಿಪಾತೇ ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಸಂವರಾಯ ಪಹಾತಬ್ಬಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಅ॰ ನಿ॰ ೬.೫೮) ನಯೇನ ಛಧಾ ಆಗತಾ। ಸಬ್ಬಾಸವಪರಿಯಾಯೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೨) ತೇಯೇವ ದಸ್ಸನಪಹಾತಬ್ಬೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತಧಾ ಆಗತಾ। ಇಧ ಪನ ಅಭಿಧಮ್ಮನಯೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಆಸವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Te panete āsavā vinaye – ‘‘diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyā’’ti (pārā. 39) dvidhā āgatā. Saḷāyatane ‘‘tayome, āvuso, āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, avijjāsavo’’ti (dī. ni. 3.305) tidhā āgatā, tathā aññesu ca suttantesu. Abhidhamme teyeva diṭṭhāsavena saddhiṃ catudhā āgatā. Nibbedhikapariyāye ‘‘atthi, bhikkhave, āsavā nirayagāminiyā’’tiādinā (a. ni. 6.63) pañcadhā āgatā. Chakkanipāte ‘‘atthi, bhikkhave, āsavā saṃvarāya pahātabbā’’tiādinā (a. ni. 6.58) nayena chadhā āgatā. Sabbāsavapariyāye (ma. ni. 1.22) teyeva dassanapahātabbehi saddhiṃ sattadhā āgatā. Idha pana abhidhammanayena cattāro āsavā veditabbā.
ಖಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ‘‘ಯೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಭೇದೋ ಪರಿಭೇದೋ’’ತಿಆದೀಸು ಆಸವಾನಂ ಸರಸಭೇದೋ ಆಸವಕ್ಖಯೋತಿ ವುತ್ತೋ। ‘‘ಜಾನತೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಸ್ಸತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯಂ ವದಾಮೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೫) ಆಸವಾನಂ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಆಸವಕ್ಖಯೋತಿ ವುತ್ತೋ।
Khayāti ettha pana ‘‘yo āsavānaṃ khayo bhedo paribhedo’’tiādīsu āsavānaṃ sarasabhedo āsavakkhayoti vutto. ‘‘Jānato ahaṃ, bhikkhave, passato āsavānaṃ khayaṃ vadāmī’’tiādīsu (ma. ni. 1.15) āsavānaṃ āyatiṃ anuppādo āsavakkhayoti vutto.
‘‘ಸೇಕ್ಖಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಮಾನಸ್ಸ, ಉಜುಮಗ್ಗಾನುಸಾರಿನೋ।
‘‘Sekkhassa sikkhamānassa, ujumaggānusārino;
ಖಯಸ್ಮಿಂ ಪಠಮಂ ಞಾಣಂ, ತತೋ ಅಞ್ಞಾ ಅನನ್ತರಾ’’ತಿ॥ (ಇತಿವು॰ ೬೨) –
Khayasmiṃ paṭhamaṃ ñāṇaṃ, tato aññā anantarā’’ti. (itivu. 62) –
ಆದೀಸು ಮಗ್ಗೋ ಆಸವಕ್ಖಯೋತಿ ವುತ್ತೋ। ‘‘ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಸಮಣೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೩೮) ಫಲಂ।
Ādīsu maggo āsavakkhayoti vutto. ‘‘Āsavānaṃ khayā samaṇo hotī’’tiādīsu (ma. ni. 1.438) phalaṃ.
‘‘ಪರವಜ್ಜಾನುಪಸ್ಸಿಸ್ಸ, ನಿಚ್ಚಂ ಉಜ್ಝಾನಸಞ್ಞಿನೋ।
‘‘Paravajjānupassissa, niccaṃ ujjhānasaññino;
ಆಸವಾ ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ, ಆರಾ ಸೋ ಆಸವಕ್ಖಯಾ’’ತಿ॥ –
Āsavā tassa vaḍḍhanti, ārā so āsavakkhayā’’ti. –
ಆದೀಸು (ಧ॰ ಪ॰ ೨೫೩) ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಇಧ ಪನ ಆಸವಾನಂ ಅಚ್ಚನ್ತಖಯೋ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ವಾ ಮಗ್ಗೋ ವಾ ‘‘ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ।
Ādīsu (dha. pa. 253) nibbānaṃ. Idha pana āsavānaṃ accantakhayo anuppādo vā maggo vā ‘‘āsavānaṃ khayo’’ti vutto.
ಅನಾಸವನ್ತಿ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಿವಸೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಹೀನಾಸವಂ। ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿನ್ತಿ ಅರಹತ್ತಫಲಸಮಾಧಿಂ। ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿನ್ತಿ ಅರಹತ್ತಫಲಪಞ್ಞಂ। ಉಭಯವಚನಂ ಮಗ್ಗೇ ವಿಯ ಫಲೇಪಿ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾನಂ ಯುಗನನ್ಧಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಞಾಣನ್ತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ। ದೇವತಾಯ ವಚನಸಮನನ್ತರಮೇವ ‘‘ಕಥಂ ನು ಖೋ’’ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ‘‘ನನ್ದೇನ ಅರಹತ್ತಂ ಸಚ್ಛಿಕತ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಹಿ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಹಾಯಭಿಕ್ಖೂಹಿ ತಥಾ ಉಪ್ಪಣ್ಡಿಯಮಾನೋ ‘‘ಭಾರಿಯಂ ವತ ಮಯಾ ಕತಂ, ಯೋಹಂ ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಚ್ಛರಾನಂ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಸತ್ಥಾರಂ ಪಾಟಿಭೋಗಂ ಅಕಾಸಿ’’ನ್ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಸಂವೇಗೋ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಘಟೇನ್ತೋ ವಾಯಮನ್ತೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಯಂನೂನಾಹಂ ಭಗವನ್ತಂ ಏತಸ್ಮಾ ಪಟಿಸ್ಸವಾ ಮೋಚೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಸತ್ಥು ಆರೋಚೇಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನನ್ದೋ…ಪೇ॰… ಏತಸ್ಮಾ ಪಟಿಸ್ಸವಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಪಟಿಸ್ಸವಾತಿ ಪಾಟಿಭೋಗಪ್ಪಟಿಸ್ಸವಾ, ‘‘ಅಚ್ಛರಾನಂ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಅಹಂ ಪಟಿಭೂತೋ’’ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ।
Anāsavanti paṭipassaddhivasena sabbaso pahīnāsavaṃ. Cetovimuttinti arahattaphalasamādhiṃ. Paññāvimuttinti arahattaphalapaññaṃ. Ubhayavacanaṃ magge viya phalepi samathavipassanānaṃ yuganandhabhāvadassanatthaṃ. Ñāṇanti sabbaññutaññāṇaṃ. Devatāya vacanasamanantarameva ‘‘kathaṃ nu kho’’ti āvajjentassa bhagavato ñāṇaṃ uppajji ‘‘nandena arahattaṃ sacchikata’’nti. So hi āyasmā sahāyabhikkhūhi tathā uppaṇḍiyamāno ‘‘bhāriyaṃ vata mayā kataṃ, yohaṃ evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā accharānaṃ paṭilābhāya satthāraṃ pāṭibhogaṃ akāsi’’nti uppannasaṃvego hirottappaṃ paccupaṭṭhapetvā ghaṭento vāyamanto arahattaṃ patvā cintesi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ bhagavantaṃ etasmā paṭissavā moceyya’’nti. So bhagavantaṃ upasaṅkamitvā attano adhippāyaṃ satthu ārocesi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmā nando…pe… etasmā paṭissavā’’ti. Tattha paṭissavāti pāṭibhogappaṭissavā, ‘‘accharānaṃ paṭilābhāya ahaṃ paṭibhūto’’ti paṭiññāya.
ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ‘‘ಯಸ್ಮಾ ತಯಾ ಅಞ್ಞಾ ಆರಾಧಿತಾತಿ ಞಾತಮೇತಂ ಮಯಾ, ದೇವತಾಪಿ ಮೇ ಆರೋಚೇಸಿ, ತಸ್ಮಾ ನಾಹಂ ಪಟಿಸ್ಸವಾ ಇದಾನಿ ಮೋಚೇತಬ್ಬೋ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಯಾವ ಮೋಚಿತತ್ತಾ’’ತಿ ಆಹ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯದೇವ ಖೋ ತೇ ನನ್ದಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಯದೇವಾತಿ ಯದಾ ಏವ। ತೇತಿ ತವ। ಮುತ್ತೋತಿ ಪಮುತ್ತೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಾಲೇ ಆಸವೇಹಿ ತವ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ, ಅಥ ಅನನ್ತರಮೇವಾಹಂ ತತೋ ಪಾಟಿಭೋಗತೋ ಮುತ್ತೋತಿ।
Athassa bhagavā ‘‘yasmā tayā aññā ārādhitāti ñātametaṃ mayā, devatāpi me ārocesi, tasmā nāhaṃ paṭissavā idāni mocetabbo arahattappattiyāva mocitattā’’ti āha. Tena vuttaṃ ‘‘yadeva kho te nandā’’tiādi. Tattha yadevāti yadā eva. Teti tava. Muttoti pamutto. Idaṃ vuttaṃ hoti – yasmiṃyeva kāle āsavehi tava cittaṃ vimuttaṃ, atha anantaramevāhaṃ tato pāṭibhogato muttoti.
ಸೋಪಿ ಆಯಸ್ಮಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಕಾಲೇಯೇವ ‘‘ಯದೇವಾಹಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಸಂವರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಇಮಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ಪತ್ತೋ, ತಮೇವ ಸುಟ್ಠು ನಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಸ್ಸಾಹಜಾತೋ ಬಲವಹಿರೋತ್ತಪ್ಪೋ ತತ್ಥ ಚ ಕತಾಧಿಕಾರತ್ತಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೇ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪಟಿಪದಮ್ಪಿ ಅಗಮಾಸಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
Sopi āyasmā vipassanākāleyeva ‘‘yadevāhaṃ indriyāsaṃvaraṃ nissāya imaṃ vippakāraṃ patto, tameva suṭṭhu niggahessāmī’’ti ussāhajāto balavahirottappo tattha ca katādhikārattā indriyasaṃvare ukkaṭṭhapaṭipadampi agamāsi. Vuttañhetaṃ –
‘‘ಸಚೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ನನ್ದಸ್ಸ ಪುರತ್ಥಿಮಾ ದಿಸಾ ಆಲೋಕೇತಬ್ಬಾ ಹೋತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಚೇತಸೋ ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ ನನ್ದೋ ಪುರತ್ಥಿಮಂ ದಿಸಂ ಆಲೋಕೇತಿ ‘ಏವಂ ಮೇ ಪುರತ್ಥಿಮಂ ದಿಸಂ ಆಲೋಕಯತೋ ನ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ, ಇತಿಹ ತತ್ಥ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಹೋತಿ।
‘‘Sace , bhikkhave, nandassa puratthimā disā āloketabbā hoti, sabbaṃ cetaso samannāharitvā nando puratthimaṃ disaṃ āloketi ‘evaṃ me puratthimaṃ disaṃ ālokayato na abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyu’nti, itiha tattha sampajāno hoti.
‘‘ಸಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನನ್ದಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮಾ…ಪೇ॰… ಉತ್ತರಾ… ದಕ್ಖಿಣಾ… ಉದ್ಧಂ… ಅಧೋ… ಅನುದಿಸಾ ಆಲೋಕೇತಬ್ಬಾ ಹೋತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಚೇತಸೋ ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ ನನ್ದೋ ಅನುದಿಸಂ ಆಲೋಕೇತಿ ‘ಏವಂ ಮೇ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಹೋತೀ’’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೯)।
‘‘Sace, bhikkhave, nandassa pacchimā…pe… uttarā… dakkhiṇā… uddhaṃ… adho… anudisā āloketabbā hoti, sabbaṃ cetaso samannāharitvā nando anudisaṃ āloketi ‘evaṃ me…pe… sampajāno hotī’’’ti (a. ni. 8.9).
ತೇನೇವ ತಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರಾನಂ ಯದಿದಂ ನನ್ದೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩೦) ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪೇಸಿ।
Teneva taṃ āyasmantaṃ satthā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ indriyesu guttadvārānaṃ yadidaṃ nando’’ti (a. ni. 1.230) etadagge ṭhapesi.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏತಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ನನ್ದಸ್ಸ ಸಬ್ಬಾಸವೇ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಸುಖಾದೀಸು ತಾದಿಭಾವಪ್ಪತ್ತಿಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿದಿತ್ವಾ। ಇಮಂ ಉದಾನನ್ತಿ ತದತ್ಥವಿಭಾವನಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ āyasmato nandassa sabbāsave khepetvā sukhādīsu tādibhāvappattisaṅkhātaṃ atthaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti tadatthavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ನಿತ್ತಿಣ್ಣೋ ಪಙ್ಕೋತಿ ಯೇನ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೇನ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸೇತುನಾ ಸಬ್ಬೋ ದಿಟ್ಠಿಪಙ್ಕೋ ಸಂಸಾರಪಙ್ಕೋ ಏವ ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಪಾರಗಮನೇನ ತಿಣ್ಣೋ। ಮದ್ದಿತೋ ಕಾಮಕಣ್ಡಕೋತಿ ಯೇನ ಸತ್ತಾನಂ ವಿಜ್ಝನತೋ। ‘‘ಕಾಮಕಣ್ಡಕೋ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ಸಬ್ಬೋ ಕಿಲೇಸಕಾಮೋ ಸಬ್ಬೋ ಕಾಮವಿಸೂಕೋ ಅಗ್ಗಞಾಣದಣ್ಡೇನ ಮದ್ದಿತೋ ಭಗ್ಗೋ ಅನವಸೇಸತೋ ಮಥಿತೋ। ಮೋಹಕ್ಖಯಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋತಿ ಏವಂಭೂತೋ ಚ ದುಕ್ಖಾದಿವಿಸಯಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಹಸ್ಸ ಖೇಪನೇನ ಮೋಹಕ್ಖಯಂ ಪತ್ತೋ, ಅರಹತ್ತಫಲಂ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ಸುಖದುಕ್ಖೇಸು ನ ವೇಧತೀ ಸ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸೋ ಭಿನ್ನಕಿಲೇಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಸಮಾಯೋಗತೋ ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು ಸುಖೇಸು ಅನಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಸಮಾಯೋಗತೋ ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು ದುಕ್ಖೇಸು ಚ ನ ವೇಧತಿ ನ ಕಮ್ಪತಿ, ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತವಿಕಾರಂ ನಾಪಜ್ಜತಿ। ‘‘ಸುಖದುಕ್ಖೇಸೂ’’ತಿ ಚ ದೇಸನಾಮತ್ತಂ, ಸಬ್ಬೇಸುಪಿ ಲೋಕಧಮ್ಮೇಸು ನ ವೇಧತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Tattha yassa nittiṇṇo paṅkoti yena ariyapuggalena ariyamaggasetunā sabbo diṭṭhipaṅko saṃsārapaṅko eva vā nibbānapāragamanena tiṇṇo. Maddito kāmakaṇḍakoti yena sattānaṃ vijjhanato. ‘‘Kāmakaṇḍako’’ti laddhanāmo sabbo kilesakāmo sabbo kāmavisūko aggañāṇadaṇḍena maddito bhaggo anavasesato mathito. Mohakkhayaṃ anuppattoti evaṃbhūto ca dukkhādivisayassa sabbassa sammohassa khepanena mohakkhayaṃ patto, arahattaphalaṃ nibbānañca anuppatto. Sukhadukkhesu na vedhatī sa bhikkhūti so bhinnakileso bhikkhu iṭṭhārammaṇasamāyogato uppannesu sukhesu aniṭṭhārammaṇasamāyogato uppannesu dukkhesu ca na vedhati na kampati, taṃ nimittaṃ cittavikāraṃ nāpajjati. ‘‘Sukhadukkhesū’’ti ca desanāmattaṃ, sabbesupi lokadhammesu na vedhatīti veditabbaṃ.
ದುತಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೨. ನನ್ದಸುತ್ತಂ • 2. Nandasuttaṃ
