Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഉദാന-അട്ഠകഥാ • Udāna-aṭṭhakathā

    ൨. നന്ദസുത്തവണ്ണനാ

    2. Nandasuttavaṇṇanā

    ൨൨. ദുതിയേ നന്ദോതി തസ്സ നാമം. സോ ഹി ചക്കവത്തിലക്ഖണൂപേതത്താ മാതാപിതരോ സപരിജനം സകലഞ്ച ഞാതിപരിവട്ടം നന്ദയന്തോ ജാതോതി ‘‘നന്ദോ’’തി നാമം ലഭി. ഭഗവതോ ഭാതാതി ഭഗവതോ ഏകപിതുപുത്തതായ ഭാതാ. ന ഹി ഭഗവതോ സഹോദരാ ഉപ്പജ്ജന്തി, തേന വുത്തം ‘‘മാതുച്ഛാപുത്തോ’’തി, ചൂളമാതുപുത്തോതി അത്ഥോ. മഹാപജാപതിഗോതമിയാ ഹി സോ പുത്തോ. അനഭിരതോതി ന അഭിരതോ. ബ്രഹ്മചരിയന്തി ബ്രഹ്മം സേട്ഠം ഉത്തമം ചരിയം ഏകാസനം ഏകസേയ്യം മേഥുനവിരതിം. സന്ധാരേതുന്തി പഠമചിത്തതോ യാവചരിമകചിത്തം സമ്മാ പരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ധാരേതും പവത്തേതും. ദുതിയേന ചേത്ഥ ബ്രഹ്മചരിയപദേന മഗ്ഗബ്രഹ്മചരിയസ്സാപി സങ്ഗഹോ വേദിതബ്ബോ. സിക്ഖം പച്ചക്ഖായാതി ഉപസമ്പദകാലേ ഭിക്ഖുഭാവേന സദ്ധിം സമാദിന്നം നിബ്ബത്തേതബ്ബഭാവേന അനുട്ഠിതം തിവിധമ്പി സിക്ഖം പടിക്ഖിപിത്വാ, വിസ്സജ്ജേത്വാതി അത്ഥോ. ഹീനായാതി ഗിഹിഭാവായ. ആവത്തിസ്സാമീതി നിവത്തിസ്സാമി.

    22. Dutiye nandoti tassa nāmaṃ. So hi cakkavattilakkhaṇūpetattā mātāpitaro saparijanaṃ sakalañca ñātiparivaṭṭaṃ nandayanto jātoti ‘‘nando’’ti nāmaṃ labhi. Bhagavato bhātāti bhagavato ekapituputtatāya bhātā. Na hi bhagavato sahodarā uppajjanti, tena vuttaṃ ‘‘mātucchāputto’’ti, cūḷamātuputtoti attho. Mahāpajāpatigotamiyā hi so putto. Anabhiratoti na abhirato. Brahmacariyanti brahmaṃ seṭṭhaṃ uttamaṃ cariyaṃ ekāsanaṃ ekaseyyaṃ methunaviratiṃ. Sandhāretunti paṭhamacittato yāvacarimakacittaṃ sammā paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ dhāretuṃ pavattetuṃ. Dutiyena cettha brahmacariyapadena maggabrahmacariyassāpi saṅgaho veditabbo. Sikkhaṃ paccakkhāyāti upasampadakāle bhikkhubhāvena saddhiṃ samādinnaṃ nibbattetabbabhāvena anuṭṭhitaṃ tividhampi sikkhaṃ paṭikkhipitvā, vissajjetvāti attho. Hīnāyāti gihibhāvāya. Āvattissāmīti nivattissāmi.

    കസ്മാ പനായം ഏവമാരോചേസീതി? ഏത്ഥായം അനുപുബ്ബികഥാ – ഭഗവാ പവത്തവരധമ്മചക്കോ രാജഗഹം ഗന്ത്വാ വേളുവനേ വിഹരന്തോ ‘‘പുത്തം മേ ആനേത്വാ ദസ്സേഥാ’’തി സുദ്ധോദനമഹാരാജേന പേസിതേസു സഹസ്സസഹസ്സപരിവാരേസു ദസസു ദൂതേസു സഹ പരിവാരേന അരഹത്തം പത്തേസു സബ്ബപച്ഛാ ഗന്ത്വാ അരഹത്തപ്പത്തേന കാളുദായിത്ഥേരേന ഗമനകാലം ഞത്വാ മഗ്ഗവണ്ണനം വണ്ണേത്വാ ജാതിഭൂമിഗമനായ യാചിതോ വീസതിസഹസ്സഖീണാസവപരിവുത്തോ കപിലവത്ഥുനഗരം ഗന്ത്വാ ഞാതിസമാഗമേ പോക്ഖരവസ്സം അട്ഠുപ്പത്തിം കത്വാ വേസ്സന്തരജാതകം (ജാ॰ ൨.൨൨.൧൬൫൫ ആദയോ) കഥേത്വാ പുനദിവസേ പിണ്ഡായ പവിട്ഠോ ‘‘ഉത്തിട്ഠേ നപ്പമജ്ജേയ്യാ’’തി (ധ॰ പ॰ ൧൬൮) ഗാഥായ പിതരം സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠാപേത്വാ നിവേസനം ഗന്ത്വാ ‘‘ധമ്മഞ്ചരേ’’തി (ധ॰ പ॰ ൧൬൯) ഗാഥായ മഹാപജാപതിം സോതാപത്തിഫലേ, രാജാനം സകദാഗാമിഫലേ പതിട്ഠാപേസി.

    Kasmā panāyaṃ evamārocesīti? Etthāyaṃ anupubbikathā – bhagavā pavattavaradhammacakko rājagahaṃ gantvā veḷuvane viharanto ‘‘puttaṃ me ānetvā dassethā’’ti suddhodanamahārājena pesitesu sahassasahassaparivāresu dasasu dūtesu saha parivārena arahattaṃ pattesu sabbapacchā gantvā arahattappattena kāḷudāyittherena gamanakālaṃ ñatvā maggavaṇṇanaṃ vaṇṇetvā jātibhūmigamanāya yācito vīsatisahassakhīṇāsavaparivutto kapilavatthunagaraṃ gantvā ñātisamāgame pokkharavassaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā vessantarajātakaṃ (jā. 2.22.1655 ādayo) kathetvā punadivase piṇḍāya paviṭṭho ‘‘uttiṭṭhe nappamajjeyyā’’ti (dha. pa. 168) gāthāya pitaraṃ sotāpattiphale patiṭṭhāpetvā nivesanaṃ gantvā ‘‘dhammañcare’’ti (dha. pa. 169) gāthāya mahāpajāpatiṃ sotāpattiphale, rājānaṃ sakadāgāmiphale patiṭṭhāpesi.

    ഭത്തകിച്ചാവസാനേ പന രാഹുലമാതുഗുണകഥം നിസ്സായ ചന്ദകിന്നരീജാതകം (ജാ॰ ൧.൧൪.൧൮ ആദയോ) കഥേത്വാ തതിയദിവസേ നന്ദകുമാരസ്സ അഭിസേകഗേഹപ്പവേസനവിവാഹമങ്ഗലേസു വത്തമാനേസു പിണ്ഡായ പവിസിത്വാ നന്ദകുമാരസ്സ ഹത്ഥേ പത്തം ദത്വാ മങ്ഗലം വത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കമന്തോ കുമാരസ്സ ഹത്ഥതോ പത്തം ന ഗണ്ഹി. സോപി തഥാഗതേ ഗാരവേന ‘‘പത്തം തേ, ഭന്തേ, ഗണ്ഹഥാ’’തി വത്തും നാസക്ഖി. ഏവം പന ചിന്തേസി, ‘‘സോപാനസീസേ പത്തം ഗണ്ഹിസ്സതീ’’തി, സത്ഥാ തസ്മിം ഠാനേ ന ഗണ്ഹി. ഇതരോ ‘‘സോപാനമൂലേ ഗണ്ഹിസ്സതീ’’തി ചിന്തേസി, സത്ഥാ തത്ഥപി ന ഗണ്ഹി. ഇതരോ ‘‘രാജങ്ഗണേ ഗണ്ഹിസ്സതീ’’തി ചിന്തേസി, സത്ഥാ തത്ഥപി ന ഗണ്ഹി. കുമാരോ നിവത്തിതുകാമോ അനിച്ഛായ ഗച്ഛന്തോ ഗാരവേന ‘‘പത്തം ഗണ്ഹഥാ’’തി വത്തും ന സക്കോതി, ‘‘ഇധ ഗണ്ഹിസ്സതി, ഏത്ഥ ഗണ്ഹിസ്സതീ’’തി ചിന്തേന്തോ ഗച്ഛതി.

    Bhattakiccāvasāne pana rāhulamātuguṇakathaṃ nissāya candakinnarījātakaṃ (jā. 1.14.18 ādayo) kathetvā tatiyadivase nandakumārassa abhisekagehappavesanavivāhamaṅgalesu vattamānesu piṇḍāya pavisitvā nandakumārassa hatthe pattaṃ datvā maṅgalaṃ vatvā uṭṭhāyāsanā pakkamanto kumārassa hatthato pattaṃ na gaṇhi. Sopi tathāgate gāravena ‘‘pattaṃ te, bhante, gaṇhathā’’ti vattuṃ nāsakkhi. Evaṃ pana cintesi, ‘‘sopānasīse pattaṃ gaṇhissatī’’ti, satthā tasmiṃ ṭhāne na gaṇhi. Itaro ‘‘sopānamūle gaṇhissatī’’ti cintesi, satthā tatthapi na gaṇhi. Itaro ‘‘rājaṅgaṇe gaṇhissatī’’ti cintesi, satthā tatthapi na gaṇhi. Kumāro nivattitukāmo anicchāya gacchanto gāravena ‘‘pattaṃ gaṇhathā’’ti vattuṃ na sakkoti, ‘‘idha gaṇhissati, ettha gaṇhissatī’’ti cintento gacchati.

    തസ്മിം ഖണേ ജനപദകല്യാണിയാ ആചിക്ഖിംസു, ‘‘അയ്യേ ഭഗവാ, നന്ദരാജാനം ഗഹേത്വാ ഗച്ഛതി, തുമ്ഹേഹി വിനാ കരിസ്സതീ’’തി. സാ ഉദകബിന്ദൂഹി പഗ്ഘരന്തേഹി അഡ്ഢുല്ലിഖിതേഹി കേസേഹി വേഗേന പാസാദം ആരുയ്ഹ സീഹപഞ്ജരദ്വാരേ ഠത്വാ ‘‘തുവടം ഖോ, അയ്യപുത്ത, ആഗച്ഛേയ്യാസീ’’തി ആഹ. തം തസ്സാ വചനം തസ്സ ഹദയേ തിരിയം പതിത്വാ വിയ ഠിതം. സത്ഥാപിസ്സ ഹത്ഥതോ പത്തം അഗ്ഗഹേത്വാവ തം വിഹാരം നേത്വാ ‘‘പബ്ബജിസ്സസി നന്ദാ’’തി ആഹ. സോ ബുദ്ധഗാരവേന ‘‘ന പബ്ബജിസ്സാമീ’’തി അവത്വാ, ‘‘ആമ, പബ്ബജിസ്സാമീ’’തി ആഹ. സത്ഥാ തേന ഹി നന്ദം പബ്ബാജേഥാതി കപിലവത്ഥുപുരം ഗന്ത്വാ തതിയദിവസേ തം പബ്ബാജേസി. സത്തമേ ദിവസേ മാതരാ അലങ്കരിത്വാ പേസിതം ‘‘ദായജ്ജം മേ, സമണ, ദേഹീ’’തി വത്വാ അത്തനാ സദ്ധിം ആരാമാഗതം രാഹുലകുമാരം പബ്ബാജേസി. പുനേകദിവസം മഹാധമ്മപാലജാതകം (ജാ॰ ൧.൧൦.൯൨ ആദയോ) കഥേത്വാ രാജാനം അനാഗാമിഫലേ പതിട്ഠാപേസി.

    Tasmiṃ khaṇe janapadakalyāṇiyā ācikkhiṃsu, ‘‘ayye bhagavā, nandarājānaṃ gahetvā gacchati, tumhehi vinā karissatī’’ti. Sā udakabindūhi paggharantehi aḍḍhullikhitehi kesehi vegena pāsādaṃ āruyha sīhapañjaradvāre ṭhatvā ‘‘tuvaṭaṃ kho, ayyaputta, āgaccheyyāsī’’ti āha. Taṃ tassā vacanaṃ tassa hadaye tiriyaṃ patitvā viya ṭhitaṃ. Satthāpissa hatthato pattaṃ aggahetvāva taṃ vihāraṃ netvā ‘‘pabbajissasi nandā’’ti āha. So buddhagāravena ‘‘na pabbajissāmī’’ti avatvā, ‘‘āma, pabbajissāmī’’ti āha. Satthā tena hi nandaṃ pabbājethāti kapilavatthupuraṃ gantvā tatiyadivase taṃ pabbājesi. Sattame divase mātarā alaṅkaritvā pesitaṃ ‘‘dāyajjaṃ me, samaṇa, dehī’’ti vatvā attanā saddhiṃ ārāmāgataṃ rāhulakumāraṃ pabbājesi. Punekadivasaṃ mahādhammapālajātakaṃ (jā. 1.10.92 ādayo) kathetvā rājānaṃ anāgāmiphale patiṭṭhāpesi.

    ഇതി ഭഗവാ മഹാപജാപതിം സോതാപത്തിഫലേ, പിതരം തീസു ഫലേസു പതിട്ഠാപേത്വാ ഭിക്ഖുസങ്ഘപരിവുതോ പുനദേവ രാജഗഹം ഗന്ത്വാ തതോ അനാഥപിണ്ഡികേന സാവത്ഥിം ആഗമനത്ഥായ ഗഹിതപടിഞ്ഞോ നിട്ഠിതേ ജേതവനമഹാവിഹാരേ തത്ഥ ഗന്ത്വാ വാസം കപ്പേസി. ഏവം സത്ഥരി ജേതവനേ വിഹരന്തേ ആയസ്മാ നന്ദോ അത്തനോ അനിച്ഛായ പബ്ബജിതോ കാമേസു അനാദീനവദസ്സാവീ ജനപദകല്യാണിയാ വുത്തവചനമനുസ്സരന്തോ ഉക്കണ്ഠിതോ ഹുത്വാ ഭിക്ഖൂനം അത്തനോ അനഭിരതിം ആരോചേസി. തേന വുത്തം ‘‘തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ നന്ദോ…പേ॰… ഹീനായാവത്തിസ്സാമീ’’തി.

    Iti bhagavā mahāpajāpatiṃ sotāpattiphale, pitaraṃ tīsu phalesu patiṭṭhāpetvā bhikkhusaṅghaparivuto punadeva rājagahaṃ gantvā tato anāthapiṇḍikena sāvatthiṃ āgamanatthāya gahitapaṭiñño niṭṭhite jetavanamahāvihāre tattha gantvā vāsaṃ kappesi. Evaṃ satthari jetavane viharante āyasmā nando attano anicchāya pabbajito kāmesu anādīnavadassāvī janapadakalyāṇiyā vuttavacanamanussaranto ukkaṇṭhito hutvā bhikkhūnaṃ attano anabhiratiṃ ārocesi. Tena vuttaṃ ‘‘tena kho pana samayena āyasmā nando…pe… hīnāyāvattissāmī’’ti.

    കസ്മാ പന നം ഭഗവാ ഏവം പബ്ബാജേസീതി? ‘‘പുരേതരമേവ ആദീനവം ദസ്സേത്വാ കാമേഹി നം വിവേചേതും ന സക്കാ, പബ്ബാജേത്വാ പന ഉപായേന തതോ വിവേചേത്വാ ഉപരിവിസേസം നിബ്ബത്തേസ്സാമീ’’തി വേനേയ്യദമനകുസലോ സത്ഥാ ഏവം നം പഠമം പബ്ബാജേസി.

    Kasmā pana naṃ bhagavā evaṃ pabbājesīti? ‘‘Puretarameva ādīnavaṃ dassetvā kāmehi naṃ vivecetuṃ na sakkā, pabbājetvā pana upāyena tato vivecetvā uparivisesaṃ nibbattessāmī’’ti veneyyadamanakusalo satthā evaṃ naṃ paṭhamaṃ pabbājesi.

    സാകിയാനീതി സക്യരാജധീതാ. ജനപദകല്യാണീതി ജനപദമ്ഹി കല്യാണീ രൂപേന ഉത്തമാ ഛസരീരദോസരഹിതാ, പഞ്ചകല്യാണസമന്നാഗതാ. സാ ഹി യസ്മാ നാതിദീഘാ നാതിരസ്സാ നാതികിസാ നാതിഥൂലാ നാതികാളികാ നച്ചോദാതാ അതിക്കന്താ മാനുസകവണ്ണം അപ്പത്താ ദിബ്ബവണ്ണം, തസ്മാ ഛസരീരദോസരഹിതാ. ഛവികല്യാണം മംസകല്യാണം നഖകല്യാണം അട്ഠികല്യാണം വയകല്യാണന്തി ഇമേഹി പഞ്ചഹി കല്യാണേഹി സമന്നാഗതാ.

    Sākiyānīti sakyarājadhītā. Janapadakalyāṇīti janapadamhi kalyāṇī rūpena uttamā chasarīradosarahitā, pañcakalyāṇasamannāgatā. Sā hi yasmā nātidīghā nātirassā nātikisā nātithūlā nātikāḷikā naccodātā atikkantā mānusakavaṇṇaṃ appattā dibbavaṇṇaṃ, tasmā chasarīradosarahitā. Chavikalyāṇaṃ maṃsakalyāṇaṃ nakhakalyāṇaṃ aṭṭhikalyāṇaṃ vayakalyāṇanti imehi pañcahi kalyāṇehi samannāgatā.

    തത്ഥ അത്തനോ സരീരോഭാസേന ദസദ്വാദസഹത്ഥേ ഠാനേ ആലോകം കരോതി, പിയങ്ഗുസമാ വാ സുവണ്ണസമാ വാ ഹോതി, അയമസ്സാ ഛവികല്യാണതാ. ചത്താരോ പനസ്സാ ഹത്ഥപാദാ മുഖപരിയോസാനഞ്ച ലാഖാരസപരികമ്മകതം വിയ രത്തപവാളരത്തകമ്ബലേന സദിസം ഹോതി, അയമസ്സാ മംസകല്യാണതാ. വീസതി നഖപത്താനി മംസതോ അമുത്തട്ഠാനേ ലാഖാരസപരികിതാനി വിയ മുത്തട്ഠാനേ ഖീരധാരാസദിസാനി ഹോന്തി, അയമസ്സാ നഖകല്യാണതാ. ദ്വത്തിംസദന്താ സുഫുസിതാ പരിസുദ്ധപവാളപന്തിസദിസാ വജിരപന്തീ വിയ ഖായന്തി, അയമസ്സാ അട്ഠികല്യാണതാ. വീസതിവസ്സസതികാപി സമാനാ സോളസവസ്സുദ്ദേസികാ വിയ ഹോതി നിപ്പലിതാ, അയമസ്സാ വയകല്യാണതാ. സുന്ദരീ ച ഹോതി ഏവരൂപഗുണസമന്നാഗതാ, തേന വുത്തം ‘‘ജനപദകല്യാണീ’’തി.

    Tattha attano sarīrobhāsena dasadvādasahatthe ṭhāne ālokaṃ karoti, piyaṅgusamā vā suvaṇṇasamā vā hoti, ayamassā chavikalyāṇatā. Cattāro panassā hatthapādā mukhapariyosānañca lākhārasaparikammakataṃ viya rattapavāḷarattakambalena sadisaṃ hoti, ayamassā maṃsakalyāṇatā. Vīsati nakhapattāni maṃsato amuttaṭṭhāne lākhārasaparikitāni viya muttaṭṭhāne khīradhārāsadisāni honti, ayamassā nakhakalyāṇatā. Dvattiṃsadantā suphusitā parisuddhapavāḷapantisadisā vajirapantī viya khāyanti, ayamassā aṭṭhikalyāṇatā. Vīsativassasatikāpi samānā soḷasavassuddesikā viya hoti nippalitā, ayamassā vayakalyāṇatā. Sundarī ca hoti evarūpaguṇasamannāgatā, tena vuttaṃ ‘‘janapadakalyāṇī’’ti.

    ഘരാ നിക്ഖമന്തസ്സാതി അനാദരേ സാമിവചനം, ഘരതോ നിക്ഖമതോതി അത്ഥോ. ‘‘ഘരാ നിക്ഖമന്ത’’ന്തിപി പഠന്തി. ഉപഡ്ഢുല്ലിഖിതേഹി കേസേഹീതി ഇത്ഥമ്ഭൂതലക്ഖണേ കരണവചനം, വിപ്പകതുല്ലിഖിതേഹി കേസേഹി ഉപലക്ഖിതാതി അത്ഥോ. ‘‘അഡ്ഢുല്ലിഖിതേഹീ’’തിപി പഠന്തി. ഉല്ലിഖനന്തി ച ഫണകാദീഹി കേസസണ്ഠാപനം, ‘‘അഡ്ഢകാരവിധാന’’ന്തിപി വദന്തി. അപലോകേത്വാതി സിനേഹരസവിപ്ഫാരസംസൂചകേന അഡ്ഢക്ഖിനാ ആബന്ധന്തീ വിയ ഓലോകേത്വാ. മം, ഭന്തേതി പുബ്ബേപി ‘‘മ’’ന്തി വത്വാ ഉക്കണ്ഠാകുലചിത്തതായ പുന ‘‘മം ഏതദവോചാ’’തി ആഹ. തുവടന്തി സീഘം. തമനുസ്സരമാനോതി തം തസ്സാ വചനം, തം വാ തസ്സാ ആകാരസഹിതം വചനം അനുസ്സരന്തോ.

    Gharā nikkhamantassāti anādare sāmivacanaṃ, gharato nikkhamatoti attho. ‘‘Gharā nikkhamanta’’ntipi paṭhanti. Upaḍḍhullikhitehikesehīti itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ, vippakatullikhitehi kesehi upalakkhitāti attho. ‘‘Aḍḍhullikhitehī’’tipi paṭhanti. Ullikhananti ca phaṇakādīhi kesasaṇṭhāpanaṃ, ‘‘aḍḍhakāravidhāna’’ntipi vadanti. Apaloketvāti sineharasavipphārasaṃsūcakena aḍḍhakkhinā ābandhantī viya oloketvā. Maṃ, bhanteti pubbepi ‘‘ma’’nti vatvā ukkaṇṭhākulacittatāya puna ‘‘maṃ etadavocā’’ti āha. Tuvaṭanti sīghaṃ. Tamanussaramānoti taṃ tassā vacanaṃ, taṃ vā tassā ākārasahitaṃ vacanaṃ anussaranto.

    ഭഗവാ തസ്സ വചനം സുത്വാ ‘‘ഉപായേനസ്സ രാഗം വൂപസമേസ്സാമീ’’തി ഇദ്ധിബലേന നം താവതിംസഭവനം നേന്തോ അന്തരാമഗ്ഗേ ഏകസ്മിം ഝാമഖേത്തേ ഝാമഖാണുമത്ഥകേ നിസിന്നം ഛിന്നകണ്ണനാസാനങ്ഗുട്ഠം ഏകം പലുട്ഠമക്കടിം ദസ്സേത്വാ താവതിംസഭവനം നേസി. പാളിയം പന ഏകക്ഖണേനേവ സത്ഥാരാ താവതിംസഭവനം ഗതം വിയ വുത്തം, തം ഗമനം അവത്വാ താവതിംസഭവനം സന്ധായ വുത്തം. ഗച്ഛന്തോയേവ ഹി ഭഗവാ ആയസ്മതോ നന്ദസ്സ അന്തരാമഗ്ഗേ തം പലുട്ഠമക്കടിം ദസ്സേതി. യദി ഏവം കഥം സമിഞ്ജനാദിനിദസ്സനം? തം അന്തരധാനനിദസ്സനന്തി ഗഹേതബ്ബം. ഏവം സത്ഥാ തം താവതിംസഭവനം നേത്വാ സക്കസ്സ ദേവരഞ്ഞോ ഉപട്ഠാനം ആഗതാനി കകുടപാദാനി പഞ്ച അച്ഛരാസതാനി അത്താനം വന്ദിത്വാ ഠിതാനി ദസ്സേത്വാ ജനപദകല്യാണിയാ താസം പഞ്ചന്നം അച്ഛരാസതാനം രൂപസമ്പത്തിം പടിച്ച വിസേസം പുച്ഛി. തേന വുത്തം – ‘‘അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം നന്ദം ബാഹായം ഗഹേത്വാ…പേ॰… കകുടപാദാനീ’’തി.

    Bhagavā tassa vacanaṃ sutvā ‘‘upāyenassa rāgaṃ vūpasamessāmī’’ti iddhibalena naṃ tāvatiṃsabhavanaṃ nento antarāmagge ekasmiṃ jhāmakhette jhāmakhāṇumatthake nisinnaṃ chinnakaṇṇanāsānaṅguṭṭhaṃ ekaṃ paluṭṭhamakkaṭiṃ dassetvā tāvatiṃsabhavanaṃ nesi. Pāḷiyaṃ pana ekakkhaṇeneva satthārā tāvatiṃsabhavanaṃ gataṃ viya vuttaṃ, taṃ gamanaṃ avatvā tāvatiṃsabhavanaṃ sandhāya vuttaṃ. Gacchantoyeva hi bhagavā āyasmato nandassa antarāmagge taṃ paluṭṭhamakkaṭiṃ dasseti. Yadi evaṃ kathaṃ samiñjanādinidassanaṃ? Taṃ antaradhānanidassananti gahetabbaṃ. Evaṃ satthā taṃ tāvatiṃsabhavanaṃ netvā sakkassa devarañño upaṭṭhānaṃ āgatāni kakuṭapādāni pañca accharāsatāni attānaṃ vanditvā ṭhitāni dassetvā janapadakalyāṇiyā tāsaṃ pañcannaṃ accharāsatānaṃ rūpasampattiṃ paṭicca visesaṃ pucchi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandaṃ bāhāyaṃ gahetvā…pe… kakuṭapādānī’’ti.

    തത്ഥ ബാഹായം ഗഹേത്വാതി ബാഹുമ്ഹി ഗഹേത്വാ വിയ. ഭഗവാ ഹി തദാ താദിസം ഇദ്ധാഭിസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖാരേസി, യഥാ ആയസ്മാ നന്ദോ ഭുജേ ഗഹേത്വാ ഭഗവതാ നീയമാനോ വിയ അഹോസി. തത്ഥ ച ഭഗവതാ സചേ തസ്സ ആയസ്മതോ താവതിംസദേവലോകസ്സ ദസ്സനം പവേസനമേവ വാ ഇച്ഛിതം സിയാ, യഥാനിസിന്നസ്സേവ തസ്സ തം ദേവലോകം ദസ്സേയ്യ ലോകവിവരണിദ്ധികാലേ വിയ, തമേവ വാ ഇദ്ധിയാ തത്ഥ പേസേയ്യ. യസ്മാ പനസ്സ ദിബ്ബത്തഭാവതോ മനുസ്സത്തഭാവസ്സ യോ നിഹീനജിഗുച്ഛനീയഭാവോ, തസ്സ സുഖഗ്ഗഹണത്ഥം അന്തരാമഗ്ഗേ തം മക്കടിം ദസ്സേതുകാമോ, ദേവലോകസിരിവിഭവസമ്പത്തിയോ ച ഓഗാഹേത്വാ ദസ്സേതുകാമോ അഹോസി, തസ്മാ തം ഗഹേത്വാ തത്ഥ നേസി. ഏവഞ്ഹിസ്സ തദത്ഥം ബ്രഹ്മചരിയവാസേ വിസേസതോ അഭിരതി ഭവിസ്സതീതി.

    Tattha bāhāyaṃ gahetvāti bāhumhi gahetvā viya. Bhagavā hi tadā tādisaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāresi, yathā āyasmā nando bhuje gahetvā bhagavatā nīyamāno viya ahosi. Tattha ca bhagavatā sace tassa āyasmato tāvatiṃsadevalokassa dassanaṃ pavesanameva vā icchitaṃ siyā, yathānisinnasseva tassa taṃ devalokaṃ dasseyya lokavivaraṇiddhikāle viya, tameva vā iddhiyā tattha peseyya. Yasmā panassa dibbattabhāvato manussattabhāvassa yo nihīnajigucchanīyabhāvo, tassa sukhaggahaṇatthaṃ antarāmagge taṃ makkaṭiṃ dassetukāmo, devalokasirivibhavasampattiyo ca ogāhetvā dassetukāmo ahosi, tasmā taṃ gahetvā tattha nesi. Evañhissa tadatthaṃ brahmacariyavāse visesato abhirati bhavissatīti.

    കകുടപാദാനീതി രത്തവണ്ണതായ പാരാവതസദിസപാദാനി. താ കിര സബ്ബാപി കസ്സപസ്സ ഭഗവതോ സാവകാനം പാദമക്ഖനതേലദാനേന താദിസാ സുകുമാരപാദാ അഹേസും. പസ്സസി നോതി പസ്സസി നു. അഭിരൂപതരാതി വിസിട്ഠരൂപതരാ. ദസ്സനീയതരാതി ദിവസമ്പി പസ്സന്താനം അതിത്തികരണട്ഠേന പസ്സിതബ്ബതരാ. പാസാദികതരാതി സബ്ബാവയവസോഭായ സമന്തതോ പസാദാവഹതരാ.

    Kakuṭapādānīti rattavaṇṇatāya pārāvatasadisapādāni. Tā kira sabbāpi kassapassa bhagavato sāvakānaṃ pādamakkhanateladānena tādisā sukumārapādā ahesuṃ. Passasi noti passasi nu. Abhirūpatarāti visiṭṭharūpatarā. Dassanīyatarāti divasampi passantānaṃ atittikaraṇaṭṭhena passitabbatarā. Pāsādikatarāti sabbāvayavasobhāya samantato pasādāvahatarā.

    കസ്മാ പന ഭഗവാ അവസ്സുതചിത്തം ആയസ്മന്തം നന്ദം അച്ഛരായോ ഓലോകാപേസി? സുഖേനേവസ്സ കിലേസേ നീഹരിതും. യഥാ ഹി കുസലോ വേജ്ജോ ഉസ്സന്നദോസം പുഗ്ഗലം തികിച്ഛന്തോ സിനേഹപാനാദിനാ പഠമം ദോസേ ഉക്കിലേദേത്വാ പച്ഛാ വമനവിരേചനേഹി സമ്മദേവ നീഹരാപേതി, ഏവം വിനേയ്യദമനകുസലോ ഭഗവാ ഉസ്സന്നരാഗം ആയസ്മന്തം നന്ദം ദേവച്ഛരായോ ദസ്സേത്വാ ഉക്കിലേദേസി അരിയമഗ്ഗഭേസജ്ജേന അനവസേസതോ നീഹരിതുകാമോതി വേദിതബ്ബം.

    Kasmā pana bhagavā avassutacittaṃ āyasmantaṃ nandaṃ accharāyo olokāpesi? Sukhenevassa kilese nīharituṃ. Yathā hi kusalo vejjo ussannadosaṃ puggalaṃ tikicchanto sinehapānādinā paṭhamaṃ dose ukkiledetvā pacchā vamanavirecanehi sammadeva nīharāpeti, evaṃ vineyyadamanakusalo bhagavā ussannarāgaṃ āyasmantaṃ nandaṃ devaccharāyo dassetvā ukkiledesi ariyamaggabhesajjena anavasesato nīharitukāmoti veditabbaṃ.

    പലുട്ഠമക്കടീതി ഝാമങ്ഗപച്ചങ്ഗമക്കടീ. ഏവമേവ ഖോതി യഥാ സാ, ഭന്തേ, തുമ്ഹേഹി മയ്ഹം ദസ്സിതാ ഛിന്നകണ്ണനാസാ പലുട്ഠമക്കടീ ജനപദകല്യാണിം ഉപാദായ , ഏവമേവ ജനപദകല്യാണീ ഇമാനി പഞ്ച അച്ഛരാസതാനി ഉപാദായാതി അത്ഥോ. പഞ്ചന്നം അച്ഛരാസതാനന്തി ഉപയോഗേ സാമിവചനം, പഞ്ച അച്ഛരാസതാനീതി അത്ഥോ. അവയവസമ്ബന്ധേ വാ ഏതം സാമിവചനം, തേന പഞ്ചന്നം അച്ഛരാസതാനം രൂപസമ്പത്തിം ഉപനിധായാതി അധിപ്പായോ. ഉപനിധായാതി ച സമീപേ ഠപേത്വാ, ഉപാദായാതി അത്ഥോ. സങ്ഖ്യന്തി ഇത്ഥീതി ഗണനം. കലഭാഗന്തി കലായപി ഭാഗം, ഏകം സോളസകോട്ഠാസേ കത്വാ തതോ ഏകകോട്ഠാസം ഗഹേത്വാ സോളസധാ ഗണിതേ തത്ഥ യോ ഏകേകോ കോട്ഠാസോ, സോ കലഭാഗോതി അധിപ്പേതോ, തമ്പി കലഭാഗം ന ഉപേതീതി വദതി. ഉപനിധിന്തി ‘‘ഇമായ അയം സദിസീ’’തി ഉപമാഭാവേന ഗഹേത്വാ സമീപേ ഠപനമ്പി.

    Paluṭṭhamakkaṭīti jhāmaṅgapaccaṅgamakkaṭī. Evameva khoti yathā sā, bhante, tumhehi mayhaṃ dassitā chinnakaṇṇanāsā paluṭṭhamakkaṭī janapadakalyāṇiṃ upādāya , evameva janapadakalyāṇī imāni pañca accharāsatāni upādāyāti attho. Pañcannaṃ accharāsatānanti upayoge sāmivacanaṃ, pañca accharāsatānīti attho. Avayavasambandhe vā etaṃ sāmivacanaṃ, tena pañcannaṃ accharāsatānaṃ rūpasampattiṃ upanidhāyāti adhippāyo. Upanidhāyāti ca samīpe ṭhapetvā, upādāyāti attho. Saṅkhyanti itthīti gaṇanaṃ. Kalabhāganti kalāyapi bhāgaṃ, ekaṃ soḷasakoṭṭhāse katvā tato ekakoṭṭhāsaṃ gahetvā soḷasadhā gaṇite tattha yo ekeko koṭṭhāso, so kalabhāgoti adhippeto, tampi kalabhāgaṃ na upetīti vadati. Upanidhinti ‘‘imāya ayaṃ sadisī’’ti upamābhāvena gahetvā samīpe ṭhapanampi.

    യത്ഥായം അനഭിരതോ, തം ബ്രഹ്മചരിയം പുബ്ബേ വുത്തം പാകടഞ്ചാതി തം അനാമസിത്വാ തത്ഥ അഭിരതിയം ആദരജനനത്ഥം അഭിരമ, നന്ദ, അഭിരമ, നന്ദാ’’തി ആമേഡിതവസേന വുത്തം. അഹം തേ പാടിഭോഗോതി കസ്മാ ഭഗവാ തസ്സ ബ്രഹ്മചരിയവാസം ഇച്ഛന്തോ അബ്രഹ്മചരിയവാസസ്സ പാടിഭോഗം ഉപഗഞ്ഛി? യത്ഥസ്സ ആരമ്മണേ രാഗോ ദള്ഹം നിപതി, തം ആഗന്തുകാരമ്മണേ സങ്കാമേത്വാ സുഖേന സക്കാ ജഹാപേതുന്തി പാടിഭോഗം ഉപഗഞ്ഛി. അനുപുബ്ബികഥായം സഗ്ഗകഥാ ഇമസ്സ അത്ഥസ്സ നിദസ്സനം.

    Yatthāyaṃ anabhirato, taṃ brahmacariyaṃ pubbe vuttaṃ pākaṭañcāti taṃ anāmasitvā tattha abhiratiyaṃ ādarajananatthaṃ abhirama, nanda, abhirama, nandā’’ti āmeḍitavasena vuttaṃ. Ahaṃ te pāṭibhogoti kasmā bhagavā tassa brahmacariyavāsaṃ icchanto abrahmacariyavāsassa pāṭibhogaṃ upagañchi? Yatthassa ārammaṇe rāgo daḷhaṃ nipati, taṃ āgantukārammaṇe saṅkāmetvā sukhena sakkā jahāpetunti pāṭibhogaṃ upagañchi. Anupubbikathāyaṃ saggakathā imassa atthassa nidassanaṃ.

    അസ്സോസുന്തി കഥമസ്സോസും? ഭഗവാ ഹി തദാ ആയസ്മന്തേ നന്ദേ വത്തം ദസ്സേത്വാ അത്തനോ ദിവാട്ഠാനം ഗതേ ഉപട്ഠാനം ആഗതാനം ഭിക്ഖൂനം തം പവത്തിം കഥേത്വാ യഥാ നാമ കുസലോ പുരിസോ അനിക്ഖന്തം ആണിം അഞ്ഞായ ആണിയാ നീഹരിത്വാ പുന തം ഹത്ഥാദീഹി സഞ്ചാലേത്വാ അപനേതി, ഏവമേവ ആചിണ്ണവിസയേ തസ്സ രാഗം ആഗന്തുകവിസയേന നീഹരിത്വാ പുന തദപി ബ്രഹ്മചരിയമഗ്ഗഹേതും കത്വാ അപനേതുകാമോ ‘‘ഏഥ തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, നന്ദം ഭിക്ഖും ഭതകവാദേന ച ഉപക്കിതകവാദേന ച സമുദാചരഥാ’’തി ആണാപേസി, ഏവം ഭിക്ഖൂ അസ്സോസും. കേചി പന ‘‘ഭഗവാ തഥാരൂപം ഇദ്ധാഭിസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖാരേസി, യഥാ തേ ഭിക്ഖൂ തമത്ഥം ജാനിംസൂ’’തി വദന്തി.

    Assosunti kathamassosuṃ? Bhagavā hi tadā āyasmante nande vattaṃ dassetvā attano divāṭṭhānaṃ gate upaṭṭhānaṃ āgatānaṃ bhikkhūnaṃ taṃ pavattiṃ kathetvā yathā nāma kusalo puriso anikkhantaṃ āṇiṃ aññāya āṇiyā nīharitvā puna taṃ hatthādīhi sañcāletvā apaneti, evameva āciṇṇavisaye tassa rāgaṃ āgantukavisayena nīharitvā puna tadapi brahmacariyamaggahetuṃ katvā apanetukāmo ‘‘etha tumhe, bhikkhave, nandaṃ bhikkhuṃ bhatakavādena ca upakkitakavādena ca samudācarathā’’ti āṇāpesi, evaṃ bhikkhū assosuṃ. Keci pana ‘‘bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāresi, yathā te bhikkhū tamatthaṃ jāniṃsū’’ti vadanti.

    ഭതകവാദേനാതി ഭതകോതി വാദേന. യോ ഹി ഭതിയാ കമ്മം കരോതി, സോ ഭതകോതി വുച്ചതി, അയമ്പി ആയസ്മാ അച്ഛരാസമ്ഭോഗനിമിത്തം ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തോ ഭതകോ വിയ ഹോതീതി വുത്തം ‘‘ഭതകവാദേനാ’’തി . ഉപക്കിതകവാദേനാതി യോ കഹാപണാദീഹി കിഞ്ചി കിണാതി, സോ ഉപക്കിതകോതി വുച്ചതി, അയമ്പി ആയസ്മാ അച്ഛരാനം ഹേതു അത്തനോ ബ്രഹ്മചരിയം കിണാതി, തസ്മാ ‘‘ഉപക്കിതകോ’’തി ഏവം വചനേന. അഥ വാ ഭഗവതോ ആണായ അച്ഛരാസമ്ഭോഗസങ്ഖാതായ ഭതിയാ ബ്രഹ്മചരിയവാസസങ്ഖാതം ജീവിതം പവത്തേന്തോ തായ ഭതിയാ യാപനേ ഭഗവതാ ഭരിയമാനോ വിയ ഹോതീതി ‘‘ഭതകോ’’തി വുത്തോ, തഥാ അച്ഛരാസമ്ഭോഗസങ്ഖാതം വിക്കയം ആദാതബ്ബം കത്വാ ഭഗവതോ ആണത്തിയം തിട്ഠന്തോ തേന വിക്കയേന ഭഗവതാ ഉപക്കിതോ വിയ ഹോതീതി വുത്തം ‘‘ഉപക്കിതകോ’’തി.

    Bhatakavādenāti bhatakoti vādena. Yo hi bhatiyā kammaṃ karoti, so bhatakoti vuccati, ayampi āyasmā accharāsambhoganimittaṃ brahmacariyaṃ caranto bhatako viya hotīti vuttaṃ ‘‘bhatakavādenā’’ti . Upakkitakavādenāti yo kahāpaṇādīhi kiñci kiṇāti, so upakkitakoti vuccati, ayampi āyasmā accharānaṃ hetu attano brahmacariyaṃ kiṇāti, tasmā ‘‘upakkitako’’ti evaṃ vacanena. Atha vā bhagavato āṇāya accharāsambhogasaṅkhātāya bhatiyā brahmacariyavāsasaṅkhātaṃ jīvitaṃ pavattento tāya bhatiyā yāpane bhagavatā bhariyamāno viya hotīti ‘‘bhatako’’ti vutto, tathā accharāsambhogasaṅkhātaṃ vikkayaṃ ādātabbaṃ katvā bhagavato āṇattiyaṃ tiṭṭhanto tena vikkayena bhagavatā upakkito viya hotīti vuttaṃ ‘‘upakkitako’’ti.

    അട്ടീയമാനോതി പീളിയമാനോ ദുക്ഖാപിയമാനോ. ഹരായമാനോതി ലജ്ജമാനോ. ജിഗുച്ഛമാനോതി പാടികുല്യതോ ദഹന്തോ. ഏകോതി അസഹായോ. വൂപകട്ഠോതി വത്ഥുകാമേഹി കിലേസകാമേഹി ച കായേന ചേവ ചിത്തേന ച വൂപകട്ഠോ. അപ്പമത്തോതി കമ്മട്ഠാനേ സതിം അവിജഹന്തോ. ആതാപീതി കായികചേതസികവീരിയാതാപേന ആതാപവാ, ആതാപേതി കിലേസേതി ആതാപോ, വീരിയം. പഹിതത്തോതി കായേ ച ജീവിതേ ച അനപേക്ഖതായ പേസിതത്തോ വിസ്സട്ഠഅത്തഭാവോ, നിബ്ബാനേ വാ പേസിതചിത്തോ. ന ചിരസ്സേവാതി കമ്മട്ഠാനാരമ്ഭതോ ന ചിരേനേവ. യസ്സത്ഥായാതി യസ്സ അത്ഥായ. കുലപുത്താതി ദുവിധാ കുലപുത്താ ജാതികുലപുത്താ ച ആചാരകുലപുത്താ ച, അയം പന ഉഭയഥാപി കുലപുത്തോ. സമ്മദേവാതി ഹേതുനാ ച കാരണേന ച. അഗാരസ്മാതി ഘരതോ. അനഗാരിയന്തി പബ്ബജ്ജം. കസിവണിജ്ജാദികമ്മഞ്ഹി അഗാരസ്സ ഹിതന്തി അഗാരിയം നാമ, തം ഏത്ഥ നത്ഥീതി പബ്ബജ്ജാ അനഗാരിയാതി വുച്ചതി. പബ്ബജന്തീതി ഉപഗച്ഛന്തി. തദനുത്തരന്തി തം അനുത്തരം. ബ്രഹ്മചരിയപരിയോസാനന്തി മഗ്ഗബ്രഹ്മചരിയസ്സ പരിയോസാനഭൂതം അരഹത്തഫലം. തസ്സ ഹി അത്ഥായ കുലപുത്താ ഇധ പബ്ബജന്തി. ദിട്ഠേവ ധമ്മേതി തസ്മിംയേവ അത്തഭാവേ. സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാതി അത്തനായേവ പഞ്ഞായ പച്ചക്ഖം കത്വാ, അപരപ്പച്ചയേന ഞത്വാതി അത്ഥോ. ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസീതി പാപുണിത്വാ സമ്പാദേത്വാ വാ വിഹാസി. ഏവം വിഹരന്തോവ ഖീണാ ജാതി…പേ॰… അബ്ഭഞ്ഞാസീതി. ഇമിനാ അസ്സ പച്ചവേക്ഖണഭൂമി ദസ്സിതാ.

    Aṭṭīyamānoti pīḷiyamāno dukkhāpiyamāno. Harāyamānoti lajjamāno. Jigucchamānoti pāṭikulyato dahanto. Ekoti asahāyo. Vūpakaṭṭhoti vatthukāmehi kilesakāmehi ca kāyena ceva cittena ca vūpakaṭṭho. Appamattoti kammaṭṭhāne satiṃ avijahanto. Ātāpīti kāyikacetasikavīriyātāpena ātāpavā, ātāpeti kileseti ātāpo, vīriyaṃ. Pahitattoti kāye ca jīvite ca anapekkhatāya pesitatto vissaṭṭhaattabhāvo, nibbāne vā pesitacitto. Na cirassevāti kammaṭṭhānārambhato na cireneva. Yassatthāyāti yassa atthāya. Kulaputtāti duvidhā kulaputtā jātikulaputtā ca ācārakulaputtā ca, ayaṃ pana ubhayathāpi kulaputto. Sammadevāti hetunā ca kāraṇena ca. Agārasmāti gharato. Anagāriyanti pabbajjaṃ. Kasivaṇijjādikammañhi agārassa hitanti agāriyaṃ nāma, taṃ ettha natthīti pabbajjā anagāriyāti vuccati. Pabbajantīti upagacchanti. Tadanuttaranti taṃ anuttaraṃ. Brahmacariyapariyosānanti maggabrahmacariyassa pariyosānabhūtaṃ arahattaphalaṃ. Tassa hi atthāya kulaputtā idha pabbajanti. Diṭṭheva dhammeti tasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanāyeva paññāya paccakkhaṃ katvā, aparappaccayena ñatvāti attho. Upasampajja vihāsīti pāpuṇitvā sampādetvā vā vihāsi. Evaṃ viharantova khīṇā jāti…pe… abbhaññāsīti. Iminā assa paccavekkhaṇabhūmi dassitā.

    തത്ഥ ഖീണാ ജാതീതി ന താവസ്സ അതീതാ ജാതി ഖീണാ പുബ്ബേവ ഖീണത്താ, ന അനാഗതാ അനാഗതത്താ ഏവ, ന പച്ചുപ്പന്നാ വിജ്ജമാനത്താ. മഗ്ഗസ്സ പന അഭാവിതത്താ യാ ഏകചതുപഞ്ചവോകാരഭവേസു ഏകചതുപഞ്ചക്ഖന്ധപ്പഭേദാ ജാതി ഉപ്പജ്ജേയ്യ, സാ മഗ്ഗസ്സ ഭാവിതത്താ അനുപ്പാദധമ്മതം ആപജ്ജനേന ഖീണാ. തം സോ മഗ്ഗഭാവനായ പഹീനകിലേസേ പച്ചവേക്ഖിത്വാ കിലേസാഭാവേന വിജ്ജമാനമ്പി കമ്മം ആയതിം അപ്പടിസന്ധികം ഹോതീതി ജാനനേന അബ്ഭഞ്ഞാസി. വുസിതന്തി വുത്ഥം പരിവുത്ഥം കതം ചരിതം, നിട്ഠാപിതന്തി അത്ഥോ. ബ്രഹ്മചരിയന്തി മഗ്ഗബ്രഹ്മചരിയം. പുഥുജ്ജനകല്യാണകേന ഹി സദ്ധിം സത്ത സേക്ഖാ ബ്രഹ്മചരിയവാസം വസന്തി നാമ, ഖീണാസവോ വുത്ഥവാസോ, തസ്മാ സോ അത്തനോ ബ്രഹ്മചരിയവാസം പച്ചവേക്ഖന്തോ ‘‘വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയ’’ന്തി അബ്ഭഞ്ഞാസി. കതം കരണീയന്തി ചതൂസു സച്ചേസു ചതൂഹി മഗ്ഗേഹി പരിഞ്ഞാപഹാനസച്ഛികിരിയാഭാവനാവസേന സോളസവിധമ്പി കിച്ചം നിട്ഠാപിതം. പുഥുജ്ജനകല്യാണകാദയോ ഹി തം കിച്ചം കരോന്തി നാമ, ഖീണാസവോ കതകരണീയോ, തസ്മാ സോ അത്തനോ കരണീയം പച്ചവേക്ഖന്തോ ‘‘കതം കരണീയ’’ന്തി അബ്ഭഞ്ഞാസി. നാപരം ഇത്ഥത്തായാതി ‘‘ഇദാനി പുന ഇത്ഥഭാവായ ഏവം സോളസകിച്ചഭാവായ കിലേസക്ഖയായ വാ മഗ്ഗഭാവനായ കിച്ചം മേ നത്ഥീ’’തി അബ്ഭഞ്ഞാസി. നാപരം ഇത്ഥത്തായാതി വാ ‘‘ഇത്ഥഭാവതോ ഇമസ്മാ ഏവംപകാരാ വത്തമാനക്ഖന്ധസന്താനാ അപരം ഖന്ധസന്താനം മയ്ഹം നത്ഥി, ഇമേ പന പഞ്ചക്ഖന്ധാ പരിഞ്ഞാതാ തിട്ഠന്തി ഛിന്നമൂലകാ വിയ രുക്ഖാ, തേ ചരിമകചിത്തനിരോധേന അനുപാദാനോ വിയ ജാതവേദോ നിബ്ബായിസ്സന്തി, അപണ്ണത്തികഭാവം ഗമിസ്സന്തീ’’തി അബ്ഭഞ്ഞാസി. അഞ്ഞതരോതി ഏകോ. അരഹതന്തി ഭഗവതോ സാവകാനം അരഹന്താനം അബ്ഭന്തരോ ഏകോ മഹാസാവകോ അഹോസീതി അത്ഥോ.

    Tattha khīṇā jātīti na tāvassa atītā jāti khīṇā pubbeva khīṇattā, na anāgatā anāgatattā eva, na paccuppannā vijjamānattā. Maggassa pana abhāvitattā yā ekacatupañcavokārabhavesu ekacatupañcakkhandhappabhedā jāti uppajjeyya, sā maggassa bhāvitattā anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā. Taṃ so maggabhāvanāya pahīnakilese paccavekkhitvā kilesābhāvena vijjamānampi kammaṃ āyatiṃ appaṭisandhikaṃ hotīti jānanena abbhaññāsi. Vusitanti vutthaṃ parivutthaṃ kataṃ caritaṃ, niṭṭhāpitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ. Puthujjanakalyāṇakena hi saddhiṃ satta sekkhā brahmacariyavāsaṃ vasanti nāma, khīṇāsavo vutthavāso, tasmā so attano brahmacariyavāsaṃ paccavekkhanto ‘‘vusitaṃ brahmacariya’’nti abbhaññāsi. Kataṃ karaṇīyanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahānasacchikiriyābhāvanāvasena soḷasavidhampi kiccaṃ niṭṭhāpitaṃ. Puthujjanakalyāṇakādayo hi taṃ kiccaṃ karonti nāma, khīṇāsavo katakaraṇīyo, tasmā so attano karaṇīyaṃ paccavekkhanto ‘‘kataṃ karaṇīya’’nti abbhaññāsi. Nāparaṃ itthattāyāti ‘‘idāni puna itthabhāvāya evaṃ soḷasakiccabhāvāya kilesakkhayāya vā maggabhāvanāya kiccaṃ me natthī’’ti abbhaññāsi. Nāparaṃ itthattāyāti vā ‘‘itthabhāvato imasmā evaṃpakārā vattamānakkhandhasantānā aparaṃ khandhasantānaṃ mayhaṃ natthi, ime pana pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlakā viya rukkhā, te carimakacittanirodhena anupādāno viya jātavedo nibbāyissanti, apaṇṇattikabhāvaṃ gamissantī’’ti abbhaññāsi. Aññataroti eko. Arahatanti bhagavato sāvakānaṃ arahantānaṃ abbhantaro eko mahāsāvako ahosīti attho.

    അഞ്ഞതരാ ദേവതാതി അധിഗതമഗ്ഗാ ഏകാ ബ്രഹ്മദേവതാ. സാ ഹി സയം അസേക്ഖത്താ അസേക്ഖവിസയം അബ്ഭഞ്ഞാസി. സേക്ഖാ ഹി തം തം സേക്ഖവിസയം, പുഥുജ്ജനാ ച അത്തനോ പുഥുജ്ജനവിസയമേവ ജാനന്തി. അഭിക്കന്തായ രത്തിയാതി പരിക്ഖീണായ രത്തിയാ, മജ്ഝിമയാമേതി അത്ഥോ. അഭിക്കന്തവണ്ണാതി അതിഉത്തമവണ്ണാ. കേവലകപ്പന്തി അനവസേസേന സമന്തതോ. ഓഭാസേത്വാതി അത്തനോ പഭായ ചന്ദോ വിയ സൂരിയോ വിയ ച ജേതവനം ഏകോഭാസം കത്വാ. തേനുപസങ്കമീതി ആയസ്മതോ നന്ദസ്സ അരഹത്തപ്പത്തിം വിദിത്വാ പീതിസോമനസ്സജാതാ ‘‘തം ഭഗവതോ പടിവേദേസ്സാമീ’’തി ഉപസങ്കമി.

    Aññatarā devatāti adhigatamaggā ekā brahmadevatā. Sā hi sayaṃ asekkhattā asekkhavisayaṃ abbhaññāsi. Sekkhā hi taṃ taṃ sekkhavisayaṃ, puthujjanā ca attano puthujjanavisayameva jānanti. Abhikkantāya rattiyāti parikkhīṇāya rattiyā, majjhimayāmeti attho. Abhikkantavaṇṇāti atiuttamavaṇṇā. Kevalakappanti anavasesena samantato. Obhāsetvāti attano pabhāya cando viya sūriyo viya ca jetavanaṃ ekobhāsaṃ katvā. Tenupasaṅkamīti āyasmato nandassa arahattappattiṃ viditvā pītisomanassajātā ‘‘taṃ bhagavato paṭivedessāmī’’ti upasaṅkami.

    ആസവാനം ഖയാതി ഏത്ഥ ആസവന്തീതി ആസവാ, ചക്ഖുദ്വാരാദീഹി പവത്തന്തീതി അത്ഥോ. അഥ വാ ആഗോത്രഭും ആഭവഗ്ഗം വാ സവന്തീതി ആസവാ, ഏതേ ധമ്മേ ഏതഞ്ച ഓകാസം അന്തോ കരിത്വാ പവത്തന്തീതി അത്ഥോ. ചിരപാരിവാസിയട്ഠേന മദിരാദിആസവാ വിയാതി ആസവാ. ‘‘പുരിമാ, ഭിക്ഖവേ, കോടി ന പഞ്ഞായതി അവിജ്ജായാ’’തിആദിവചനേഹി (അ॰ നി॰ ൧൦.൬൧) നേസം ചിരപാരിവാസിയതാ വേദിതബ്ബാ. അഥ വാ ആയതം സംസാരദുക്ഖം സവന്തി പസവന്തീതിപി, ആസവാ. പുരിമോ ചേത്ഥ അത്ഥോ കിലേസേസു യുജ്ജതി, പച്ഛിമോ കമ്മേപി. ന കേവലഞ്ച കമ്മകിലേസാ ഏവ ആസവാ, അഥ ഖോ നാനപ്പകാരാ ഉപദ്ദവാപി. തഥാ ഹി ‘‘നാഹം, ചുന്ദ , ദിട്ഠധമ്മികാനംയേവ ആസവാനം സംവരായ ധമ്മം ദേസേമീ’’തി ഏത്ഥ (ദീ॰ നി॰ ൩.൧൮൨) വിവാദമൂലഭൂതാ കിലേസാ ആസവാതി ആഗതാ.

    Āsavānaṃ khayāti ettha āsavantīti āsavā, cakkhudvārādīhi pavattantīti attho. Atha vā āgotrabhuṃ ābhavaggaṃ vā savantīti āsavā, ete dhamme etañca okāsaṃ anto karitvā pavattantīti attho. Cirapārivāsiyaṭṭhena madirādiāsavā viyāti āsavā. ‘‘Purimā, bhikkhave, koṭi na paññāyati avijjāyā’’tiādivacanehi (a. ni. 10.61) nesaṃ cirapārivāsiyatā veditabbā. Atha vā āyataṃ saṃsāradukkhaṃ savanti pasavantītipi, āsavā. Purimo cettha attho kilesesu yujjati, pacchimo kammepi. Na kevalañca kammakilesā eva āsavā, atha kho nānappakārā upaddavāpi. Tathā hi ‘‘nāhaṃ, cunda , diṭṭhadhammikānaṃyeva āsavānaṃ saṃvarāya dhammaṃ desemī’’ti ettha (dī. ni. 3.182) vivādamūlabhūtā kilesā āsavāti āgatā.

    ‘‘യേന ദേവൂപപത്യസ്സ, ഗന്ധബ്ബോ വാ വിഹങ്ഗമോ;

    ‘‘Yena devūpapatyassa, gandhabbo vā vihaṅgamo;

    യക്ഖത്തം യേന ഗച്ഛേയ്യ, മനുസ്സത്തഞ്ച അബ്ബജേ;

    Yakkhattaṃ yena gaccheyya, manussattañca abbaje;

    തേ മയ്ഹം ആസവാ ഖീണാ, വിദ്ധസ്താ വിനലീകതാ’’തി. (അ॰ നി॰ ൪.൩൬) –

    Te mayhaṃ āsavā khīṇā, viddhastā vinalīkatā’’ti. (a. ni. 4.36) –

    ഏത്ഥ തേഭൂമികം കമ്മം അവസേസാ ച അകുസലാ ധമ്മാ ആസവാതി ആഗതാ. ‘‘ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ, സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായാ’’തി (പാരാ॰ ൩൯) പരൂപഘാതവിപ്പടിസാരവധബന്ധാദയോ ചേവ അപായദുക്ഖഭൂതാ ച നാനപ്പകാരാ ഉപദ്ദവാ.

    Ettha tebhūmikaṃ kammaṃ avasesā ca akusalā dhammā āsavāti āgatā. ‘‘Diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya, samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyā’’ti (pārā. 39) parūpaghātavippaṭisāravadhabandhādayo ceva apāyadukkhabhūtā ca nānappakārā upaddavā.

    തേ പനേതേ ആസവാ വിനയേ – ‘‘ദിട്ഠധമ്മികാനം ആസവാനം സംവരായ സമ്പരായികാനം ആസവാനം പടിഘാതായാ’’തി (പാരാ॰ ൩൯) ദ്വിധാ ആഗതാ. സളായതനേ ‘‘തയോമേ, ആവുസോ, ആസവാ – കാമാസവോ, ഭവാസവോ, അവിജ്ജാസവോ’’തി (ദീ॰ നി॰ ൩.൩൦൫) തിധാ ആഗതാ, തഥാ അഞ്ഞേസു ച സുത്തന്തേസു. അഭിധമ്മേ തേയേവ ദിട്ഠാസവേന സദ്ധിം ചതുധാ ആഗതാ. നിബ്ബേധികപരിയായേ ‘‘അത്ഥി, ഭിക്ഖവേ, ആസവാ നിരയഗാമിനിയാ’’തിആദിനാ (അ॰ നി॰ ൬.൬൩) പഞ്ചധാ ആഗതാ. ഛക്കനിപാതേ ‘‘അത്ഥി, ഭിക്ഖവേ, ആസവാ സംവരായ പഹാതബ്ബാ’’തിആദിനാ (അ॰ നി॰ ൬.൫൮) നയേന ഛധാ ആഗതാ. സബ്ബാസവപരിയായേ (മ॰ നി॰ ൧.൨൨) തേയേവ ദസ്സനപഹാതബ്ബേഹി സദ്ധിം സത്തധാ ആഗതാ. ഇധ പന അഭിധമ്മനയേന ചത്താരോ ആസവാ വേദിതബ്ബാ.

    Te panete āsavā vinaye – ‘‘diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyā’’ti (pārā. 39) dvidhā āgatā. Saḷāyatane ‘‘tayome, āvuso, āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, avijjāsavo’’ti (dī. ni. 3.305) tidhā āgatā, tathā aññesu ca suttantesu. Abhidhamme teyeva diṭṭhāsavena saddhiṃ catudhā āgatā. Nibbedhikapariyāye ‘‘atthi, bhikkhave, āsavā nirayagāminiyā’’tiādinā (a. ni. 6.63) pañcadhā āgatā. Chakkanipāte ‘‘atthi, bhikkhave, āsavā saṃvarāya pahātabbā’’tiādinā (a. ni. 6.58) nayena chadhā āgatā. Sabbāsavapariyāye (ma. ni. 1.22) teyeva dassanapahātabbehi saddhiṃ sattadhā āgatā. Idha pana abhidhammanayena cattāro āsavā veditabbā.

    ഖയാതി ഏത്ഥ പന ‘‘യോ ആസവാനം ഖയോ ഭേദോ പരിഭേദോ’’തിആദീസു ആസവാനം സരസഭേദോ ആസവക്ഖയോതി വുത്തോ. ‘‘ജാനതോ അഹം, ഭിക്ഖവേ, പസ്സതോ ആസവാനം ഖയം വദാമീ’’തിആദീസു (മ॰ നി॰ ൧.൧൫) ആസവാനം ആയതിം അനുപ്പാദോ ആസവക്ഖയോതി വുത്തോ.

    Khayāti ettha pana ‘‘yo āsavānaṃ khayo bhedo paribhedo’’tiādīsu āsavānaṃ sarasabhedo āsavakkhayoti vutto. ‘‘Jānato ahaṃ, bhikkhave, passato āsavānaṃ khayaṃ vadāmī’’tiādīsu (ma. ni. 1.15) āsavānaṃ āyatiṃ anuppādo āsavakkhayoti vutto.

    ‘‘സേക്ഖസ്സ സിക്ഖമാനസ്സ, ഉജുമഗ്ഗാനുസാരിനോ;

    ‘‘Sekkhassa sikkhamānassa, ujumaggānusārino;

    ഖയസ്മിം പഠമം ഞാണം, തതോ അഞ്ഞാ അനന്തരാ’’തി. (ഇതിവു॰ ൬൨) –

    Khayasmiṃ paṭhamaṃ ñāṇaṃ, tato aññā anantarā’’ti. (itivu. 62) –

    ആദീസു മഗ്ഗോ ആസവക്ഖയോതി വുത്തോ. ‘‘ആസവാനം ഖയാ സമണോ ഹോതീ’’തിആദീസു (മ॰ നി॰ ൧.൪൩൮) ഫലം.

    Ādīsu maggo āsavakkhayoti vutto. ‘‘Āsavānaṃ khayā samaṇo hotī’’tiādīsu (ma. ni. 1.438) phalaṃ.

    ‘‘പരവജ്ജാനുപസ്സിസ്സ, നിച്ചം ഉജ്ഝാനസഞ്ഞിനോ;

    ‘‘Paravajjānupassissa, niccaṃ ujjhānasaññino;

    ആസവാ തസ്സ വഡ്ഢന്തി, ആരാ സോ ആസവക്ഖയാ’’തി. –

    Āsavā tassa vaḍḍhanti, ārā so āsavakkhayā’’ti. –

    ആദീസു (ധ॰ പ॰ ൨൫൩) നിബ്ബാനം. ഇധ പന ആസവാനം അച്ചന്തഖയോ അനുപ്പാദോ വാ മഗ്ഗോ വാ ‘‘ആസവാനം ഖയോ’’തി വുത്തോ.

    Ādīsu (dha. pa. 253) nibbānaṃ. Idha pana āsavānaṃ accantakhayo anuppādo vā maggo vā ‘‘āsavānaṃ khayo’’ti vutto.

    അനാസവന്തി പടിപസ്സദ്ധിവസേന സബ്ബസോ പഹീനാസവം. ചേതോവിമുത്തിന്തി അരഹത്തഫലസമാധിം. പഞ്ഞാവിമുത്തിന്തി അരഹത്തഫലപഞ്ഞം. ഉഭയവചനം മഗ്ഗേ വിയ ഫലേപി സമഥവിപസ്സനാനം യുഗനന്ധഭാവദസ്സനത്ഥം. ഞാണന്തി സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം. ദേവതായ വചനസമനന്തരമേവ ‘‘കഥം നു ഖോ’’തി ആവജ്ജേന്തസ്സ ഭഗവതോ ഞാണം ഉപ്പജ്ജി ‘‘നന്ദേന അരഹത്തം സച്ഛികത’’ന്തി. സോ ഹി ആയസ്മാ സഹായഭിക്ഖൂഹി തഥാ ഉപ്പണ്ഡിയമാനോ ‘‘ഭാരിയം വത മയാ കതം, യോഹം ഏവം സ്വാക്ഖാതേ ധമ്മവിനയേ പബ്ബജിത്വാ അച്ഛരാനം പടിലാഭായ സത്ഥാരം പാടിഭോഗം അകാസി’’ന്തി ഉപ്പന്നസംവേഗോ ഹിരോത്തപ്പം പച്ചുപട്ഠപേത്വാ ഘടേന്തോ വായമന്തോ അരഹത്തം പത്വാ ചിന്തേസി – ‘‘യംനൂനാഹം ഭഗവന്തം ഏതസ്മാ പടിസ്സവാ മോചേയ്യ’’ന്തി. സോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ അത്തനോ അധിപ്പായം സത്ഥു ആരോചേസി. തേന വുത്തം – ‘‘അഥ ഖോ ആയസ്മാ നന്ദോ…പേ॰… ഏതസ്മാ പടിസ്സവാ’’തി. തത്ഥ പടിസ്സവാതി പാടിഭോഗപ്പടിസ്സവാ, ‘‘അച്ഛരാനം പടിലാഭായ അഹം പടിഭൂതോ’’തി പടിഞ്ഞായ.

    Anāsavanti paṭipassaddhivasena sabbaso pahīnāsavaṃ. Cetovimuttinti arahattaphalasamādhiṃ. Paññāvimuttinti arahattaphalapaññaṃ. Ubhayavacanaṃ magge viya phalepi samathavipassanānaṃ yuganandhabhāvadassanatthaṃ. Ñāṇanti sabbaññutaññāṇaṃ. Devatāya vacanasamanantarameva ‘‘kathaṃ nu kho’’ti āvajjentassa bhagavato ñāṇaṃ uppajji ‘‘nandena arahattaṃ sacchikata’’nti. So hi āyasmā sahāyabhikkhūhi tathā uppaṇḍiyamāno ‘‘bhāriyaṃ vata mayā kataṃ, yohaṃ evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā accharānaṃ paṭilābhāya satthāraṃ pāṭibhogaṃ akāsi’’nti uppannasaṃvego hirottappaṃ paccupaṭṭhapetvā ghaṭento vāyamanto arahattaṃ patvā cintesi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ bhagavantaṃ etasmā paṭissavā moceyya’’nti. So bhagavantaṃ upasaṅkamitvā attano adhippāyaṃ satthu ārocesi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmā nando…pe… etasmā paṭissavā’’ti. Tattha paṭissavāti pāṭibhogappaṭissavā, ‘‘accharānaṃ paṭilābhāya ahaṃ paṭibhūto’’ti paṭiññāya.

    അഥസ്സ ഭഗവാ ‘‘യസ്മാ തയാ അഞ്ഞാ ആരാധിതാതി ഞാതമേതം മയാ, ദേവതാപി മേ ആരോചേസി, തസ്മാ നാഹം പടിസ്സവാ ഇദാനി മോചേതബ്ബോ അരഹത്തപ്പത്തിയാവ മോചിതത്താ’’തി ആഹ. തേന വുത്തം ‘‘യദേവ ഖോ തേ നന്ദാ’’തിആദി. തത്ഥ യദേവാതി യദാ ഏവ. തേതി തവ. മുത്തോതി പമുത്തോ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – യസ്മിംയേവ കാലേ ആസവേഹി തവ ചിത്തം വിമുത്തം, അഥ അനന്തരമേവാഹം തതോ പാടിഭോഗതോ മുത്തോതി.

    Athassa bhagavā ‘‘yasmā tayā aññā ārādhitāti ñātametaṃ mayā, devatāpi me ārocesi, tasmā nāhaṃ paṭissavā idāni mocetabbo arahattappattiyāva mocitattā’’ti āha. Tena vuttaṃ ‘‘yadeva kho te nandā’’tiādi. Tattha yadevāti yadā eva. Teti tava. Muttoti pamutto. Idaṃ vuttaṃ hoti – yasmiṃyeva kāle āsavehi tava cittaṃ vimuttaṃ, atha anantaramevāhaṃ tato pāṭibhogato muttoti.

    സോപി ആയസ്മാ വിപസ്സനാകാലേയേവ ‘‘യദേവാഹം ഇന്ദ്രിയാസംവരം നിസ്സായ ഇമം വിപ്പകാരം പത്തോ, തമേവ സുട്ഠു നിഗ്ഗഹേസ്സാമീ’’തി ഉസ്സാഹജാതോ ബലവഹിരോത്തപ്പോ തത്ഥ ച കതാധികാരത്താ ഇന്ദ്രിയസംവരേ ഉക്കട്ഠപടിപദമ്പി അഗമാസി. വുത്തഞ്ഹേതം –

    Sopi āyasmā vipassanākāleyeva ‘‘yadevāhaṃ indriyāsaṃvaraṃ nissāya imaṃ vippakāraṃ patto, tameva suṭṭhu niggahessāmī’’ti ussāhajāto balavahirottappo tattha ca katādhikārattā indriyasaṃvare ukkaṭṭhapaṭipadampi agamāsi. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘സചേ , ഭിക്ഖവേ, നന്ദസ്സ പുരത്ഥിമാ ദിസാ ആലോകേതബ്ബാ ഹോതി, സബ്ബം ചേതസോ സമന്നാഹരിത്വാ നന്ദോ പുരത്ഥിമം ദിസം ആലോകേതി ‘ഏവം മേ പുരത്ഥിമം ദിസം ആലോകയതോ ന അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവേയ്യു’ന്തി, ഇതിഹ തത്ഥ സമ്പജാനോ ഹോതി.

    ‘‘Sace , bhikkhave, nandassa puratthimā disā āloketabbā hoti, sabbaṃ cetaso samannāharitvā nando puratthimaṃ disaṃ āloketi ‘evaṃ me puratthimaṃ disaṃ ālokayato na abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyu’nti, itiha tattha sampajāno hoti.

    ‘‘സചേ, ഭിക്ഖവേ, നന്ദസ്സ പച്ഛിമാ…പേ॰… ഉത്തരാ… ദക്ഖിണാ… ഉദ്ധം… അധോ… അനുദിസാ ആലോകേതബ്ബാ ഹോതി, സബ്ബം ചേതസോ സമന്നാഹരിത്വാ നന്ദോ അനുദിസം ആലോകേതി ‘ഏവം മേ…പേ॰… സമ്പജാനോ ഹോതീ’’’തി (അ॰ നി॰ ൮.൯).

    ‘‘Sace, bhikkhave, nandassa pacchimā…pe… uttarā… dakkhiṇā… uddhaṃ… adho… anudisā āloketabbā hoti, sabbaṃ cetaso samannāharitvā nando anudisaṃ āloketi ‘evaṃ me…pe… sampajāno hotī’’’ti (a. ni. 8.9).

    തേനേവ തം ആയസ്മന്തം സത്ഥാ ‘‘ഏതദഗ്ഗം, ഭിക്ഖവേ, മമ സാവകാനം ഭിക്ഖൂനം ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരാനം യദിദം നന്ദോ’’തി (അ॰ നി॰ ൧.൨൩൦) ഏതദഗ്ഗേ ഠപേസി.

    Teneva taṃ āyasmantaṃ satthā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ indriyesu guttadvārānaṃ yadidaṃ nando’’ti (a. ni. 1.230) etadagge ṭhapesi.

    ഏതമത്ഥം വിദിത്വാതി ഏതം ആയസ്മതോ നന്ദസ്സ സബ്ബാസവേ ഖേപേത്വാ സുഖാദീസു താദിഭാവപ്പത്തിസങ്ഖാതം അത്ഥം സബ്ബാകാരതോ വിദിത്വാ. ഇമം ഉദാനന്തി തദത്ഥവിഭാവനം ഇമം ഉദാനം ഉദാനേസി.

    Etamatthaṃ viditvāti etaṃ āyasmato nandassa sabbāsave khepetvā sukhādīsu tādibhāvappattisaṅkhātaṃ atthaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti tadatthavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.

    തത്ഥ യസ്സ നിത്തിണ്ണോ പങ്കോതി യേന അരിയപുഗ്ഗലേന അരിയമഗ്ഗസേതുനാ സബ്ബോ ദിട്ഠിപങ്കോ സംസാരപങ്കോ ഏവ വാ നിബ്ബാനപാരഗമനേന തിണ്ണോ. മദ്ദിതോ കാമകണ്ഡകോതി യേന സത്താനം വിജ്ഝനതോ. ‘‘കാമകണ്ഡകോ’’തി ലദ്ധനാമോ സബ്ബോ കിലേസകാമോ സബ്ബോ കാമവിസൂകോ അഗ്ഗഞാണദണ്ഡേന മദ്ദിതോ ഭഗ്ഗോ അനവസേസതോ മഥിതോ. മോഹക്ഖയം അനുപ്പത്തോതി ഏവംഭൂതോ ച ദുക്ഖാദിവിസയസ്സ സബ്ബസ്സ സമ്മോഹസ്സ ഖേപനേന മോഹക്ഖയം പത്തോ, അരഹത്തഫലം നിബ്ബാനഞ്ച അനുപ്പത്തോ. സുഖദുക്ഖേസു ന വേധതീ സ ഭിക്ഖൂതി സോ ഭിന്നകിലേസോ ഭിക്ഖു ഇട്ഠാരമ്മണസമായോഗതോ ഉപ്പന്നേസു സുഖേസു അനിട്ഠാരമ്മണസമായോഗതോ ഉപ്പന്നേസു ദുക്ഖേസു ച ന വേധതി ന കമ്പതി, തം നിമിത്തം ചിത്തവികാരം നാപജ്ജതി. ‘‘സുഖദുക്ഖേസൂ’’തി ച ദേസനാമത്തം, സബ്ബേസുപി ലോകധമ്മേസു ന വേധതീതി വേദിതബ്ബം.

    Tattha yassa nittiṇṇo paṅkoti yena ariyapuggalena ariyamaggasetunā sabbo diṭṭhipaṅko saṃsārapaṅko eva vā nibbānapāragamanena tiṇṇo. Maddito kāmakaṇḍakoti yena sattānaṃ vijjhanato. ‘‘Kāmakaṇḍako’’ti laddhanāmo sabbo kilesakāmo sabbo kāmavisūko aggañāṇadaṇḍena maddito bhaggo anavasesato mathito. Mohakkhayaṃ anuppattoti evaṃbhūto ca dukkhādivisayassa sabbassa sammohassa khepanena mohakkhayaṃ patto, arahattaphalaṃ nibbānañca anuppatto. Sukhadukkhesu na vedhatī sa bhikkhūti so bhinnakileso bhikkhu iṭṭhārammaṇasamāyogato uppannesu sukhesu aniṭṭhārammaṇasamāyogato uppannesu dukkhesu ca na vedhati na kampati, taṃ nimittaṃ cittavikāraṃ nāpajjati. ‘‘Sukhadukkhesū’’ti ca desanāmattaṃ, sabbesupi lokadhammesu na vedhatīti veditabbaṃ.

    ദുതിയസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഉദാനപാളി • Udānapāḷi / ൨. നന്ദസുത്തം • 2. Nandasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact