| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੨. ਨਨ੍ਦਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Nandatisuttavaṇṇanā
੧੨. ਦੁਤਿਯੇ ਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਤੁਸ੍ਸਤਿ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ। ਪੁਤ੍ਤਿਮਾਤਿ ਬਹੁਪੁਤ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚੇ ਪੁਤ੍ਤਾ ਕਸਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਧਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠੇ ਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੇ વਣਿਜ੍ਜਂ ਕਤ੍વਾ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਂ ਆਹਰਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਯਾਨવਾਹਨਗਾਮਨਿਗਮਾਦੀਨਿ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਤੇਸਂ ਆਨੁਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਿਰਿਂ ਅਨੁਭવਮਾਨਾ ਮਾਤਾ વਾ ਪਿਤਾ વਾ ਨਨ੍ਦਤਿ। ਛਣਦਿવਸਾਦੀਸੁ વਾ ਮਣ੍ਡਿਤਪਸਾਧਿਤੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਮਾਨੇ ਦਿਸ੍વਾ ਨਨ੍ਦਤੀਤਿ, ‘‘ਨਨ੍ਦਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤਿਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਗੋਹਿ ਤਥੇવਾਤਿ ਯਥਾ ਪੁਤ੍ਤਿਮਾ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ, ਤਥਾ ਗੋਸਾਮਿਕੋਪਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਗੋਮਣ੍ਡਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗਾવੋ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗੋਰਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਮਾਨੋ ਗੋਹਿ ਨਨ੍ਦਤਿ। ਉਪਧੀ ਹਿ ਨਰਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦਨਾਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਉਪਧੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਉਪਧੀ – ਕਾਮੂਪਧਿ, ਖਨ੍ਧੂਪਧਿ, ਕਿਲੇਸੂਪਧਿ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੂਪਧੀਤਿ। ਕਾਮਾਪਿ ਹਿ ‘‘ਯਂ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਕਾਮਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੬੬) ਏવਂ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾવਤੋ ‘‘ਉਪਧਿਯਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ વਚਨਤ੍ਥੇਨ ਉਪਧੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਖਨ੍ਧਾਪਿ ਖਨ੍ਧਮੂਲਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾવਤੋ, ਕਿਲੇਸਾਪਿ ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾવਤੋ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ ਭવਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾવਤੋਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਕਾਮੂਪਧਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਪਞ੍ਚ ਹਿ ਕਾਮਗੁਣਾ ਤੇਭੂਮਿਕਾਦਿਪਾਸਾਦ-ਉਲ਼ਾਰਸਯਨ-વਤ੍ਥਾਲਙ੍ਕਾਰ-ਨਾਟਕਪਰਿવਾਰਾਦਿવਸੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪਸਂਹਰਮਾਨਾ ਨਰਂ ਨਨ੍ਦਯਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਗਾવੋ ਚ, ਏવਂ ਇਮੇਪਿ ਉਪਧੀ ਹਿ ਨਰਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦਨਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਨ ਹਿ ਸੋ ਨਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਨਿਰੂਪਧੀਤਿ ਯੋ ਕਾਮਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਰਹਿਤੋ ਦਲਿਦ੍ਦੋ ਦੁਲ੍ਲਭਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨੋ , ਨ ਹਿ ਸੋ ਨਨ੍ਦਤਿ। ਏવਰੂਪੋ ਮਨੁਸ੍ਸਪੇਤੋ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਨੇਰਯਿਕੋ ਚ ਕਿਂ ਨਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਭਗવਾਤਿ ਆਹ।
12. Dutiye nandatīti tussati attamano hoti. Puttimāti bahuputto. Tassa hi ekacce puttā kasikammaṃ katvā dhaññassa koṭṭhe pūrenti, ekacce vaṇijjaṃ katvā hiraññasuvaṇṇaṃ āharanti, ekacce rājānaṃ upaṭṭhahitvā yānavāhanagāmanigamādīni labhanti. Atha tesaṃ ānubhāvasaṅkhātaṃ siriṃ anubhavamānā mātā vā pitā vā nandati. Chaṇadivasādīsu vā maṇḍitapasādhite putte sampattiṃ anubhavamāne disvā nandatīti, ‘‘nandati puttehi puttimā’’ti āha. Gohi tathevāti yathā puttimā puttehi, tathā gosāmikopi sampannaṃ gomaṇḍalaṃ disvā gāvo nissāya gorasasampattiṃ anubhavamāno gohi nandati. Upadhī hi narassa nandanāti, ettha upadhīti cattāro upadhī – kāmūpadhi, khandhūpadhi, kilesūpadhi, abhisaṅkhārūpadhīti. Kāmāpi hi ‘‘yaṃ pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ kāmānaṃ assādo’’ti (ma. ni. 1.166) evaṃ vuttassa sukhassa adhiṭṭhānabhāvato ‘‘upadhiyati ettha sukha’’nti iminā vacanatthena upadhīti vuccati. Khandhāpi khandhamūlakassa dukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, kilesāpi apāyadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, abhisaṅkhārāpi bhavadukkhassa adhiṭṭhānabhāvatoti. Idha pana kāmūpadhi adhippeto. Pañca hi kāmaguṇā tebhūmikādipāsāda-uḷārasayana-vatthālaṅkāra-nāṭakaparivārādivasena paccupaṭṭhitā pītisomanassaṃ upasaṃharamānā naraṃ nandayanti. Tasmā yathā puttā ca gāvo ca, evaṃ imepi upadhī hi narassa nandanāti veditabbā. Na hi so nandati yo nirūpadhīti yo kāmaguṇasampattirahito daliddo dullabhaghāsacchādano , na hi so nandati. Evarūpo manussapeto ca manussanerayiko ca kiṃ nandissati bhagavāti āha.
ਇਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਦੇવਤਾ ਸੋਕવਤ੍ਥੁਮੇવ ਨਨ੍ਦવਤ੍ਥੁਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੋਕવਤ੍ਥੁਭਾવਮਸ੍ਸਾ ਦੀਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਫਲੇਨ ਫਲਂ ਪਾਤੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਤਾਯੇવ ਉਪਮਾਯ ਤਸ੍ਸਾ વਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਤਮੇવ ਗਾਥਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸੋਚਤੀਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਸੋਚਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹੀਤਿ વਿਦੇਸਗਮਨਾਦਿવਸੇਨ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਨਟ੍ਠੇਸੁਪਿ ਨਸ੍ਸਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਇਦਾਨਿ ਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਾਸਸਙ੍ਕੀਪਿ ਸੋਚਤਿ, ਤਥਾ ਮਤੇਸੁਪਿ ਮਰਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਚੋਰੇਹਿ ਰਾਜਪੁਰਿਸੇਹਿ ਗਹਿਤੇਸੁ વਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਹਤ੍ਥਂ ਉਪਗਤੇਸੁ વਾ ਮਰਣਸਙ੍ਕੀਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਸੋਚਤਿ। ਰੁਕ੍ਖਪਬ੍ਬਤਾਦੀਹਿ ਪਤਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦੀਨਂ ਭੇਦવਸੇਨ ਭਿਨ੍ਨੇਸੁਪਿ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਭੇਦਸਙ੍ਕੀਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਸੋਚਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤਿਮਾ, ਗੋਸਾਮਿਕੋਪਿ ਤਥੇવ ਨવਹਾਕਾਰੇਹਿ ਗੋਹਿ ਸੋਚਤਿ। ਉਪਧੀ ਹਿ ਨਰਸ੍ਸ ਸੋਚਨਾਤਿ ਯਥਾ ਚ ਪੁਤ੍ਤਗਾવੋ, ਏવਂ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੋਪਧੀਪਿ –
Idaṃ sutvā satthā cintesi – ‘‘ayaṃ devatā sokavatthumeva nandavatthuṃ karoti, sokavatthubhāvamassā dīpessāmī’’ti phalena phalaṃ pātento viya tāyeva upamāya tassā vādaṃ bhindanto tameva gāthaṃ parivattetvā socatīti āha. Tattha socati puttehīti videsagamanādivasena puttesu naṭṭhesupi nassantesupi idāni nassissantīti nāsasaṅkīpi socati, tathā matesupi marantesupi corehi rājapurisehi gahitesu vā paccatthikānaṃ hatthaṃ upagatesu vā maraṇasaṅkīpi hutvā socati. Rukkhapabbatādīhi patitvā hatthapādādīnaṃ bhedavasena bhinnesupi bhijjantesupi bhedasaṅkīpi hutvā socati. Yathā ca puttehi puttimā, gosāmikopi tatheva navahākārehi gohi socati. Upadhī hi narassa socanāti yathā ca puttagāvo, evaṃ pañca kāmaguṇopadhīpi –
‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ ਕਾਮਯਾਨਸ੍ਸ, ਛਨ੍ਦਜਾਤਸ੍ਸ ਜਨ੍ਤੁਨੋ।
‘‘Tassa ce kāmayānassa, chandajātassa jantuno;
ਤੇ ਕਾਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਸਲ੍ਲવਿਦ੍ਧੋવ ਰੁਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ॥ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੭੭੩) –
Te kāmā parihāyanti, sallaviddhova ruppatī’’ti. (su. ni. 773) –
વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਨਰਂ ਸੋਚਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਨਰਸ੍ਸ ਸੋਚਨਾ ਸੋਕવਤ੍ਥੁਕਮੇવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਨ ਹਿ ਸੋ ਸੋਚਤਿ, ਯੋ ਨਿਰੂਪਧੀਤਿ ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਪੇਤੇ ਉਪਧਿਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਨਿਰੁਪਧਿ ਮਹਾਖੀਣਾਸવੋ ਕਿਂ ਸੋਚਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਸੋਚਤਿ ਦੇવਤੇਤਿ।
Vuttanayena naraṃ socanti. Tasmā narassa socanā sokavatthukamevāti veditabbā. Na hi so socati, yo nirūpadhīti yassa pana catubbidhāpete upadhiyo natthi, so nirupadhi mahākhīṇāsavo kiṃ socissati, na socati devateti.
ਨਨ੍ਦਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Nandatisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੨. ਨਨ੍ਦਤਿਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Nandatisuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੨. ਨਨ੍ਦਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Nandatisuttavaṇṇanā
