Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၉. နန္ဒတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
9. Nandattheragāthāvaṇṇanā
အယောနိသော မနသိကာရာတိ အာယသ္မတော နန္ဒတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသ္ဝာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော ဘဂဝတော ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ စ ပူဇာသက္ကာရဗဟုလံ မဟာဒာနံ ပဝတ္တေတ္ဝာ, ‘‘အဟမ္ပိ အနာဂတေ တုမ္ဟာဒိသသ္သ ဗုဒ္ဓသ္သ ဧဝရူပော သာဝကော ဘဝေယ္ယ’’န္တိ ပဏိဓာနံ ကတ္ဝာ တတော ပဋ္ဌာယ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော အတ္ထဒသ္သိသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဝိနတာယ နာမ နဒိယာ မဟန္တော ကစ္ဆပော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထာရံ နဒိယာ ပာရံ ဂန္တုံ တီရေ ဌိတံ ဒိသ္ဝာ သယံ ဘဂဝန္တံ တာရေတုကာမော သတ္ထု ပာဒမူလေ နိပဇ္ဇိ ။ သတ္ထာ တသ္သ အဇ္ဈာသယံ ဩလောကေတ္ဝာ ပိဋ္ဌိံ အဘိရုဟိ။ သော ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော ဝေဂေန သောတံ ဆိန္ဒန္တော သီဃတရံ ပရတီရမေဝ ပာပေသိ။ ဘဂဝာ တသ္သ အနုမောဒနံ ဝဒန္တော ဘာဝိနိံ သမ္ပတ္တိံ ကထေတ္ဝာ ပက္ကာမိ။
Ayoniso manasikārāti āyasmato nandattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto bhagavato santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ indriyesu guttadvārānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento bhagavato bhikkhusaṅghassa ca pūjāsakkārabahulaṃ mahādānaṃ pavattetvā, ‘‘ahampi anāgate tumhādisassa buddhassa evarūpo sāvako bhaveyya’’nti paṇidhānaṃ katvā tato paṭṭhāya devamanussesu saṃsaranto atthadassissa bhagavato kāle vinatāya nāma nadiyā mahanto kacchapo hutvā nibbatto ekadivasaṃ satthāraṃ nadiyā pāraṃ gantuṃ tīre ṭhitaṃ disvā sayaṃ bhagavantaṃ tāretukāmo satthu pādamūle nipajji . Satthā tassa ajjhāsayaṃ oloketvā piṭṭhiṃ abhiruhi. So haṭṭhatuṭṭho vegena sotaṃ chindanto sīghataraṃ paratīrameva pāpesi. Bhagavā tassa anumodanaṃ vadanto bhāviniṃ sampattiṃ kathetvā pakkāmi.
သော တေန ပုညကမ္မေန သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ သုဒ္ဓောဒနမဟာရာဇသ္သ ပုတ္တော ဟုတ္ဝာ မဟာပဇာပတိယာ ဂောတမိယာ ကုစ္ဆိမ္ဟိ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္သ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ဉာတိသင္ဃံ နန္ဒေန္တော ဇာတောတိ နန္ဒောတ္ဝေဝ နာမံ အကံသု။ တသ္သ ဝယပ္ပတ္တကာလေ သတ္ထာ ပဝတ္တဝရဓမ္မစက္ကော လောကာနုဂ္ဂဟံ ကရောန္တော ကပိလဝတ္ထုံ ဂန္တ္ဝာ ဉာတိသမာဂမေ ပောက္ခရဝသ္သံ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိံ ကတ္ဝာ ဝေသ္သန္တရဇာတကံ (ဇာ. ၂.၂၂.၁၆၅၅ အာဒယော) ကထေတ္ဝာ ဒုတိယဒိဝသေ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော ‘‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ (ဓ. ပ. ၁၆၈) ဂာထာယ ပိတရံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ နိဝေသနံ ဂန္တ္ဝာ ‘‘ဓမ္မံ စရေ သုစရိတ’’န္တိ (ဓ. ပ. ၁၆၉) ဂာထာယ မဟာပဇာပတိံ သောတာပတ္တိဖလေ ရာဇာနံ သကဒာဂာမိဖလေ ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ တတိယေ ဒိဝသေ နန္ဒကုမာရသ္သ အဘိသေကနိဝေသနပ္ပဝေသနဝိဝာဟမင္ဂလေသု ဝတ္တမာနေသု ပိဏ္ဍာယ ပဝိသိတ္ဝာ နန္ဒကုမာရသ္သ ဟတ္ထေ ပတ္တံ ဒတ္ဝာ မင္ဂလံ ဝတ္ဝာ တသ္သ ဟတ္ထတော ပတ္တံ အဂဟေတ္ဝာဝ ဝိဟာရံ ဂတော တံ ပတ္တဟတ္ထံ ဝိဟာရံ အာဂတံ အနိစ္ဆမာနံယေဝ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ တထာ ပဗ္ဗဇိတတ္တာယေဝ အနဘိရတိယာ ပီဠိတံ ဉတ္ဝာ ဥပာယေန တသ္သ တံ အနဘိရတိံ ဝိနောဒေသိ။ သော ယောနိသော ပဋိသင္ခာယ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ နစိရသ္သေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၄၉.၁၄၈-၁၆၃) –
So tena puññakammena sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ suddhodanamahārājassa putto hutvā mahāpajāpatiyā gotamiyā kucchimhi nibbatti. Tassa nāmaggahaṇadivase ñātisaṅghaṃ nandento jātoti nandotveva nāmaṃ akaṃsu. Tassa vayappattakāle satthā pavattavaradhammacakko lokānuggahaṃ karonto kapilavatthuṃ gantvā ñātisamāgame pokkharavassaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā vessantarajātakaṃ (jā. 2.22.1655 ādayo) kathetvā dutiyadivase piṇḍāya paviṭṭho ‘‘uttiṭṭhe nappamajjeyyā’’ti (dha. pa. 168) gāthāya pitaraṃ sotāpattiphale patiṭṭhāpetvā nivesanaṃ gantvā ‘‘dhammaṃ care sucarita’’nti (dha. pa. 169) gāthāya mahāpajāpatiṃ sotāpattiphale rājānaṃ sakadāgāmiphale patiṭṭhāpetvā tatiye divase nandakumārassa abhisekanivesanappavesanavivāhamaṅgalesu vattamānesu piṇḍāya pavisitvā nandakumārassa hatthe pattaṃ datvā maṅgalaṃ vatvā tassa hatthato pattaṃ agahetvāva vihāraṃ gato taṃ pattahatthaṃ vihāraṃ āgataṃ anicchamānaṃyeva pabbājetvā tathā pabbajitattāyeva anabhiratiyā pīḷitaṃ ñatvā upāyena tassa taṃ anabhiratiṃ vinodesi. So yoniso paṭisaṅkhāya vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.49.148-163) –
‘‘အတ္ထဒသ္သီ တု ဘဂဝာ၊ သယမ္ဘူ လောကနာယကော။
‘‘Atthadassī tu bhagavā, sayambhū lokanāyako;
ဝိနတာနဒိယာ တီရံ၊ ဥပာဂစ္ဆိ တထာဂတော။
Vinatānadiyā tīraṃ, upāgacchi tathāgato.
‘‘ဥဒကာ အဘိနိက္ခမ္မ၊ ကစ္ဆပော ဝာရိဂောစရော။
‘‘Udakā abhinikkhamma, kacchapo vārigocaro;
ဗုဒ္ဓံ တာရေတုကာမောဟံ၊ ဥပေသိံ လောကနာယကံ။
Buddhaṃ tāretukāmohaṃ, upesiṃ lokanāyakaṃ.
‘‘အဘိရူဟတု မံ ဗုဒ္ဓော၊ အတ္ထဒသ္သီ မဟာမုနိ။
‘‘Abhirūhatu maṃ buddho, atthadassī mahāmuni;
အဟံ တံ တာရယိသ္သာမိ၊ ဒုက္ခသ္သန္တကရော တုဝံ။
Ahaṃ taṃ tārayissāmi, dukkhassantakaro tuvaṃ.
‘‘မမ သင္ကပ္ပမညာယ၊ အတ္ထဒသ္သီ မဟာယသော။
‘‘Mama saṅkappamaññāya, atthadassī mahāyaso;
အဘိရူဟိတ္ဝာ မေ ပိဋ္ဌိံ၊ အဋ္ဌာသိ လောကနာယကော။
Abhirūhitvā me piṭṭhiṃ, aṭṭhāsi lokanāyako.
‘‘ယတော သရာမိ အတ္တာနံ၊ ယတော ပတ္တောသ္မိ ဝိညုတံ။
‘‘Yato sarāmi attānaṃ, yato pattosmi viññutaṃ;
သုခံ မေ တာဒိသံ နတ္ထိ၊ ဖုဋ္ဌေ ပာဒတလေ ယထာ။
Sukhaṃ me tādisaṃ natthi, phuṭṭhe pādatale yathā.
‘‘ဥတ္တရိတ္ဝာန သမ္ဗုဒ္ဓော၊ အတ္ထဒသ္သီ မဟာယသော။
‘‘Uttaritvāna sambuddho, atthadassī mahāyaso;
နဒိတီရမ္ဟိ ဌတ္ဝာန၊ ဣမာ ဂာထာ အဘာသထ။
Naditīramhi ṭhatvāna, imā gāthā abhāsatha.
‘‘ယာဝတာ ဝတ္တတေ စိတ္တံ၊ ဂင္ဂာသောတံ တရာမဟံ။
‘‘Yāvatā vattate cittaṃ, gaṅgāsotaṃ tarāmahaṃ;
အယဉ္စ ကစ္ဆပော ရာဇာ၊ တာရေသိ မမ ပညဝာ။
Ayañca kacchapo rājā, tāresi mama paññavā.
‘‘ဣမိနာ ဗုဒ္ဓတရဏေန၊ မေတ္တစိတ္တဝတာယ စ။
‘‘Iminā buddhataraṇena, mettacittavatāya ca;
အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ၊ ဒေဝလောကေ ရမိသ္သတိ။
Aṭṭhārase kappasate, devaloke ramissati.
‘‘ဒေဝလောကာ ဣဓာဂန္တ္ဝာ၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော။
‘‘Devalokā idhāgantvā, sukkamūlena codito;
ဧကာသနေ နိသီဒိတ္ဝာ၊ ကင္ခာသောတံ တရိသ္သတိ။
Ekāsane nisīditvā, kaṅkhāsotaṃ tarissati.
‘‘ယထာပိ ဘဒ္ဒကေ ခေတ္တေ၊ ဗီဇံ အပ္ပမ္ပိ ရောပိတံ။
‘‘Yathāpi bhaddake khette, bījaṃ appampi ropitaṃ;
သမ္မာဓာရံ ပဝေစ္ဆန္တေ၊ ဖလံ တောသေတိ ကသ္သကံ။
Sammādhāraṃ pavecchante, phalaṃ toseti kassakaṃ.
‘‘တထေဝိဒံ ဗုဒ္ဓခေတ္တံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတံ။
‘‘Tathevidaṃ buddhakhettaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;
သမ္မာဓာရံ ပဝေစ္ဆန္တေ၊ ဖလံ မံ တောသယိသ္သတိ။
Sammādhāraṃ pavecchante, phalaṃ maṃ tosayissati.
‘‘ပဓာနပဟိတတ္တောမ္ဟိ၊ ဥပသန္တော နိရူပဓိ။
‘‘Padhānapahitattomhi, upasanto nirūpadhi;
သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယ၊ ဝိဟရာမိ အနာသဝော။
Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ၊ ယံ ကမ္မမကရိံ တဒာ။
‘‘Aṭṭhārase kappasate, yaṃ kammamakariṃ tadā;
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ တရဏာယ ဣဒံ ဖလံ။
Duggatiṃ nābhijānāmi, taraṇāya idaṃ phalaṃ.
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ ဝိမုတ္တိသုခံ အနုဘဝန္တော ‘‘အဟော သတ္ထု ဥပာယကောသလ္လံ, ယေနာဟံ ဘဝပင္ကတော ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ နိဗ္ဗာနထလေ ပတိဋ္ဌာပိတော’’တိ အတ္တနော ပဟီနသံကိလေသံ ပဋိလဒ္ဓဉ္စ သုခံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ သဉ္ဇာတသောမနသ္သော ဥဒာနဝသေန –
Arahattaṃ pana patvā vimuttisukhaṃ anubhavanto ‘‘aho satthu upāyakosallaṃ, yenāhaṃ bhavapaṅkato uddharitvā nibbānathale patiṭṭhāpito’’ti attano pahīnasaṃkilesaṃ paṭiladdhañca sukhaṃ paccavekkhitvā sañjātasomanasso udānavasena –
၁၅၇.
157.
‘‘အယောနိသော မနသိကာရာ၊ မဏ္ဍနံ အနုယုဉ္ဇိသံ။
‘‘Ayoniso manasikārā, maṇḍanaṃ anuyuñjisaṃ;
ဥဒ္ဓတော စပလော စာသိံ၊ ကာမရာဂေန အဋ္ဋိတော။
Uddhato capalo cāsiṃ, kāmarāgena aṭṭito.
၁၅၈.
158.
‘‘ဥပာယကုသလေနာဟံ၊ ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာ။
‘‘Upāyakusalenāhaṃ, buddhenādiccabandhunā;
ယောနိသော ပဋိပဇ္ဇိတ္ဝာ၊ ဘဝေ စိတ္တံ ဥဒဗ္ဗဟိ’’န္တိ။ – ဂာထာဒ္ဝယံ အဘာသိ။
Yoniso paṭipajjitvā, bhave cittaṃ udabbahi’’nti. – gāthādvayaṃ abhāsi;
တတ္ထ အယောနိသော မနသိကာရာတိ အနုပာယမနသိကာရတော အသုဘံ ကာယံ သုဘတော မနသိ ကရိတ္ဝာ သုဘတော မနသိကာရဟေတု, အသုဘံ ကာယံ သုဘသညာယာတိ အတ္ထော။ မဏ္ဍနန္တိ ဟတ္ထူပဂာဒိအာဘရဏေဟိ စေဝ မာလာဂန္ဓာဒီဟိ စ အတ္တဘာဝသ္သ အလင္ကရဏံ။ အနုယုဉ္ဇိသန္တိ အနုယုဉ္ဇိံ, သရီရသ္သ ဝိဘူသနပ္ပသုတော အဟောသိန္တိ အတ္ထော။ ဥဒ္ဓတောတိ ဇာတိဂောတ္တရူပယောဗ္ဗနမဒာဒီဟိ ဥဒ္ဓတော အဝူပသန္တစိတ္တော။ စပလောတိ ဝနမက္ကဋော ဝိယ အနဝဋ္ဌိတစိတ္တတာယ လောလော, ကာယမဏ္ဍနဝတ္ထမဏ္ဍနာဒိစာပလ္ယေ ယုတ္တတာယ ဝာ စပလော စ။ အာသိန္တိ အဟောသိံ။ ကာမရာဂေနာတိ ဝတ္ထုကာမေသု ဆန္ဒရာဂေန အဋ္ဋိတော ပီဠိတော ဝိဗာဓိတော အာသိန္တိ ယောဇနာ။
Tattha ayoniso manasikārāti anupāyamanasikārato asubhaṃ kāyaṃ subhato manasi karitvā subhato manasikārahetu, asubhaṃ kāyaṃ subhasaññāyāti attho. Maṇḍananti hatthūpagādiābharaṇehi ceva mālāgandhādīhi ca attabhāvassa alaṅkaraṇaṃ. Anuyuñjisanti anuyuñjiṃ, sarīrassa vibhūsanappasuto ahosinti attho. Uddhatoti jātigottarūpayobbanamadādīhi uddhato avūpasantacitto. Capaloti vanamakkaṭo viya anavaṭṭhitacittatāya lolo, kāyamaṇḍanavatthamaṇḍanādicāpalye yuttatāya vā capalo ca. Āsinti ahosiṃ. Kāmarāgenāti vatthukāmesu chandarāgena aṭṭito pīḷito vibādhito āsinti yojanā.
ဥပာယကုသလေနာတိ ဝိနေယ္ယာနံ ဒမနူပာယစ္ဆေကေန ကောဝိဒေန ဗုဒ္ဓေန ဘဂဝတာ ဟေတုဘူတေန။ ဟေတုအတ္ထေ ဟိ ဧတံ ကရဏဝစနံ။ ပလုဋ္ဌမက္ကဋီဒေဝစ္ဆရာဒသ္သနေန ဟိ ဥပက္ကိတဝာဒစောဒနာယ အတ္တနော ကာမရာဂာပနယနံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ ဘဂဝာ ဟိ အာယသ္မန္တံ နန္ဒတ္ထေရံ ပဌမံ ဇနပဒကလ္ယာဏိံ ဥပာဒာယ ‘‘ယထာယံ မက္ကဋီ, ဧဝံ ကကုဋပာဒိနိယော ဥပာဒာယ ဇနပဒကလ္ယာဏီ’’တိ မဟတိယာ အာဏိယာ ခုဒ္ဒကံ အာဏိံ နီဟရန္တော ဆဍ္ဍကော ဝိယ, သိနေဟပာနေန သရီရံ ကိလေဒေတ္ဝာ ဝမနဝိရေစနေဟိ ဒောသံ နီဟရန္တော ဘိသက္ကော ဝိယ စ ကကုဋပာဒိနိဒသ္သနေန ဇနပဒကလ္ယာဏိယံ ဝိရတ္တစိတ္တံ ကာရေတ္ဝာ ပုန ဥပက္ကိတဝာဒေန ကကုဋပာဒိနီသုပိ စိတ္တံ ဝိရာဇေတ္ဝာ သမ္မဒေဝ သမထဝိပသ္သနာနုယောဂေန အရိယမဂ္ဂေ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယောနိသော ပဋိပဇ္ဇိတ္ဝာ, ဘဝေ စိတ္တံ ဥဒဗ္ဗဟိ’’န္တိ။ ဥပာယေန ဉာယေန သမ္မဒေဝ သမထဝိပသ္သနာယ ဝိသုဒ္ဓိပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတ္ဝာ ဘဝေ သံသာရပင္ကေ နိမုဂ္ဂဉ္စ မေ စိတ္တံ အရိယမဂ္ဂေန ဟတ္ထေန ဥတ္တာရိံ, နိဗ္ဗာနထလေ ပတိဋ္ဌာပေသိန္တိ အတ္ထော။
Upāyakusalenāti vineyyānaṃ damanūpāyacchekena kovidena buddhena bhagavatā hetubhūtena. Hetuatthe hi etaṃ karaṇavacanaṃ. Paluṭṭhamakkaṭīdevaccharādassanena hi upakkitavādacodanāya attano kāmarāgāpanayanaṃ sandhāya vadati. Bhagavā hi āyasmantaṃ nandattheraṃ paṭhamaṃ janapadakalyāṇiṃ upādāya ‘‘yathāyaṃ makkaṭī, evaṃ kakuṭapādiniyo upādāya janapadakalyāṇī’’ti mahatiyā āṇiyā khuddakaṃ āṇiṃ nīharanto chaḍḍako viya, sinehapānena sarīraṃ kiledetvā vamanavirecanehi dosaṃ nīharanto bhisakko viya ca kakuṭapādinidassanena janapadakalyāṇiyaṃ virattacittaṃ kāretvā puna upakkitavādena kakuṭapādinīsupi cittaṃ virājetvā sammadeva samathavipassanānuyogena ariyamagge patiṭṭhāpesi. Tena vuttaṃ ‘‘yoniso paṭipajjitvā, bhave cittaṃ udabbahi’’nti. Upāyena ñāyena sammadeva samathavipassanāya visuddhipaṭipadaṃ paṭipajjitvā bhave saṃsārapaṅke nimuggañca me cittaṃ ariyamaggena hatthena uttāriṃ, nibbānathale patiṭṭhāpesinti attho.
ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေတ္ဝာ ထေရော ပုနဒိဝသေ ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝမာဟ – ‘‘ယံ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ပာဋိဘောဂော ပဉ္စန္နံ အစ္ဆရာသတာနံ ပဋိလာဘာယ ကကုဋပာဒာနံ, မုဉ္စာမဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ဧတသ္မာ ပဋိသ္သဝာ’’တိ (ဥဒာ. ၂၂)။ ဘဂဝာပိ, ‘‘ယဒေဝ ခော တေ, နန္ဒ, အနုပာဒာယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ, အထာဟံ မုတ္တော ဧတသ္မာ ပဋိသ္သဝာ’’တိ (ဥဒာ. ၂၂) အာဟ။ အထသ္သ ဘဂဝာ သဝိသေသံ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရတံ ဉတ္ဝာ တံ ဂုဏံ ဝိဘာဝေန္တော, ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရာနံ ယဒိဒံ နန္ဒော’’တိ (အ. နိ. ၁.၂၁၉, ၂၃၀) ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရဘာဝေန အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ ထေရော ဟိ ‘‘ယမေဝာဟံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အသံဝရံ နိသ္သာယ ဣမံ ဝိပ္ပကာရံ ပတ္တော, တမေဝာဟံ သုဋ္ဌု နိဂ္ဂဟေသ္သာမီ’’တိ ဥသ္သာဟဇာတော ဗလဝဟိရောတ္တပ္ပော တတ္ထ စ ကတာဓိကာရတ္တာ ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေ ဥက္ကံသပာရမိံ အဂမာသီတိ။
Imaṃ udānaṃ udānetvā thero punadivase bhagavantaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘‘yaṃ me, bhante, bhagavā pāṭibhogo pañcannaṃ accharāsatānaṃ paṭilābhāya kakuṭapādānaṃ, muñcāmahaṃ, bhante, bhagavantaṃ etasmā paṭissavā’’ti (udā. 22). Bhagavāpi, ‘‘yadeva kho te, nanda, anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttaṃ, athāhaṃ mutto etasmā paṭissavā’’ti (udā. 22) āha. Athassa bhagavā savisesaṃ indriyesu guttadvārataṃ ñatvā taṃ guṇaṃ vibhāvento, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ indriyesu guttadvārānaṃ yadidaṃ nando’’ti (a. ni. 1.219, 230) indriyesu guttadvārabhāvena aggaṭṭhāne ṭhapesi. Thero hi ‘‘yamevāhaṃ indriyānaṃ asaṃvaraṃ nissāya imaṃ vippakāraṃ patto, tamevāhaṃ suṭṭhu niggahessāmī’’ti ussāhajāto balavahirottappo tattha ca katādhikārattā indriyasaṃvare ukkaṃsapāramiṃ agamāsīti.
နန္ဒတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Nandattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၉. နန္ဒတ္ထေရဂာထာ • 9. Nandattheragāthā