Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੯. ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    9. Nandattheragāthāvaṇṇanā

    ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਬਹੁਲਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਏવਰੂਪੋ ਸਾવਕੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਣਿਧਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ વਿਨਤਾਯ ਨਾਮ ਨਦਿਯਾ ਮਹਨ੍ਤੋ ਕਚ੍ਛਪੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਦਿਯਾ ਪਾਰਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਤੀਰੇ ਠਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਯਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਤਾਰੇਤੁਕਾਮੋ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ । ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਸੋ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੋ વੇਗੇਨ ਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਸੀਘਤਰਂ ਪਰਤੀਰਮੇવ ਪਾਪੇਸਿ। ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਮੋਦਨਂ વਦਨ੍ਤੋ ਭਾવਿਨਿਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।

    Ayoniso manasikārāti āyasmato nandattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto bhagavato santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ indriyesu guttadvārānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento bhagavato bhikkhusaṅghassa ca pūjāsakkārabahulaṃ mahādānaṃ pavattetvā, ‘‘ahampi anāgate tumhādisassa buddhassa evarūpo sāvako bhaveyya’’nti paṇidhānaṃ katvā tato paṭṭhāya devamanussesu saṃsaranto atthadassissa bhagavato kāle vinatāya nāma nadiyā mahanto kacchapo hutvā nibbatto ekadivasaṃ satthāraṃ nadiyā pāraṃ gantuṃ tīre ṭhitaṃ disvā sayaṃ bhagavantaṃ tāretukāmo satthu pādamūle nipajji . Satthā tassa ajjhāsayaṃ oloketvā piṭṭhiṃ abhiruhi. So haṭṭhatuṭṭho vegena sotaṃ chindanto sīghataraṃ paratīrameva pāpesi. Bhagavā tassa anumodanaṃ vadanto bhāviniṃ sampattiṃ kathetvā pakkāmi.

    ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇવ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਯਾ ਗੋਤਮਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਞਾਤਿਸਙ੍ਘਂ ਨਨ੍ਦੇਨ੍ਤੋ ਜਾਤੋਤਿ ਨਨ੍ਦੋਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਸਤ੍ਥਾ ਪવਤ੍ਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਲੋਕਾਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਞਾਤਿਸਮਾਗਮੇ ਪੋਕ੍ਖਰવਸ੍ਸਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਜਾਤਕਂ (ਜਾ॰ ੨.੨੨.੧੬੫੫ ਆਦਯੋ) ਕਥੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠੋ ‘‘ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠੇ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੬੮) ਗਾਥਾਯ ਪਿਤਰਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰੇ ਸੁਚਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੬੯) ਗਾਥਾਯ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਰਾਜਾਨਂ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤਿਯੇ ਦਿવਸੇ ਨਨ੍ਦਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਅਭਿਸੇਕਨਿવੇਸਨਪ੍ਪવੇਸਨવਿવਾਹਮਙ੍ਗਲੇਸੁ વਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਨ੍ਦਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਪਤ੍ਤਂ ਦਤ੍વਾ ਮਙ੍ਗਲਂ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਤ੍ਤਂ ਅਗਹੇਤ੍વਾવ વਿਹਾਰਂ ਗਤੋ ਤਂ ਪਤ੍ਤਹਤ੍ਥਂ વਿਹਾਰਂ ਆਗਤਂ ਅਨਿਚ੍ਛਮਾਨਂਯੇવ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਤਥਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾਯੇવ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤਂ ਞਤ੍વਾ ਉਪਾਯੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਭਿਰਤਿਂ વਿਨੋਦੇਸਿ। ਸੋ ਯੋਨਿਸੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੨.੪੯.੧੪੮-੧੬੩) –

    So tena puññakammena sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ suddhodanamahārājassa putto hutvā mahāpajāpatiyā gotamiyā kucchimhi nibbatti. Tassa nāmaggahaṇadivase ñātisaṅghaṃ nandento jātoti nandotveva nāmaṃ akaṃsu. Tassa vayappattakāle satthā pavattavaradhammacakko lokānuggahaṃ karonto kapilavatthuṃ gantvā ñātisamāgame pokkharavassaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā vessantarajātakaṃ (jā. 2.22.1655 ādayo) kathetvā dutiyadivase piṇḍāya paviṭṭho ‘‘uttiṭṭhe nappamajjeyyā’’ti (dha. pa. 168) gāthāya pitaraṃ sotāpattiphale patiṭṭhāpetvā nivesanaṃ gantvā ‘‘dhammaṃ care sucarita’’nti (dha. pa. 169) gāthāya mahāpajāpatiṃ sotāpattiphale rājānaṃ sakadāgāmiphale patiṭṭhāpetvā tatiye divase nandakumārassa abhisekanivesanappavesanavivāhamaṅgalesu vattamānesu piṇḍāya pavisitvā nandakumārassa hatthe pattaṃ datvā maṅgalaṃ vatvā tassa hatthato pattaṃ agahetvāva vihāraṃ gato taṃ pattahatthaṃ vihāraṃ āgataṃ anicchamānaṃyeva pabbājetvā tathā pabbajitattāyeva anabhiratiyā pīḷitaṃ ñatvā upāyena tassa taṃ anabhiratiṃ vinodesi. So yoniso paṭisaṅkhāya vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.49.148-163) –

    ‘‘ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਤੁ ਭਗવਾ, ਸਯਮ੍ਭੂ ਲੋਕਨਾਯਕੋ।

    ‘‘Atthadassī tu bhagavā, sayambhū lokanāyako;

    વਿਨਤਾਨਦਿਯਾ ਤੀਰਂ, ਉਪਾਗਚ੍ਛਿ ਤਥਾਗਤੋ॥

    Vinatānadiyā tīraṃ, upāgacchi tathāgato.

    ‘‘ਉਦਕਾ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਕਚ੍ਛਪੋ વਾਰਿਗੋਚਰੋ।

    ‘‘Udakā abhinikkhamma, kacchapo vārigocaro;

    ਬੁਦ੍ਧਂ ਤਾਰੇਤੁਕਾਮੋਹਂ, ਉਪੇਸਿਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ॥

    Buddhaṃ tāretukāmohaṃ, upesiṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘ਅਭਿਰੂਹਤੁ ਮਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਮਹਾਮੁਨਿ।

    ‘‘Abhirūhatu maṃ buddho, atthadassī mahāmuni;

    ਅਹਂ ਤਂ ਤਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ ਤੁવਂ॥

    Ahaṃ taṃ tārayissāmi, dukkhassantakaro tuvaṃ.

    ‘‘ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਮਹਾਯਸੋ।

    ‘‘Mama saṅkappamaññāya, atthadassī mahāyaso;

    ਅਭਿਰੂਹਿਤ੍વਾ ਮੇ ਪਿਟ੍ਠਿਂ, ਅਟ੍ਠਾਸਿ ਲੋਕਨਾਯਕੋ॥

    Abhirūhitvā me piṭṭhiṃ, aṭṭhāsi lokanāyako.

    ‘‘ਯਤੋ ਸਰਾਮਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਯਤੋ ਪਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ વਿਞ੍ਞੁਤਂ।

    ‘‘Yato sarāmi attānaṃ, yato pattosmi viññutaṃ;

    ਸੁਖਂ ਮੇ ਤਾਦਿਸਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਫੁਟ੍ਠੇ ਪਾਦਤਲੇ ਯਥਾ॥

    Sukhaṃ me tādisaṃ natthi, phuṭṭhe pādatale yathā.

    ‘‘ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾਨ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਮਹਾਯਸੋ।

    ‘‘Uttaritvāna sambuddho, atthadassī mahāyaso;

    ਨਦਿਤੀਰਮ੍ਹਿ ਠਤ੍વਾਨ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ॥

    Naditīramhi ṭhatvāna, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘ਯਾવਤਾ વਤ੍ਤਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਗਙ੍ਗਾਸੋਤਂ ਤਰਾਮਹਂ।

    ‘‘Yāvatā vattate cittaṃ, gaṅgāsotaṃ tarāmahaṃ;

    ਅਯਞ੍ਚ ਕਚ੍ਛਪੋ ਰਾਜਾ, ਤਾਰੇਸਿ ਮਮ ਪਞ੍ਞવਾ॥

    Ayañca kacchapo rājā, tāresi mama paññavā.

    ‘‘ਇਮਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧਤਰਣੇਨ, ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤવਤਾਯ ਚ।

    ‘‘Iminā buddhataraṇena, mettacittavatāya ca;

    ਅਟ੍ਠਾਰਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਦੇવਲੋਕੇ ਰਮਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Aṭṭhārase kappasate, devaloke ramissati.

    ‘‘ਦੇવਲੋਕਾ ਇਧਾਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਸੁਕ੍ਕਮੂਲੇਨ ਚੋਦਿਤੋ।

    ‘‘Devalokā idhāgantvā, sukkamūlena codito;

    ਏਕਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਕਙ੍ਖਾਸੋਤਂ ਤਰਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Ekāsane nisīditvā, kaṅkhāsotaṃ tarissati.

    ‘‘ਯਥਾਪਿ ਭਦ੍ਦਕੇ ਖੇਤ੍ਤੇ, ਬੀਜਂ ਅਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਰੋਪਿਤਂ।

    ‘‘Yathāpi bhaddake khette, bījaṃ appampi ropitaṃ;

    ਸਮ੍ਮਾਧਾਰਂ ਪવੇਚ੍ਛਨ੍ਤੇ, ਫਲਂ ਤੋਸੇਤਿ ਕਸ੍ਸਕਂ॥

    Sammādhāraṃ pavecchante, phalaṃ toseti kassakaṃ.

    ‘‘ਤਥੇવਿਦਂ ਬੁਦ੍ਧਖੇਤ੍ਤਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤਂ।

    ‘‘Tathevidaṃ buddhakhettaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;

    ਸਮ੍ਮਾਧਾਰਂ ਪવੇਚ੍ਛਨ੍ਤੇ, ਫਲਂ ਮਂ ਤੋਸਯਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Sammādhāraṃ pavecchante, phalaṃ maṃ tosayissati.

    ‘‘ਪਧਾਨਪਹਿਤਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ, ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਨਿਰੂਪਧਿ।

    ‘‘Padhānapahitattomhi, upasanto nirūpadhi;

    ਸਬ੍ਬਾਸવੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, વਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸવੋ॥

    Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.

    ‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸੇ ਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰਿਂ ਤਦਾ।

    ‘‘Aṭṭhārase kappasate, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਤਰਣਾਯ ਇਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, taraṇāya idaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਹੋ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ, ਯੇਨਾਹਂ ਭવਪਙ੍ਕਤੋ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਥਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਹੀਨਸਂਕਿਲੇਸਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਞ੍ਚ ਸੁਖਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਤਸੋਮਨਸ੍ਸੋ ਉਦਾਨવਸੇਨ –

    Arahattaṃ pana patvā vimuttisukhaṃ anubhavanto ‘‘aho satthu upāyakosallaṃ, yenāhaṃ bhavapaṅkato uddharitvā nibbānathale patiṭṭhāpito’’ti attano pahīnasaṃkilesaṃ paṭiladdhañca sukhaṃ paccavekkhitvā sañjātasomanasso udānavasena –

    ੧੫੭.

    157.

    ‘‘ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰਾ, ਮਣ੍ਡਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਸਂ।

    ‘‘Ayoniso manasikārā, maṇḍanaṃ anuyuñjisaṃ;

    ਉਦ੍ਧਤੋ ਚਪਲੋ ਚਾਸਿਂ, ਕਾਮਰਾਗੇਨ ਅਟ੍ਟਿਤੋ॥

    Uddhato capalo cāsiṃ, kāmarāgena aṭṭito.

    ੧੫੮.

    158.

    ‘‘ਉਪਾਯਕੁਸਲੇਨਾਹਂ, ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ।

    ‘‘Upāyakusalenāhaṃ, buddhenādiccabandhunā;

    ਯੋਨਿਸੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ਭવੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦਬ੍ਬਹਿ’’ਨ੍ਤਿ॥ – ਗਾਥਾਦ੍વਯਂ ਅਭਾਸਿ।

    Yoniso paṭipajjitvā, bhave cittaṃ udabbahi’’nti. – gāthādvayaṃ abhāsi;

    ਤਤ੍ਥ ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰਾਤਿ ਅਨੁਪਾਯਮਨਸਿਕਾਰਤੋ ਅਸੁਭਂ ਕਾਯਂ ਸੁਭਤੋ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਸੁਭਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰਹੇਤੁ, ਅਸੁਭਂ ਕਾਯਂ ਸੁਭਸਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਣ੍ਡਨਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥੂਪਗਾਦਿਆਭਰਣੇਹਿ ਚੇવ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਚ ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਅਲਙ੍ਕਰਣਂ। ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਸਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਂ, ਸਰੀਰਸ੍ਸ વਿਭੂਸਨਪ੍ਪਸੁਤੋ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਦ੍ਧਤੋਤਿ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਰੂਪਯੋਬ੍ਬਨਮਦਾਦੀਹਿ ਉਦ੍ਧਤੋ ਅવੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ। ਚਪਲੋਤਿ વਨਮਕ੍ਕਟੋ વਿਯ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਲੋਲੋ, ਕਾਯਮਣ੍ਡਨવਤ੍ਥਮਣ੍ਡਨਾਦਿਚਾਪਲ੍ਯੇ ਯੁਤ੍ਤਤਾਯ વਾ ਚਪਲੋ ਚ। ਆਸਿਨ੍ਤਿ ਅਹੋਸਿਂ। ਕਾਮਰਾਗੇਨਾਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਨ ਅਟ੍ਟਿਤੋ ਪੀਲ਼ਿਤੋ વਿਬਾਧਿਤੋ ਆਸਿਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    Tattha ayoniso manasikārāti anupāyamanasikārato asubhaṃ kāyaṃ subhato manasi karitvā subhato manasikārahetu, asubhaṃ kāyaṃ subhasaññāyāti attho. Maṇḍananti hatthūpagādiābharaṇehi ceva mālāgandhādīhi ca attabhāvassa alaṅkaraṇaṃ. Anuyuñjisanti anuyuñjiṃ, sarīrassa vibhūsanappasuto ahosinti attho. Uddhatoti jātigottarūpayobbanamadādīhi uddhato avūpasantacitto. Capaloti vanamakkaṭo viya anavaṭṭhitacittatāya lolo, kāyamaṇḍanavatthamaṇḍanādicāpalye yuttatāya vā capalo ca. Āsinti ahosiṃ. Kāmarāgenāti vatthukāmesu chandarāgena aṭṭito pīḷito vibādhito āsinti yojanā.

    ਉਪਾਯਕੁਸਲੇਨਾਤਿ વਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਦਮਨੂਪਾਯਚ੍ਛੇਕੇਨ ਕੋવਿਦੇਨ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਗવਤਾ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ। ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਹਿ ਏਤਂ ਕਰਣવਚਨਂ। ਪਲੁਟ੍ਠਮਕ੍ਕਟੀਦੇવਚ੍ਛਰਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਤવਾਦਚੋਦਨਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਮਰਾਗਾਪਨਯਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਭਗવਾ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਪਠਮਂ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਯਥਾਯਂ ਮਕ੍ਕਟੀ, ਏવਂ ਕਕੁਟਪਾਦਿਨਿਯੋ ਉਪਾਦਾਯ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣੀ’’ਤਿ ਮਹਤਿਯਾ ਆਣਿਯਾ ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਆਣਿਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤੋ ਛਡ੍ਡਕੋ વਿਯ, ਸਿਨੇਹਪਾਨੇਨ ਸਰੀਰਂ ਕਿਲੇਦੇਤ੍વਾ વਮਨવਿਰੇਚਨੇਹਿ ਦੋਸਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ વਿਯ ਚ ਕਕੁਟਪਾਦਿਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣਿਯਂ વਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਉਪਕ੍ਕਿਤવਾਦੇਨ ਕਕੁਟਪਾਦਿਨੀਸੁਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਰਾਜੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਨੁਯੋਗੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੋਨਿਸੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ਭવੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦਬ੍ਬਹਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਉਪਾਯੇਨ ਞਾਯੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਯ વਿਸੁਦ੍ਧਿਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭવੇ ਸਂਸਾਰਪਙ੍ਕੇ ਨਿਮੁਗ੍ਗਞ੍ਚ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਉਤ੍ਤਾਰਿਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਥਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Upāyakusalenāti vineyyānaṃ damanūpāyacchekena kovidena buddhena bhagavatā hetubhūtena. Hetuatthe hi etaṃ karaṇavacanaṃ. Paluṭṭhamakkaṭīdevaccharādassanena hi upakkitavādacodanāya attano kāmarāgāpanayanaṃ sandhāya vadati. Bhagavā hi āyasmantaṃ nandattheraṃ paṭhamaṃ janapadakalyāṇiṃ upādāya ‘‘yathāyaṃ makkaṭī, evaṃ kakuṭapādiniyo upādāya janapadakalyāṇī’’ti mahatiyā āṇiyā khuddakaṃ āṇiṃ nīharanto chaḍḍako viya, sinehapānena sarīraṃ kiledetvā vamanavirecanehi dosaṃ nīharanto bhisakko viya ca kakuṭapādinidassanena janapadakalyāṇiyaṃ virattacittaṃ kāretvā puna upakkitavādena kakuṭapādinīsupi cittaṃ virājetvā sammadeva samathavipassanānuyogena ariyamagge patiṭṭhāpesi. Tena vuttaṃ ‘‘yoniso paṭipajjitvā, bhave cittaṃ udabbahi’’nti. Upāyena ñāyena sammadeva samathavipassanāya visuddhipaṭipadaṃ paṭipajjitvā bhave saṃsārapaṅke nimuggañca me cittaṃ ariyamaggena hatthena uttāriṃ, nibbānathale patiṭṭhāpesinti attho.

    ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਤ੍વਾ ਥੇਰੋ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਯਂ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਪਾਟਿਭੋਗੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਚ੍ਛਰਾਸਤਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭਾਯ ਕਕੁਟਪਾਦਾਨਂ, ਮੁਞ੍ਚਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਸ੍ਸવਾ’’ਤਿ (ਉਦਾ॰ ੨੨)। ਭਗવਾਪਿ, ‘‘ਯਦੇવ ਖੋ ਤੇ, ਨਨ੍ਦ, ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਂ, ਅਥਾਹਂ ਮੁਤ੍ਤੋ ਏਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਸ੍ਸવਾ’’ਤਿ (ਉਦਾ॰ ੨੨) ਆਹ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਸવਿਸੇਸਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਂ ਞਤ੍વਾ ਤਂ ਗੁਣਂ વਿਭਾવੇਨ੍ਤੋ, ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਸਾવਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਨਨ੍ਦੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੧੯, ੨੩੦) ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਭਾવੇਨ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਹਿ ‘‘ਯਮੇવਾਹਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਸਂવਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਇਮਂ વਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਤਮੇવਾਹਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਬਲવਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪੋ ਤਤ੍ਥ ਚ ਕਤਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੇ ਉਕ੍ਕਂਸਪਾਰਮਿਂ ਅਗਮਾਸੀਤਿ।

    Imaṃ udānaṃ udānetvā thero punadivase bhagavantaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘‘yaṃ me, bhante, bhagavā pāṭibhogo pañcannaṃ accharāsatānaṃ paṭilābhāya kakuṭapādānaṃ, muñcāmahaṃ, bhante, bhagavantaṃ etasmā paṭissavā’’ti (udā. 22). Bhagavāpi, ‘‘yadeva kho te, nanda, anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttaṃ, athāhaṃ mutto etasmā paṭissavā’’ti (udā. 22) āha. Athassa bhagavā savisesaṃ indriyesu guttadvārataṃ ñatvā taṃ guṇaṃ vibhāvento, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ indriyesu guttadvārānaṃ yadidaṃ nando’’ti (a. ni. 1.219, 230) indriyesu guttadvārabhāvena aggaṭṭhāne ṭhapesi. Thero hi ‘‘yamevāhaṃ indriyānaṃ asaṃvaraṃ nissāya imaṃ vippakāraṃ patto, tamevāhaṃ suṭṭhu niggahessāmī’’ti ussāhajāto balavahirottappo tattha ca katādhikārattā indriyasaṃvare ukkaṃsapāramiṃ agamāsīti.

    ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Nandattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੯. ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 9. Nandattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact