Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā

    [២៨] ៨. នន្ទិវិសាលជាតកវណ្ណនា

    [28] 8. Nandivisālajātakavaṇṇanā

    មនុញ្ញមេវ ភាសេយ្យាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ឆព្ពគ្គិយានំ ភិក្ខូនំ ឱមសវាទំ អារព្ភ កថេសិ។ តស្មិញ្ហិ សមយេ ឆព្ពគ្គិយា កលហំ ករោន្តា បេសលេ ភិក្ខូ ខុំសេន្តិ វម្ភេន្តិ ឱវិជ្ឈន្តិ, ទសហិ អក្កោសវត្ថូហិ អក្កោសន្តិ។ ភិក្ខូ ភគវតោ អារោចេសុំ។ ភគវា ឆព្ពគ្គិយេ បក្កោសាបេត្វា ‘‘សច្ចំ កិរ ភិក្ខវោ’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘សច្ច’’ន្តិ វុត្តេ វិគរហិត្វា ‘‘ភិក្ខវេ, ផរុសវាចា នាម តិរច្ឆានគតានម្បិ អមនាបា, បុព្ពេបិ ឯកោ តិរច្ឆានគតោ អត្តានំ ផរុសេន សមុទាចរន្តំ សហស្សំ បរាជេសី’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។

    Manuññamevabhāseyyāti idaṃ satthā jetavane viharanto chabbaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ omasavādaṃ ārabbha kathesi. Tasmiñhi samaye chabbaggiyā kalahaṃ karontā pesale bhikkhū khuṃsenti vambhenti ovijjhanti, dasahi akkosavatthūhi akkosanti. Bhikkhū bhagavato ārocesuṃ. Bhagavā chabbaggiye pakkosāpetvā ‘‘saccaṃ kira bhikkhavo’’ti pucchitvā ‘‘sacca’’nti vutte vigarahitvā ‘‘bhikkhave, pharusavācā nāma tiracchānagatānampi amanāpā, pubbepi eko tiracchānagato attānaṃ pharusena samudācarantaṃ sahassaṃ parājesī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    អតីតេ គន្ធាររដ្ឋេ តក្កសិលាយំ គន្ធាររាជា រជ្ជំ ការេសិ។ តទា ពោធិសត្តោ គោយោនិយំ និព្ពត្តិ។ អថ នំ តរុណវច្ឆកកាលេយេវ ឯកោ ព្រាហ្មណោ គោទក្ខិណាទាយកានំ សន្តិកា លភិត្វា ‘‘នន្ទិវិសាលោ’’តិ នាមំ កត្វា បុត្តដ្ឋានេ ឋបេត្វា សម្បិយាយមានោ យាគុភត្តាទីនិ ទត្វា បោសេសិ។ ពោធិសត្តោ វយប្បត្តោ ចិន្តេសិ ‘‘អហំ ឥមិនា ព្រាហ្មណេន កិច្ឆេន បដិជគ្គិតោ, មយា ច សទ្ធិំ សកលជម្ពុទីបេ អញ្ញោ សមធុរោ គោណោ នាម នត្ថិ, យំនូនាហំ អត្តនោ ពលំ ទស្សេត្វា ព្រាហ្មណស្ស បោសាវនិយំ ទទេយ្យ’’ន្តិ សោ ឯកទិវសំ ព្រាហ្មណំ អាហ ‘‘គច្ឆ, ព្រាហ្មណ, ឯកំ គោវិត្តកសេដ្ឋិំ ឧបសង្កមិត្វា ‘មយ្ហំ ពលិពទ្ទោ អតិពទ្ធំ សកដសតំ បវដ្ដេតី’តិ វត្វា សហស្សេន អព្ភុតំ ករោហី’’តិ។ សោ ព្រាហ្មណោ សេដ្ឋិស្ស សន្តិកំ គន្ត្វា កថំ សមុដ្ឋាបេសិ ‘‘ឥមស្មិំ នគរេ កស្ស គោណោ ថាមសម្បន្នោ’’តិ។ អថ នំ សេដ្ឋិ ‘‘អសុកស្ស ច អសុកស្ស ចា’’តិ វត្វា ‘‘សកលនគរេ បន អម្ហាកំ គោណេហិ សទិសោ នាម នត្ថី’’តិ អាហ។ ព្រាហ្មណោ ‘‘មយ្ហំ ឯកោ គោណោ អតិពទ្ធំ សកដសតំ បវដ្ដេតុំ សមត្ថោ អត្ថី’’តិ អាហ។ សេដ្ឋិ គហបតិ ‘‘កុតោ ឯវរូបោ គោណោ’’តិ អាហ។ ព្រាហ្មណោ ‘‘មយ្ហំ គេហេ អត្ថី’’តិ។ ‘‘តេន ហិ អព្ភុតំ ករោហី’’តិ។ ‘‘សាធុ ករោមី’’តិ សហស្សេន អព្ភុតំ អកាសិ។

    Atīte gandhāraraṭṭhe takkasilāyaṃ gandhārarājā rajjaṃ kāresi. Tadā bodhisatto goyoniyaṃ nibbatti. Atha naṃ taruṇavacchakakāleyeva eko brāhmaṇo godakkhiṇādāyakānaṃ santikā labhitvā ‘‘nandivisālo’’ti nāmaṃ katvā puttaṭṭhāne ṭhapetvā sampiyāyamāno yāgubhattādīni datvā posesi. Bodhisatto vayappatto cintesi ‘‘ahaṃ iminā brāhmaṇena kicchena paṭijaggito, mayā ca saddhiṃ sakalajambudīpe añño samadhuro goṇo nāma natthi, yaṃnūnāhaṃ attano balaṃ dassetvā brāhmaṇassa posāvaniyaṃ dadeyya’’nti so ekadivasaṃ brāhmaṇaṃ āha ‘‘gaccha, brāhmaṇa, ekaṃ govittakaseṭṭhiṃ upasaṅkamitvā ‘mayhaṃ balibaddo atibaddhaṃ sakaṭasataṃ pavaṭṭetī’ti vatvā sahassena abbhutaṃ karohī’’ti. So brāhmaṇo seṭṭhissa santikaṃ gantvā kathaṃ samuṭṭhāpesi ‘‘imasmiṃ nagare kassa goṇo thāmasampanno’’ti. Atha naṃ seṭṭhi ‘‘asukassa ca asukassa cā’’ti vatvā ‘‘sakalanagare pana amhākaṃ goṇehi sadiso nāma natthī’’ti āha. Brāhmaṇo ‘‘mayhaṃ eko goṇo atibaddhaṃ sakaṭasataṃ pavaṭṭetuṃ samattho atthī’’ti āha. Seṭṭhi gahapati ‘‘kuto evarūpo goṇo’’ti āha. Brāhmaṇo ‘‘mayhaṃ gehe atthī’’ti. ‘‘Tena hi abbhutaṃ karohī’’ti. ‘‘Sādhu karomī’’ti sahassena abbhutaṃ akāsi.

    សោ សកដសតំ វាលុកាសក្ខរបាសាណានំយេវ បូរេត្វា បដិបាដិយា ឋបេត្វា សព្ពានិ អក្ខពន្ធនយោត្តេន ឯកតោ ពន្ធិត្វា នន្ទិវិសាលំ ន្ហាបេត្វា គន្ធបញ្ចង្គុលិកំ កត្វា កណ្ឋេ មាលំ បិឡន្ធិត្វា បុរិមសកដធុរេ ឯកកមេវ យោជេត្វា សយំ ធុរេ និសីទិត្វា បតោទំ ឧក្ខិបិត្វា ‘‘គច្ឆ កូដ, វហស្សុ កូដា’’តិ អាហ។ ពោធិសត្តោ ‘‘អយំ មំ អកូដំ កូដវាទេន សមុទាចរតី’’តិ ចត្តារោ បាទេ ថម្ភេ វិយ និច្ចលេ កត្វា អដ្ឋាសិ។ សេដ្ឋិ តង្ខណញ្ញេវ ព្រាហ្មណំ សហស្សំ អាហរាបេសិ។ ព្រាហ្មណោ សហស្សបរាជិតោ គោណំ មុញ្ចិត្វា ឃរំ គន្ត្វា សោកាភិភូតោ និបជ្ជិ។ នន្ទិវិសាលោ ចរិត្វា អាគតោ ព្រាហ្មណំ សោកាភិភូតំ ទិស្វា ឧបសង្កមិត្វា ‘‘កិំ, ព្រាហ្មណ, និទ្ទាយសី’’តិ អាហ។ ‘‘កុតោ មេ, និទ្ទា, សហស្សបរាជិតស្សាតិ, ព្រាហ្មណ, មយា ឯត្តកំ កាលំ តវ គេហេ វសន្តេន អត្ថិ កិញ្ចិ ភាជនំ វា ភិន្ទិតបុព្ពំ, កោចិ វា មទ្ទិតបុព្ពោ, អដ្ឋានេ វា បន ឧច្ចារបស្សាវោ កតបុព្ពោ’’តិ? ‘‘នត្ថិ តាតា’’តិ។ អថ ត្វំ មំ កស្មា កូដវាទេន សមុទាចរសិ, តវេវេសោ ទោសោ, មយ្ហំ ទោសោ នត្ថិ, គច្ឆ, តេន សទ្ធិំ ទ្វីហិ សហស្សេហិ អព្ភុតំ ករោហិ, កេវលំ មំ អកូដំ កូដវាទេន មា សមុទាចរសីតិ។

    So sakaṭasataṃ vālukāsakkharapāsāṇānaṃyeva pūretvā paṭipāṭiyā ṭhapetvā sabbāni akkhabandhanayottena ekato bandhitvā nandivisālaṃ nhāpetvā gandhapañcaṅgulikaṃ katvā kaṇṭhe mālaṃ piḷandhitvā purimasakaṭadhure ekakameva yojetvā sayaṃ dhure nisīditvā patodaṃ ukkhipitvā ‘‘gaccha kūṭa, vahassu kūṭā’’ti āha. Bodhisatto ‘‘ayaṃ maṃ akūṭaṃ kūṭavādena samudācaratī’’ti cattāro pāde thambhe viya niccale katvā aṭṭhāsi. Seṭṭhi taṅkhaṇaññeva brāhmaṇaṃ sahassaṃ āharāpesi. Brāhmaṇo sahassaparājito goṇaṃ muñcitvā gharaṃ gantvā sokābhibhūto nipajji. Nandivisālo caritvā āgato brāhmaṇaṃ sokābhibhūtaṃ disvā upasaṅkamitvā ‘‘kiṃ, brāhmaṇa, niddāyasī’’ti āha. ‘‘Kuto me, niddā, sahassaparājitassāti, brāhmaṇa, mayā ettakaṃ kālaṃ tava gehe vasantena atthi kiñci bhājanaṃ vā bhinditapubbaṃ, koci vā madditapubbo, aṭṭhāne vā pana uccārapassāvo katapubbo’’ti? ‘‘Natthi tātā’’ti. Atha tvaṃ maṃ kasmā kūṭavādena samudācarasi, taveveso doso, mayhaṃ doso natthi, gaccha, tena saddhiṃ dvīhi sahassehi abbhutaṃ karohi, kevalaṃ maṃ akūṭaṃ kūṭavādena mā samudācarasīti.

    ព្រាហ្មណោ តស្ស វចនំ សុត្វា គន្ត្វា ទ្វីហិ សហស្សេហិ អព្ភុតំ កត្វា បុរិមនយេនេវ សកដសតំ អតិពន្ធិត្វា នន្ទិវិសាលំ មណ្ឌេត្វា បុរិមសកដធុរេ យោជេសិ។ កថំ យោជេសីតិ? យុគំ ធុរេ និច្ចលំ ពន្ធិត្វា ឯកាយ កោដិយា នន្ទិវិសាលំ យោជេត្វា ឯកំ កោដិំ ធុរយោត្តេន បលិវេឋេត្វា យុគកោដិញ្ច អក្ខបាទញ្ច និស្សាយ មុណ្ឌរុក្ខទណ្ឌកំ ទត្វា តេន យោត្តេន និច្ចលំ ពន្ធិត្វា ឋបេសិ។ ឯវញ្ហិ កតេ យុគំ ឯត្តោ វា ឥតោ វា ន គច្ឆតិ, សក្កា ហោតិ ឯកេនេវ គោណេន អាកឌ្ឍិតុំ។ អថស្ស ព្រាហ្មណោ ធុរេ និសីទិត្វា នន្ទិវិសាលស្ស បិដ្ឋិំ បរិមជ្ជិត្វា ‘‘គច្ឆ ភទ្រ, វហស្សុ, ភន្ទ្រា’’តិ អាហ។ ពោធិសត្តោ អតិពទ្ធំ សកដសតំ ឯកវេគេនេវ អាកឌ្ឍិត្វា បច្ឆា ឋិតំ សកដំ បុរតោ ឋិតស្ស សកដស្ស ឋានេ ឋបេសិ ។ គោវិត្តកសេដ្ឋិ បរាជិតោ ព្រាហ្មណស្ស ទ្វេ សហស្សានិ អទាសិ។ អញ្ញេបិ មនុស្សា ពោធិសត្តស្ស ពហុំ ធនំ អទំសុ, សព្ពំ ព្រាហ្មណស្សេវ អហោសិ។ ឯវំ សោ ពោធិសត្តំ និស្សាយ ពហុំ ធនំ លភិ។

    Brāhmaṇo tassa vacanaṃ sutvā gantvā dvīhi sahassehi abbhutaṃ katvā purimanayeneva sakaṭasataṃ atibandhitvā nandivisālaṃ maṇḍetvā purimasakaṭadhure yojesi. Kathaṃ yojesīti? Yugaṃ dhure niccalaṃ bandhitvā ekāya koṭiyā nandivisālaṃ yojetvā ekaṃ koṭiṃ dhurayottena paliveṭhetvā yugakoṭiñca akkhapādañca nissāya muṇḍarukkhadaṇḍakaṃ datvā tena yottena niccalaṃ bandhitvā ṭhapesi. Evañhi kate yugaṃ etto vā ito vā na gacchati, sakkā hoti ekeneva goṇena ākaḍḍhituṃ. Athassa brāhmaṇo dhure nisīditvā nandivisālassa piṭṭhiṃ parimajjitvā ‘‘gaccha bhadra, vahassu, bhandrā’’ti āha. Bodhisatto atibaddhaṃ sakaṭasataṃ ekavegeneva ākaḍḍhitvā pacchā ṭhitaṃ sakaṭaṃ purato ṭhitassa sakaṭassa ṭhāne ṭhapesi . Govittakaseṭṭhi parājito brāhmaṇassa dve sahassāni adāsi. Aññepi manussā bodhisattassa bahuṃ dhanaṃ adaṃsu, sabbaṃ brāhmaṇasseva ahosi. Evaṃ so bodhisattaṃ nissāya bahuṃ dhanaṃ labhi.

    សត្ថា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ផរុសវចនំ នាម កស្សចិ មនាប’’ន្តិ ឆព្ពគ្គិយេ ភិក្ខូ គរហិត្វា សិក្ខាបទំ បញ្ញបេត្វា អភិសម្ពុទ្ធោ ហុត្វា ឥមំ គាថមាហ –

    Satthā ‘‘na, bhikkhave, pharusavacanaṃ nāma kassaci manāpa’’nti chabbaggiye bhikkhū garahitvā sikkhāpadaṃ paññapetvā abhisambuddho hutvā imaṃ gāthamāha –

    ២៨.

    28.

    ‘‘មនុញ្ញមេវ ភាសេយ្យ, នាមនុញ្ញំ កុទាចនំ;

    ‘‘Manuññameva bhāseyya, nāmanuññaṃ kudācanaṃ;

    មនុញ្ញំ ភាសមានស្ស, គរុំ ភារំ ឧទទ្ធរិ;

    Manuññaṃ bhāsamānassa, garuṃ bhāraṃ udaddhari;

    ធនញ្ច នំ អលាភេសិ, តេន ចត្តមនោ អហូ’’តិ។

    Dhanañca naṃ alābhesi, tena cattamano ahū’’ti.

    តត្ថ មនុញ្ញមេវ ភាសេយ្យាតិ បរេន សទ្ធិំ ភាសមានោ ចតុទោសវិរហិតំ មធុរំ មនាបំ សណ្ហំ មុទុកំ បិយវចនមេវ ភាសេយ្យ។ គរុំ ភារំ ឧទទ្ធរីតិ នន្ទិវិសាលោ ពលិពទ្ទោ អមនាបំ ភាសមានស្ស ភារំ អនុទ្ធរិត្វា បច្ឆា មនាបំ បិយវចនំ ភាសមានស្ស ព្រាហ្មណស្ស គរុំ ភារំ ឧទ្ធរិ, ឧទ្ធរិត្វា កឌ្ឍិត្វា បវដ្ដេសីតិ អត្ថោ, ទ-ការោ បនេត្ថ ព្យញ្ជនសន្ធិវសេន បទសន្ធិករោ។

    Tattha manuññameva bhāseyyāti parena saddhiṃ bhāsamāno catudosavirahitaṃ madhuraṃ manāpaṃ saṇhaṃ mudukaṃ piyavacanameva bhāseyya. Garuṃ bhāraṃ udaddharīti nandivisālo balibaddo amanāpaṃ bhāsamānassa bhāraṃ anuddharitvā pacchā manāpaṃ piyavacanaṃ bhāsamānassa brāhmaṇassa garuṃ bhāraṃ uddhari, uddharitvā kaḍḍhitvā pavaṭṭesīti attho, da-kāro panettha byañjanasandhivasena padasandhikaro.

    ឥតិ សត្ថា ‘‘មនុញ្ញមេវ ភាសេយ្យា’’តិ ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា ព្រាហ្មណោ អានន្ទោ អហោសិ, នន្ទិវិសាលោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។

    Iti satthā ‘‘manuññameva bhāseyyā’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā brāhmaṇo ānando ahosi, nandivisālo pana ahameva ahosi’’nti.

    នន្ទិវិសាលជាតកវណ្ណនា អដ្ឋមា។

    Nandivisālajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.







    Related texts:



    តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ២៨. នន្ទិវិសាលជាតកំ • 28. Nandivisālajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact