Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൩൮൫] ൧൦. നന്ദിയമിഗരാജജാതകവണ്ണനാ
[385] 10. Nandiyamigarājajātakavaṇṇanā
സചേ ബ്രാഹ്മണ ഗച്ഛേസീതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ ഏകം മാതുപോസകഭിക്ഖും ആരബ്ഭ കഥേസി. തഞ്ഹി സത്ഥാ ‘‘സച്ചം കിര ത്വം ഭിക്ഖു ഗിഹീ പോസേസീ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘സച്ചം, ഭന്തേ’’തി വുത്തേ ‘‘കിം തേ ഹോന്തീ’’തി വുത്തേ ‘‘മാതാപിതരോ മേ, ഭന്തേ’’തി വുത്തേ ‘‘സാധു സാധു ഭിക്ഖു പോരാണകപണ്ഡിതാനം വംസം പാലേസി, പോരാണകപണ്ഡിതാ ഹി തിരച്ഛാനയോനിയം നിബ്ബത്തിത്വാപി മാതാപിതൂനം ജീവിതം അദംസൂ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.
Sacebrāhmaṇa gacchesīti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ mātuposakabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Tañhi satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu gihī posesī’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘kiṃ te hontī’’ti vutte ‘‘mātāpitaro me, bhante’’ti vutte ‘‘sādhu sādhu bhikkhu porāṇakapaṇḍitānaṃ vaṃsaṃ pālesi, porāṇakapaṇḍitā hi tiracchānayoniyaṃ nibbattitvāpi mātāpitūnaṃ jīvitaṃ adaṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.
അതീതേ കോസലരട്ഠേ സാകേതേ കോസലരാജേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ മിഗയോനിയം നിബ്ബത്തിത്വാ വയപ്പത്തോ നന്ദിയമിഗോ നാമ ഹുത്വാ സീലാചാരസമ്പന്നോ മാതാപിതരോ പോസേസി. തദാ കോസലരാജാ മിഗവിത്തകോവ അഹോസി. സോ പന മനുസ്സാനം കസികമ്മാദീനി കാതും അദത്വാ മഹാപരിവാരോ ദേവസികം മിഗവം ഗച്ഛതി. മനുസ്സാ സന്നിപതിത്വാ ‘‘അയ്യാ, അയം രാജാ അമ്ഹാകം കമ്മച്ഛേദം കരോതി, ഘരാവാസോപി നസ്സതി, യംനൂന മയം അജ്ജുനവനം ഉയ്യാനം പരിക്ഖിപിത്വാ ദ്വാരം യോജേത്വാ പോരക്ഖണിം ഖണിത്വാ തിണാനി ആരോപേത്വാ ദണ്ഡമുഗ്ഗരാദിഹത്ഥാ അരഞ്ഞം പവിസിത്വാ ഗുമ്ബേ പഹരന്താ മിഗേ നീഹരിത്വാ പരിവാരേത്വാ ഗോരൂപാനി വിയ വജം ഉയ്യാനം പവേസേത്വാ ദ്വാരം പിദഹിത്വാ രഞ്ഞോ ആരോചേത്വാ അത്തനോ കമ്മം കരേയ്യാമാ’’തി മന്തയിംസു. ‘‘അത്ഥേസോ ഉപായോ’’തി സബ്ബേ ഏകച്ഛന്ദാ ഹുത്വാ ഉയ്യാനം സജ്ജേത്വാ അരഞ്ഞം പവിസിത്വാ യോജനമത്തട്ഠാനം പരിക്ഖിപിംസു.
Atīte kosalaraṭṭhe sākete kosalarāje rajjaṃ kārente bodhisatto migayoniyaṃ nibbattitvā vayappatto nandiyamigo nāma hutvā sīlācārasampanno mātāpitaro posesi. Tadā kosalarājā migavittakova ahosi. So pana manussānaṃ kasikammādīni kātuṃ adatvā mahāparivāro devasikaṃ migavaṃ gacchati. Manussā sannipatitvā ‘‘ayyā, ayaṃ rājā amhākaṃ kammacchedaṃ karoti, gharāvāsopi nassati, yaṃnūna mayaṃ ajjunavanaṃ uyyānaṃ parikkhipitvā dvāraṃ yojetvā porakkhaṇiṃ khaṇitvā tiṇāni āropetvā daṇḍamuggarādihatthā araññaṃ pavisitvā gumbe paharantā mige nīharitvā parivāretvā gorūpāni viya vajaṃ uyyānaṃ pavesetvā dvāraṃ pidahitvā rañño ārocetvā attano kammaṃ kareyyāmā’’ti mantayiṃsu. ‘‘Attheso upāyo’’ti sabbe ekacchandā hutvā uyyānaṃ sajjetvā araññaṃ pavisitvā yojanamattaṭṭhānaṃ parikkhipiṃsu.
തസ്മിം ഖണേ നന്ദിയോ ഏകസ്മിം ഖുദ്ദകഗുമ്ബേ മാതാപിതരോ ഗഹേത്വാ ഭൂമിയം നിപന്നോ ഹോതി. മനുസ്സാ നാനാഫലകാവുധഹത്ഥാ ബാഹുനാ ബാഹും പീളേത്വാ തം ഗുമ്ബം പരിക്ഖിപിംസു. അഥേകച്ചേ മിഗേ ഓലോകേന്താ തം ഗുമ്ബം പവിസിംസു. നന്ദിയോ തേ ദിസ്വാ ‘‘അജ്ജ മയാ ജീവിതം പരിച്ചജിത്വാ മാതാപിതൂനം ജീവിതം ദാതും വട്ടതീ’’തി ചിന്തേത്വാ ഉട്ഠായ മാതാപിതരോ വന്ദിത്വാ ‘‘അമ്മതാത, ഇമേ മനുസ്സാ ഇമം ഗുമ്ബം പവിസിത്വാ അമ്ഹേ തയോപി പസ്സിസ്സന്തി, തുമ്ഹേ ഏകേന ഉപായേന ജീവേയ്യാഥ, ജീവിതം വോ സേയ്യോ, അഹം തുമ്ഹാകം ജീവിതദാനം ദത്വാ മനുസ്സേഹി ഗുമ്ബപരിയന്തേ ഠത്വാ ഗുമ്ബേ പഹടമത്തേയേവ നിക്ഖമിസ്സാമി, അഥ തേ ‘ഇമസ്മിം ഖുദ്ദകഗുമ്ബേ ഏകോയേവ മിഗോ ഭവിസ്സതീ’തി മഞ്ഞമാനാ ഗുമ്ബം ന പവിസിസ്സന്തി, തുമ്ഹേ അപ്പമത്താ ഹോഥാ’’തി മാതാപിതരോ ഖമാപേത്വാ ഗമനസജ്ജോ അട്ഠാസി. സോ മനുസ്സേഹി ഗുമ്ബപരിയന്തേ ഠത്വാ ഉന്നാദേത്വാ ഗുമ്ബേ പഹടമത്തേയേവ തതോ നിക്ഖമി. തേ ‘‘ഏകോവേത്ഥ മിഗോ ഭവിസ്സതീ’’തി ഗുമ്ബം ന പവിസിംസു. അഥ നന്ദിയോ ഗന്ത്വാ മിഗാനം അന്തരം പാവിസി. മനുസ്സാ പരിവാരേത്വാ സബ്ബേ മിഗേ ഉയ്യാനം പവേസേത്വാ ദ്വാരം ഥകേത്വാ രഞ്ഞോ ആരോചേത്വാ സകസകട്ഠാനാനി അഗമംസു.
Tasmiṃ khaṇe nandiyo ekasmiṃ khuddakagumbe mātāpitaro gahetvā bhūmiyaṃ nipanno hoti. Manussā nānāphalakāvudhahatthā bāhunā bāhuṃ pīḷetvā taṃ gumbaṃ parikkhipiṃsu. Athekacce mige olokentā taṃ gumbaṃ pavisiṃsu. Nandiyo te disvā ‘‘ajja mayā jīvitaṃ pariccajitvā mātāpitūnaṃ jīvitaṃ dātuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā uṭṭhāya mātāpitaro vanditvā ‘‘ammatāta, ime manussā imaṃ gumbaṃ pavisitvā amhe tayopi passissanti, tumhe ekena upāyena jīveyyātha, jīvitaṃ vo seyyo, ahaṃ tumhākaṃ jīvitadānaṃ datvā manussehi gumbapariyante ṭhatvā gumbe pahaṭamatteyeva nikkhamissāmi, atha te ‘imasmiṃ khuddakagumbe ekoyeva migo bhavissatī’ti maññamānā gumbaṃ na pavisissanti, tumhe appamattā hothā’’ti mātāpitaro khamāpetvā gamanasajjo aṭṭhāsi. So manussehi gumbapariyante ṭhatvā unnādetvā gumbe pahaṭamatteyeva tato nikkhami. Te ‘‘ekovettha migo bhavissatī’’ti gumbaṃ na pavisiṃsu. Atha nandiyo gantvā migānaṃ antaraṃ pāvisi. Manussā parivāretvā sabbe mige uyyānaṃ pavesetvā dvāraṃ thaketvā rañño ārocetvā sakasakaṭṭhānāni agamaṃsu.
തതോ പട്ഠായ രാജാ സയമേവ ഗന്ത്വാ ഏകം മിഗം വിജ്ഝിത്വാ തം ഗഹേത്വാ ഏഹീതി ഏകം പേസേത്വാ ആഹരാപേസി. മിഗാ വാരം ഠപയിംസു, പത്തവാരോ മിഗോ ഏകമന്തേ തിട്ഠതി, തം വിജ്ഝിത്വാ ഗണ്ഹന്തി. നന്ദിയോ പോക്ഖരണിയം പാനീയം പിവതി, തിണാനി ഖാദതി, വാരോ പനസ്സ ന താവ പാപുണാതി. അഥ ബഹൂനം ദിവസാനം അച്ചയേന തസ്സ മാതാപിതരോ തം ദട്ഠുകാമാ ഹുത്വാ ‘‘അമ്ഹാകം പുത്തോ നന്ദിയമിഗരാജാ നാഗബലോ ഥാമസമ്പന്നോ, സചേ ജീവതി, അവസ്സം വതിം ലങ്ഘിത്വാ അമ്ഹാകം ദസ്സനത്ഥായ ആഗമിസ്സതി, സാസനമസ്സ പേസേസ്സാമാ’’തി ചിന്തേത്വാ മഗ്ഗസമീപേ ഠത്വാ ഏകം ബ്രാഹ്മണം ദിസ്വാ ‘‘അയ്യ, കഹം ഗച്ഛസീ’’തി മാനുസികായ വാചായ പുച്ഛിത്വാ ‘‘സാകേത’’ന്തി വുത്തേ പുത്തസ്സ സാസനം പഹിണന്താ പഠമം ഗാഥമാഹംസു –
Tato paṭṭhāya rājā sayameva gantvā ekaṃ migaṃ vijjhitvā taṃ gahetvā ehīti ekaṃ pesetvā āharāpesi. Migā vāraṃ ṭhapayiṃsu, pattavāro migo ekamante tiṭṭhati, taṃ vijjhitvā gaṇhanti. Nandiyo pokkharaṇiyaṃ pānīyaṃ pivati, tiṇāni khādati, vāro panassa na tāva pāpuṇāti. Atha bahūnaṃ divasānaṃ accayena tassa mātāpitaro taṃ daṭṭhukāmā hutvā ‘‘amhākaṃ putto nandiyamigarājā nāgabalo thāmasampanno, sace jīvati, avassaṃ vatiṃ laṅghitvā amhākaṃ dassanatthāya āgamissati, sāsanamassa pesessāmā’’ti cintetvā maggasamīpe ṭhatvā ekaṃ brāhmaṇaṃ disvā ‘‘ayya, kahaṃ gacchasī’’ti mānusikāya vācāya pucchitvā ‘‘sāketa’’nti vutte puttassa sāsanaṃ pahiṇantā paṭhamaṃ gāthamāhaṃsu –
൭൧.
71.
‘‘സചേ ബ്രാഹ്മണ ഗച്ഛേസി, സാകേതേ അജ്ജുനം വനം;
‘‘Sace brāhmaṇa gacchesi, sākete ajjunaṃ vanaṃ;
വജ്ജാസി നന്ദിയം നാമ, പുത്തം അസ്മാകമോരസം;
Vajjāsi nandiyaṃ nāma, puttaṃ asmākamorasaṃ;
മാതാ പിതാ ച തേ വുദ്ധാ, തേ തം ഇച്ഛന്തി പസ്സിതു’’ന്തി.
Mātā pitā ca te vuddhā, te taṃ icchanti passitu’’nti.
തസ്സത്ഥോ – സചേ, ത്വം ബ്രാഹ്മണ, സാകേതം ഗച്ഛസി, സാകേതേ അജ്ജുനവനം നാമ ഉയ്യാനം അത്ഥി, തത്ഥ അമ്ഹാകം പുത്തോ നന്ദിയോ നാമ മിഗോ അത്ഥി, തം വദേയ്യാസി ‘‘മാതാപിതരോ തേ വുഡ്ഢാ യാവ ന മരന്തി, താവ തം പസ്സിതും ഇച്ഛന്തീ’’തി.
Tassattho – sace, tvaṃ brāhmaṇa, sāketaṃ gacchasi, sākete ajjunavanaṃ nāma uyyānaṃ atthi, tattha amhākaṃ putto nandiyo nāma migo atthi, taṃ vadeyyāsi ‘‘mātāpitaro te vuḍḍhā yāva na maranti, tāva taṃ passituṃ icchantī’’ti.
സോ ‘‘സാധൂ’’തി സമ്പടിച്ഛിത്വാ സാകേതം ഗന്ത്വാ പുനദിവസേ ഉയ്യാനം പവിസിത്വാ ‘‘നന്ദിയമിഗോ നാമ കതരോ’’തി പുച്ഛി. മിഗോ ആഗന്ത്വാ തസ്സ സമീപേ ഠത്വാ ‘‘അഹ’’ന്തി ആഹ. ബ്രാഹ്മണോ തമത്ഥം ആരോചേസി. നന്ദിയോ തം സുത്വാ ‘‘ഗച്ഛേയ്യാമഹം, ബ്രാഹ്മണ, വതിം ലങ്ഘിത്വാ നോ ന ഗച്ഛേയ്യം, മയാ പന രഞ്ഞോ സന്തകം നിവാപപാനഭോജനം ഭുത്തം, തം മേ ഇണട്ഠാനേ ഠിതം, ഇമേസഞ്ച മിഗാനം മജ്ഝേ ചിരവുത്ഥോസ്മി, തസ്സ മേ രഞ്ഞോ ചേവ ഏതേസഞ്ച സോത്ഥിഭാവം അകത്വാ അത്തനോ ബലം അദസ്സേത്വാ ഗമനം നാമ ന യുത്തം, അത്തനോ വാരേ പന സമ്പത്തേ അഹം ഏതേസം സോത്ഥിഭാവം കത്വാ സുഖിതോ ആഗച്ഛിസ്സാമീ’’തി തമത്ഥം പകാസേന്തോ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –
So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā sāketaṃ gantvā punadivase uyyānaṃ pavisitvā ‘‘nandiyamigo nāma kataro’’ti pucchi. Migo āgantvā tassa samīpe ṭhatvā ‘‘aha’’nti āha. Brāhmaṇo tamatthaṃ ārocesi. Nandiyo taṃ sutvā ‘‘gaccheyyāmahaṃ, brāhmaṇa, vatiṃ laṅghitvā no na gaccheyyaṃ, mayā pana rañño santakaṃ nivāpapānabhojanaṃ bhuttaṃ, taṃ me iṇaṭṭhāne ṭhitaṃ, imesañca migānaṃ majjhe ciravutthosmi, tassa me rañño ceva etesañca sotthibhāvaṃ akatvā attano balaṃ adassetvā gamanaṃ nāma na yuttaṃ, attano vāre pana sampatte ahaṃ etesaṃ sotthibhāvaṃ katvā sukhito āgacchissāmī’’ti tamatthaṃ pakāsento dve gāthā abhāsi –
൭൨.
72.
‘‘ഭുത്താ മയാ നിവാപാനി, രാജിനോ പാനഭോജനം;
‘‘Bhuttā mayā nivāpāni, rājino pānabhojanaṃ;
തം രാജപിണ്ഡം അവഭോത്തും, നാഹം ബ്രാഹ്മണ മുസ്സഹേ.
Taṃ rājapiṇḍaṃ avabhottuṃ, nāhaṃ brāhmaṇa mussahe.
൭൩.
73.
‘‘ഓദഹിസ്സാമഹം പസ്സം, ഖുരപ്പാനിസ്സ രാജിനോ;
‘‘Odahissāmahaṃ passaṃ, khurappānissa rājino;
തദാഹം സുഖിതോ മുത്തോ, അപി പസ്സേയ്യ മാതര’’ന്തി.
Tadāhaṃ sukhito mutto, api passeyya mātara’’nti.
തത്ഥ നിവാപാനീതി തേസു തേസു ഠാനേസു നിവുതാനി നിവാപാനി. പാനഭോജനന്തി പാനീയഞ്ച അവസേസതിണഞ്ച. തം രാജപിണ്ഡന്തി തം രഞ്ഞോ സന്തകം സങ്കഡ്ഢിത്വാ സമോധാനകട്ഠേന പിണ്ഡം. അവഭോത്തുന്തി ദുബ്ഭുത്തം ഭുഞ്ജിതും . രഞ്ഞോ ഹി കിച്ചം അനിപ്ഫാദേന്തോ തം അവഭുത്തം ഭുഞ്ജതി നാമ, സ്വാഹം ഏവം അവഭോത്തും ന ഉസ്സഹാമീതി വദതി. ബ്രാഹ്മണ മുസ്സഹേതി ചേത്ഥ ബ്രാഹ്മണാതി ആലപനം, മ-കാരോ പദസന്ധിവസേന വുത്തോ.
Tattha nivāpānīti tesu tesu ṭhānesu nivutāni nivāpāni. Pānabhojananti pānīyañca avasesatiṇañca. Taṃ rājapiṇḍanti taṃ rañño santakaṃ saṅkaḍḍhitvā samodhānakaṭṭhena piṇḍaṃ. Avabhottunti dubbhuttaṃ bhuñjituṃ . Rañño hi kiccaṃ anipphādento taṃ avabhuttaṃ bhuñjati nāma, svāhaṃ evaṃ avabhottuṃ na ussahāmīti vadati. Brāhmaṇa mussaheti cettha brāhmaṇāti ālapanaṃ, ma-kāro padasandhivasena vutto.
ഓദഹിസ്സാമഹം പസ്സം, ഖുരപ്പാനിസ്സ രാജിനോതി അഹം, ബ്രാഹ്മണ, അത്തനോ വാരേ സമ്പത്തേ ഖുരപ്പം സന്നയ്ഹിത്വാ ആഗതസ്സ രഞ്ഞോ മിഗയൂഥതോ നിക്ഖമിത്വാ ഏകമന്തേ ഠത്വാ ‘‘മം വിജ്ഝ, മഹാരാജാ’’തി വത്വാ അത്തനോ മഹാഫാസുകപസ്സം ഓദഹിസ്സാമി ഓഡ്ഡേസ്സാമി. സുഖിതോ മുത്തോതി തദാ അഹം മരണഭയാ മുത്തോ സുഖിതോ നിദ്ദുക്ഖോ രഞ്ഞാ അനുഞ്ഞാതോ അപി നാമ മാതരം പസ്സേയ്യന്തി.
Odahissāmahaṃ passaṃ, khurappānissa rājinoti ahaṃ, brāhmaṇa, attano vāre sampatte khurappaṃ sannayhitvā āgatassa rañño migayūthato nikkhamitvā ekamante ṭhatvā ‘‘maṃ vijjha, mahārājā’’ti vatvā attano mahāphāsukapassaṃ odahissāmi oḍḍessāmi. Sukhito muttoti tadā ahaṃ maraṇabhayā mutto sukhito niddukkho raññā anuññāto api nāma mātaraṃ passeyyanti.
തം സുത്വാ ബ്രാഹ്മണോ പക്കാമി. അപരഭാഗേ തസ്സ വാരദിവസേ രാജാ മഹന്തേന പരിവാരേന ഉയ്യാനം ആഗച്ഛി. മഹാസത്തോ ഏകമന്തേ അട്ഠാസി. രാജാ ‘‘മിഗം വിജ്ഝിസ്സാമീ’’തി ഖുരപ്പം സന്നയ്ഹി. മഹാസത്തോ യഥാ അഞ്ഞേ മരണഭയതജ്ജിതാ പലായന്തി, ഏവം അപലായിത്വാ നിബ്ഭയോ ഹുത്വാ മേത്തം പുരേചാരികം കത്വാ മഹാഫാസുകപസ്സം ഓദഹിത്വാ നിച്ചലോവ അട്ഠാസി. രാജാ തസ്സ മേത്താനുഭാവേന സരം വിസ്സജ്ജേതും നാസക്ഖി. മഹാസത്തോ ‘‘കിം, മഹാരാജ, സരം ന മുച്ചേസി, മുഞ്ചാഹീ’’തി ആഹ. ‘‘ന സക്കോമി, മിഗരാജാ’’തി. ‘‘തേന ഹി ഗുണവന്താനം ഗുണം ജാന, മഹാരാജാ’’തി. തദാ രാജാ ബോധിസത്തേ പസീദിത്വാ ധനും ഛഡ്ഡേത്വാ ‘‘ഇമം അചിത്തകം കലിങ്ഗരകണ്ഡമ്പി താവ തവ ഗുണം ജാനാതി, അഹം സചിത്തകോ മനുസ്സഭൂതോപി തവ ഗുണം ന ജാനാമി, മിഗരാജ, മയ്ഹം ഖമ, അഭയം തേ ദമ്മീ’’തി ആഹ. ‘‘മഹാരാജ, മയ്ഹം താവ അഭയം ദേസി, അയം പന ഉയ്യാനേ മിഗഗണോ കിം കരിസ്സതീ’’തി? ‘‘ഏതസ്സപി അഭയം ദമ്മീ’’തി. ഏവം മഹാസത്തോ നിഗ്രോധജാതകേ (ജാ॰ ൧.൧.൧൨) വുത്തനയേനേവ സബ്ബേസം അരഞ്ഞേ മിഗാനം ആകാസഗതസകുണാനം ജലചരമച്ഛാനഞ്ച അഭയം ദാപേത്വാ രാജാനം പഞ്ചസു സീലേസു പതിട്ഠാപേത്വാ ‘‘മഹാരാജ, രഞ്ഞാ നാമ അഗതിഗമനം പഹായ ദസ രാജധമ്മേ അകോപേന്തേന ധമ്മേന സമേന രജ്ജം കാരേതും വട്ടതീ’’തി.
Taṃ sutvā brāhmaṇo pakkāmi. Aparabhāge tassa vāradivase rājā mahantena parivārena uyyānaṃ āgacchi. Mahāsatto ekamante aṭṭhāsi. Rājā ‘‘migaṃ vijjhissāmī’’ti khurappaṃ sannayhi. Mahāsatto yathā aññe maraṇabhayatajjitā palāyanti, evaṃ apalāyitvā nibbhayo hutvā mettaṃ purecārikaṃ katvā mahāphāsukapassaṃ odahitvā niccalova aṭṭhāsi. Rājā tassa mettānubhāvena saraṃ vissajjetuṃ nāsakkhi. Mahāsatto ‘‘kiṃ, mahārāja, saraṃ na muccesi, muñcāhī’’ti āha. ‘‘Na sakkomi, migarājā’’ti. ‘‘Tena hi guṇavantānaṃ guṇaṃ jāna, mahārājā’’ti. Tadā rājā bodhisatte pasīditvā dhanuṃ chaḍḍetvā ‘‘imaṃ acittakaṃ kaliṅgarakaṇḍampi tāva tava guṇaṃ jānāti, ahaṃ sacittako manussabhūtopi tava guṇaṃ na jānāmi, migarāja, mayhaṃ khama, abhayaṃ te dammī’’ti āha. ‘‘Mahārāja, mayhaṃ tāva abhayaṃ desi, ayaṃ pana uyyāne migagaṇo kiṃ karissatī’’ti? ‘‘Etassapi abhayaṃ dammī’’ti. Evaṃ mahāsatto nigrodhajātake (jā. 1.1.12) vuttanayeneva sabbesaṃ araññe migānaṃ ākāsagatasakuṇānaṃ jalacaramacchānañca abhayaṃ dāpetvā rājānaṃ pañcasu sīlesu patiṭṭhāpetvā ‘‘mahārāja, raññā nāma agatigamanaṃ pahāya dasa rājadhamme akopentena dhammena samena rajjaṃ kāretuṃ vaṭṭatī’’ti.
‘‘ദാനം സീലം പരിച്ചാഗം, അജ്ജവം മദ്ദവം തപം;
‘‘Dānaṃ sīlaṃ pariccāgaṃ, ajjavaṃ maddavaṃ tapaṃ;
അക്കോധം അവിഹിംസഞ്ച, ഖന്തിഞ്ച അവിരോധനം.
Akkodhaṃ avihiṃsañca, khantiñca avirodhanaṃ.
‘‘ഇച്ചേതേ കുസലേ ധമ്മേ, ഠിതേ പസ്സാമി അത്തനി;
‘‘Iccete kusale dhamme, ṭhite passāmi attani;
തതോ മേ ജായതേ പീതി, സോമനസ്സഞ്ചനപ്പക’’ന്തി. (ജാ॰ ൨.൨൧.൧൭൬-൧൭൭) –
Tato me jāyate pīti, somanassañcanappaka’’nti. (jā. 2.21.176-177) –
ഏവം വുത്തേ രാജധമ്മേ ഗാഥാബന്ധേനേവ ദേസേത്വാ കതിപാഹം രഞ്ഞോ സന്തികേ വസിത്വാ നഗരേ സബ്ബസത്താനം അഭയദാനപകാസനത്ഥം സുവണ്ണഭേരിം ചരാപേത്വാ ‘‘അപ്പമത്തോ ഹോഹി, മഹാരാജാ’’തി വത്വാ മാതാപിതൂനം ദസ്സനത്ഥായ ഗതോ.
Evaṃ vutte rājadhamme gāthābandheneva desetvā katipāhaṃ rañño santike vasitvā nagare sabbasattānaṃ abhayadānapakāsanatthaṃ suvaṇṇabheriṃ carāpetvā ‘‘appamatto hohi, mahārājā’’ti vatvā mātāpitūnaṃ dassanatthāya gato.
൭൪.
74.
‘‘മിഗരാജാ പുരേ ആസിം, കോസലസ്സ നികേതനേ;
‘‘Migarājā pure āsiṃ, kosalassa niketane;
നന്ദിയോ നാമ നാമേന, അഭിരൂപോ ചതുപ്പദോ.
Nandiyo nāma nāmena, abhirūpo catuppado.
൭൫.
75.
‘‘തം മം വധിതുമാഗച്ഛി, ദായസ്മിം അജ്ജുനേ വനേ;
‘‘Taṃ maṃ vadhitumāgacchi, dāyasmiṃ ajjune vane;
ധനും ആരജ്ജം കത്വാന, ഉസും സന്നയ്ഹ കോസലോ.
Dhanuṃ ārajjaṃ katvāna, usuṃ sannayha kosalo.
൭൬.
76.
‘‘തസ്സാഹം ഓദഹിം പസ്സം, ഖുരപ്പാനിസ്സ രാജിനോ;
‘‘Tassāhaṃ odahiṃ passaṃ, khurappānissa rājino;
തദാഹം സുഖിതോ മുത്തോ, മാതരം ദട്ഠുമാഗതോ’’തി. –
Tadāhaṃ sukhito mutto, mātaraṃ daṭṭhumāgato’’ti. –
ഇമാ തിസ്സോ അഭിസമ്ബുദ്ധഗാഥാ ഹോന്തി.
Imā tisso abhisambuddhagāthā honti.
തത്ഥ കോസലസ്സ നികേതനേതി കോസലസ്സ രഞ്ഞോ നികേതനേ വസനട്ഠാനേ, തസ്സ സന്തികേ അരഞ്ഞസ്മിന്തി അത്ഥോ. ദായസ്മിന്തി മിഗാനം വസനത്ഥായ ദിന്നഉയ്യാനേ. ആരജ്ജം കത്വാനാതി ജിയായ സദ്ധിം ഏകതോ കത്വാ , ആരോപേത്വാതി അത്ഥോ. സന്നയ്ഹാതി സന്നയ്ഹിത്വാ യോജേത്വാ. ഓദഹിന്തി ഓഡ്ഡേസിം. മാതരം ദട്ഠുമാഗതോതി ദേസനാസീസമേതം, രഞ്ഞോ ധമ്മം ദേസേത്വാ സബ്ബസത്താനം അഭയത്ഥായ സുവണ്ണഭേരിം ചരാപേത്വാ മാതാപിതരോ ദട്ഠും ആഗതോസ്മീതി അത്ഥോ.
Tattha kosalassa niketaneti kosalassa rañño niketane vasanaṭṭhāne, tassa santike araññasminti attho. Dāyasminti migānaṃ vasanatthāya dinnauyyāne. Ārajjaṃ katvānāti jiyāya saddhiṃ ekato katvā , āropetvāti attho. Sannayhāti sannayhitvā yojetvā. Odahinti oḍḍesiṃ. Mātaraṃ daṭṭhumāgatoti desanāsīsametaṃ, rañño dhammaṃ desetvā sabbasattānaṃ abhayatthāya suvaṇṇabheriṃ carāpetvā mātāpitaro daṭṭhuṃ āgatosmīti attho.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ സച്ചാനി പകാസേത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി, സച്ചപരിയോസാനേ മാതുപോസകഭിക്ഖു സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠഹി. തദാ മാതാപിതരോ മഹാരാജകുലാനി അഹേസും, ബ്രാഹ്മണോ സാരിപുത്തോ, രാജാ ആനന്ദോ, നന്ദിയമിഗരാജാ പന അഹമേവ അഹോസിന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne mātuposakabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā mātāpitaro mahārājakulāni ahesuṃ, brāhmaṇo sāriputto, rājā ānando, nandiyamigarājā pana ahameva ahosinti.
നന്ദിയമിഗരാജജാതകവണ്ണനാ ദസമാ.
Nandiyamigarājajātakavaṇṇanā dasamā.
അവാരിയവഗ്ഗോ പഠമോ.
Avāriyavaggo paṭhamo.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൩൮൫. നന്ദിയമിഗരാജജാതകം • 385. Nandiyamigarājajātakaṃ