| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
सङ्गहवग्गो
Saṅgahavaggo
उपालिपञ्चकं
Upālipañcakaṃ
नप्पटिप्पस्सम्भनवग्गवण्णना
Nappaṭippassambhanavaggavaṇṇanā
४२१. समग्गेहि करणीयानीति विवादाधिकरणेहि पुब्बे असमग्गा हुत्वा पच्छा सामग्गिं उपगतेहि कत्तब्बानि। किं पन असञ्ञतमिस्सपरिसाय सद्धिं लज्जिनो सामग्गिं करोन्तीति आह ‘‘उपोसथपवारणादीसु ही’’तिआदि। तत्थ ठितासूति उपोसथपवारणासु अप्पवत्तीसु। उपत्थम्भो न दातब्बोति उपरूपरि अप्पवत्तनत्थाय मयम्पि उपोसथं न करिस्सामातिआदिना कलहस्स उपत्थम्भो न दातब्बो, धम्मेन विनयेन सामग्गिं कत्वा समग्गेहेव असञ्ञता भिक्खू विनेतब्बाति अधिप्पायो। तेनाह ‘‘सचे सङ्घो अच्चयं देसापेत्वा’’तिआदि। भिक्खुनो नक्खमतीति केसुचि पुग्गलेसु अप्पमत्तकदोसदस्सनेन न रुच्चति। दिट्ठाविकम्मम्पि कत्वाति ‘‘न मेतं खमती’’ति सभागस्स भिक्खुनो अत्तनो दिट्ठिं आविकत्वा। उपेतब्बाति सासनहानिया अभावा सामग्गिं अकोपेत्वा कायसामग्गी दातब्बा, ईदिसे ठाने अलज्जिपरिभोगो आपत्तिकरो न होति, वट्टतियेव। ये पन सासनविनासाय पटिपन्ना, तेहि सह न वत्तति, आपत्ति एव होति सासनविनासो च। तेनाह ‘‘यत्र पन उद्धम्म’’न्तिआदि। ‘‘दिट्ठाविकम्मं न वट्टती’’ति इमिना दिट्ठिया आविकतायपि आपत्तिं दस्सेति।
421.Samaggehikaraṇīyānīti vivādādhikaraṇehi pubbe asamaggā hutvā pacchā sāmaggiṃ upagatehi kattabbāni. Kiṃ pana asaññatamissaparisāya saddhiṃ lajjino sāmaggiṃ karontīti āha ‘‘uposathapavāraṇādīsu hī’’tiādi. Tattha ṭhitāsūti uposathapavāraṇāsu appavattīsu. Upatthambho na dātabboti uparūpari appavattanatthāya mayampi uposathaṃ na karissāmātiādinā kalahassa upatthambho na dātabbo, dhammena vinayena sāmaggiṃ katvā samaggeheva asaññatā bhikkhū vinetabbāti adhippāyo. Tenāha ‘‘sace saṅgho accayaṃ desāpetvā’’tiādi. Bhikkhuno nakkhamatīti kesuci puggalesu appamattakadosadassanena na ruccati. Diṭṭhāvikammampi katvāti ‘‘na metaṃ khamatī’’ti sabhāgassa bhikkhuno attano diṭṭhiṃ āvikatvā. Upetabbāti sāsanahāniyā abhāvā sāmaggiṃ akopetvā kāyasāmaggī dātabbā, īdise ṭhāne alajjiparibhogo āpattikaro na hoti, vaṭṭatiyeva. Ye pana sāsanavināsāya paṭipannā, tehi saha na vattati, āpatti eva hoti sāsanavināso ca. Tenāha ‘‘yatra pana uddhamma’’ntiādi. ‘‘Diṭṭhāvikammaṃ na vaṭṭatī’’ti iminā diṭṭhiyā āvikatāyapi āpattiṃ dasseti.
४२२. कण्हवाचोति रागदोसादीहि किलिट्ठवचनो। अनत्थकवचनस्स दीपनं पकासनं अस्साति अनत्थकदीपनो। मानं निस्सायाति विनिच्छयकरणं तव भारोति सङ्घेन भारे अकतेपि ‘‘अहमेवेत्थ वोहरितुं अरहरूपो’’ति मानं निस्साय। यथादिट्ठियाति अनुरूपलद्धिया। यस्स हि अत्थस्स यादिसी दिट्ठि अनुरूपा, तं गहेत्वा न ब्याकताति अत्थो ।अस्स अत्तनोति अधम्मादिअत्थं सन्धाय वदति, न पुग्गलं, अस्स अधम्मादिअत्थसङ्खातस्स अत्तनो सरूपस्स या अनुरूपा दिट्ठीति अत्थो। लद्धिं निक्खिपित्वाति अनुरूपलद्धिं छड्डेत्वा, अग्गहेत्वाति अत्थो। तेनाह ‘‘अधम्मादीसु धम्मादिलद्धिको हुत्वा’’ति। अथ वा अत्तनो लद्धिं निगूहित्वा पुग्गलानुगुणं तथा ब्याकरोन्तो न यथादिट्ठिया ब्याकता नाम। इमस्मिं पक्खे अधम्मादीसु धम्मादिलद्धिको हुत्वाति एत्थ अधम्मादीसु धम्मादिलद्धिको विय हुत्वाति अत्थो गहेतब्बो।
422.Kaṇhavācoti rāgadosādīhi kiliṭṭhavacano. Anatthakavacanassa dīpanaṃ pakāsanaṃ assāti anatthakadīpano. Mānaṃ nissāyāti vinicchayakaraṇaṃ tava bhāroti saṅghena bhāre akatepi ‘‘ahamevettha voharituṃ araharūpo’’ti mānaṃ nissāya. Yathādiṭṭhiyāti anurūpaladdhiyā. Yassa hi atthassa yādisī diṭṭhi anurūpā, taṃ gahetvā na byākatāti attho .Assa attanoti adhammādiatthaṃ sandhāya vadati, na puggalaṃ, assa adhammādiatthasaṅkhātassa attano sarūpassa yā anurūpā diṭṭhīti attho. Laddhiṃ nikkhipitvāti anurūpaladdhiṃ chaḍḍetvā, aggahetvāti attho. Tenāha ‘‘adhammādīsu dhammādiladdhiko hutvā’’ti. Atha vā attano laddhiṃ nigūhitvā puggalānuguṇaṃ tathā byākaronto na yathādiṭṭhiyā byākatā nāma. Imasmiṃ pakkhe adhammādīsu dhammādiladdhiko hutvāti ettha adhammādīsu dhammādiladdhiko viya hutvāti attho gahetabbo.
नप्पटिप्पस्सम्भनवग्गवण्णना निट्ठिता।
Nappaṭippassambhanavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / २. नप्पटिप्पस्सम्भनवग्गो • 2. Nappaṭippassambhanavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / नप्पटिप्पस्सम्भनवग्गवण्णना • Nappaṭippassambhanavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / उपालिपञ्चकवण्णना • Upālipañcakavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / नप्पटिप्पस्सम्भनवग्गवण्णना • Nappaṭippassambhanavaggavaṇṇanā
