Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਬੁਦ੍ਧવਂਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā

    ੧੧. ਨਾਰਦਬੁਦ੍ਧવਂਸવਣ੍ਣਨਾ

    11. Nāradabuddhavaṃsavaṇṇanā

    ਪਦੁਮਬੁਦ੍ਧੇ ਪਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਚ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੇ વਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਯੁਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਰਿਹਾਯਮਾਨਾ ਦਸવਸ੍ਸਾਯੁਕਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਪੁਨ વਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਯੁਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਹਾਯਮਾਨਾ ਨવੁਤਿવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਯੁਕਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਦਾ ਦਸਬਲਧਰੋ ਤੇવਿਜ੍ਜੋ ਚਤੁવੇਸਾਰਜ੍ਜવਿਸਾਰਦੋ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸਾਰਦੋ ਨਾਰਦੋ ਨਾਮ ਨਰਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮੋ ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਉਦਪਾਦਿ। ਸੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਤੁਸਿਤਭવਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਧਞ੍ਞવਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰੇ ਸਕવੀਰਿਯવਿਜਿਤવਾਸੁਦੇવਸ੍ਸ ਸੁਦੇવਸ੍ਸ ਨਾਮ ਰਞ੍ਞੋ ਕੁਲੇ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਨਿਰੂਪਮਾਯ ਅਨੋਮਾਯ ਨਾਮ ਦੇવਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਸੋ ਦਸਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਧਨਞ੍ਜਯੁਯ੍ਯਾਨੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਪਨ ਨਾਮਕਰਣੇ ਕਯਿਰਮਾਨੇ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਉਪਭੋਗਕ੍ਖਮਾਨਿ ਅਨੁਰੂਪਾਨਿ ਆਭਰਣਾਨਿ ਆਕਾਸਤੋ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਪਤਿਂਸੁ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਨਰਾਨਂ ਅਰਹਾਨਿ ਆਭਰਣਾਨਿ ਅਦਾਸੀਤਿ ‘‘ਨਾਰਦੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।

    Padumabuddhe pana parinibbute tassa sāsane ca antarahite vassasatasahassāyukā manussā anukkamena parihāyamānā dasavassāyukā ahesuṃ. Puna vaḍḍhitvā asaṅkhyeyyāyukā hutvā parihāyamānā navutivassasahassāyukā ahesuṃ. Tadā dasabaladharo tevijjo catuvesārajjavisārado vimuttisārado nārado nāma narasattuttamo satthā loke udapādi. So cattāri asaṅkhyeyyāni kappasatasahassañca pāramiyo pūretvā tusitabhavane nibbattitvā tato cavitvā dhaññavatī nāma nagare sakavīriyavijitavāsudevassa sudevassa nāma rañño kule aggamahesiyā nirūpamāya anomāya nāma deviyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ aggahesi. So dasannaṃ māsānaṃ accayena dhanañjayuyyāne mātukucchito nikkhami. Nāmaggahaṇadivase pana nāmakaraṇe kayiramāne sakalajambudīpe manussānaṃ upabhogakkhamāni anurūpāni ābharaṇāni ākāsato kapparukkhādīhi patiṃsu. Tenassa narānaṃ arahāni ābharaṇāni adāsīti ‘‘nārado’’ti nāmaṃ akaṃsu.

    ਸੋ ਨવવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਸਿ। વਿਜਿਤੋ વਿਜਿਤਾવੀ વਿਜਿਤਾਭਿਰਾਮੋਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਤੂਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾ ਤਯੋ ਪਾਸਾਦਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਰਦਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਕੁਲਸੀਲਾਚਾਰਰੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨੋਨੁਕੂਲਂ વਿਜਿਤਸੇਨਂ ਨਾਮ ਅਤਿવਿਯ ਧਞ੍ਞਂ ਖਤ੍ਤਿਯਕਞ੍ਞਂ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ વੀਸਤਿਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ વਿਜਿਤਸੇਨਾਯ ਦੇવਿਯਾ ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਨਨ੍ਦਕਰੇ ਨਨ੍ਦੁਤ੍ਤਰਕੁਮਾਰੇ ਨਾਮ ਜਾਤੇ ਸੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਮਹਤਿਯਾ ਸੇਨਾਯ ਪਰਿવੁਤੋ ਨਾਨਾવਿਰਾਗਤਨੁવਰવਸਨਨਿવਸਨੋ ਆਮੁਕ੍ਕਮੁਤ੍ਤਾਹਾਰਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲੋ વਰਕੇਯੂਰਮਕੁਟਕਟਕਧਰੋ ਪਰਮਸੁਰਭਿਗਨ੍ਧਕੁਸੁਮਸਮਲਙ੍ਕਤੋ ਪਦਸਾવ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਭਰਣਾਨਿ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਦਤ੍વਾ ਸਯਮੇવ વਿਮਲਨੀਲਕੁવਲਯਦਲਸਦਿਸੇਨਾਤਿਨਿਸਿਤੇਨਾਸਿਨਾ ਪਰਮਰੁਚਿਰਰਤਨવਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸਕੇਸਮਕੁਟਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਗਨਤਲੇ ਖਿਪਿ। ਤਂ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਸੁવਣ੍ਣਚਙ੍ਕੋਟਕੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨਂ ਨੇਤ੍વਾ ਤਿਯੋਜਨੁਬ੍ਬੇਧਂ ਸਿਨੇਰੁਮੁਦ੍ਧਨਿ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਂ ਚੇਤਿਯਂ ਅਕਾਸਿ।

    So navavassasahassāni agāramajjhe vasi. Vijito vijitāvī vijitābhirāmoti tiṇṇaṃ utūnaṃ anucchavikā tayo pāsādā ahesuṃ. Tassa nāradakumārassa kulasīlācārarūpasampannaṃ manonukūlaṃ vijitasenaṃ nāma ativiya dhaññaṃ khattiyakaññaṃ aggamahesiṃ akaṃsu. Taṃ ādiṃ katvā vīsatisahassādhikaṃ itthīnaṃ satasahassaṃ ahosi. Tassā vijitasenāya deviyā sabbalokānandakare nanduttarakumāre nāma jāte so cattāri nimittāni disvā caturaṅginiyā mahatiyā senāya parivuto nānāvirāgatanuvaravasananivasano āmukkamuttāhāramaṇikuṇḍalo varakeyūramakuṭakaṭakadharo paramasurabhigandhakusumasamalaṅkato padasāva uyyānaṃ gantvā sabbābharaṇāni omuñcitvā bhaṇḍāgārikassa hatthe datvā sayameva vimalanīlakuvalayadalasadisenātinisitenāsinā paramaruciraratanavicittaṃ sakesamakuṭaṃ chinditvā gaganatale khipi. Taṃ sakko devarājā suvaṇṇacaṅkoṭakena paṭiggahetvā tāvatiṃsabhavanaṃ netvā tiyojanubbedhaṃ sinerumuddhani sattaratanamayaṃ cetiyaṃ akāsi.

    ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਪਨ ਦੇવਦਤ੍ਤਾਨਿ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਪਰਿਦਹਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਪੁਰਿਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾ ਚ ਤਂ ਅਨੁਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ। ਸੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਧਾਨਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ વਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਾਯ વਿਜਿਤਸੇਨਾਯ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਾਯਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਸੁਦਸ੍ਸਨੁਯ੍ਯਾਨਪਾਲੇਨ ਦਿਨ੍ਨਾ ਅਟ੍ਠ ਤਿਣਮੁਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਹਾਸੋਣਬੋਧਿਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥવਿਤ੍ਥਤਂ ਤਿਣਸਨ੍ਥਰਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਾਰਬਲਂ વਿਧਮਿਤ੍વਾ ਤੀਸੁ ਯਾਮੇਸੁ ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ – ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ…ਪੇ॰… ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਮਜ੍ਝਗਾ’’ਤਿ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਯਾਚਿਤੋ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਦਤ੍વਾ ਧਨਞ੍ਜਯੁਯ੍ਯਾਨੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਤਦਾ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Mahāpuriso pana devadattāni kāsāyāni vatthāni paridahitvā tattheva uyyāne pabbaji. Purisasatasahassā ca taṃ anupabbajiṃsu. So sattāhaṃ tattheva padhānacariyaṃ caritvā visākhapuṇṇamāya vijitasenāya aggamahesiyā dinnaṃ pāyāsaṃ paribhuñjitvā tattheva uyyāne divāvihāraṃ katvā sudassanuyyānapālena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā mahāsoṇabodhiṃ padakkhiṇaṃ katvā aṭṭhapaṇṇāsahatthavitthataṃ tiṇasantharaṃ santharitvā nisīditvā mārabalaṃ vidhamitvā tīsu yāmesu tisso vijjā uppādetvā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā – ‘‘anekajātisaṃsāraṃ…pe… taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti udānaṃ udānetvā sattasattāhāni vītināmetvā brahmuno yācito paṭiññaṃ datvā dhanañjayuyyāne attanā saha pabbajitehi satasahassabhikkhūhi parivuto tattha dhammacakkaṃ pavattesi. Tadā koṭisatasahassānaṃ dhammābhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –

    .

    1.

    ‘‘ਪਦੁਮਸ੍ਸ ਅਪਰੇਨ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਦ੍વਿਪਦੁਤ੍ਤਮੋ।

    ‘‘Padumassa aparena, sambuddho dvipaduttamo;

    ਨਾਰਦੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਅਸਮੋ ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ॥

    Nārado nāma nāmena, asamo appaṭipuggalo.

    .

    2.

    ‘‘ਸੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸ, ਜੇਟ੍ਠੋ ਦਯਿਤਓਰਸੋ।

    ‘‘So buddho cakkavattissa, jeṭṭho dayitaoraso;

    ਆਮੁਕ੍ਕਮਾਲਾਭਰਣੋ, ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ॥

    Āmukkamālābharaṇo, uyyānaṃ upasaṅkami.

    .

    3.

    ‘‘ਤਤ੍ਥਾਸਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਯਸવਿਪੁਲੋ, ਅਭਿਰੂਪੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੁਚਿ।

    ‘‘Tatthāsi rukkho yasavipulo, abhirūpo brahmā suci;

    ਤਮਜ੍ਝਪ੍ਪਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸੀਦਿ, ਮਹਾਸੋਣਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਤੋ॥

    Tamajjhappatvā upanisīdi, mahāsoṇassa heṭṭhato.

    .

    4.

    ‘‘ਤਤ੍ਥ ਞਾਣવਰੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਅਨਨ੍ਤਂ વਜਿਰੂਪਮਂ।

    ‘‘Tattha ñāṇavaruppajji, anantaṃ vajirūpamaṃ;

    ਤੇਨ વਿਚਿਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ, ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜਮવਕੁਜ੍ਜਕਂ॥

    Tena vicini saṅkhāre, ukkujjamavakujjakaṃ.

    .

    5.

    ‘‘ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਿ, ਅਸੇਸਮਭਿવਾਹਯਿ।

    ‘‘Tattha sabbakilesāni, asesamabhivāhayi;

    ਪਾਪੁਣੀ ਕੇવਲਂ ਬੋਧਿਂ, ਬੁਦ੍ਧਞਾਣੇ ਚ ਚੁਦ੍ਦਸ॥

    Pāpuṇī kevalaṃ bodhiṃ, buddhañāṇe ca cuddasa.

    .

    6.

    ‘‘ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾਨ ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤਯਿ।

    ‘‘Pāpuṇitvāna sambodhiṃ, dhammacakkaṃ pavattayi;

    ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਪਠਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੂ’’ਤਿ॥

    Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਰਞ੍ਞੋ। ਜੇਟ੍ਠੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਜੋ। ਦਯਿਤਓਰਸੋਤਿ ਦਯਿਤੋ ਪਿਯੋ ਓਰਸੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਦਯਿਤੋ ਓਰਸਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਲਾਲਿਤੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਦਯਿਤਓਰਸੋ ਨਾਮ। ਆਮੁਕ੍ਕਮਾਲਾਭਰਣੋਤਿ ਆਮੁਕ੍ਕਮੁਤ੍ਤਾਹਾਰਕੇਯੂਰਕਟਕਮਕੁਟਕੁਣ੍ਡਲਮਾਲੋ। ਉਯ੍ਯਾਨਨ੍ਤਿ ਬਹਿਨਗਰੇ ਧਨਞ੍ਜਯੁਯ੍ਯਾਨਂ ਨਾਮਾਰਾਮਂ ਅਗਮਾਸਿ।

    Tattha cakkavattissāti cakkavattirañño. Jeṭṭhoti pubbajo. Dayitaorasoti dayito piyo oraso putto, dayito orasi gahetvā lālito putto dayitaoraso nāma. Āmukkamālābharaṇoti āmukkamuttāhārakeyūrakaṭakamakuṭakuṇḍalamālo. Uyyānanti bahinagare dhanañjayuyyānaṃ nāmārāmaṃ agamāsi.

    ਤਤ੍ਥਾਸਿ ਰੁਕ੍ਖੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਏਕੋ ਕਿਰ ਰੁਕ੍ਖੋ ਰਤ੍ਤਸੋਣੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਨવੁਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧੋ ਸਮવਟ੍ਟਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨવਿવਿਧવਿਟਪਸਾਖੋ ਨੀਲਬਹਲવਿਪੁਲਪਲਾਸੋ ਸਨ੍ਦਚ੍ਛਾਯੋ ਦੇવਤਾਧਿવੁਟ੍ਠਤ੍ਤਾ વਿਗਤવਿવਿਧવਿਹਗਗਣਸਞ੍ਚਾਰੋ ਧਰਣੀਤਲਤਿਲਕਭੂਤੋ ਤਰੁਰਜ੍ਜਂ વਿਯ ਕੁਰੁਮਾਨੋ ਪਰਮਰਮਣੀਯਦਸ੍ਸਨੋ ਰਤ੍ਤਕੁਸੁਮਸਮਲਙ੍ਕਤਸਬ੍ਬਸਾਖੋ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਨਯਨਰਸਾਯਨਭੂਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਯਸવਿਪੁਲੋਤਿ વਿਪੁਲਯਸੋ, ਸਬ੍ਬਲੋਕવਿਖ੍ਯਾਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਕਟੋ વਿਸ੍ਸੁਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇਚਿ ‘‘ਤਤ੍ਥਾਸਿ ਰੁਕ੍ਖੋ વਿਪੁਲੋ’’ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ। ਬ੍ਰਹਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤੋ, ਦੇવਾਨਂ ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਸਦਿਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਮਜ੍ਝਪ੍ਪਤ੍વਾਤਿ ਤਂ ਸੋਣਰੁਕ੍ਖਂ ਪਤ੍વਾ ਅਧਿਪਤ੍વਾ ਉਪਗਮ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਹੇਟ੍ਠਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ।

    Tatthāsi rukkhoti tasmiṃ uyyāne eko kira rukkho rattasoṇo nāma ahosi. So kira navutihatthubbedho samavaṭṭakkhandho sampannavividhaviṭapasākho nīlabahalavipulapalāso sandacchāyo devatādhivuṭṭhattā vigatavividhavihagagaṇasañcāro dharaṇītalatilakabhūto tarurajjaṃ viya kurumāno paramaramaṇīyadassano rattakusumasamalaṅkatasabbasākho devamanussanayanarasāyanabhūto ahosi. Yasavipuloti vipulayaso, sabbalokavikhyāto attano sampattiyā sabbattha pākaṭo vissutoti attho. Keci ‘‘tatthāsi rukkho vipulo’’ti paṭhanti. Brahāti mahanto, devānaṃ pāricchattakasadisoti attho. Tamajjhappatvāti taṃ soṇarukkhaṃ patvā adhipatvā upagammāti attho. Heṭṭhatoti tassa rukkhassa heṭṭhā.

    ਞਾਣવਰੁਪ੍ਪਜ੍ਜੀਤਿ ਞਾਣવਰਂ ਉਦਪਾਦਿ। ਅਨਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ। વਜਿਰੂਪਮਨ੍ਤਿ વਜਿਰਸਦਿਸਂ ਤਿਖਿਣਂ, ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਕਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤੇਨ વਿਚਿਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਤਿ ਤੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ਰੂਪਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ વਿਚਿਨਿ। ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜਮવਕੁਜ੍ਜਕਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਦਯਞ੍ਚ વਯਞ੍ਚ વਿਚਿਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਆਨਾਪਾਨਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਭਿਨਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯવਸੇਨ ਸਮਪਞ੍ਞਾਸ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਯਾવ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਕਲੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਪਟਿਲਭੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Ñāṇavaruppajjīti ñāṇavaraṃ udapādi. Anantanti appameyyaṃ appamāṇaṃ. Vajirūpamanti vajirasadisaṃ tikhiṇaṃ, aniccānupassanādikassa vipassanāñāṇassetaṃ adhivacanaṃ. Tena vicini saṅkhāreti tena vipassanāñāṇena rūpādike saṅkhāre vicini. Ukkujjamavakujjakanti saṅkhārānaṃ udayañca vayañca vicinīti attho. Tasmā paccayākāraṃ sammasitvā ānāpānacatutthajjhānato vuṭṭhāya pañcasu khandhesu abhinivisitvā udayabbayavasena samapaññāsa lakkhaṇāni disvā yāva gotrabhuñāṇaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā ariyamaggānukkamena sakale buddhaguṇe paṭilabhīti attho.

    ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਸੋਣਰੁਕ੍ਖੇ। ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਿਲੇਸੇ, ਲਿਙ੍ਗવਿਪਰਿਯਾਸਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੇਚਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹੀ’’ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ। ਅਸੇਸਨ੍ਤਿ ਨਿਰવਸੇਸਂ। ਅਭਿવਾਹਯੀਤਿ ਮਗ੍ਗੋਧਿਨਾ ਚ ਕਿਲੇਸੋਧਿਨਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸੇ ਅਭਿવਾਹਯਿ, વਿਨਾਸਮੁਪਨੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬੋਧੀਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਂ। ਬੁਦ੍ਧਞਾਣੇ ਚ ਚੁਦ੍ਦਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ। ਤਾਨਿ ਕਤਮਾਨੀਤਿ? ਮਗ੍ਗਫਲਞਾਣਾਨਿ ਅਟ੍ਠ, ਛ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨੀਤਿ ਏવਮਿਮਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਾਨਿ ਨਾਮ, -ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਨਿ ਚਤੁવੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਾਨਿ ਚਤੁਯੋਨਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਞਾਣਾਨਿ ਪਞ੍ਚਗਤਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਞਾਣਾਨਿ ਦਸਬਲਞਾਣਾਨਿ ਸਕਲੇ ਚ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਪਾਪੁਣੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tatthāti soṇarukkhe. Sabbakilesānīti sabbepi kilese, liṅgavipariyāsaṃ katvā vuttaṃ. Keci ‘‘tattha sabbakilesehī’’ti paṭhanti. Asesanti niravasesaṃ. Abhivāhayīti maggodhinā ca kilesodhinā ca sabbe kilese abhivāhayi, vināsamupanesīti attho. Bodhīti arahattamaggañāṇaṃ. Buddhañāṇe ca cuddasāti buddhañāṇāni cuddasa. Tāni katamānīti? Maggaphalañāṇāni aṭṭha, cha asādhāraṇañāṇānīti evamimāni cuddasa buddhañāṇāni nāma, ca-saddo sampiṇḍanattho, tena aparānipi catasso paṭisambhidāñāṇāni catuvesārajjañāṇāni catuyoniparicchedakañāṇāni pañcagatiparicchedakañāṇāni dasabalañāṇāni sakale ca buddhaguṇe pāpuṇīti attho.

    ਏવਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯਾਚਨਂ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਧਨਞ੍ਜਯੁਯ੍ਯਾਨੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਕਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਤਦਾ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਠਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਮਹਾਦੋਣਨਗਰੇ ਦੋਣੋ ਨਾਮ ਨਾਗਰਾਜਾ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ ਪਟਿવਸਤਿ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਕ੍ਕਤੋ ਗਰੁਕਤੋ ਮਾਨਿਤੋ ਪੂਜਿਤੋ। ਸੋ ਯਸ੍ਮਿਂ વਿਸਯੇ ਜਨਪਦવਾਸਿਨੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ વਿਸਯਂ ਅવਸ੍ਸੇਨ વਾ ਅਤਿવਸ੍ਸੇਨ વਾ ਸਕ੍ਖਰવਸ੍ਸੇਨ વਾ વਿਨਾਸੇਤਿ।

    Evaṃ buddhattaṃ patvā brahmāyācanaṃ adhivāsetvā dhanañjayuyyāne attanā saha pabbajite satasahassabhikkhū sammukhe katvā dhammacakkaṃ pavattesi. Tadā koṭisatasahassassa paṭhamābhisamayo ahosi. Tadā kira mahādoṇanagare doṇo nāma nāgarājā gaṅgātīre paṭivasati mahiddhiko mahānubhāvo mahājanena sakkato garukato mānito pūjito. So yasmiṃ visaye janapadavāsino manussā tassa balikammaṃ na karonti, tesaṃ visayaṃ avassena vā ativassena vā sakkharavassena vā vināseti.

    ਅਥ ਤੀਰਦਸ੍ਸਨੋ ਨਾਰਦੋ ਸਤ੍ਥਾ ਦੋਣਸ੍ਸ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ વਿਨਯਨੇ ਬਹੂਨਂ ਪਾਣੀਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਨਿવਾਸਟ੍ਠਾਨਮਗਮਾਸਿ। ਤਤੋ ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦਿਸ੍વਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘‘ਭਗવਾ, ਏਤ੍ਥ ਘੋਰવਿਸੋ ਉਗ੍ਗਤੇਜੋ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਪਟਿવਸਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਮਾ વਿਹੇਠੇਸ੍ਸਤਿ ਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਭਗવਾ ਪਨ ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਅਸੁਣਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਗਮਾਸਿ। ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚ ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਤ੍ਥਾਯ ਕਤੇ ਪਰਮਸੁਰਭਿਗਨ੍ਧੇ ਪੁਪ੍ਫਸਨ੍ਥਰੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਕਿਰ ‘‘ਨਾਰਦਸ੍ਸ ਚ ਮੁਨਿਰਾਜਸ੍ਸ ਦੋਣਸ੍ਸ ਚ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਯੁਦ੍ਧਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿ।

    Atha tīradassano nārado satthā doṇassa nāgarājassa vinayane bahūnaṃ pāṇīnaṃ upanissayaṃ disvā mahatā bhikkhusaṅghena parivārito tassa nāgarājassa nivāsaṭṭhānamagamāsi. Tato taṃ manussā disvā evamāhaṃsu – ‘‘bhagavā, ettha ghoraviso uggatejo mahiddhiko mahānubhāvo nāgarājā paṭivasati, so taṃ mā viheṭhessati na gantabba’’nti. Bhagavā pana tesaṃ vacanaṃ asuṇanto viya agamāsi. Gantvā ca tatthassa nāgarājassa sakkāratthāya kate paramasurabhigandhe pupphasanthare nisīdi. Mahājano kira ‘‘nāradassa ca munirājassa doṇassa ca nāgarājassa dvinnampi yuddhaṃ passissāmā’’ti sannipati.

    ਅਥ ਅਹਿਨਾਗੋ ਮੁਨਿਨਾਗਂ ਤਥਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਕ੍ਖਂ ਅਸਹਮਾਨੋ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਕਾਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਧੂਪਾਯਿ। ਦਸਬਲੋਪਿ ਪਧੂਪਾਯਿ। ਪੁਨ ਨਾਗਰਾਜਾ ਪਜ੍ਜਲਿ । ਮੁਨਿਰਾਜਾਪਿ ਪਜ੍ਜਲਿ। ਅਥ ਸੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਰੀਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਹਿ ਧੂਮਜਾਲਾਹਿ ਅਤਿવਿਯ ਕਿਲਨ੍ਤਸਰੀਰੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਸਹਮਾਨੋ ‘‘વਿਸવੇਗੇਨ ਨਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਿਸਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। વਿਸਸ੍ਸ વੇਗੇਨ ਸਕਲੋਪਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੋ વਿਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਤਂ ਪਨ વਿਸਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਏਕਲੋਮਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਅਥ ਸੋ ਨਾਗਰਾਜਾ – ‘‘ਕਾ ਨੁ ਖੋ ਸਮਣਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਰਦਸਮਯੇ ਸੂਰਿਯਂ વਿਯ ਚਨ੍ਦਂ વਿਯ ਚ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾਹਿ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮੀਹਿ વਿਰੋਚਮਾਨਂ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨવਦਨਸੋਭਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਅਹੋ! ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ વਤਾਯਂ ਸਮਣੋ, ਮਯਾ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਅਪਰਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਾਣਂ ਗવੇਸੀ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਸਰਣਮੁਪਗਞ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਾਰਦੋ ਮੁਨਿਰਾਜਾ ਤਂ ਨਾਗਰਾਜਂ વਿਨੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਸ੍ਸ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦਨਤ੍ਥਂ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਦਾ ਪਾਣੀਨਂ ਨવੁਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਸੋ ਦੁਤਿਯੋ ਅਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Atha ahināgo munināgaṃ tathā nisinnaṃ disvā makkhaṃ asahamāno sandissamānakāyo hutvā padhūpāyi. Dasabalopi padhūpāyi. Puna nāgarājā pajjali . Munirājāpi pajjali. Atha so nāgarājā dasabalassa sarīrato nikkhantāhi dhūmajālāhi ativiya kilantasarīro dukkhaṃ asahamāno ‘‘visavegena naṃ māressāmī’’ti visaṃ vissajjesi. Visassa vegena sakalopi jambudīpo vinasseyya. Taṃ pana visaṃ dasabalassa sarīre ekalomampi kampetuṃ nāsakkhi. Atha so nāgarājā – ‘‘kā nu kho samaṇassa pavattī’’ti olokento saradasamaye sūriyaṃ viya candaṃ viya ca paripuṇṇaṃ chabbaṇṇāhi buddharasmīhi virocamānaṃ vippasannavadanasobhaṃ bhagavantaṃ disvā – ‘‘aho! Mahiddhiko vatāyaṃ samaṇo, mayā pana attano balaṃ ajānantena aparaddha’’nti cintetvā tāṇaṃ gavesī bhagavantaṃyeva saraṇamupagañchi. Atha nārado munirājā taṃ nāgarājaṃ vinetvā tattha sannipatitassa mahājanassa cittappasādanatthaṃ yamakapāṭihāriyaṃ akāsi. Tadā pāṇīnaṃ navutikoṭisahassāni arahatte patiṭṭhahiṃsu. So dutiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –

    .

    7.

    ‘‘ਮਹਾਦੋਣਂ ਨਾਗਰਾਜਂ, વਿਨਯਨ੍ਤੋ ਮਹਾਮੁਨਿ।

    ‘‘Mahādoṇaṃ nāgarājaṃ, vinayanto mahāmuni;

    ਪਾਟਿਹੇਰਂ ਤਦਾਕਾਸਿ, ਦਸ੍ਸਯਨ੍ਤੋ ਸਦੇવਕੇ॥

    Pāṭiheraṃ tadākāsi, dassayanto sadevake.

    .

    8.

    ‘‘ਤਦਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਤਮ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨੇ।

    ‘‘Tadā devamanussānaṃ, tamhi dhammappakāsane;

    ਨવੁਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਰਿਂਸੁ ਸਬ੍ਬਸਂਸਯ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Navutikoṭisahassāni, tariṃsu sabbasaṃsaya’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਾਟਿਹੇਰਂ ਤਦਾਕਾਸੀਤਿ ਅਕਾਸਿ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ‘‘ਤਦਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ વਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਤਤ੍ਥ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਦੇવਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਞ੍ਚ ਨવੁਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਰਿਂਸੂਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।

    Tattha pāṭiheraṃ tadākāsīti akāsi yamakapāṭihāriyanti attho. Ayameva vā pāṭho. ‘‘Tadā devamanussā vā’’tipi pāṭho. Tattha devamanussānanti sāmiatthe paccattaṃ. Tasmā devānaṃ manussānañca navutikoṭisahassānīti attho. Tariṃsūti atikkamiṃsu.

    ਯਦਾ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਂ ਨਨ੍ਦੁਤ੍ਤਰਕੁਮਾਰਂ ਓવਦਿ, ਤਦਾ ਅਸੀਤਿਯਾ ਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਤਤਿਯਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Yadā pana attano puttaṃ nanduttarakumāraṃ ovadi, tadā asītiyā koṭisahassānaṃ tatiyābhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –

    .

    9.

    ‘‘ਯਮ੍ਹਿ ਕਾਲੇ ਮਹਾવੀਰੋ, ਓવਦੀ ਸਕਮਤ੍ਰਜਂ।

    ‘‘Yamhi kāle mahāvīro, ovadī sakamatrajaṃ;

    ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਤਤਿਯਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੂ’’ਤਿ॥

    Asītikoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahū’’ti.

    ਯਦਾ ਪਨ ਥੁਲ੍ਲਕੋਟ੍ਠਿਤਨਗਰੇ ਭਦ੍ਦਸਾਲੋ ਚ વਿਜਿਤਮਿਤ੍ਤੋ ਚ ਦ੍વੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਹਾਯਕਾ ਅਮਤਰਹਦਂ ਗવੇਸਮਾਨਾ ਪਰਿਸਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਅਤਿવਿਸਾਰਦਂ ਨਾਰਦਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ। ਤੇ ਭਗવਤੋ ਕਾਯੇ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਅਯਂ ਲੋਕੇ વਿવਟਚ੍ਛਦੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਗવਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਸਦ੍ਧਾ ਸਪਰਿવਾਰਾ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੇਸੁ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮਜ੍ਝੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿ, ਸੋ ਪਠਮੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Yadā pana thullakoṭṭhitanagare bhaddasālo ca vijitamitto ca dve brāhmaṇasahāyakā amatarahadaṃ gavesamānā parisati nisinnaṃ ativisāradaṃ nāradasammāsambuddhaṃ addasaṃsu. Te bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni disvā – ‘‘ayaṃ loke vivaṭacchado sammāsambuddho’’ti niṭṭhaṃ gantvā bhagavati sañjātasaddhā saparivārā bhagavato santike pabbajiṃsu. Tesu pabbajitvā arahattaṃ pattesu bhagavā bhikkhūnaṃ koṭisatasahassamajjhe pātimokkhaṃ uddisi, so paṭhamo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ –

    ੧੦.

    10.

    ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਤਯੋ ਆਸੁਂ, ਨਾਰਦਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ।

    ‘‘Sannipātā tayo āsuṃ, nāradassa mahesino;

    ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਪਠਮੋ ਆਸਿ ਸਮਾਗਮੋ’’ਤਿ॥

    Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo’’ti.

    ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਨਾਰਦੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਞਾਤਿਸਮਾਗਮੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਣਿਧਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਬੁਦ੍ਧવਂਸਂ ਕਥੇਸਿ, ਤਦਾ ਨવੁਤਿਕੋਟਿਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਦੁਤਿਯੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Yasmiṃ samaye nārado sammāsambuddho ñātisamāgame attano paṇidhānato paṭṭhāya buddhavaṃsaṃ kathesi, tadā navutikoṭibhikkhusahassānaṃ dutiyo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ –

    ੧੧.

    11.

    ‘‘ਯਦਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਂ, ਸਨਿਦਾਨਂ ਪਕਾਸਯਿ।

    ‘‘Yadā buddho buddhaguṇaṃ, sanidānaṃ pakāsayi;

    ਨવੁਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਮਿਂਸੁ વਿਮਲਾ ਤਦਾ’’ਤਿ॥

    Navutikoṭisahassāni, samiṃsu vimalā tadā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਿਮਲਾਤਿ વਿਗਤਮਲਾ, ਖੀਣਾਸવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha vimalāti vigatamalā, khīṇāsavāti attho.

    ਯਦਾ ਪਨ ਮਹਾਦੋਣਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ વਿਨਯਨੇ ਪਸਨ੍ਨੋ વੇਰੋਚਨੋ ਨਾਮ ਨਾਗਰਾਜਾ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤਿਗਾવੁਤਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਂ ਮਣ੍ਡਪਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਸਪਰਿવਾਰਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਸਪਰਿવਾਰੋ ਸਜਨਪਦੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਨਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਨਾਗਨਾਟਕਾਨਿ ਚ ਤਾਲ਼ਾવਚਰੇ વਿવਿਧવੇਸਾਲਙ੍ਕਾਰਧਰੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰੇਨ ਭਗવਤੋ ਸਪਰਿવਾਰਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਭੋਜਨਾવਸਾਨੇ ਭਗવਾ ਮਹਾਗਙ੍ਗਂ ਓਤਾਰੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਨੁਮੋਦਨਮਕਾਸਿ। ਤਦਾ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਅਸੀਤਿਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿ, ਸੋ ਤਤਿਯੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Yadā pana mahādoṇanāgarājassa vinayane pasanno verocano nāma nāgarājā gaṅgāya nadiyā tigāvutappamāṇaṃ sattaratanamayaṃ maṇḍapaṃ nimminitvā saparivāraṃ bhagavantaṃ tattha nisīdāpetvā saparivāro sajanapade attano dānaggadassanatthāya nimantetvā nāganāṭakāni ca tāḷāvacare vividhavesālaṅkāradhare sannipātetvā mahāsakkārena bhagavato saparivārassa mahādānaṃ adāsi. Bhojanāvasāne bhagavā mahāgaṅgaṃ otārento viya anumodanamakāsi. Tadā bhattānumodane dhammaṃ sutvā pasannānaṃ ehibhikkhupabbajjāya pabbajitānaṃ asītibhikkhusatasahassānaṃ majjhe pātimokkhaṃ uddisi, so tatiyo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ –

    ੧੨.

    12.

    ‘‘ਯਦਾ વੇਰੋਚਨੋ ਨਾਗੋ, ਦਾਨਂ ਦਦਾਤਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋ।

    ‘‘Yadā verocano nāgo, dānaṃ dadāti satthuno;

    ਤਦਾ ਸਮਿਂਸੁ ਜਿਨਪੁਤ੍ਤਾ, ਅਸੀਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਿਯੋ’’ਤਿ॥

    Tadā samiṃsu jinaputtā, asītisatasahassiyo’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਸੀਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਿਯੋਤਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਅਸੀਤਿਯੋ।

    Tattha asītisatasahassiyoti satasahassānaṃ asītiyo.

    ਤਦਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਪਸ੍ਸੇ ਅਸ੍ਸਮਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਚ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ ਹੁਤ੍વਾ ਪਟਿવਸਤਿ। ਅਥ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਨਾਰਦੋ ਭਗવਾ ਅਸੀਤਿਯਾ ਅਰਹਨ੍ਤਕੋਟੀਹਿ ਦਸਹਿ ਚ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਟ੍ਠੇਹਿ ਉਪਾਸਕਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਤਂ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਾਪਸੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਪਮੁਦਿਤਹਦਯੋ ਸਪਰਿવਾਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਨਿવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਅਸ੍ਸਮਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਸਕਲਰਤ੍ਤਿਂ ਸਤ੍ਥੁਗੁਣਂ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਪਰਿવਾਰਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਏવਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਤੋ ਅਨਗ੍ਘਂ ਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪੂਜੇਸਿ। ਤਦਾ ਨਂ ਦਸਬਲੋ ਅਮਰਨਰਪਰਿવੁਤੋ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤ੍વਾ – ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Tadā amhākaṃ bodhisatto isipabbajjaṃ pabbajitvā himavantapasse assamaṃ māpetvā pañcasu abhiññāsu aṭṭhasu samāpattīsu ca ciṇṇavasī hutvā paṭivasati. Atha tasmiṃ anukampāya nārado bhagavā asītiyā arahantakoṭīhi dasahi ca anāgāmiphalaṭṭhehi upāsakasahassehi parivuto taṃ assamapadaṃ agamāsi. Tāpaso bhagavantaṃ disvāva pamuditahadayo saparivārassa bhagavato nivāsatthāya assamaṃ māpetvā sakalarattiṃ satthuguṇaṃ kittetvā bhagavato dhammakathaṃ sutvā punadivase uttarakuruṃ gantvā tato āhāraṃ āharitvā saparivārassa buddhassa mahādānaṃ adāsi. Evaṃ sattāhaṃ mahādānaṃ datvā himavantato anagghaṃ lohitacandanaṃ āharitvā tena lohitacandanena bhagavantaṃ pūjesi. Tadā naṃ dasabalo amaranaraparivuto dhammakathaṃ kathetvā – ‘‘anāgate gotamo nāma buddho bhavissatī’’ti byākāsi. Tena vuttaṃ –

    ੧੩.

    13.

    ‘‘ਅਹਂ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ, ਜਟਿਲੋ ਉਗ੍ਗਤਾਪਨੋ।

    ‘‘Ahaṃ tena samayena, jaṭilo uggatāpano;

    ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰੋ ਆਸਿਂ, ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਪਾਰਗੂ॥

    Antalikkhacaro āsiṃ, pañcābhiññāsu pāragū.

    ੧੪.

    14.

    ‘‘ਤਦਾਪਾਹਂ ਅਸਮਸਮਂ, ਸਸਙ੍ਘਂ ਸਪਰਿਜ੍ਜਨਂ।

    ‘‘Tadāpāhaṃ asamasamaṃ, sasaṅghaṃ saparijjanaṃ;

    ਅਨ੍ਨਪਾਨੇਨ ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ, ਚਨ੍ਦਨੇਨਾਭਿਪੂਜਯਿਂ॥

    Annapānena tappetvā, candanenābhipūjayiṃ.

    ੧੫.

    15.

    ‘‘ਸੋਪਿ ਮਂ ਤਦਾ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ, ਨਾਰਦੋ ਲੋਕਨਾਯਕੋ।

    ‘‘Sopi maṃ tadā byākāsi, nārado lokanāyako;

    ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Aparimeyyito kappe, buddho loke bhavissati.

    ੧੬.

    16.

    ‘‘ਪਧਾਨਂ ਪਦਹਿਤ੍વਾਨ…ਪੇ॰… ਹੇਸ੍ਸਾਮ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਇਮਂ॥

    ‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ.

    ੧੭.

    17.

    ‘‘ਤਸ੍ਸਾਪਿ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਹਾਸੇਤ੍વ ਮਾਨਸਂ।

    ‘‘Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo hāsetva mānasaṃ;

    ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਂ વਤਂ ਉਗ੍ਗਂ, ਦਸਪਾਰਮਿਪੂਰਿਯਾ’’ਤਿ॥

    Adhiṭṭhahiṃ vataṃ uggaṃ, dasapāramipūriyā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਦਾਪਾਹਨ੍ਤਿ ਤਦਾਪਿ ਅਹਂ। ਅਸਮਸਮਨ੍ਤਿ ਅਸਮਾ ਨਾਮ ਅਤੀਤਾ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਤੇਹਿ ਅਸਮੇਹਿ ਸਮਂ ਤੁਲ੍ਯਂ ਅਸਮਸਮਂ। ਅਥ વਾ ਅਸਮਾ વਿਸਮਾ, ਸਮਾ ਅવਿਸਮਾ ਸਾਧવੋ, ਤੇਸੁ ਅਸਮਸਮੇਸੁ ਸਮੋ ‘‘ਅਸਮਸਮਸਮੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਏਕਸ੍ਸ ਸਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਸਮਾવਿਸਮਸਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਪਰਿਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਸਉਪਾਸਕਜਨਂ। ‘‘ਸੋਪਿ ਮਂ ਤਦਾ ਨਰਮਰੂਨਂ, ਮਜ੍ਝੇ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ , ਸੋ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥੋવ। ਭਿਯ੍ਯੋ ਹਾਸੇਤ੍વ ਮਾਨਸਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮ੍ਪਿ ਹਾਸੇਤ੍વਾ ਤੋਸੇਤ੍વਾ ਹਦਯਂ। ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਂ વਤਂ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਉਗ੍ਗਂ વਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਸਿਂ। ‘‘ਉਤ੍ਤਰਿਂ વਤਮਧਿਟ੍ਠਾਸਿਂ, ਦਸਪਾਰਮਿਪੂਰਿਯਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ।

    Tattha tadāpāhanti tadāpi ahaṃ. Asamasamanti asamā nāma atītā buddhā, tehi asamehi samaṃ tulyaṃ asamasamaṃ. Atha vā asamā visamā, samā avisamā sādhavo, tesu asamasamesu samo ‘‘asamasamasamo’’ti vattabbe ekassa samasaddassa lopaṃ katvā vuttanti veditabbaṃ, asamāvisamasamanti attho. Saparijjananti saupāsakajanaṃ. ‘‘Sopi maṃ tadā naramarūnaṃ, majjhe byākāsi cakkhumā’’tipi pāṭho , so uttānatthova. Bhiyyo hāsetva mānasanti uttarimpi hāsetvā tosetvā hadayaṃ. Adhiṭṭhahiṃ vataṃ ugganti uggaṃ vataṃ adhiṭṭhāsiṃ. ‘‘Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā’’tipi pāṭho.

    ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗવਤੋ ਨਾਰਦਸ੍ਸ ਧਞ੍ਞવਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਸੁਦੇવੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਪਿਤਾ, ਅਨੋਮਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਭਦ੍ਦਸਾਲੋ ਚ ਜਿਤਮਿਤ੍ਤੋ ਚ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ, વਾਸੇਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਉਤ੍ਤਰਾ ਚ ਫਗ੍ਗੁਨੀ ਚ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਿਕਾ, ਮਹਾਸੋਣਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਨਿਚ੍ਚਂ ਯੋਜਨਂ ਫਰਤਿ, ਨવੁਤਿવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੁ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ વਿਜਿਤਸੇਨਾ ਨਾਮ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ, ਨਨ੍ਦੁਤ੍ਤਰਕੁਮਾਰੋ ਨਾਮਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ, વਿਜਿਤੋ વਿਜਿਤਾવੀ વਿਜਿਤਾਭਿਰਾਮੋਤਿ ਤਯੋ ਪਾਸਾਦਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੋ ਨવવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਿ। ਸੋ ਪਦਸਾવ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮੀਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Tassa pana bhagavato nāradassa dhaññavatī nāma nagaraṃ ahosi, sudevo nāma khattiyo pitā, anomā nāma mātā, bhaddasālo ca jitamitto ca dve aggasāvakā, vāseṭṭho nāma upaṭṭhāko, uttarā ca phaggunī ca dve aggasāvikā, mahāsoṇarukkho bodhi, sarīraṃ aṭṭhāsītihatthubbedhaṃ ahosi. Tassa sarīrappabhā niccaṃ yojanaṃ pharati, navutivassasahassāni āyu, tassa pana vijitasenā nāma aggamahesī, nanduttarakumāro nāmassa putto ahosi, vijito vijitāvī vijitābhirāmoti tayo pāsādā ahesuṃ. So navavassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. So padasāva mahābhinikkhamanaṃ nikkhamīti. Tena vuttaṃ –

    ੧੮.

    18.

    ‘‘ਨਗਰਂ ਧਞ੍ਞવਤੀ ਨਾਮ, ਸੁਦੇવੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    ‘‘Nagaraṃ dhaññavatī nāma, sudevo nāma khattiyo;

    ਅਨੋਮਾ ਨਾਮ ਜਨਿਕਾ, ਨਾਰਦਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ॥

    Anomā nāma janikā, nāradassa mahesino.

    ੨੩.

    23.

    ‘‘ਭਦ੍ਦਸਾਲੋ ਜਿਤਮਿਤ੍ਤੋ, ਅਹੇਸੁਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ।

    ‘‘Bhaddasālo jitamitto, ahesuṃ aggasāvakā;

    વਾਸੇਟ੍ਠੋ ਨਾਮੁਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਨਾਰਦਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ॥

    Vāseṭṭho nāmupaṭṭhāko, nāradassa mahesino.

    ੨੪.

    24.

    ‘‘ਉਤ੍ਤਰਾ ਫਗ੍ਗੁਨੀ ਚੇવ, ਅਹੇਸੁਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਿਕਾ।

    ‘‘Uttarā phaggunī ceva, ahesuṃ aggasāvikā;

    ਬੋਧਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ, ਮਹਾਸੋਣੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ॥

    Bodhi tassa bhagavato, mahāsoṇoti vuccati.

    ੨੬.

    26.

    ‘‘ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿਰਤਨਾਨਿ, ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤੋ ਮਹਾਮੁਨਿ।

    ‘‘Aṭṭhāsītiratanāni, accuggato mahāmuni;

    ਕਞ੍ਚਨਗ੍ਘਿਯਸਙ੍ਕਾਸੋ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ વਿਰੋਚਤਿ॥

    Kañcanagghiyasaṅkāso, dasasahassī virocati.

    ੨੭.

    27.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾ ਕਾਯਾ, ਨਿਦ੍ਧਾવਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸਂ।

    ‘‘Tassa byāmappabhā kāyā, niddhāvati disodisaṃ;

    ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਦਿવਾਰਤ੍ਤਿਂ, ਯੋਜਨਂ ਫਰਤੇ ਸਦਾ॥

    Nirantaraṃ divārattiṃ, yojanaṃ pharate sadā.

    ੨੮.

    28.

    ‘‘ਨ ਕੇਚਿ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ, ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨੇ ਜਨਾ।

    ‘‘Na keci tena samayena, samantā yojane janā;

    ਉਕ੍ਕਾਪਦੀਪੇ ਉਜ੍ਜਾਲੇਨ੍ਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਰਂਸੀਹਿ ਓਤ੍ਥਟਾ॥

    Ukkāpadīpe ujjālenti, buddharaṃsīhi otthaṭā.

    ੨੯.

    29.

    ‘‘ਨવੁਤਿવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਆਯੁ વਿਜ੍ਜਤਿ ਤਾવਦੇ।

    ‘‘Navutivassasahassāni, āyu vijjati tāvade;

    ਤਾવਤਾ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋ ਸੋ, ਤਾਰੇਸਿ ਜਨਤਂ ਬਹੁਂ॥

    Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.

    ੩੦.

    30.

    ‘‘ਯਥਾ ਉਲ਼ੂਹਿ ਗਗਨਂ, વਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸੋਭਤਿ।

    ‘‘Yathā uḷūhi gaganaṃ, vicittaṃ upasobhati;

    ਤਥੇવ ਸਾਸਨਂ ਤਸ੍ਸ, ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਸੋਭਤਿ॥

    Tatheva sāsanaṃ tassa, arahantehi sobhati.

    ੩੧.

    31.

    ‘‘ਸਂਸਾਰਸੋਤਂ ਤਰਣਾਯ, ਸੇਸਕੇ ਪਟਿਪਨ੍ਨਕੇ।

    ‘‘Saṃsārasotaṃ taraṇāya, sesake paṭipannake;

    ਧਮ੍ਮਸੇਤੁਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੋ ਨਰਾਸਭੋ॥

    Dhammasetuṃ daḷhaṃ katvā, nibbuto so narāsabho.

    ੩੨.

    32.

    ‘‘ਸੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਸਮਸਮੋ, ਤੇਪਿ ਖੀਣਾਸવਾ ਅਤੁਲਤੇਜਾ।

    ‘‘Sopi buddho asamasamo, tepi khīṇāsavā atulatejā;

    ਸਬ੍ਬਂ ਤਮਨ੍ਤਰਹਿਤਂ, ਨਨੁ ਰਿਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ॥

    Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਞ੍ਚਨਗ੍ਘਿਯਸਙ੍ਕਾਸੋਤਿ વਿવਿਧਰਤਨવਿਚਿਤ੍ਤਕਞ੍ਚਨਮਯਗ੍ਘਿਕਸਦਿਸਰੂਪਸੋਭੋ। ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ વਿਰੋਚਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਭਾਯ ਦਸਸਹਸ੍ਸੀਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁ વਿਰੋਚਤਿ, વਿਰਾਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾ ਕਾਯਾ, ਨਿਦ੍ਧਾવਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾ ਕਾਯਾਤਿ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾ વਿਯਾਤਿ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤੋ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾ વਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha kañcanagghiyasaṅkāsoti vividharatanavicittakañcanamayagghikasadisarūpasobho. Dasasahassī virocatīti tassa pabhāya dasasahassīpi lokadhātu virocati, virājatīti attho. Tamevatthaṃ pakāsento bhagavā ‘‘tassa byāmappabhā kāyā, niddhāvati disodisa’’nti āha. Tattha byāmappabhā kāyāti byāmappabhā viyāti byāmappabhā, amhākaṃ bhagavato byāmappabhā viyāti attho.

    ਨ ਕੇਚੀਤਿ ਏਤ੍ਥ -ਕਾਰੋ ਪਟਿਸੇਧਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਉਜ੍ਜਾਲੇਨ੍ਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਉਕ੍ਕਾਤਿ ਦਣ੍ਡਦੀਪਿਕਾ। ਉਕ੍ਕਾ વਾ ਪਦੀਪੇ વਾ ਕੇਚਿਪਿ ਜਨਾ ਨ ਉਜ੍ਜਾਲੇਨ੍ਤਿ ਨ ਪਜ੍ਜਾਲੇਨ੍ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਬੁਦ੍ਧਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾਯ ਓਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ। ਬੁਦ੍ਧਰਂਸੀਹੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮੀਹਿ। ਓਤ੍ਥਟਾਤਿ ਅਧਿਗਤਾ।

    Na kecīti ettha na-kāro paṭisedhattho, tassa ujjālenti-saddena sambandho daṭṭhabbo. Ukkāti daṇḍadīpikā. Ukkā vā padīpe vā kecipi janā na ujjālenti na pajjālenti. Kasmāti ce? Buddhasarīrappabhāya obhāsitattā. Buddharaṃsīhīti buddharasmīhi. Otthaṭāti adhigatā.

    ਉਲ਼ੂਹੀਤਿ ਤਾਰਾਹਿ, ਯਥਾ ਤਾਰਾਹਿ ਗਗਨਤਲਂ વਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸੋਭਤਿ, ਤਥੇવ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ વਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸੋਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਂਸਾਰਸੋਤਂ ਤਰਣਾਯਾਤਿ ਸਂਸਾਰਸਾਗਰਸ੍ਸ ਤਰਣਤ੍ਥਂ। ਸੇਸਕੇ ਪਟਿਪਨ੍ਨਕੇਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੇਸੇ ਸੇਕ੍ਖਪੁਗ੍ਗਲੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧਮ੍ਮਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸੇਤੁਂ, ਸੇਸਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸਂਸਾਰਤੋ ਤਾਰੇਤੁਂ ਧਮ੍ਮਸੇਤੁਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਤਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।

    Uḷūhīti tārāhi, yathā tārāhi gaganatalaṃ vicittaṃ sobhati, tatheva tassa sāsanaṃ arahantehi vicittaṃ upasobhatīti attho. Saṃsārasotaṃ taraṇāyāti saṃsārasāgarassa taraṇatthaṃ. Sesake paṭipannaketi arahante ṭhapetvā kalyāṇaputhujjanehi saddhiṃ sese sekkhapuggaleti attho. Dhammasetunti maggasetuṃ, sesapuggale saṃsārato tāretuṃ dhammasetuṃ ṭhapetvā katasabbakicco hutvā parinibbāyīti attho. Sesaṃ heṭṭhā vuttattā sabbattha uttānamevāti.

    ਨਾਰਦਬੁਦ੍ਧવਂਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Nāradabuddhavaṃsavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਨવਮੋ ਬੁਦ੍ਧવਂਸੋ।

    Niṭṭhito navamo buddhavaṃso.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਬੁਦ੍ਧવਂਸਪਾਲ਼ਿ • Buddhavaṃsapāḷi / ੧੧. ਨਾਰਦਬੁਦ੍ਧવਂਸੋ • 11. Nāradabuddhavaṃso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact