| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
១០. នារទសុត្តំ
10. Nāradasuttaṃ
៥០. ឯកំ សមយំ អាយស្មា នារទោ បាដលិបុត្តេ វិហរតិ កុក្កុដារាមេ។ តេន ខោ បន សមយេន មុណ្ឌស្ស រញ្ញោ ភទ្ទា ទេវី កាលង្កតា ហោតិ បិយា មនាបា។ សោ ភទ្ទាយ ទេវិយា កាលង្កតាយ បិយាយ មនាបាយ នេវ ន្ហាយតិ 1 ន វិលិម្បតិ ន ភត្តំ ភុញ្ជតិ ន កម្មន្តំ បយោជេតិ – រត្តិន្ទិវំ 2 ភទ្ទាយ ទេវិយា សរីរេ អជ្ឈោមុច្ឆិតោ។ អថ ខោ មុណ្ឌោ រាជា បិយកំ កោសារក្ខំ 3 អាមន្តេសិ – ‘‘តេន ហិ, សម្ម បិយក , ភទ្ទាយ ទេវិយា សរីរំ អាយសាយ តេលទោណិយា បក្ខិបិត្វា អញ្ញិស្សា អាយសាយ ទោណិយា បដិកុជ្ជថ, យថា មយំ ភទ្ទាយ ទេវិយា សរីរំ ចិរតរំ បស្សេយ្យាមា’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ទេវា’’តិ ខោ បិយកោ កោសារក្ខោ មុណ្ឌស្ស រញ្ញោ បដិស្សុត្វា ភទ្ទាយ ទេវិយា សរីរំ អាយសាយ តេលទោណិយា បក្ខិបិត្វា អញ្ញិស្សា អាយសាយ ទោណិយា បដិកុជ្ជិ។
50. Ekaṃ samayaṃ āyasmā nārado pāṭaliputte viharati kukkuṭārāme. Tena kho pana samayena muṇḍassa rañño bhaddā devī kālaṅkatā hoti piyā manāpā. So bhaddāya deviyā kālaṅkatāya piyāya manāpāya neva nhāyati 4 na vilimpati na bhattaṃ bhuñjati na kammantaṃ payojeti – rattindivaṃ 5 bhaddāya deviyā sarīre ajjhomucchito. Atha kho muṇḍo rājā piyakaṃ kosārakkhaṃ 6 āmantesi – ‘‘tena hi, samma piyaka , bhaddāya deviyā sarīraṃ āyasāya teladoṇiyā pakkhipitvā aññissā āyasāya doṇiyā paṭikujjatha, yathā mayaṃ bhaddāya deviyā sarīraṃ cirataraṃ passeyyāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho piyako kosārakkho muṇḍassa rañño paṭissutvā bhaddāya deviyā sarīraṃ āyasāya teladoṇiyā pakkhipitvā aññissā āyasāya doṇiyā paṭikujji.
អថ ខោ បិយកស្ស កោសារក្ខស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ឥមស្ស ខោ មុណ្ឌស្ស រញ្ញោ ភទ្ទា ទេវី កាលង្កតា បិយា មនាបា។ សោ ភទ្ទាយ ទេវិយា កាលង្កតាយ បិយាយ មនាបាយ នេវ ន្ហាយតិ ន វិលិម្បតិ ន ភត្តំ ភុញ្ជតិ ន កម្មន្តំ បយោជេតិ – រត្តិន្ទិវំ ភទ្ទាយ ទេវិយា សរីរេ អជ្ឈោមុច្ឆិតោ។ កំ 7 នុ ខោ មុណ្ឌោ រាជា សមណំ វា ព្រាហ្មណំ វា បយិរុបាសេយ្យ, យស្ស ធម្មំ សុត្វា សោកសល្លំ បជហេយ្យា’’តិ!
Atha kho piyakassa kosārakkhassa etadahosi – ‘‘imassa kho muṇḍassa rañño bhaddā devī kālaṅkatā piyā manāpā. So bhaddāya deviyā kālaṅkatāya piyāya manāpāya neva nhāyati na vilimpati na bhattaṃ bhuñjati na kammantaṃ payojeti – rattindivaṃ bhaddāya deviyā sarīre ajjhomucchito. Kaṃ 8 nu kho muṇḍo rājā samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā payirupāseyya, yassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyā’’ti!
អថ ខោ បិយកស្ស កោសារក្ខស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘អយំ ខោ អាយស្មា នារទោ បាដលិបុត្តេ វិហរតិ កុក្កុដារាមេ។ តំ ខោ បនាយស្មន្តំ នារទំ ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ – ‘បណ្ឌិតោ វិយត្តោ 9 មេធាវី ពហុស្សុតោ ចិត្តកថី កល្យាណបដិភានោ វុទ្ធោ ចេវ 10 អរហា ច’ 11។ យំនូន មុណ្ឌោ រាជា អាយស្មន្តំ នារទំ បយិរុបាសេយ្យ, អប្បេវ នាម មុណ្ឌោ រាជា អាយស្មតោ នារទស្ស ធម្មំ សុត្វា សោកសល្លំ បជហេយ្យា’’តិ។
Atha kho piyakassa kosārakkhassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā nārado pāṭaliputte viharati kukkuṭārāme. Taṃ kho panāyasmantaṃ nāradaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘paṇḍito viyatto 12 medhāvī bahussuto cittakathī kalyāṇapaṭibhāno vuddho ceva 13 arahā ca’ 14. Yaṃnūna muṇḍo rājā āyasmantaṃ nāradaṃ payirupāseyya, appeva nāma muṇḍo rājā āyasmato nāradassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyā’’ti.
អថ ខោ បិយកោ កោសារក្ខោ យេន មុណ្ឌោ រាជា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា មុណ្ឌំ រាជានំ ឯតទវោច – ‘‘អយំ ខោ, ទេវ, អាយស្មា នារទោ បាដលិបុត្តេ វិហរតិ កុក្កុដារាមេ។ តំ ខោ បនាយស្មន្តំ នារទំ ឯវំ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ – ‘បណ្ឌិតោ វិយត្តោ មេធាវី ពហុស្សុតោ ចិត្តកថី កល្យាណបដិភានោ វុទ្ធោ ចេវ អរហា ច’ 15។ យទិ បន ទេវោ អាយស្មន្តំ នារទំ បយិរុបាសេយ្យ, អប្បេវ នាម ទេវោ អាយស្មតោ នារទស្ស ធម្មំ សុត្វា សោកសល្លំ បជហេយ្យា’’តិ។ ‘‘តេន ហិ, សម្ម បិយក , អាយស្មន្តំ នារទំ បដិវេទេហិ។ កថញ្ហិ នាម មាទិសោ សមណំ វា ព្រាហ្មណំ វា វិជិតេ វសន្តំ បុព្ពេ អប្បដិសំវិទិតោ ឧបសង្កមិតព្ពំ មញ្ញេយ្យា’’តិ ! ‘‘ឯវំ, ទេវា’’តិ ខោ បិយកោ កោសារក្ខោ មុណ្ឌស្ស រញ្ញោ បដិស្សុត្វា យេនាយស្មា នារទោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ នារទំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ បិយកោ កោសារក្ខោ អាយស្មន្តំ នារទំ ឯតទវោច –
Atha kho piyako kosārakkho yena muṇḍo rājā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā muṇḍaṃ rājānaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ kho, deva, āyasmā nārado pāṭaliputte viharati kukkuṭārāme. Taṃ kho panāyasmantaṃ nāradaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘paṇḍito viyatto medhāvī bahussuto cittakathī kalyāṇapaṭibhāno vuddho ceva arahā ca’ 16. Yadi pana devo āyasmantaṃ nāradaṃ payirupāseyya, appeva nāma devo āyasmato nāradassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyā’’ti. ‘‘Tena hi, samma piyaka , āyasmantaṃ nāradaṃ paṭivedehi. Kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ pubbe appaṭisaṃvidito upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā’’ti ! ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho piyako kosārakkho muṇḍassa rañño paṭissutvā yenāyasmā nārado tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāradaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho piyako kosārakkho āyasmantaṃ nāradaṃ etadavoca –
‘‘ឥមស្ស , ភន្តេ, មុណ្ឌស្ស រញ្ញោ ភទ្ទា ទេវី កាលង្កតា បិយា មនាបា។ សោ ភទ្ទាយ ទេវិយា កាលង្កតាយ បិយាយ មនាបាយ នេវ ន្ហាយតិ ន វិលិម្បតិ ន ភត្តំ ភុញ្ជតិ ន កម្មន្តំ បយោជេតិ – រត្តិន្ទិវំ ភទ្ទាយ ទេវិយា សរីរេ អជ្ឈោមុច្ឆិតោ។ សាធុ, ភន្តេ, អាយស្មា នារទោ មុណ្ឌស្ស រញ្ញោ តថា ធម្មំ ទេសេតុ យថា មុណ្ឌោ រាជា អាយស្មតោ នារទស្ស ធម្មំ សុត្វា សោកសល្លំ បជហេយ្យា’’តិ។ ‘‘យស្សទានិ, បិយក, មុណ្ឌោ រាជា កាលំ មញ្ញតី’’តិ។
‘‘Imassa , bhante, muṇḍassa rañño bhaddā devī kālaṅkatā piyā manāpā. So bhaddāya deviyā kālaṅkatāya piyāya manāpāya neva nhāyati na vilimpati na bhattaṃ bhuñjati na kammantaṃ payojeti – rattindivaṃ bhaddāya deviyā sarīre ajjhomucchito. Sādhu, bhante, āyasmā nārado muṇḍassa rañño tathā dhammaṃ desetu yathā muṇḍo rājā āyasmato nāradassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyā’’ti. ‘‘Yassadāni, piyaka, muṇḍo rājā kālaṃ maññatī’’ti.
អថ ខោ បិយកោ កោសារក្ខោ ឧដ្ឋាយាសនា អាយស្មន្តំ នារទំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា យេន មុណ្ឌោ រាជា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា មុណ្ឌំ រាជានំ ឯតទវោច – ‘‘កតាវកាសោ ខោ, ទេវ, អាយស្មតា នារទេន។ យស្សទានិ ទេវោ កាលំ មញ្ញតី’’តិ។ ‘‘តេន ហិ, សម្ម បិយក, ភទ្រានិ ភទ្រានិ យានានិ យោជាបេហី’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ទេវា’’តិ ខោ បិយកោ កោសារក្ខោ មុណ្ឌស្ស រញ្ញោ បដិស្សុត្វា ភទ្រានិ ភទ្រានិ យានានិ យោជាបេត្វា មុណ្ឌំ រាជានំ ឯតទវោច – ‘‘យុត្តានិ ខោ តេ, ទេវ, ភទ្រានិ ភទ្រានិ យានានិ។ យស្សទានិ ទេវោ កាលំ មញ្ញតី’’តិ។
Atha kho piyako kosārakkho uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ nāradaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena muṇḍo rājā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā muṇḍaṃ rājānaṃ etadavoca – ‘‘katāvakāso kho, deva, āyasmatā nāradena. Yassadāni devo kālaṃ maññatī’’ti. ‘‘Tena hi, samma piyaka, bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpehī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho piyako kosārakkho muṇḍassa rañño paṭissutvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā muṇḍaṃ rājānaṃ etadavoca – ‘‘yuttāni kho te, deva, bhadrāni bhadrāni yānāni. Yassadāni devo kālaṃ maññatī’’ti.
អថ ខោ មុណ្ឌោ រាជា ភទ្រំ យានំ 17 អភិរុហិត្វា ភទ្រេហិ ភទ្រេហិ យានេហិ យេន កុក្កុដារាមោ តេន បាយាសិ មហច្ចា 18 រាជានុភាវេន អាយស្មន្តំ នារទំ ទស្សនាយ។ យាវតិកា យានស្ស ភូមិ យានេន គន្ត្វា, យានា បច្ចោរោហិត្វា បត្តិកោវ អារាមំ បាវិសិ។ អថ ខោ មុណ្ឌោ រាជា យេន អាយស្មា នារទោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ នារទំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ មុណ្ឌំ រាជានំ អាយស្មា នារទោ ឯតទវោច –
Atha kho muṇḍo rājā bhadraṃ yānaṃ 19 abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi yena kukkuṭārāmo tena pāyāsi mahaccā 20 rājānubhāvena āyasmantaṃ nāradaṃ dassanāya. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā, yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi. Atha kho muṇḍo rājā yena āyasmā nārado tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāradaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho muṇḍaṃ rājānaṃ āyasmā nārado etadavoca –
‘‘បញ្ចិមានិ, មហារាជ, អលព្ភនីយានិ ឋានានិ សមណេន វា ព្រាហ្មណេន វា ទេវេន វា មារេន វា ព្រហ្មុនា វា កេនចិ វា លោកស្មិំ។ កតមានិ បញ្ច? ‘ជរាធម្មំ មា ជីរី’តិ អលព្ភនីយំ ឋានំ សមណេន វា ព្រាហ្មណេន វា ទេវេន វា មារេន វា ព្រហ្មុនា វា កេនចិ វា លោកស្មិំ។ ‘ព្យាធិធម្មំ មា ព្យាធីយី’តិ…បេ.… ‘មរណធម្មំ មា មីយី’តិ… ‘ខយធម្មំ មា ខីយី’តិ… ‘នស្សនធម្មំ មា នស្សី’តិ អលព្ភនីយំ ឋានំ សមណេន វា ព្រាហ្មណេន វា ទេវេន វា មារេន វា ព្រហ្មុនា វា កេនចិ វា លោកស្មិំ។
‘‘Pañcimāni, mahārāja, alabbhanīyāni ṭhānāni samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ. Katamāni pañca? ‘Jarādhammaṃ mā jīrī’ti alabbhanīyaṃ ṭhānaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ. ‘Byādhidhammaṃ mā byādhīyī’ti…pe… ‘maraṇadhammaṃ mā mīyī’ti… ‘khayadhammaṃ mā khīyī’ti… ‘nassanadhammaṃ mā nassī’ti alabbhanīyaṃ ṭhānaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ.
‘‘អស្សុតវតោ , មហារាជ, បុថុជ្ជនស្ស ជរាធម្មំ ជីរតិ។ សោ ជរាធម្មេ ជិណ្ណេ ន ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘ន ខោ មយ្ហេវេកស្ស ជរាធម្មំ ជីរតិ, អថ ខោ យាវតា សត្តានំ អាគតិ គតិ ចុតិ ឧបបត្តិ សព្ពេសំ សត្តានំ ជរាធម្មំ ជីរតិ។ អហញ្ចេវ ខោ បន ជរាធម្មេ ជិណ្ណេ សោចេយ្យំ កិលមេយ្យំ បរិទេវេយ្យំ, ឧរត្តាឡិំ កន្ទេយ្យំ, សម្មោហំ អាបជ្ជេយ្យំ, ភត្តម្បិ មេ នច្ឆាទេយ្យ, កាយេបិ ទុព្ពណ្ណិយំ ឱក្កមេយ្យ, កម្មន្តាបិ នប្បវត្តេយ្យុំ, អមិត្តាបិ អត្តមនា អស្សុ, មិត្តាបិ ទុម្មនា អស្សូ’តិ។ សោ ជរាធម្មេ ជិណ្ណេ សោចតិ កិលមតិ បរិទេវតិ, ឧរត្តាឡិំ កន្ទតិ, សម្មោហំ អាបជ្ជតិ។ អយំ វុច្ចតិ, មហារាជ – ‘អស្សុតវា បុថុជ្ជនោ វិទ្ធោ សវិសេន សោកសល្លេន អត្តានំយេវ បរិតាបេតិ’’’។
‘‘Assutavato , mahārāja, puthujjanassa jarādhammaṃ jīrati. So jarādhamme jiṇṇe na iti paṭisañcikkhati – ‘na kho mayhevekassa jarādhammaṃ jīrati, atha kho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ jarādhammaṃ jīrati. Ahañceva kho pana jarādhamme jiṇṇe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ, urattāḷiṃ kandeyyaṃ, sammohaṃ āpajjeyyaṃ, bhattampi me nacchādeyya, kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya, kammantāpi nappavatteyyuṃ, amittāpi attamanā assu, mittāpi dummanā assū’ti. So jarādhamme jiṇṇe socati kilamati paridevati, urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati, mahārāja – ‘assutavā puthujjano viddho savisena sokasallena attānaṃyeva paritāpeti’’’.
‘‘បុន ចបរំ, មហារាជ, អស្សុតវតោ បុថុជ្ជនស្ស ព្យាធិធម្មំ ព្យាធីយតិ…បេ.… មរណធម្មំ មីយតិ… ខយធម្មំ ខីយតិ… នស្សនធម្មំ នស្សតិ។ សោ នស្សនធម្មេ នដ្ឋេ ន ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘ន ខោ មយ្ហេវេកស្ស នស្សនធម្មំ នស្សតិ, អថ ខោ យាវតា សត្តានំ អាគតិ គតិ ចុតិ ឧបបត្តិ សព្ពេសំ សត្តានំ នស្សនធម្មំ នស្សតិ។ អហញ្ចេវ ខោ បន នស្សនធម្មេ នដ្ឋេ សោចេយ្យំ កិលមេយ្យំ បរិទេវេយ្យំ, ឧរត្តាឡិំ កន្ទេយ្យំ, សម្មោហំ អាបជ្ជេយ្យំ, ភត្តម្បិ មេ នច្ឆាទេយ្យ, កាយេបិ ទុព្ពណ្ណិយំ ឱក្កមេយ្យ, កម្មន្តាបិ នប្បវត្តេយ្យុំ, អមិត្តាបិ អត្តមនា អស្សុ, មិត្តាបិ ទុម្មនា អស្សូ’តិ។ សោ នស្សនធម្មេ នដ្ឋេ សោចតិ កិលមតិ បរិទេវតិ, ឧរត្តាឡិំ កន្ទតិ, សម្មោហំ អាបជ្ជតិ។ អយំ វុច្ចតិ, មហារាជ – ‘អស្សុតវា បុថុជ្ជនោ វិទ្ធោ សវិសេន សោកសល្លេន អត្តានំយេវ បរិតាបេតិ’’’។
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, assutavato puthujjanassa byādhidhammaṃ byādhīyati…pe… maraṇadhammaṃ mīyati… khayadhammaṃ khīyati… nassanadhammaṃ nassati. So nassanadhamme naṭṭhe na iti paṭisañcikkhati – ‘na kho mayhevekassa nassanadhammaṃ nassati, atha kho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ nassanadhammaṃ nassati. Ahañceva kho pana nassanadhamme naṭṭhe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ, urattāḷiṃ kandeyyaṃ, sammohaṃ āpajjeyyaṃ, bhattampi me nacchādeyya, kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya, kammantāpi nappavatteyyuṃ, amittāpi attamanā assu, mittāpi dummanā assū’ti. So nassanadhamme naṭṭhe socati kilamati paridevati, urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati, mahārāja – ‘assutavā puthujjano viddho savisena sokasallena attānaṃyeva paritāpeti’’’.
‘‘សុតវតោ ច ខោ, មហារាជ, អរិយសាវកស្ស ជរាធម្មំ ជីរតិ។ សោ ជរាធម្មេ ជិណ្ណេ ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘ន ខោ មយ្ហេវេកស្ស ជរាធម្មំ ជីរតិ, អថ ខោ យាវតា សត្តានំ អាគតិ គតិ ចុតិ ឧបបត្តិ សព្ពេសំ សត្តានំ ជរាធម្មំ ជីរតិ។ អហញ្ចេវ ខោ បន ជរាធម្មេ ជិណ្ណេ សោចេយ្យំ កិលមេយ្យំ បរិទេវេយ្យំ, ឧរត្តាឡិំ កន្ទេយ្យំ, សម្មោហំ អាបជ្ជេយ្យំ, ភត្តម្បិ មេ នច្ឆាទេយ្យ, កាយេបិ ទុព្ពណ្ណិយំ ឱក្កមេយ្យ, កម្មន្តាបិ នប្បវត្តេយ្យុំ, អមិត្តាបិ អត្តមនា អស្សុ, មិត្តាបិ ទុម្មនា អស្សូ’តិ។ សោ ជរាធម្មេ ជិណ្ណេ ន សោចតិ ន កិលមតិ ន បរិទេវតិ, ន ឧរត្តាឡិំ កន្ទតិ, ន សម្មោហំ អាបជ្ជតិ។ អយំ វុច្ចតិ, មហារាជ – ‘សុតវា អរិយសាវកោ អព្ពុហិ សវិសំ សោកសល្លំ, យេន វិទ្ធោ អស្សុតវា បុថុជ្ជនោ អត្តានំយេវ បរិតាបេតិ។ អសោកោ វិសល្លោ អរិយសាវកោ អត្តានំយេវ បរិនិព្ពាបេតិ’’’។
‘‘Sutavato ca kho, mahārāja, ariyasāvakassa jarādhammaṃ jīrati. So jarādhamme jiṇṇe iti paṭisañcikkhati – ‘na kho mayhevekassa jarādhammaṃ jīrati, atha kho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ jarādhammaṃ jīrati. Ahañceva kho pana jarādhamme jiṇṇe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ, urattāḷiṃ kandeyyaṃ, sammohaṃ āpajjeyyaṃ, bhattampi me nacchādeyya, kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya, kammantāpi nappavatteyyuṃ, amittāpi attamanā assu, mittāpi dummanā assū’ti. So jarādhamme jiṇṇe na socati na kilamati na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati, mahārāja – ‘sutavā ariyasāvako abbuhi savisaṃ sokasallaṃ, yena viddho assutavā puthujjano attānaṃyeva paritāpeti. Asoko visallo ariyasāvako attānaṃyeva parinibbāpeti’’’.
‘‘បុន ចបរំ, មហារាជ, សុតវតោ អរិយសាវកស្ស ព្យាធិធម្មំ ព្យាធីយតិ…បេ.… មរណធម្មំ មីយតិ… ខយធម្មំ ខីយតិ… នស្សនធម្មំ នស្សតិ។ សោ នស្សនធម្មេ នដ្ឋេ ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘ន ខោ មយ្ហេវេកស្ស នស្សនធម្មំ នស្សតិ, អថ ខោ យាវតា សត្តានំ អាគតិ គតិ ចុតិ ឧបបត្តិ សព្ពេសំ សត្តានំ នស្សនធម្មំ នស្សតិ។ អហញ្ចេវ ខោ បន នស្សនធម្មេ នដ្ឋេ សោចេយ្យំ កិលមេយ្យំ បរិទេវេយ្យំ, ឧរត្តាឡិំ កន្ទេយ្យំ, សម្មោហំ អាបជ្ជេយ្យំ, ភត្តម្បិ មេ នច្ឆាទេយ្យ, កាយេបិ ទុព្ពណ្ណិយំ ឱក្កមេយ្យ, កម្មន្តាបិ នប្បវត្តេយ្យុំ, អមិត្តាបិ អត្តមនា អស្សុ, មិត្តាបិ ទុម្មនា អស្សូ’តិ។ សោ នស្សនធម្មេ នដ្ឋេ ន សោចតិ ន កិលមតិ ន បរិទេវតិ, ន ឧរត្តាឡិំ កន្ទតិ, ន សម្មោហំ អាបជ្ជតិ។ អយំ វុច្ចតិ, មហារាជ – ‘សុតវា អរិយសាវកោ អព្ពុហិ សវិសំ សោកសល្លំ, យេន វិទ្ធោ អស្សុតវា បុថុជ្ជនោ អត្តានំយេវ បរិតាបេតិ។ អសោកោ វិសល្លោ អរិយសាវកោ អត្តានំយេវ បរិនិព្ពាបេតិ ’’’។
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, sutavato ariyasāvakassa byādhidhammaṃ byādhīyati…pe… maraṇadhammaṃ mīyati… khayadhammaṃ khīyati… nassanadhammaṃ nassati. So nassanadhamme naṭṭhe iti paṭisañcikkhati – ‘na kho mayhevekassa nassanadhammaṃ nassati, atha kho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ nassanadhammaṃ nassati. Ahañceva kho pana nassanadhamme naṭṭhe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ, urattāḷiṃ kandeyyaṃ, sammohaṃ āpajjeyyaṃ, bhattampi me nacchādeyya, kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya, kammantāpi nappavatteyyuṃ, amittāpi attamanā assu, mittāpi dummanā assū’ti. So nassanadhamme naṭṭhe na socati na kilamati na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati. Ayaṃ vuccati, mahārāja – ‘sutavā ariyasāvako abbuhi savisaṃ sokasallaṃ, yena viddho assutavā puthujjano attānaṃyeva paritāpeti. Asoko visallo ariyasāvako attānaṃyeva parinibbāpeti ’’’.
‘‘ឥមានិ ខោ, មហារាជ, បញ្ច អលព្ភនីយានិ ឋានានិ សមណេន វា ព្រាហ្មណេន វា ទេវេន វា មារេន វា ព្រហ្មុនា វា កេនចិ វា លោកស្មិ’’ន្តិ។
‘‘Imāni kho, mahārāja, pañca alabbhanīyāni ṭhānāni samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmi’’nti.
‘‘ន សោចនាយ បរិទេវនាយ,
‘‘Na socanāya paridevanāya,
អត្ថោធ លព្ភា អបិ អប្បកោបិ;
Atthodha labbhā api appakopi;
សោចន្តមេនំ ទុខិតំ វិទិត្វា,
Socantamenaṃ dukhitaṃ viditvā,
បច្ចត្ថិកា អត្តមនា ភវន្តិ។
Paccatthikā attamanā bhavanti.
‘‘យតោ ច ខោ បណ្ឌិតោ អាបទាសុ,
‘‘Yato ca kho paṇḍito āpadāsu,
ន វេធតី អត្ថវិនិច្ឆយញ្ញូ;
Na vedhatī atthavinicchayaññū;
បច្ចត្ថិកាស្ស ទុខិតា ភវន្តិ,
Paccatthikāssa dukhitā bhavanti,
ទិស្វា មុខំ អវិការំ បុរាណំ។
Disvā mukhaṃ avikāraṃ purāṇaṃ.
‘‘ជប្បេន មន្តេន សុភាសិតេន,
‘‘Jappena mantena subhāsitena,
អនុប្បទានេន បវេណិយា វា;
Anuppadānena paveṇiyā vā;
យថា យថា យត្ថ លភេថ អត្ថំ,
Yathā yathā yattha labhetha atthaṃ,
តថា តថា តត្ថ បរក្កមេយ្យ។
Tathā tathā tattha parakkameyya.
‘‘សចេ បជានេយ្យ អលព្ភនេយ្យោ,
‘‘Sace pajāneyya alabbhaneyyo,
មយាវ អញ្ញេន វា ឯស អត្ថោ;
Mayāva aññena vā esa attho;
អសោចមានោ អធិវាសយេយ្យ,
Asocamāno adhivāsayeyya,
អថ ខោ មុណ្ឌោ រាជា បិយកំ កោសារក្ខំ អាមន្តេសិ – ‘‘តេន ហិ, សម្ម បិយក, ភទ្ទាយ ទេវិយា សរីរំ ឈាបេថ; ថូបញ្ចស្សា ករោថ។ អជ្ជតគ្គេ ទានិ មយំ ន្ហាយិស្សាម ចេវ វិលិម្បិស្សាម ភត្តញ្ច ភុញ្ជិស្សាម កម្មន្តេ ច បយោជេស្សាមា’’តិ។ ទសមំ។
Atha kho muṇḍo rājā piyakaṃ kosārakkhaṃ āmantesi – ‘‘tena hi, samma piyaka, bhaddāya deviyā sarīraṃ jhāpetha; thūpañcassā karotha. Ajjatagge dāni mayaṃ nhāyissāma ceva vilimpissāma bhattañca bhuñjissāma kammante ca payojessāmā’’ti. Dasamaṃ.
មុណ្ឌរាជវគ្គោ បញ្ចមោ។
Muṇḍarājavaggo pañcamo.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
អាទិយោ សប្បុរិសោ ឥដ្ឋា, មនាបទាយីភិសន្ទំ;
Ādiyo sappuriso iṭṭhā, manāpadāyībhisandaṃ;
សម្បទា ច ធនំ ឋានំ, កោសលោ នារទេន ចាតិ។
Sampadā ca dhanaṃ ṭhānaṃ, kosalo nāradena cāti.
បឋមបណ្ណាសកំ សមត្តំ។
Paṭhamapaṇṇāsakaṃ samattaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១០. នារទសុត្តវណ្ណនា • 10. Nāradasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១០. នារទសុត្តវណ្ណនា • 10. Nāradasuttavaṇṇanā
