| Upanishads |
Nārāyaṇa-Upanishaḍ or Nārāyaṇa Atharvaśīrṣa
Sanskrit Devanagari with Roman transliteration (IAST)
नारायणोपनिषत् अथवा नारायण अथर्वशीर्ष
nārāyaṇopaniṣat athavā nārāyaṇa atharvaśīrṣa
कृष्णयजुर्वेदीया
kṛṣṇayajurvedīyā
ॐ सह नाववतु सह नौ भुनक्तु । सह वीर्यं करवावहै ।
तेजस्विनावधीतमस्तु । मा विद्विषावहै ॥
ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥
oṃ saha nāvavatu saha nau bhunaktu । saha vīryaṃ karavāvahai ।
tejasvināvadhītamastu । mā vidviṣāvahai ॥
oṃ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ ॥
(प्रथमः खण्डः
नारायणात् सर्वचेतनाचेतनजन्म)
(prathamaḥ khaṇḍaḥ
nārāyaṇāt sarvacetanācetanajanma)
ॐ अथ पुरुषो ह वै नारायणोऽकामयत प्रजाः सृजेयेति ।
नारायणात्प्राणो जायते । मनः सर्वेन्द्रियाणि च ।
खं वायुर्ज्योतिरापः पृथिवी विश्वस्य धारिणी ।
नारायणाद् ब्रह्मा जायते । नारायणाद् रुद्रो जायते ।
नारायणादिन्द्रो जायते । नारायणात्प्रजापतयः प्रजायन्ते ।
नारायणाद्द्वादशादित्या रुद्रा वसवः सर्वाणि च छन्दा्ँसि ।
नारायणादेव समुत्पद्यन्ते । नारायणे प्रवर्तन्ते । नारायणे प्रलीयन्ते ॥
(एतदृग्वेदशिरोऽधीते ।)
oṃ atha puruṣo ha vai nārāyaṇo'kāmayata prajāḥ sṛjeyeti ।
nārāyaṇātprāṇo jāyate । manaḥ sarvendriyāṇi ca ।
khaṃ vāyurjyotirāpaḥ pṛthivī viśvasya dhāriṇī ।
nārāyaṇād brahmā jāyate । nārāyaṇād rudro jāyate ।
nārāyaṇādindro jāyate । nārāyaṇātprajāpatayaḥ prajāyante ।
nārāyaṇāddvādaśādityā rudrā vasavaḥ sarvāṇi ca chandām̐si ।
nārāyaṇādeva samutpadyante । nārāyaṇe pravartante । nārāyaṇe pralīyante ॥
(etadṛgvedaśiro'dhīte ।)
(द्वितीयः खण्डः
नारायणस्य सर्वात्मत्वम्)
(dvitīyaḥ khaṇḍaḥ
nārāyaṇasya sarvātmatvam)
ॐ । अथ नित्यो नारायणः । ब्रह्मा नारायणः । शिवश्च नारायणः ।
शक्रश्च नारायणः । द्यावापृथिव्यौ च नारायणः ।
कालश्च नारायणः । दिशश्च नारायणः । ऊर्ध्वंश्च नारायणः ।
अधश्च नारायणः । अन्तर्बहिश्च नारायणः । नारायण एवेद्ँ सर्वम् ।
यद्भूतं यच्च भव्यम् । निष्कलो निरञ्जनो निर्विकल्पो निराख्यातः
शुद्धो देव एको नारायणः । न द्वितीयोऽस्ति कश्चित् । य एवं वेद ।
स विष्णुरेव भवति स विष्णुरेव भवति ॥
(एतद्यजुर्वेदशिरोऽधीते ।)
oṃ । atha nityo nārāyaṇaḥ । brahmā nārāyaṇaḥ । śivaśca nārāyaṇaḥ ।
śakraśca nārāyaṇaḥ । dyāvāpṛthivyau ca nārāyaṇaḥ ।
kālaśca nārāyaṇaḥ । diśaśca nārāyaṇaḥ । ūrdhvaṃśca nārāyaṇaḥ ।
adhaśca nārāyaṇaḥ । antarbahiśca nārāyaṇaḥ । nārāyaṇa evedam̐ sarvam ।
yadbhūtaṃ yacca bhavyam । niṣkalo nirañjano nirvikalpo nirākhyātaḥ
śuddho deva eko nārāyaṇaḥ । na dvitīyo'sti kaścit । ya evaṃ veda ।
sa viṣṇureva bhavati sa viṣṇureva bhavati ॥
(etadyajurvedaśiro'dhīte ।)
(तृतीयः खण्डः
नारायणाष्टाक्षरमन्त्रः)
(tṛtīyaḥ khaṇḍaḥ
nārāyaṇāṣṭākṣaramantraḥ)
ओमित्यग्रे व्याहरेत् । नम इति पश्चात् । नारायणायेत्युपरिष्टात् ।
ओमित्येकाक्षरम् । नम इति द्वे अक्षरे । नारायणायेति पञ्चाक्षराणि ।
एतद्वै नारायणस्याष्टाक्षरं पदम् ।
यो ह वै नारायणस्याष्टाक्षरं पदमध्येति । अनपब्रुवस्सर्वमायुरेति ।
विन्दते प्राजापत्य्ँ रायस्पोषं गौपत्यम् ।
ततोऽमृतत्वमश्नुते ततोऽमृतत्वमश्नुत इति । य एवं वेद ॥
(एतत्सामवेदशिरोऽधीते । ओं नमो नारायणाय)
omityagre vyāharet । nama iti paścāt । nārāyaṇāyetyupariṣṭāt ।
omityekākṣaram । nama iti dve akṣare । nārāyaṇāyeti pañcākṣarāṇi ।
etadvai nārāyaṇasyāṣṭākṣaraṃ padam ।
yo ha vai nārāyaṇasyāṣṭākṣaraṃ padamadhyeti । anapabruvassarvamāyureti ।
vindate prājāpatyam̐ rāyaspoṣaṃ gaupatyam ।
tato'mṛtatvamaśnute tato'mṛtatvamaśnuta iti । ya evaṃ veda ॥
(etatsāmavedaśiro'dhīte । oṃ namo nārāyaṇāya)
(चतुर्थः खण्डः
नारायणप्रणवः)
(caturthaḥ khaṇḍaḥ
nārāyaṇapraṇavaḥ)
प्रत्यगानन्दं ब्रह्मपुरुषं प्रणवस्वरूपम् । अकार उकार मकार इति ।
तानेकधा समभरत्तदेतदोमिति ।
यमुक्त्वा मुच्यते योगी जन्मसंसारबन्धनात् ।
ॐ नमो नारायणायेति मन्त्रोपासकः । वैकुण्ठभुवनलोकं गमिष्यति ।
तदिदं परं पुण्डरीकं विज्ञानघनम् । तस्मात्तटिदाभमात्रम्1 ।
ब्रह्मण्यो देवकीपुत्रो ब्रह्मण्यो मधुसूदनोम्3 ।
सर्वभूतस्थमेकं नारायणम् । कारणरूपमकार परं ब्रह्मोम् ।
एतदथर्वशिरोयोधीते ॥
pratyagānandaṃ brahmapuruṣaṃ praṇavasvarūpam । akāra ukāra makāra iti ।
tānekadhā samabharattadetadomiti ।
yamuktvā mucyate yogī janmasaṃsārabandhanāt ।
oṃ namo nārāyaṇāyeti mantropāsakaḥ । vaikuṇṭhabhuvanalokaṃ gamiṣyati ।
tadidaṃ paraṃ puṇḍarīkaṃ vijñānaghanam । tasmāttaṭidābhamātram2 ।
brahmaṇyo devakīputro brahmaṇyo madhusūdanom4 ।
sarvabhūtasthamekaṃ nārāyaṇam । kāraṇarūpamakāra paraṃ brahmom ।
etadatharvaśiroyodhīte ॥
विद्याऽध्ययनफलम् ।
vidyā'dhyayanaphalam ।
प्रातरधीयानो रात्रिकृतं पापं नाशयति ।
सायमधीयानो दिवसकृतं पापं नाशयति ।
माध्यन्दिनमादित्याभिमुखोऽधीयानः पञ्चमहापातकोपपातकात् प्रमुच्यते ।
सर्व वेद पारायण पुण्यं लभते ।
नारायणसायुज्यमवाप्नोति नारायण सायुज्यमवाप्नोति ।
य एवं वेद । इत्युपनिषत् ॥
prātaradhīyāno rātrikṛtaṃ pāpaṃ nāśayati ।
sāyamadhīyāno divasakṛtaṃ pāpaṃ nāśayati ।
mādhyandinamādityābhimukho'dhīyānaḥ pañcamahāpātakopapātakāt pramucyate ।
sarva veda pārāyaṇa puṇyaṃ labhate ।
nārāyaṇasāyujyamavāpnoti nārāyaṇa sāyujyamavāpnoti ।
ya evaṃ veda । ityupaniṣat ॥
ॐ सह नाववतु सह नौ भुनक्तु । सह वीर्यं करवावहै ।
तेजस्विनावधीतमस्तु । मा विद्विषावहै ॥
ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥
oṃ saha nāvavatu saha nau bhunaktu । saha vīryaṃ karavāvahai ।
tejasvināvadhītamastu । mā vidviṣāvahai ॥
oṃ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ ॥
शान्ताकारं भुजगशयनं पद्मनाभं सुरेशं
विश्वाधारं गगनसदृशं मेघवर्णं शुभाङ्गम् ।
लक्ष्मीकान्तं कमलनयनं योगिभिर्ध्यानगम्यं
वन्दे विष्णुं भवभयहरं सर्वलोकैकनाथम् ॥
śāntākāraṃ bhujagaśayanaṃ padmanābhaṃ sureśaṃ
viśvādhāraṃ gaganasadṛśaṃ meghavarṇaṃ śubhāṅgam ।
lakṣmīkāntaṃ kamalanayanaṃ yogibhirdhyānagamyaṃ
vande viṣṇuṃ bhavabhayaharaṃ sarvalokaikanātham ॥
NOTES:
1 bhāshya: तस्मात् तटिदिव प्रकाशमात्रम्)
2 bhāshya: tasmāt taṭidiva prakāśamātram
3variant: ब्रह्मण्यो मधुसूदनयोम्
4variant: brahmaṇyo madhusūdanayom
THIS ARTICLE IN OTHER LANGUAGES:
YOU MAY ALSO LIKE
