| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
४. नसन्तिसुत्तवण्णना
4. Nasantisuttavaṇṇanā
३४. कमनीयानीति कन्तानि। ततो एव एतानि इट्ठारम्मणानि सुखारम्मणानि रूपादीनि, ते पन वत्थुकामा, तदारम्मणकिलेसकामा वा। ‘‘न सन्ति कामा मनुजेसू’’ति देसनासीसमेतं, निच्छयेन कामा अनिच्चायेव। मच्चु धीयति एत्थाति मच्चुधेय्यं। न पुन आगच्छति एत्थ तं अपुनागमनं। अपुनागमनसङ्खातं निब्बानं अनुपगच्छनतो। निब्बानं हीतिआदि वुत्तस्सेवत्थस्स विवरणं। बद्धोति पटिबद्धचित्तो। पमत्तोति वोस्सग्गपमादं आपन्नो।
34.Kamanīyānīti kantāni. Tato eva etāni iṭṭhārammaṇāni sukhārammaṇāni rūpādīni, te pana vatthukāmā, tadārammaṇakilesakāmā vā. ‘‘Na santi kāmā manujesū’’ti desanāsīsametaṃ, nicchayena kāmā aniccāyeva. Maccu dhīyati etthāti maccudheyyaṃ. Na puna āgacchati ettha taṃ apunāgamanaṃ. Apunāgamanasaṅkhātaṃ nibbānaṃ anupagacchanato. Nibbānaṃ hītiādi vuttassevatthassa vivaraṇaṃ. Baddhoti paṭibaddhacitto. Pamattoti vossaggapamādaṃ āpanno.
तण्हाछन्दतो जातं तस्स विसेसपच्चयत्ता। इच्छितं हनतीति अघं, दुक्खं। इध पन अनवसेसपरियादानवसेन पञ्चुपादानक्खन्धा दुक्खन्ति। छन्दविनया अघविनयोति हेतुनिरोधेन हि फलनिरोधो, एवं सउपादिसेसनिब्बानं वत्वा अघविनया दुक्खविनयोति अनुपादिसेसनिब्बानं वदति।
Taṇhāchandatojātaṃ tassa visesapaccayattā. Icchitaṃ hanatīti aghaṃ, dukkhaṃ. Idha pana anavasesapariyādānavasena pañcupādānakkhandhā dukkhanti. Chandavinayā aghavinayoti hetunirodhena hi phalanirodho, evaṃ saupādisesanibbānaṃ vatvā aghavinayā dukkhavinayoti anupādisesanibbānaṃ vadati.
चित्रानीति किलेसकामापि वेदनादिट्ठिसम्पयोगभेदेन होन्ति, आकारभेदेन च अत्थि सविघाताविघाताति ततो विसेसेतुं ‘‘आरम्मणचित्तानी’’ति वुत्तं। सङ्कप्पितरागोति सुभादिवसेन सङ्कप्पितवत्थुम्हि रागो। किलेसकामो कामोति वुत्तो तस्सेविध विसेसतो कामभावसिद्धितो। पसूरसुत्तेन विभावेतब्बो ‘‘न ते कामा’’तिआदिना तस्स वत्थुम्हि आगतत्ता। इदानि तमत्थं सङ्खेपेनेव विभावेन्तो ‘‘पसूरपरिब्बाजको ही’’तिआदिमाह। न ते कामा यानि चित्रानि लोकेति ते चे कामा न होन्ति, यानि लोके चित्रानि रूपादिआरम्मणानि। वेदेसीति केवलं सङ्कप्परागञ्च कामं कत्वा वदेसि चे। हेहिन्तीति भवेय्युन्ति अत्थो। सुणन्तो सद्दानि मनोरमानि, सत्थापि ते हेहिति कामभोगीति पच्चेकं गाथा, इध पन संखिपित्वा दस्सिता। धीरा नाम धितिसम्पन्नाति आह ‘‘पण्डिता’’ति।
Citrānīti kilesakāmāpi vedanādiṭṭhisampayogabhedena honti, ākārabhedena ca atthi savighātāvighātāti tato visesetuṃ ‘‘ārammaṇacittānī’’ti vuttaṃ. Saṅkappitarāgoti subhādivasena saṅkappitavatthumhi rāgo. Kilesakāmo kāmoti vutto tassevidha visesato kāmabhāvasiddhito. Pasūrasuttena vibhāvetabbo ‘‘na te kāmā’’tiādinā tassa vatthumhi āgatattā. Idāni tamatthaṃ saṅkhepeneva vibhāvento ‘‘pasūraparibbājako hī’’tiādimāha. Na te kāmā yāni citrāni loketi te ce kāmā na honti, yāni loke citrāni rūpādiārammaṇāni. Vedesīti kevalaṃ saṅkapparāgañca kāmaṃ katvā vadesi ce. Hehintīti bhaveyyunti attho. Suṇanto saddāni manoramāni, satthāpi te hehiti kāmabhogīti paccekaṃ gāthā, idha pana saṃkhipitvā dassitā. Dhīrā nāma dhitisampannāti āha ‘‘paṇḍitā’’ti.
तस्साति यो पहीनकोधमानो सब्बसो संयोजनातिगो नामरूपस्मिं असज्जन्तो रागादिकिञ्चनरहितो, तस्स। मोघराजा नाम थेरो बावरीब्राह्मणस्स परिचारकानं सोळसन्नं अञ्ञतरो। यथानुसन्धिं अप्पत्तो सावसेस-अत्थो, किञ्चि वत्तब्बं अत्थीति अधिप्पायो । सब्बसो विमुत्तत्ताव देवमनुस्सा नमस्सन्ति, ये तं पटिपज्जन्ति। तेसं किं होति? किञ्चिपि न सियाति अयमेत्थ अत्थविसेसो? दसबलं सन्धायेवमाह उक्कट्ठनिद्देसेन। अनुपटिपत्तियाति पटिपत्तिं अनुगन्त्वा पटिपज्जनेन। नमस्सन्ति तं पूजेन्ति।
Tassāti yo pahīnakodhamāno sabbaso saṃyojanātigo nāmarūpasmiṃ asajjanto rāgādikiñcanarahito, tassa. Mogharājā nāma thero bāvarībrāhmaṇassa paricārakānaṃ soḷasannaṃ aññataro. Yathānusandhiṃ appatto sāvasesa-attho, kiñci vattabbaṃ atthīti adhippāyo . Sabbaso vimuttattāva devamanussā namassanti, ye taṃ paṭipajjanti. Tesaṃ kiṃ hoti? Kiñcipi na siyāti ayamettha atthaviseso? Dasabalaṃ sandhāyevamāha ukkaṭṭhaniddesena. Anupaṭipattiyāti paṭipattiṃ anugantvā paṭipajjanena. Namassanti taṃ pūjenti.
चतुसच्चधम्मं जानित्वाति तेन पटिविद्धं चतुसच्चधम्मं पटिविज्झित्वा। तथा च बुद्धसुबुद्धताय निब्बेमतिका होन्तीति आह ‘‘विचिकिच्छं पहाया’’ति। ततो परं पन अनुक्कमेन अग्गमग्गाधिगमेन सङ्गातिगापि होन्ति। असेक्खधम्मपारिपूरिया पसंसिया विञ्ञूनं पसंसापि होन्तीति।
Catusaccadhammaṃ jānitvāti tena paṭividdhaṃ catusaccadhammaṃ paṭivijjhitvā. Tathā ca buddhasubuddhatāya nibbematikā hontīti āha ‘‘vicikicchaṃ pahāyā’’ti. Tato paraṃ pana anukkamena aggamaggādhigamena saṅgātigāpi honti. Asekkhadhammapāripūriyā pasaṃsiyā viññūnaṃ pasaṃsāpi hontīti.
नसन्तिसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Nasantisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ४. नसन्तिसुत्तं • 4. Nasantisuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ४. नसन्तिसुत्तवण्णना • 4. Nasantisuttavaṇṇanā
