| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
५. ञातिकसुत्तवण्णना
5. Ñātikasuttavaṇṇanā
४५. पञ्चमे ञातिकेति द्विन्नं ञातकानं गामे। गिञ्जकावसथेति इट्ठकाहि कते महापासादे। धम्मपरियायन्ति धम्मकारणं। उपस्सुतीति उपस्सुतिट्ठानं, यं ठानं उपगतेन सक्का होति भगवतो सद्दं सोतुं, तत्थ ठितोति अत्थो। सो किर गन्धकुटिपरिवेणसम्मज्जनत्थं आगतो अत्तनो कम्मं पहाय भगवतो धम्मघोसं सुणन्तो अट्ठासि। अद्दसाति तदा किर भगवतो आदितोव पच्चयाकारं मनसिकरोन्तस्स ‘‘इदं इमिना पच्चयेन होति, इदं इमिना’’ति आवज्जतो याव भवग्गा एकङ्गणं अहोसि, सत्था मनसिकारं पहाय वचसा सज्झायं करोन्तो यथानुसन्धिना देसनं निट्ठपेत्वा, ‘‘अपि नु खो इमं धम्मपरियायं कोचि अस्सोसी’’ति आवज्जेन्तो तं भिक्खुमद्दस। तेन वुत्तं ‘‘अद्दसा खो भगवा’’ति।
45. Pañcame ñātiketi dvinnaṃ ñātakānaṃ gāme. Giñjakāvasatheti iṭṭhakāhi kate mahāpāsāde. Dhammapariyāyanti dhammakāraṇaṃ. Upassutīti upassutiṭṭhānaṃ, yaṃ ṭhānaṃ upagatena sakkā hoti bhagavato saddaṃ sotuṃ, tattha ṭhitoti attho. So kira gandhakuṭipariveṇasammajjanatthaṃ āgato attano kammaṃ pahāya bhagavato dhammaghosaṃ suṇanto aṭṭhāsi. Addasāti tadā kira bhagavato āditova paccayākāraṃ manasikarontassa ‘‘idaṃ iminā paccayena hoti, idaṃ iminā’’ti āvajjato yāva bhavaggā ekaṅgaṇaṃ ahosi, satthā manasikāraṃ pahāya vacasā sajjhāyaṃ karonto yathānusandhinā desanaṃ niṭṭhapetvā, ‘‘api nu kho imaṃ dhammapariyāyaṃ koci assosī’’ti āvajjento taṃ bhikkhumaddasa. Tena vuttaṃ ‘‘addasā kho bhagavā’’ti.
अस्सोसि नोति अस्सोसि नु। अथ वा अस्सोसि नोति अम्हाकं भासन्तानं अस्सोसीति। उग्गण्हाहीतिआदीसु सुत्वा तुण्हीभूतोव पगुणं करोन्तो उग्गण्हाति नाम। पदानुपदं घटेत्वा वाचाय परिचितं करोन्तो परियापुणाति नाम। उभयथापि पगुणं आधारप्पत्तं करोन्तो धारेति नाम। अत्थसंहितोति कारणनिस्सितो। आदिब्रह्मचरियकोति मग्गब्रह्मचरियस्स आदि पतिट्ठानभूतो। इति तीसुपि इमेसु सुत्तेसु वट्टविवट्टमेव कथितं। पञ्चमं।
Assosinoti assosi nu. Atha vā assosi noti amhākaṃ bhāsantānaṃ assosīti. Uggaṇhāhītiādīsu sutvā tuṇhībhūtova paguṇaṃ karonto uggaṇhāti nāma. Padānupadaṃ ghaṭetvā vācāya paricitaṃ karonto pariyāpuṇāti nāma. Ubhayathāpi paguṇaṃ ādhārappattaṃ karonto dhāreti nāma. Atthasaṃhitoti kāraṇanissito. Ādibrahmacariyakoti maggabrahmacariyassa ādi patiṭṭhānabhūto. Iti tīsupi imesu suttesu vaṭṭavivaṭṭameva kathitaṃ. Pañcamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ५. ञातिकसुत्तं • 5. Ñātikasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ५. ञातिकसुत्तवण्णना • 5. Ñātikasuttavaṇṇanā
