| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๕. ญาติกสุตฺตวณฺณนา
5. Ñātikasuttavaṇṇanā
๔๕. อญฺญมญฺญํ ทฺวินฺนํ ญาตีนํ คาโม ญาติโกติ วุโตฺตติ อาห ‘‘ทฺวินฺนํ ญาตกานํ คาเม’’ติฯ คิญฺชกา วุจฺจนฺติ อิฎฺฐกา, คิญฺชกาหิ เอว กโต อาวสโถ คิญฺชกาวสโถฯ โส กิร อาวาโส ยถา สุธาปริกเมฺมน ปโยชนํ นตฺถิ, เอวํ อิฎฺฐกาหิ เอว จินิตฺวา ฉาเทตฺวา กโตฯ ตาทิสญฺหิ ฉทนํ สนฺธาย ภควตา อิฎฺฐกาฉทนํ อนุญฺญาตํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อิฎฺฐกาหิ กเต มหาปาสาเท’’ติฯ ตตฺถ ทฺวารพนฺธกวาฎผลกาทีนิ ปน ทารุมยานิเยวฯ ปริยายติ อตฺตโน ผลํ ปริคฺคเหตฺวา วตฺตตีติ ปริยาโย, การณนฺติ อาห ‘‘ธมฺมปริยายนฺติ ธมฺมการณ’’นฺติ, ปริยตฺติธมฺมภูตํ วิเสสาธิคมสฺส เหตุนฺติ อโตฺถฯ อุเปจฺจ สุยฺยติ เอตฺถาติ อุปสฺสุตีติ วุตฺตํ ‘‘อุปสฺสุตีติ อุปสฺสุติฎฺฐาน’’นฺติฯ อตฺตโน กมฺมนฺติ ยทตฺถํ ตตฺถ คโต, ตํ ปริเวณสมชฺชนกิริยํฯ ปหายาติ อกตฺวาฯ เอวํ มหตฺถญฺหิ วิมุตฺตายตนสีเส ฐตฺวา สุณนฺตสฺส มหโต อตฺถาย สํวตฺตติฯ เอกงฺคณํ อโหสีติ สพฺพํ วิวฎํ อโหสิฯ ตีสุ หิ ภเวสุ สงฺขารคตํ ปจฺจยุปฺปนฺนวเสน มนสิกโรโต ภควโต กิญฺจิ อเสเสตฺวา สพฺพมฺปิ ตํ ญาณมุเข อาปาถํ อุปคจฺฉิฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ยาวภวคฺคา เอกงฺคณํ อโหสี’’ติฯ ตนฺติวเสน ตมตฺถํ วาจาย นิจฺฉาเรโนฺต ‘‘วจสา สชฺฌายํ กโรโนฺต’’ติ วุโตฺตฯ ปจฺจยปจฺจยุปฺปนฺนวเสน จ อตฺถํ อาหริตฺวา เตสํ นิโรเธน วิวฎฺฎสฺส อาหตตฺตา ‘‘ยถานุสนฺธินา’’ติ วุตฺตํฯ อทฺทส ญาณจกฺขุนาฯ
45. Aññamaññaṃ dvinnaṃ ñātīnaṃ gāmo ñātikoti vuttoti āha ‘‘dvinnaṃ ñātakānaṃ gāme’’ti. Giñjakā vuccanti iṭṭhakā, giñjakāhi eva kato āvasatho giñjakāvasatho. So kira āvāso yathā sudhāparikammena payojanaṃ natthi, evaṃ iṭṭhakāhi eva cinitvā chādetvā kato. Tādisañhi chadanaṃ sandhāya bhagavatā iṭṭhakāchadanaṃ anuññātaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘iṭṭhakāhi kate mahāpāsāde’’ti. Tattha dvārabandhakavāṭaphalakādīni pana dārumayāniyeva. Pariyāyati attano phalaṃ pariggahetvā vattatīti pariyāyo, kāraṇanti āha ‘‘dhammapariyāyanti dhammakāraṇa’’nti, pariyattidhammabhūtaṃ visesādhigamassa hetunti attho. Upecca suyyati etthāti upassutīti vuttaṃ ‘‘upassutīti upassutiṭṭhāna’’nti. Attano kammanti yadatthaṃ tattha gato, taṃ pariveṇasamajjanakiriyaṃ. Pahāyāti akatvā. Evaṃ mahatthañhi vimuttāyatanasīse ṭhatvā suṇantassa mahato atthāya saṃvattati. Ekaṅgaṇaṃ ahosīti sabbaṃ vivaṭaṃ ahosi. Tīsu hi bhavesu saṅkhāragataṃ paccayuppannavasena manasikaroto bhagavato kiñci asesetvā sabbampi taṃ ñāṇamukhe āpāthaṃ upagacchi. Tena vuttaṃ ‘‘yāvabhavaggā ekaṅgaṇaṃ ahosī’’ti. Tantivasena tamatthaṃ vācāya nicchārento ‘‘vacasā sajjhāyaṃ karonto’’ti vutto. Paccayapaccayuppannavasena ca atthaṃ āharitvā tesaṃ nirodhena vivaṭṭassa āhatattā ‘‘yathānusandhinā’’ti vuttaṃ. Addasa ñāṇacakkhunā.
มนสา สชฺฌายํ กโรโนฺต ‘‘ตุณฺหีภูโตว ปคุณํ กโรโนฺต’’ติ วุโตฺตฯ ปทานุปทนฺติ ปทญฺจ อนุปทญฺจฯ ปุริมญฺหิ ปทํ นาม, ตทนนฺตรํ อนุปทํฯ ฆเฎตฺวา สมฺพนฺธํ กตฺวา อวิจฺฉินฺทิตฺวาฯ ปริยาปุณาตีติ อชฺฌยติฯ อาธารปฺปตฺตนฺติ อาธารํ จิตฺตสนฺตานปฺปตฺตํ อปฺปมุฎฺฐํ คตตฺตา อาธารปฺปตฺตํ นามฯ การณนิสฺสิโตติ โลกุตฺตรธมฺมสฺส การณสนฺนิสฺสิโตฯ อาทิพฺรหฺมจริยโกติ อาทิพฺรหฺมจริยํ, ตเทว อาทิพฺรหฺมจริยกํฯ ธมฺมปริยายาเปกฺขาย ปุลฺลิงฺคนิเทฺทโสฯ ตีสุปิ อิเมสูติ ตติยจตุตฺถปญฺจเมสุ ตีสุ สุเตฺตสุฯ
Manasā sajjhāyaṃ karonto ‘‘tuṇhībhūtova paguṇaṃ karonto’’ti vutto. Padānupadanti padañca anupadañca. Purimañhi padaṃ nāma, tadanantaraṃ anupadaṃ. Ghaṭetvā sambandhaṃ katvā avicchinditvā. Pariyāpuṇātīti ajjhayati. Ādhārappattanti ādhāraṃ cittasantānappattaṃ appamuṭṭhaṃ gatattā ādhārappattaṃ nāma. Kāraṇanissitoti lokuttaradhammassa kāraṇasannissito. Ādibrahmacariyakoti ādibrahmacariyaṃ, tadeva ādibrahmacariyakaṃ. Dhammapariyāyāpekkhāya pulliṅganiddeso. Tīsupi imesūti tatiyacatutthapañcamesu tīsu suttesu.
ญาติกสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Ñātikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๕. ญาติกสุตฺตํ • 5. Ñātikasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๕. ญาติกสุตฺตวณฺณนา • 5. Ñātikasuttavaṇṇanā
