| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
२. नत्थि अरहतो अकालमच्चूतिकथावण्णना
2. Natthi arahato akālamaccūtikathāvaṇṇanā
७८०. इदानि नत्थि अरहतो अकालमच्चूतिकथा नाम होति। तत्थ ‘‘नाहं, भिक्खवे, सञ्चेतनिकानं कम्मानं कतानं उपचितानं अपटिसंवेदित्वा ब्यन्तीभावं वदामी’’ति (अ॰ नि॰ १०.२१७) सुत्तस्स अत्थं अयोनिसो गहेत्वा ‘‘अरहता नाम सब्बकम्मविपाकं पटिसंवेदयित्वाव परिनिब्बायितब्बं, तस्मा नत्थि, अरहतो अकालमच्चू’’ति येसं लद्धि, सेय्यथापि राजगिरिकानञ्चेव सिद्धत्थिकानञ्च; ते सन्धाय पुच्छा सकवादिस्स, पटिञ्ञा इतरस्स। अथ नं ‘‘सचे तस्स नत्थि अकालमच्चु, अरहन्तघातकेन नाम न भवितब्ब’’न्ति चोदेतुं नत्थि अरहन्तघातकोति आह। इतरो आनन्तरियकम्मस्स चेव तादिसानञ्च पुग्गलानं सब्भावतो पटिक्खिपति।
780. Idāni natthi arahato akālamaccūtikathā nāma hoti. Tattha ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ apaṭisaṃveditvā byantībhāvaṃ vadāmī’’ti (a. ni. 10.217) suttassa atthaṃ ayoniso gahetvā ‘‘arahatā nāma sabbakammavipākaṃ paṭisaṃvedayitvāva parinibbāyitabbaṃ, tasmā natthi, arahato akālamaccū’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi rājagirikānañceva siddhatthikānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘sace tassa natthi akālamaccu, arahantaghātakena nāma na bhavitabba’’nti codetuṃ natthi arahantaghātakoti āha. Itaro ānantariyakammassa ceva tādisānañca puggalānaṃ sabbhāvato paṭikkhipati.
७८१. विसं न कमेय्याति पञ्हे ‘‘याव पुब्बे कतकम्मं परिक्खयं न गच्छति, ताव न कमती’’ति लद्धिया पटिक्खिपति। सेसमेत्थ यथापाळिमेव निय्याति।
781. Visaṃ na kameyyāti pañhe ‘‘yāva pubbe katakammaṃ parikkhayaṃ na gacchati, tāva na kamatī’’ti laddhiyā paṭikkhipati. Sesamettha yathāpāḷimeva niyyāti.
७८२. नाहं, भिक्खवेति सुत्तं इदं सन्धाय वुत्तं – सञ्चेतनिकानं कम्मानं कतानं विपाकं अपटिसंवेदित्वा अविन्दित्वा अननुभवित्वा ब्यन्तीभावं तेसं कम्मानं परिवटुमपरिच्छिन्नभावं न वदामि, तञ्च खो दिट्ठधम्मवेदनीयानं दिट्ठेव धम्मे, न ततो परं, उपपज्जवेदनीयानं अनन्तरं उपपत्तिं उपपज्जित्वाव न ततो परं, अपरापरियवेदनीयानं यदा विपाकोकासं लभन्ति, तथारूपे अपरापरे वा परियाये। एवं सब्बथापि संसारपवत्ते सति लद्धविपाकवारे कम्मे न विज्जतेसो जगतिप्पदेसो, यत्थट्ठितो मुच्चेय्य पापकम्माति। एवं सन्ते यदेतं ‘‘अलद्धविपाकवारम्पि कम्मं अवस्सं अरहतो पटिसंवेदितब्ब’’न्ति कप्पनावसेन ‘‘नत्थि अरहतो अकालमच्चू’’ति लद्धिपतिट्ठापनं कतं, तं दुक्कटमेवाति।
782. Nāhaṃ,bhikkhaveti suttaṃ idaṃ sandhāya vuttaṃ – sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ vipākaṃ apaṭisaṃveditvā avinditvā ananubhavitvā byantībhāvaṃ tesaṃ kammānaṃ parivaṭumaparicchinnabhāvaṃ na vadāmi, tañca kho diṭṭhadhammavedanīyānaṃ diṭṭheva dhamme, na tato paraṃ, upapajjavedanīyānaṃ anantaraṃ upapattiṃ upapajjitvāva na tato paraṃ, aparāpariyavedanīyānaṃ yadā vipākokāsaṃ labhanti, tathārūpe aparāpare vā pariyāye. Evaṃ sabbathāpi saṃsārapavatte sati laddhavipākavāre kamme na vijjateso jagatippadeso, yatthaṭṭhito mucceyya pāpakammāti. Evaṃ sante yadetaṃ ‘‘aladdhavipākavārampi kammaṃ avassaṃ arahato paṭisaṃveditabba’’nti kappanāvasena ‘‘natthi arahato akālamaccū’’ti laddhipatiṭṭhāpanaṃ kataṃ, taṃ dukkaṭamevāti.
नत्थि अरहतो अकालमच्चूतिकथावण्णना।
Natthi arahato akālamaccūtikathāvaṇṇanā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / कथावत्थुपाळि • Kathāvatthupāḷi / (१६७) २. नत्थि अरहतो अकालमच्चूतिकथा • (167) 2. Natthi arahato akālamaccūtikathā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / २. नत्थिअरहतोअकालमच्चूतिकथावण्णना • 2. Natthiarahatoakālamaccūtikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-अनुटीका • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / २. नत्थिअरहतोअकालमच्चूतिकथावण्णना • 2. Natthiarahatoakālamaccūtikathāvaṇṇanā
