| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
5. නත්‌ථිදින්‌නසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Natthidinnasuttavaṇṇanā
210. දින්‌නන්‌ති දෙය්‍යධම්‌මසීසෙන දානං වුත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘දින්‌නස්‌ස ඵලාභාවං සන්‌ධායා’’ති, දින්‌නං පන අන්‌නාදිවත්‌ථුං කථං පටික්‌ඛිපන්‌ති. එස නයො ‘‘යිට්‌ඨං හුත’’න්‌ති එත්‌ථාපි. මහායාගොති සබ්‌බසාධාරණං මහාදානං. පහෙණකසක්‌කාරොති පාහුනකානං කාතබ්‌බසක්‌කාරො. ඵලන්‌ති ආනිසංසඵලං නිස්‌සන්‌දඵලඤ්‌ච. විපාකොති සදිසඵලං. පරලොකෙ ඨිතස්‌ස අයං ලොකො නත්‌ථීති පරලොකෙ ඨිතස්‌ස කම්‌මුනා ලද්‌ධබ්‌බො අයං ලොකො න හොති. ඉධලොකෙ ඨිතස්‌සපි පරලොකො නත්‌ථීති ඉධලොකෙ ඨිතස්‌ස කම්‌මුනා ලද්‌ධබ්‌බො පරලොකො න හොති. තත්‌ථ කාරණමාහ – ‘‘සබ්‌බෙ තත්‌ථ තත්‌ථෙව උච්‌ඡිජ්‌ජන්‌තී’’ති. ඉමෙ සත්‌තා යත්‌ථ යත්‌ථ භවෙ යොනිආදීසු ච ඨිතා, තත්‌ථ තත්‌ථෙව උච්‌ඡිජ්‌ජන්‌ති නිරුදයවිනාසවසෙන නස්‌සන්‌ති. ඵලාභාවවසෙනාති මාතාපිතූසු සම්‌මාපටිපත්‌තිමිච්‌ඡාපටිපත්‌තීනං ඵලස්‌ස අභාවවසෙන ‘‘නත්‌ථි මාතා, නත්‌ථි පිතා’’ති වදන්‌ති, න මාතාපිතූනං, නාපි තෙසු ඉදානි කරියමානසක්‌කාරාසක්‌කාරානං අභාවවසෙන තෙසං ලොකපච්‌චක්‌ඛත්‌තා. පුබ්‌බුළකස්‌ස විය ඉමෙසං සත්‌තානං උප්‌පාදො නාම කෙවලො, න භවතො චවිත්‌වා ආගමනපුබ්‌බකොති දස්‌සනත්‌ථං ‘‘නත්‌ථි සත්‌තා ඔපපාතිකා’’ති වුත්‌තන්‌ති ආහ – ‘‘චවිත්‌වා උප්‌පජ්‌ජනකසත්‌තා නාම නත්‌ථී’’ති. සමණෙන නාම යාථාවතො ජානන්‌තෙන කස්‌සචි අකථෙත්‌වා සඤ්‌ඤතෙන භවිතබ්‌බං, අඤ්‌ඤථා ආහොපුරිසිකා නාම සියා. කිඤ්‌හි පරො පරස්‌ස කරිස්‌සති, තථා ච අත්‌තනො සම්‌පාදනස්‌ස කස්‌සචි අවස්‌සයො එව න සියා තත්‌ථ තත්‌ථෙව උච්‌ඡිජ්‌ජනතොති ආහ ‘‘යෙ ඉමඤ්‌ච…පෙ.… පවෙදෙන්‌තී’’ති.
210.Dinnanti deyyadhammasīsena dānaṃ vuttanti āha ‘‘dinnassa phalābhāvaṃ sandhāyā’’ti, dinnaṃ pana annādivatthuṃ kathaṃ paṭikkhipanti. Esa nayo ‘‘yiṭṭhaṃ huta’’nti etthāpi. Mahāyāgoti sabbasādhāraṇaṃ mahādānaṃ. Paheṇakasakkāroti pāhunakānaṃ kātabbasakkāro. Phalanti ānisaṃsaphalaṃ nissandaphalañca. Vipākoti sadisaphalaṃ. Paraloke ṭhitassa ayaṃ loko natthīti paraloke ṭhitassa kammunā laddhabbo ayaṃ loko na hoti. Idhaloke ṭhitassapi paraloko natthīti idhaloke ṭhitassa kammunā laddhabbo paraloko na hoti. Tattha kāraṇamāha – ‘‘sabbe tattha tattheva ucchijjantī’’ti. Ime sattā yattha yattha bhave yoniādīsu ca ṭhitā, tattha tattheva ucchijjanti nirudayavināsavasena nassanti. Phalābhāvavasenāti mātāpitūsu sammāpaṭipattimicchāpaṭipattīnaṃ phalassa abhāvavasena ‘‘natthi mātā, natthi pitā’’ti vadanti, na mātāpitūnaṃ, nāpi tesu idāni kariyamānasakkārāsakkārānaṃ abhāvavasena tesaṃ lokapaccakkhattā. Pubbuḷakassa viya imesaṃ sattānaṃ uppādo nāma kevalo, na bhavato cavitvā āgamanapubbakoti dassanatthaṃ ‘‘natthi sattā opapātikā’’ti vuttanti āha – ‘‘cavitvā uppajjanakasattā nāma natthī’’ti. Samaṇena nāma yāthāvato jānantena kassaci akathetvā saññatena bhavitabbaṃ, aññathā āhopurisikā nāma siyā. Kiñhi paro parassa karissati, tathā ca attano sampādanassa kassaci avassayo eva na siyā tattha tattheva ucchijjanatoti āha ‘‘ye imañca…pe… pavedentī’’ti.
චතූසු මහාභූතෙසු නියුත්‌තොති චාතුමහාභූතිකො. යථා පන මත්‌තිකාය නිබ්‌බත්‌තං භාජනං මත්‌තිකාමයං, එවමයං චතූහි මහාභූතෙහි නිබ්‌බත්‌තොති ආහ ‘‘චතුමහාභූතමයො’’ති. අජ්‌ඣත්‌තිකා පථවීධාතූති සත්‌තසන්‌තානගතා පථවීධාතු. බාහිරං පථවීධාතුන්‌ති බහිද්‌ධා මහාපථවිං. අනුයාතීති තස්‌ස අනුරූපභාවෙන යාති උපෙති. උපගච්‌ඡතීති පුබ්‌බෙ බාහිරපථවීකායතො තදෙකදෙසභූතා පථවී ආගන්‌ත්‌වා අජ්‌ඣත්‌තිකභාවප්‌පත්‌තියා සත්‌තභාවෙන සණ්‌ඨිතා ඉදානි ඝටාදිපථවී විය තමෙව බාහිරපථවීකායං උපෙති උපගච්‌ඡති, සබ්‌බසො තෙන නිබ්‌බිසෙසතං එකීභාවමෙව ගච්‌ඡතීති අත්‌ථො. ආපාදීසුපි එසෙව නයොති එත්‌ථ පජ්‌ජුන්‌නෙන මහාසමුද්‌දතො ගහිතආපො විය වස්‌සොදකභාවෙන පුනපි මහාසමුද්‌දං, සූරියරංසිතො ගහිතඉන්‌දග්‌ගිසඞ්‌ඛාතතෙජො විය පුනපි සූරියරංසිං, මහාවායුඛන්‌ධතො නිග්‌ගතමහාවායො විය තමෙව වායුඛන්‌ධං උපෙති උපගච්‌ඡතීති දිට්‌ඨිගතිකො සයමෙව අත්‌තනො වාදං භින්‌දති. උම්‌මත්‌තකපච්‌ඡිසදිසඤ්‌හි දිට්‌ඨිගතිකදස්‌සනං. මනච්‌ඡට්‌ඨානි ඉන්‌ද්‍රියානි ආකාසං පක්‌ඛන්‌දන්‌ති තෙසං විසයභාවා විසයාපීති වදති. විසයිග්‌ගහණෙන හි විසයා ගහිතා එව හොන්‌තීති. ගුණාගුණපදානීති ගුණදොසකොට්‌ඨාසා. සරීරමෙව පදානීති අධිප්‌පෙතං සරීරෙන තංතංකිරියාය පජ්‌ජිතබ්‌බතො. දබ්‌බන්‌ති මුය්‌හන්‌තීති දත්‌තූ, මූළ්‌හපුග්‌ගලා. තෙහි දත්‌තූහි බාලමනුස්‌සෙහි පඤ්‌ඤත්‌තං.
Catūsu mahābhūtesu niyuttoti cātumahābhūtiko. Yathā pana mattikāya nibbattaṃ bhājanaṃ mattikāmayaṃ, evamayaṃ catūhi mahābhūtehi nibbattoti āha ‘‘catumahābhūtamayo’’ti. Ajjhattikā pathavīdhātūti sattasantānagatā pathavīdhātu. Bāhiraṃ pathavīdhātunti bahiddhā mahāpathaviṃ. Anuyātīti tassa anurūpabhāvena yāti upeti. Upagacchatīti pubbe bāhirapathavīkāyato tadekadesabhūtā pathavī āgantvā ajjhattikabhāvappattiyā sattabhāvena saṇṭhitā idāni ghaṭādipathavī viya tameva bāhirapathavīkāyaṃ upeti upagacchati, sabbaso tena nibbisesataṃ ekībhāvameva gacchatīti attho. Āpādīsupi eseva nayoti ettha pajjunnena mahāsamuddato gahitaāpo viya vassodakabhāvena punapi mahāsamuddaṃ, sūriyaraṃsito gahitaindaggisaṅkhātatejo viya punapi sūriyaraṃsiṃ, mahāvāyukhandhato niggatamahāvāyo viya tameva vāyukhandhaṃ upeti upagacchatīti diṭṭhigatiko sayameva attano vādaṃ bhindati. Ummattakapacchisadisañhi diṭṭhigatikadassanaṃ. Manacchaṭṭhāni indriyāni ākāsaṃ pakkhandanti tesaṃ visayabhāvā visayāpīti vadati. Visayiggahaṇena hi visayā gahitā eva hontīti. Guṇāguṇapadānīti guṇadosakoṭṭhāsā. Sarīrameva padānīti adhippetaṃ sarīrena taṃtaṃkiriyāya pajjitabbato. Dabbanti muyhantīti dattū, mūḷhapuggalā. Tehi dattūhi bālamanussehi paññattaṃ.
නත්‌ථිදින්‌නසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Natthidinnasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 5. නත්‌ථිදින්‌නසුත්‌තං • 5. Natthidinnasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 5. නත්‌ථිදින්‌නසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Natthidinnasuttavaṇṇanā
