| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៣. នត្ថិបុត្តសមសុត្តវណ្ណនា
3. Natthiputtasamasuttavaṇṇanā
១៣. បុត្តបេមំ បុត្តគ្គហណេន គហិតំ ឧត្តរបទលោបេនាតិ អាហ ‘‘បុត្តបេមសម’’ន្តិ។ គោសមិតន្តិ គោហិ សមំ កតំ។ តេនាហ ‘‘គោហិ សម’’ន្តិ។ សូរិយស្ស សមាតិ សូរិយសមា។ អវយវសម្ពន្ធេ ចេតំ សាមិវចនំ។ អវយវោ ចេត្ថ អាភា ឯវាតិ វិញ្ញាយតិ ‘‘អនន្តរំ អាភា’’តិ វុច្ចមានត្តាតិ អាហ ‘‘សូរិយាភាយ សមា’’តិអាទិ។ មហោឃភាវេន សរន្តិ សវន្តីតិ សរា, មហន្តា ជលាសយា។ សព្ពេ តេ សមុទ្ទបរមា ឱរិមជនេហិ អទិដ្ឋបរតីរត្តា តស្ស។
13. Puttapemaṃ puttaggahaṇena gahitaṃ uttarapadalopenāti āha ‘‘puttapemasama’’nti. Gosamitanti gohi samaṃ kataṃ. Tenāha ‘‘gohi sama’’nti. Sūriyassa samāti sūriyasamā. Avayavasambandhe cetaṃ sāmivacanaṃ. Avayavo cettha ābhā evāti viññāyati ‘‘anantaraṃ ābhā’’ti vuccamānattāti āha ‘‘sūriyābhāya samā’’tiādi. Mahoghabhāvena saranti savantīti sarā, mahantā jalāsayā. Sabbe te samuddaparamā orimajanehi adiṭṭhaparatīrattā tassa.
នត្ថិ អត្តសមំ បេមន្តិ គាថាយ បឋមគាថាយំ វុត្តនយេន អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ អត្តបេមេន សមំ បេមំ នាម នត្ថីតិ អយមត្ថោ។ អនុទកកន្តារេ ឃម្មសន្តាបំ អសហន្តិយា អង្កេ ឋបិតបុត្តកំ កន្ទន្តំ ភូមិយំ និបជ្ជាបេត្វា តស្ស ឧបរិ ឋត្វា មតឥត្ថិវត្ថុនា ទីបេតព្ពំ។ តេនាហ – ‘‘មាតាបិតាទយោ ហិ ឆឌ្ឌេត្វាបិ បុត្តធីតាទយោ’’តិ។ តថា ចាហ –
Natthi attasamaṃ pemanti gāthāya paṭhamagāthāyaṃ vuttanayena attho veditabbo. Attapemena samaṃ pemaṃ nāma natthīti ayamattho. Anudakakantāre ghammasantāpaṃ asahantiyā aṅke ṭhapitaputtakaṃ kandantaṃ bhūmiyaṃ nipajjāpetvā tassa upari ṭhatvā mataitthivatthunā dīpetabbaṃ. Tenāha – ‘‘mātāpitādayo hi chaḍḍetvāpi puttadhītādayo’’ti. Tathā cāha –
‘‘សព្ពា ទិសា អនុបរិគម្ម ចេតសា,
‘‘Sabbā disā anuparigamma cetasā,
នេវជ្ឈគា បិយតរមត្តនា ក្វចិ;
Nevajjhagā piyataramattanā kvaci;
ឯវំ បិយោ បុថុ អត្តា បរេសំ,
Evaṃ piyo puthu attā paresaṃ,
តស្មា ន ហិំសេ បរមត្តកាមោ’’តិ។ (សំ. និ. ១.១១៩; ឧទា. ៤១; នេត្តិ. ១១៣);
Tasmā na hiṃse paramattakāmo’’ti. (saṃ. ni. 1.119; udā. 41; netti. 113);
ធញ្ញេន សមំ ធនំ នាម នត្ថិ, យស្មា តប្បដិពទ្ធា អាហារូបជីវីនំ សត្តានំ ជីវិតវុត្តិ។ តថារូបេ កាលេតិ ទុព្ភិក្ខកាលេ។ ឯកទេសំយេវ ឱភាសន្តីតិ ឯកស្មិំ ខណេ ចតូសុ មហាទីបេសុ ឱភាសំ ផរិតុំ អសមត្ថត្តា សូរិយស្សបិ, បគេវ ឥតរេសំ។ ពោធិសត្តស្ស ឧទយព្ពយស្ស ញាណានុភាវេន សកលជាតិខេត្តំ ឯកាលោកំ អហោសីតិ អាហ ‘‘បញ្ញា…បេ.… សក្កោតី’’តិ។ តមំ វិធមតីតិ បុព្ពេនិវាសញាណាទយោ បញ្ញា យត្ថ បវត្តន្តិ, តមនវសេសំ ព្យាបេត្វា ឯកប្បហារេន បវត្តនតោ។ ‘‘វុដ្ឋិយា បន បវត្តមានាយ យាវ អាភស្សរភវនា’’តិ បចុរវសេន វុត្តំ។
Dhaññena samaṃ dhanaṃ nāma natthi, yasmā tappaṭibaddhā āhārūpajīvīnaṃ sattānaṃ jīvitavutti. Tathārūpe kāleti dubbhikkhakāle. Ekadesaṃyeva obhāsantīti ekasmiṃ khaṇe catūsu mahādīpesu obhāsaṃ pharituṃ asamatthattā sūriyassapi, pageva itaresaṃ. Bodhisattassa udayabbayassa ñāṇānubhāvena sakalajātikhettaṃ ekālokaṃ ahosīti āha ‘‘paññā…pe… sakkotī’’ti. Tamaṃ vidhamatīti pubbenivāsañāṇādayo paññā yattha pavattanti, tamanavasesaṃ byāpetvā ekappahārena pavattanato. ‘‘Vuṭṭhiyā pana pavattamānāya yāva ābhassarabhavanā’’ti pacuravasena vuttaṃ.
នត្ថិបុត្តសមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Natthiputtasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. នត្ថិបុត្តសមសុត្តំ • 3. Natthiputtasamasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣. នត្ថិបុត្តសមសុត្តវណ្ណនា • 3. Natthiputtasamasuttavaṇṇanā
